Bir Bebeğin Normal Gelişim Sürecindeki Parametreler Nelerdir? Bebeğin Normal Evreleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Büyüme hücre sayısı ve büyüklüğünün artışıyla vücut hacmi ve kitlesinin artışıdır

Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve içeriğinin değişimiyle bedensel olgunlaşmayı ifade eder

Çocukluk çağı gebeliğin başlangıcından ergenliğin tamamlanmasına kadar devam eden bir büyüme ve gelişme süreci oluşudur

Büyüme ve gelişme bu evrede zaman zaman daha hızlı seyreder

Doğadaki diğer canlıların yaşam süreçleriyle karşılaştırıldığında çocukluk çağı insanda çok daha uzundur

Çocuklar sürekli büyüyen ve gelişen organizmalar olmaları sebebiyle maruz kalınan etkenler büyüme ve gelişme sürecinde daha ağır ve kalıcı değişiklikler yaratır

Normal büyümenin tarifi oldukça güçtür

Ancak kabaca çocuklarda klinik muayenenin en önemli bölümünü oluşturur

ÇOCUKLUK DÖNEMLERİ

Çocuklar büyüme süreci içinde değişik dönemlerden geçerler

Her birinde farklı sorunların görülebildiği bu dönemler daha sonra kendi içinde alt gruplar halinde tasnif edilir (Tablo 1)

Sevgili anne ve babalar dönemlerin her biri kendi özellikleri çerçevesinde değerlendirilecektir

İntrauterin Dönem

Günümüzde yaşamın ***lenmeyle başladığı kabul edilmektedir

İntrauterin dönem dediğimiz gebelik süresi bebeğin doğumdan sonraki yaşam standardını belirleyen en önemli evredir

Büyüme ve gelişme 40

haftada 3400 gr / 51 cm kadardır

Sevgili anne ve babalar çocuğunuzun büyüme ve gelişmesinin çeşitli faktörlerden etkilenebileceğini unutmamalısınız

Bebeğinizin büyüme ve gelişmesinde yavaşlama saptandığında daha sık ve yakın takibe girmeniz gerekmektedir

Günümüzde bebeğin gebelik evresi bir muamma olmaktan çıkmıştır

Yeni metodlarla bebeğinizin durumu belirlenebilmektedir

İntrauterin dönemin başlangıcı olan embriyonal dönemde (0-10 hafta) bebek diğer dönemlerden çok daha dikkatli olunmalıdır

Fetal dönem 11

haftada başlar ve doğuma kadar devam eder

Bu dönemde doku ve organların olgunlaşma süreci ile hızlı büyüme gerçekleşmektedir

Fetal büyümenin değerlendirilmesinde rahim büyüklüğü son adet tarihi ve bebeğe ait ölçümler gibi parametreler kullanılmaktadır

Fetal dönemde girişimde bulunulduğunda bebeğin gelişimini iyi yönde etkileyebilecek özelliklerdir

Sevgili anneler hayatınızın en önemli evresi olan gebelik döneminde sağlığınıza özen gösteriniz

Yeterli ve dengeli besleniniz

Düzenli olarak gebelik kontrollerinizi yaptırınız ve zararlı çevresel faktörlerden kaçınınız

Böylece bebeğiniz kendi genetik potansiyeli doğrultusunda en uygun şekilde büyüme ve gelişme gösterecektir

Sevgili anne ve babalar sağlıklı bir bebek dünyaya gelecektir

Yeni doğan Dönemi

Doğumdan sonraki ilk 4 hafta yeni doğan dönemidir

Dünyaya yeni gelmiş olan bebek kan dolaşımı ve sindirim faaliyetleri gibi işlevlerini kendisi yerine getirmek zorundadır

Bu devrede uygun oda sıcaklığının sağlanması ve anne sütüyle beslenme son derece önemlidir

Her annenin sütü kendi bebeği için özeldir

Erken doğum yapan annenin sütü hızlı büyüyen ve yaşıtlarını yakalamaya çalışan prematüre bebeğin beslenmesi için yeterli miktarda protein yağ ve kalori içermektedir

Sevgili anneler büyüme ve gelişmesini sağlayan anne sütünü ondan esirgemeyiniz

Bebeğinizi doğar doğmaz ilk yarım saat içinde mutlaka emziriniz!

Anne sütü ilk 4-6 ay sağlıklı büyüme ve gelişme süreci için tek başına yeterlidir!

Sevgili anne ve babalar yeni doğan bebeğinizin diğer dönemlerden farklı olarak hastalık belirtisi olmayan bazı fizyolojik özellikleri vardır ki bu özel durumları bilmenizin son derece yaralı olacağı kanısındayım

Sağlıklı bir yeni doğanın cilt rengi gül kurusu pembesidir

Doğumu izleyen ilk saatlerde daha koyu olabilir ancak birkaç saat içinde normale döner

Koyu kırmızı renk devam ediyorsa kan hücrelerinin fazlalığı söz konusu olabilir

Solukluk ise kansızlığı düşündürür

Her iki durumda da gerekli kan tahlilleri yapılarak nedene yönelik tedavi uygulanmalıdır

Normal yeni doğanlarda göz kapaklarında el düzelme zamana bırakılmalıdır

Süt Çocukluğu Oyun Çocukluğu ve Okul Öncesi Dönemi

Süt çocukluğu dönemi 1 - 12 ay okul öncesi çocukluk dönemi 4 - 6 yaş arasındaki evredir

Bu evreler birbirleriyle olan yakın ilişkileri nedeniyle bir arada ele alınmışlardır

Süt çocukluğu dönemi boyu 1

5 misline ulaşır

Tablo III)

Süt çocuğunda önceleri en hızlı büyüyen bölüm baştır

6

aydan sonra göğüs çevresi genişler istediklerini belirtme yetenekleri gelişir

Sevgili anne ve babalar infeksiyon hastalıkları vb

)

Vücut Ağırlığı

Ortalama doğum ağırlığı 3000-3500 gram kadardır

İkinci ve üçüncü çocukların doğum kilosu birinciden erken doğanlar tartılarının % 10-15'ini ilk bir iki hafta içinde kaybederler

Buna fizyolojik kayıp adı verilir

Çocuklar ilk 6 ay içinde ayda 600-1000 gram üç yaş sonunda 4 katına çıkar

7

yaşın sonunda 7 katına ulaşır

2 yaşından büyük çocuklarda normal vücut ağırlığını kabaca hesaplamak için Yaş X 2 8 formülü kullanılabilir

Bulunan rakam ortalama değerdir

Sevgili anne ve babalar ne de diğer ailelerin çocuklarıyla karşılaştırılmalıdır

Boy Uzunluğu

Doğumda boy uzunluğu 48 ile 52 santimetre arasında değişmekle birlikte ortalama 50 cm kadardır

Sonraki 3 ay içinde 8 cm 13 yaşında 3 katına erişirler

İki yaşından büyüklerde yaklaşık boy uzunluğunu bulmada Yaş X 5 80 formülü kullanılabilir

Elde edilen rakam ortalama boy uzunluğudur

Normal değerler ise çok geniş bir yelpazeye dağılır

Sevgili anne ve babalar başka çocuklarla hatta kendi kardeşleriyle bile kıyaslanmamalıdır

Baş Çevresi

Baş çevresi doğumda ortalama 35 cm kadardır

3

ayda 40 1 yaşın sonunda 46 cm olur

Yeni doğanda baş ve göğüs çevreleri eşittir

Birinci yaştan sonra göğüs çevresi baş çevresinden büyük olur

Süt çocuklarında baş çevresinin her ay ölçülmesi çok önemlidir

Baş çevresi eğrileri üzerinde değerlendirilen normalden sapmalar derhal ele alınmalı sebebe yönelik tedavi yapılmalıdır

Diş Gelişimi

Diş gelişimi çocuklarda büyüme ve gelişme süreciyle doğrudan ilişkili bir parametre olmamakla birlikte çocuğunuzun beslenmesi yönünden önem arz ettiğinden diş gelişimine de kısaca değineceğim

İlk diş çıkarma zamanı daha çok ırsi eğilimlere bağlıdır

İlk diş ortalama 4 - 9

aylar arasında çıkar

Ancak 15 aya kadar gecikmesi de normal kabul edilir

Diş çıkarma sırasında hafif ateş huzursuzluk görülebilir

Yerel içme suyunda flor yeterli değilse çocuk diş hekimlerince düzenli takibini sağlamalısınız

Kemik Gelişimi

Kafada 6 adet bıngıldak bulunur

Bunların önde yer alan büyüğü ve arkadaki küçük olan elle kolayca fark edilir

Ön bıngıldak dışındakiler bir kaç ay içinde kapanırlar

Öndekinin kapanması ise 3 ile 18 aylar arasında gerçekleşir

Kapanmadaki gecikmeler doğumsal tiroid bezi yetersizliği D vitamini eksikliği gibi hastalıkları öncelikle akla getirir

Araştırma sonuçlarına göre nedene yönelik tedavi yapılır

Kemiklerin gelişimi esnasında baş büyüklüğünün vücuda oranı büyüme bozukluklarının erken tanısını olanaklı kılar

Kemik gelişimiyle igili bir sorun olduğunda bu konuda yetişmiş uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir

Okul Çocukluğu Dönemi

6 yaşından cinsel olgunlaşma belirtilerinin başladığı ergenlik dönemine kadar çocuğun gelişmesindeki başlıca özellikler sorumluluk ve başarma duygularının yerleşmesidir

İlkokula yeni başlayan çocuklarda kısa veya uzun süreli uyum sorunları çok yaygındır

Sınıfa annesiyle birlikte girmek okula gitmekle annesinden ayrılması sırasında ortaya çıkan anneden ayrılma korkusudur

Okula uyum sorunlarının çözümü için okula yeni başlayan çocukta okuma yazma öğrenmekten önce evdeki olumlu ilişkinin okulda da sürdürülmesi bir tür anne baba modeli olan öğretmenin çocuğa duygusal doyumu sağlayacak şekilde davranması ve bizzat kendi davranışlarıyla da çocuk için iyi bir örnek oluşturması gereklidir

Sevgili anne ve babalar doktorunuza başvurarak nörolojik ve psikolojik durumunun değerlendirilmesini sağlamanız çok yararlı olur

Ergenlik Dönemi

Ergenlik ergenlik sürecinin özelliklerini oluşturur

Vücutta ergenliğe yol açan hormonal değişikliklerin başlamasından sonra dış görünümdeki ilk değişiklikler kız çocuklarında 10 (8-13) erkek çocuklarda 18 yaşında- bireyin büyüme ve gelişmesi büyük ölçüde tamamlanmıştır

Adolesans hayatın bu devresinde vücutta oluşan biyolojik değişikliklere eşlik eden ruhsal gelişme ve psikososyal değişiklikleri de kapsayan bir terimdir

ERGENLİKTE BÜYÜME VE GELİŞME

İlk 4 yaştan sonra büyüme hızı erkek ve kız çocuklarında benzer şekilde yılda 5-7 cm gibi oldukça durağan bir gidiş gösterir

Ergenlik belirtilerinin başlamasıyla beraber cinsiyet hormonlarının vücut kitlesini arttırıcı etkisiyle boy uzamasında belirgin bir hızlanma görülür

Kız çocuklarında ergenlik erkeklere kıyasla 2 yıl daha erken başlar

Bu nedenle büyüme hızlanması da kızlarda daha erken olur

10-12 yaşlar arasında kız çocukları erkeklerden daha iri olurlar

Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu "büyüme hızı doruğu" kızlarda ortalama yılda 9 cm5 cm'dir

Ergenlik sürecinin daha geç başlaması erkek çocuklara büyümede aşağı yukarı 2 yıl kadar bir süre kazandırır

Kalıtım faktörlerinin etkisine bağlı olarak ergenliğe erişme yaşı çok değişken olduğundan büyüme hızı doruğunun görüldüğü yaş da bir çocuktan diğerine farklılık gösterir

Bu nedenle aynı yaştaki iki çocuğun ergenlik belirtilerinin başlayıp başlamamış olmasına göre boy ve vücut yapılarında büyük farklılıklar olması doğaldır

Boy uzaması ergenliğin son evrelerinde giderek yavaşlar erkeklerde 18-20 yaşlarında hemen hemen durur

Ancak 30 yaşa dek omurga büyümesinin bir miktar daha devam etmesi sebebiyle 3-4 milimetrelik bir artış gözlenebilir

Kilo Artışı

Okul öncesi döneminden ergenliğin başlangıcına kadar olan evrede kızlarda tartı artışı büyük ölçüde yağ depolanması sonucudur

09-11-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Bir Bebeğin Normal Gelişim Sürecindeki Parametreler Nelerdir? Bebeğin Normal Evreleri Büyüme hücre sayısı ve büyüklüğünün artışıyla vücut hacmi ve kitlesinin artışıdır Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve içeriğinin değişimiyle bedensel olgunlaşmayı ifade eder Çocukluk çağı gebeliğin başlangıcından ergenliğin tamamlanmasına kadar devam eden bir büyüme ve gelişme süreci oluşudur Büyüme ve gelişme bu evrede zaman zaman daha hızlı seyreder Doğadaki diğer canlıların yaşam süreçleriyle karşılaştırıldığında çocukluk çağı insanda çok daha uzundur Çocuklar sürekli büyüyen ve gelişen organizmalar olmaları sebebiyle maruz kalınan etkenler büyüme ve gelişme sürecinde daha ağır ve kalıcı değişiklikler yaratır Normal büyümenin tarifi oldukça güçtür Ancak kabaca çocuklarda klinik muayenenin en önemli bölümünü oluşturur ÇOCUKLUK DÖNEMLERİ Çocuklar büyüme süreci içinde değişik dönemlerden geçerler Her birinde farklı sorunların görülebildiği bu dönemler daha sonra kendi içinde alt gruplar halinde tasnif edilir (Tablo 1) Sevgili anne ve babalar dönemlerin her biri kendi özellikleri çerçevesinde değerlendirilecektir İntrauterin Dönem Günümüzde yaşamın ***lenmeyle başladığı kabul edilmektedir İntrauterin dönem dediğimiz gebelik süresi bebeğin doğumdan sonraki yaşam standardını belirleyen en önemli evredir Büyüme ve gelişme 40 haftada 3400 gr / 51 cm kadardır Sevgili anne ve babalar çocuğunuzun büyüme ve gelişmesinin çeşitli faktörlerden etkilenebileceğini unutmamalısınız Bebeğinizin büyüme ve gelişmesinde yavaşlama saptandığında daha sık ve yakın takibe girmeniz gerekmektedir Günümüzde bebeğin gebelik evresi bir muamma olmaktan çıkmıştır Yeni metodlarla bebeğinizin durumu belirlenebilmektedir İntrauterin dönemin başlangıcı olan embriyonal dönemde (0-10 hafta) bebek diğer dönemlerden çok daha dikkatli olunmalıdır Fetal dönem 11 haftada başlar ve doğuma kadar devam eder Bu dönemde doku ve organların olgunlaşma süreci ile hızlı büyüme gerçekleşmektedir Fetal büyümenin değerlendirilmesinde rahim büyüklüğü son adet tarihi ve bebeğe ait ölçümler gibi parametreler kullanılmaktadır Fetal dönemde girişimde bulunulduğunda bebeğin gelişimini iyi yönde etkileyebilecek özelliklerdir Sevgili anneler hayatınızın en önemli evresi olan gebelik döneminde sağlığınıza özen gösteriniz Yeterli ve dengeli besleniniz Düzenli olarak gebelik kontrollerinizi yaptırınız ve zararlı çevresel faktörlerden kaçınınız Böylece bebeğiniz kendi genetik potansiyeli doğrultusunda en uygun şekilde büyüme ve gelişme gösterecektir Sevgili anne ve babalar sağlıklı bir bebek dünyaya gelecektir Yeni doğan Dönemi Doğumdan sonraki ilk 4 hafta yeni doğan dönemidir Dünyaya yeni gelmiş olan bebek kan dolaşımı ve sindirim faaliyetleri gibi işlevlerini kendisi yerine getirmek zorundadır Bu devrede uygun oda sıcaklığının sağlanması ve anne sütüyle beslenme son derece önemlidir Her annenin sütü kendi bebeği için özeldir Erken doğum yapan annenin sütü hızlı büyüyen ve yaşıtlarını yakalamaya çalışan prematüre bebeğin beslenmesi için yeterli miktarda protein yağ ve kalori içermektedir Sevgili anneler büyüme ve gelişmesini sağlayan anne sütünü ondan esirgemeyiniz Bebeğinizi doğar doğmaz ilk yarım saat içinde mutlaka emziriniz! Anne sütü ilk 4-6 ay sağlıklı büyüme ve gelişme süreci için tek başına yeterlidir! Sevgili anne ve babalar yeni doğan bebeğinizin diğer dönemlerden farklı olarak hastalık belirtisi olmayan bazı fizyolojik özellikleri vardır ki bu özel durumları bilmenizin son derece yaralı olacağı kanısındayım Sağlıklı bir yeni doğanın cilt rengi gül kurusu pembesidir Doğumu izleyen ilk saatlerde daha koyu olabilir ancak birkaç saat içinde normale döner Koyu kırmızı renk devam ediyorsa kan hücrelerinin fazlalığı söz konusu olabilir Solukluk ise kansızlığı düşündürür Her iki durumda da gerekli kan tahlilleri yapılarak nedene yönelik tedavi uygulanmalıdır Normal yeni doğanlarda göz kapaklarında el düzelme zamana bırakılmalıdır Süt Çocukluğu Oyun Çocukluğu ve Okul Öncesi Dönemi Süt çocukluğu dönemi 1 - 12 ay okul öncesi çocukluk dönemi 4 - 6 yaş arasındaki evredir Bu evreler birbirleriyle olan yakın ilişkileri nedeniyle bir arada ele alınmışlardır Süt çocukluğu dönemi boyu 15 misline ulaşır Tablo III) Süt çocuğunda önceleri en hızlı büyüyen bölüm baştır 6 aydan sonra göğüs çevresi genişler istediklerini belirtme yetenekleri gelişir Sevgili anne ve babalar infeksiyon hastalıkları vb) Vücut Ağırlığı Ortalama doğum ağırlığı 3000-3500 gram kadardır İkinci ve üçüncü çocukların doğum kilosu birinciden erken doğanlar tartılarının % 10-15'ini ilk bir iki hafta içinde kaybederler Buna fizyolojik kayıp adı verilir Çocuklar ilk 6 ay içinde ayda 600-1000 gram üç yaş sonunda 4 katına çıkar 7 yaşın sonunda 7 katına ulaşır 2 yaşından büyük çocuklarda normal vücut ağırlığını kabaca hesaplamak için Yaş X 2 8 formülü kullanılabilir Bulunan rakam ortalama değerdir Sevgili anne ve babalar ne de diğer ailelerin çocuklarıyla karşılaştırılmalıdır Boy Uzunluğu Doğumda boy uzunluğu 48 ile 52 santimetre arasında değişmekle birlikte ortalama 50 cm kadardır Sonraki 3 ay içinde 8 cm 13 yaşında 3 katına erişirler İki yaşından büyüklerde yaklaşık boy uzunluğunu bulmada Yaş X 5 80 formülü kullanılabilir Elde edilen rakam ortalama boy uzunluğudur Normal değerler ise çok geniş bir yelpazeye dağılır Sevgili anne ve babalar başka çocuklarla hatta kendi kardeşleriyle bile kıyaslanmamalıdır Baş Çevresi Baş çevresi doğumda ortalama 35 cm kadardır 3 ayda 40 1 yaşın sonunda 46 cm olur Yeni doğanda baş ve göğüs çevreleri eşittir Birinci yaştan sonra göğüs çevresi baş çevresinden büyük olur Süt çocuklarında baş çevresinin her ay ölçülmesi çok önemlidir Baş çevresi eğrileri üzerinde değerlendirilen normalden sapmalar derhal ele alınmalı sebebe yönelik tedavi yapılmalıdır Diş Gelişimi Diş gelişimi çocuklarda büyüme ve gelişme süreciyle doğrudan ilişkili bir parametre olmamakla birlikte çocuğunuzun beslenmesi yönünden önem arz ettiğinden diş gelişimine de kısaca değineceğim İlk diş çıkarma zamanı daha çok ırsi eğilimlere bağlıdır İlk diş ortalama 4 - 9 aylar arasında çıkar Ancak 15 aya kadar gecikmesi de normal kabul edilir Diş çıkarma sırasında hafif ateş huzursuzluk görülebilir Yerel içme suyunda flor yeterli değilse çocuk diş hekimlerince düzenli takibini sağlamalısınız Kemik Gelişimi Kafada 6 adet bıngıldak bulunur Bunların önde yer alan büyüğü ve arkadaki küçük olan elle kolayca fark edilir Ön bıngıldak dışındakiler bir kaç ay içinde kapanırlar Öndekinin kapanması ise 3 ile 18 aylar arasında gerçekleşir Kapanmadaki gecikmeler doğumsal tiroid bezi yetersizliği D vitamini eksikliği gibi hastalıkları öncelikle akla getirir Araştırma sonuçlarına göre nedene yönelik tedavi yapılır Kemiklerin gelişimi esnasında baş büyüklüğünün vücuda oranı büyüme bozukluklarının erken tanısını olanaklı kılar Kemik gelişimiyle igili bir sorun olduğunda bu konuda yetişmiş uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir Okul Çocukluğu Dönemi 6 yaşından cinsel olgunlaşma belirtilerinin başladığı ergenlik dönemine kadar çocuğun gelişmesindeki başlıca özellikler sorumluluk ve başarma duygularının yerleşmesidir İlkokula yeni başlayan çocuklarda kısa veya uzun süreli uyum sorunları çok yaygındır Sınıfa annesiyle birlikte girmek okula gitmekle annesinden ayrılması sırasında ortaya çıkan anneden ayrılma korkusudur Okula uyum sorunlarının çözümü için okula yeni başlayan çocukta okuma yazma öğrenmekten önce evdeki olumlu ilişkinin okulda da sürdürülmesi bir tür anne baba modeli olan öğretmenin çocuğa duygusal doyumu sağlayacak şekilde davranması ve bizzat kendi davranışlarıyla da çocuk için iyi bir örnek oluşturması gereklidir Sevgili anne ve babalar doktorunuza başvurarak nörolojik ve psikolojik durumunun değerlendirilmesini sağlamanız çok yararlı olur Ergenlik Dönemi Ergenlik ergenlik sürecinin özelliklerini oluşturur Vücutta ergenliğe yol açan hormonal değişikliklerin başlamasından sonra dış görünümdeki ilk değişiklikler kız çocuklarında 10 (8-13) erkek çocuklarda 18 yaşında- bireyin büyüme ve gelişmesi büyük ölçüde tamamlanmıştır Adolesans hayatın bu devresinde vücutta oluşan biyolojik değişikliklere eşlik eden ruhsal gelişme ve psikososyal değişiklikleri de kapsayan bir terimdir ERGENLİKTE BÜYÜME VE GELİŞME İlk 4 yaştan sonra büyüme hızı erkek ve kız çocuklarında benzer şekilde yılda 5-7 cm gibi oldukça durağan bir gidiş gösterir Ergenlik belirtilerinin başlamasıyla beraber cinsiyet hormonlarının vücut kitlesini arttırıcı etkisiyle boy uzamasında belirgin bir hızlanma görülür Kız çocuklarında ergenlik erkeklere kıyasla 2 yıl daha erken başlar Bu nedenle büyüme hızlanması da kızlarda daha erken olur 10-12 yaşlar arasında kız çocukları erkeklerden daha iri olurlar Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu "büyüme hızı doruğu" kızlarda ortalama yılda 9 cm5 cm'dir Ergenlik sürecinin daha geç başlaması erkek çocuklara büyümede aşağı yukarı 2 yıl kadar bir süre kazandırır Kalıtım faktörlerinin etkisine bağlı olarak ergenliğe erişme yaşı çok değişken olduğundan büyüme hızı doruğunun görüldüğü yaş da bir çocuktan diğerine farklılık gösterir Bu nedenle aynı yaştaki iki çocuğun ergenlik belirtilerinin başlayıp başlamamış olmasına göre boy ve vücut yapılarında büyük farklılıklar olması doğaldır Boy uzaması ergenliğin son evrelerinde giderek yavaşlar erkeklerde 18-20 yaşlarında hemen hemen durur Ancak 30 yaşa dek omurga büyümesinin bir miktar daha devam etmesi sebebiyle 3-4 milimetrelik bir artış gözlenebilir Kilo Artışı Okul öncesi döneminden ergenliğin başlangıcına kadar olan evrede kızlarda tartı artışı büyük ölçüde yağ depolanması sonucudur