|
Prof. Dr. Sinsi
|
Nota Nedir? Notalar Nelerdir? Nota Major Tablosu - Nota Tablosu
Müzikteki matematiksel gizemi keşfederek yazıya dökmenin ilk temeli Pisagor tarafından atılmıştır Biz kendisini okul sıralarından o meşhur dik üçgen teoremi ile hatırlarız ama Pisagor günümüzde ulaştığımız bilim seviyesinin babasıdır… O kendi devrine kadar gelişmiş bütün çalışmaları bir disiplin altında toplamış, geometri, aritmetik, astronomi, coğrafya, müzik ve tabiat bilgisi olarak ayrı ayrı bilim dalları yaratmıştırPisagor bilimi, bilim için düşünüyor, bilimin uygulamaları onu ilgilendirmiyordu Bu nedenle ‘bilgi seven’ anlamındaki ‘filozof sözcüğünü ilk olarak o kullanmıştır Pisagor tüm evrenin sayılar ve aralarındaki ilişkilere göre kurulduğuna inanıyordu
Pisagor’un müziğin içindeki matematiği bir demirci dükkanının önünden geçerken keşfettiği rivayet edilir Demirci ustasının, demir döverken kullandığı aletlere göre değişik sesler çıkarması Pisagor’un ilgisini çekmiş, dükkanı kapattırarak ustaya çeşitli aletler kullandırmış, çıkan sesleri incelemiş ve kayıtlar almış
Batı müziği 9 yüzyılın başına kadar notalamadan habersizdi Eserler kulak yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılıyor, bu arada değişime uğruyor, zamanla unutulabiliyordu 9 yüzyılın ikinci yarısında ilk notalama sistemi ortaya çıktı
Arezzo’lu Guido’nun (Gui d’Arezzo) notalama sisteminin seslerin yüksekliğini kesin olarak belirtmeye başlamasıyla büyük bir ilerleme kaydedildi 11 yüzyılda notaların üzerine dizildiği beş çizgiden oluşan “porte”nin kullanılmasıyla notaların yüksekliği (do, re, mi,…) ve süresi (birlik, ikilik, dörtlük,…) kesin biçimde belirlenebilir hale geldi
Aslında müziğin dört parametresi vardır: Yükseklik, süre, şiddet ve tını Bunlardan ilk ikisi zamanla genel kabul gören bir takım işaretler sayesinde kağıt üzerine dökülebilmiş, şiddet ve tını ise notanın yanında ek kelimelerle belirtilmişler ve kısmen de yoruma açık bırakılmışlardır
Çeşitli sesleri belirtmek ve bunların birbirlerine karışmasını önlemek için sesleri temsil eden notalara özel isimler verildi Do, re, mi, fa, sol, la, si İngilizce’de ve Almanca’da ise notalar harflerle gösterildi(C=do, D=re, E=mi, F=fa, G=sol, A=la, B=si-ing-, H=si-alm-)
Nota isimlerinden ‘do’nun önceki ismi ‘ut’ idi Sesli harfle başlayan bu isim, notaları sırayla söylerken tutukluk yaptırdığından 12 yüzyılda ‘do’ olarak değiştirildi Almanya ve bazı ülkelerde ‘ut’ hala kullanılır
‘Si’ hariç diğer notaların isim babası Gui d’Arezzo’dur Arezzo bu adları Aziz lohannes Battista ilahesindeki mısraların birinci hecelerinden alarak takmıştır Yedinci notanın adı uzun zaman ‘B’ olarak kalmış, sonradan 13 yüzyılda Sanete lohannes kelimelerinin baş harflerinden meydana gelen ’si’ adını almıştır
Notalamanın keşfi ve gelişimi müzik pratiğine olağanüstü bir gelişme ortamı yaratmıştır Notalama, icracıyı ezberden kurtararak hem müzik parçalarının uzamasına hem de çeşitli dönemlere ve ülkelere ait notalanmış eserlerin katılmasıyla repertuarın zenginleşmesine ve çeşitlenmesine imkan vermiştir Nota sayesinde bir müzisyen bilmediği bir müzik parçasını icra edebilmek için tek başına yeterli bir hale gelmiştir
orte Nedir?
Notaların üzerine yazıldığı eşit aralıklı beş çizgi ve dört aralıktan oluşan şekle porte (dizek) denir Çizgiler aşağıdan yukarıya doğru sayılır 16 yüzyılda İtalyan rahip Guido d'Arrezo, nota okumayı kolaylaştırmak amacıyla renkli porte çizgilerini, ayrıca bir ilahinin her bir satırının ilk hecelerinden oluşan nota isimlerini müziğe kazandırmıştır
Nota Nedir?
Seslerin yüksekliklerini (incelik ve kalınlıklarını) ve sürelerini gösteren işarete denir Porte üzerinde her bir nota farklı yerlere (çizgi üzerine veya aralığa) ve farklı biçimlerde yazılır Her bir nota harflerle de gösterilir
Do Re Mi Fa Sol La Si Do
C D E F G A B C
Notalarin Dizek Üzerindeki Yerleri
Sol Anahtarı Nedir?
Portenin 2 çizgisinden başlayıp bu çizgiye adını veren ve ince sesleri göstermeye yarayan anahtardır
Fa Anahtarı Nedir?
Portenin 3 ve 4 çizgilerinden başlamak üzere iki türü vardır Kalın sesleri göstermek için kullanılır Anahtarın iki noktası arasından geçen çizgi FA sesine aittir Diğer notalar buna göre isimlendirilir Piyanoda sol el eşlikleri ile kontrbas ve viyolonsel partisyonları Fa Anahtarında yazılır
Do Anahtarı Nedir?
Portenin 1, 2, 3 ve 4 çizgilerinden başlayarak yazılmak üzere dört türü vardır Anahtarın ortasındaki birleşim yerindeki çizgiye DO notası yazılır Diğer notalar buna göre adlandırılırlar
NOTA SÜRELERİ Porte üzerine yazılan notaların sürelerini şekillerine bakarak anlayabiliriz Örneğin birlik LA notasını flütle çalacaksak, LA sesini 1-2-3-4 şeklinde sayarak ve kesintisiz olarak 4 vuruş süresince çalarız
SUS İŞARETLERİ
Müzik yazısını oluşturan sesler, sesli ve sessiz süreler olarak ayrılır Sesli süreler değişik zamanları içeren notalar, sessiz süreler de o zamanlar kadar değeri olan sus
işaretleridir Yedi nota biçimine karşılık yedi susma biçimi vardır
SES DEĞİŞTİRİCİ İŞARETLER
Sesleri inceltmek ya da kalınlaştırmak için ses değiştirici işaretler kullanılır Bu işaretler notanın önüne, çizgilere ve boşluklara yazılır
Ses değiştirici işaretler dizeğin başına, anahtardan hemen sonra yazıldıklarında şarkı boyunca ait oldukları sesi etkilerler Aşağıdaki şarkıda bütün FA notaları DİYEZ alarak çalınır veya söylenir
Bununla birlikte herhangi bir FA notasının NATÜREL olarak çalınması veya söylenmesi istenirse sadece o notanın önüne NATÜREL işareti konulur ve sadece o ölçü içinde geçerli olur, bir sonraki ölçüden itibaren FA, DİYEZ almaya devam
eder
|