Atasözü Özellikleri Nelerdir - Atasözünün Özellikleri Nedir

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Atasözü Özellikleri Nelerdir - Atasözünün Özellikleri Nedir
Atasözü Özellikleri Nelerdir - Atasözünün Özellikleri Nedir

Atasözü Özellikleri Nedir
Atasözünün Özellikleri
Atasözleri İle İlgili Bilgiler
Atasözü Nedir?
Atasözü anlamı

ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Türkçe'de Atasözü

Türkçede atasözleri biçim ve anlam özelliklerine göre şu şekilde sınıflandırılır:

Biçim Özellikleri

Atasözleri, biçim yönünden diğer yazı türlerine göre farklı özellikler gösterir Öykü, roman, şiir, deneme gibi yazı türleri pek çok cümlenin bir araya gelmesi ve anlam yönünden bütünleşmesiyle oluşur Buna karşın atasözleri genellikle bir, en fazla iki cümleden oluşur Bütün duygu ve düşünceler bu tek cümleye sığdırılır Bu cümleler kişiden kişiye değişmez Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynı biçimde söylenir Atasözlerinde biçim özellikleri şu başlıklar altında toplanabilir:

Atasözlerinde Kalıplaşma

Atasözleri bir toplumun ortak kullandığı kalıplaşmış sözlerdir Bu nedenle herhangi bir kimse, atasözlerindeki sözcükleri ya da sözcüklerin sırasını değiştiremez Örneğin "Dikensiz gül olmaz" atasözü "Gül dikensiz olmaz" şeklinde söylenemez "Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür" atasözündeki "kaz" kelimesi yerine "ördek" veya "horoz" denmez Bunun nedeni, atasözlerinin bir kişinin değil, bütün toplumun ortak malı olması ve o toplumun düşünce ve dil zevkini yansıtmasıdır

Ancak, bazı atasözleri tarihsel süreç içinde değişikliğe uğramıştır

Örnek: "Ayağını yorganına göre köskıl" → "Ayağını yorganına göre uzat" Bu atasözündeki "köskıl" kelimesinin yerine günümüzde "uzat" kelimesi kullanılmaktadır Tarih boyunca dilde ve kültürde oluşan değişmeler atasözlerine de yansımıştır

Kalıplaşmanın bir istisnası da bir atasözünün farklı bölgelerde değişik şekillerde söylenmesidir

Örnek: Mum dibine ışık vermez → "Çıra dibi karanlık olur"

Örnek: Er ekmeği er kursağında kalmaz → Er lokması er kursağında kalmaz

Örneklerdeki gibi bazı atasözlerinde, hem sözcüklerin sırası hem de sözcükler değişebilmektedir Ancak, bu değişiklik kişiden kişiye değil bölgeden bölgeyedir Bu durum, atasözlerinin tarihsel süreç içinde ve farklı bölgelerde değişikliğe uğrayabildiğini gösterir

Cümle Türlerine Göre Atasözleri

Türkçede bulunan bütün cümle türlerine atasözlerinde de rastlanır Atasözleri kısa ve özlü sözler olduğu için genelde bir-iki cümleden oluşur Daha uzun cümlelerden oluşan Türk atasözlerinin sayısı azdır Atasözlerinde kullanılan cümle türleri şu şekilde sıralanabilir:

Yalın Cümle

Atasözlerinin çoğu yalın cümle biçimindedir İçinde sadece bir yargı bulunan atasözleri genellikle yalın cümleler biçiminde anlatılır

Örnek: Ağaç kökünden yıkılır / Aç köpek fırın duvarını deler / Vakit nakittir

Birleşik Cümle

İçinde iki yargı bulunan atasözleri genelde birleşik cümle biçiminde kurulur

Örnek: Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar / Erkek aslan aslan da, dişi aslan aslan değil mi? / Elin ağzı torba değil ki büzesin

Devrik Cümle

Atasözlerinde şiirsel bir anlatıma özen gösterildiğinden pek çok atasözü devrik cümlelerle kurulmuştur

Örnek: Gülme komşuna, gelir başına / Besle kargayı, oysun gözünü / Sık gidersen dostuna, yatar arka üstüne

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Atasözü Özellikleri Nelerdir - Atasözünün Özellikleri Nedir Atasözü Özellikleri Nelerdir - Atasözünün Özellikleri Nedir Atasözü Özellikleri Nelerdir - Atasözünün Özellikleri Nedir Atasözü Özellikleri Nedir Atasözünün Özellikleri Atasözleri İle İlgili Bilgiler Atasözü Nedir? Atasözü anlamı ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ Türkçe'de Atasözü Türkçede atasözleri biçim ve anlam özelliklerine göre şu şekilde sınıflandırılır: Biçim Özellikleri Atasözleri, biçim yönünden diğer yazı türlerine göre farklı özellikler gösterir Öykü, roman, şiir, deneme gibi yazı türleri pek çok cümlenin bir araya gelmesi ve anlam yönünden bütünleşmesiyle oluşur Buna karşın atasözleri genellikle bir, en fazla iki cümleden oluşur Bütün duygu ve düşünceler bu tek cümleye sığdırılır Bu cümleler kişiden kişiye değişmez Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynı biçimde söylenir Atasözlerinde biçim özellikleri şu başlıklar altında toplanabilir: Atasözlerinde Kalıplaşma Atasözleri bir toplumun ortak kullandığı kalıplaşmış sözlerdir Bu nedenle herhangi bir kimse, atasözlerindeki sözcükleri ya da sözcüklerin sırasını değiştiremez Örneğin "Dikensiz gül olmaz" atasözü "Gül dikensiz olmaz" şeklinde söylenemez "Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür" atasözündeki "kaz" kelimesi yerine "ördek" veya "horoz" denmez Bunun nedeni, atasözlerinin bir kişinin değil, bütün toplumun ortak malı olması ve o toplumun düşünce ve dil zevkini yansıtmasıdır Ancak, bazı atasözleri tarihsel süreç içinde değişikliğe uğramıştır Örnek: "Ayağını yorganına göre köskıl" → "Ayağını yorganına göre uzat" Bu atasözündeki "köskıl" kelimesinin yerine günümüzde "uzat" kelimesi kullanılmaktadır Tarih boyunca dilde ve kültürde oluşan değişmeler atasözlerine de yansımıştır Kalıplaşmanın bir istisnası da bir atasözünün farklı bölgelerde değişik şekillerde söylenmesidir Örnek: Mum dibine ışık vermez → "Çıra dibi karanlık olur" Örnek: Er ekmeği er kursağında kalmaz → Er lokması er kursağında kalmaz Örneklerdeki gibi bazı atasözlerinde, hem sözcüklerin sırası hem de sözcükler değişebilmektedir Ancak, bu değişiklik kişiden kişiye değil bölgeden bölgeyedir Bu durum, atasözlerinin tarihsel süreç içinde ve farklı bölgelerde değişikliğe uğrayabildiğini gösterir Cümle Türlerine Göre Atasözleri Türkçede bulunan bütün cümle türlerine atasözlerinde de rastlanır Atasözleri kısa ve özlü sözler olduğu için genelde bir-iki cümleden oluşur Daha uzun cümlelerden oluşan Türk atasözlerinin sayısı azdır Atasözlerinde kullanılan cümle türleri şu şekilde sıralanabilir: Yalın Cümle Atasözlerinin çoğu yalın cümle biçimindedir İçinde sadece bir yargı bulunan atasözleri genellikle yalın cümleler biçiminde anlatılır Örnek: Ağaç kökünden yıkılır / Aç köpek fırın duvarını deler / Vakit nakittir Birleşik Cümle İçinde iki yargı bulunan atasözleri genelde birleşik cümle biçiminde kurulur Örnek: Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar / Erkek aslan aslan da, dişi aslan aslan değil mi? / Elin ağzı torba değil ki büzesin Devrik Cümle Atasözlerinde şiirsel bir anlatıma özen gösterildiğinden pek çok atasözü devrik cümlelerle kurulmuştur Örnek: Gülme komşuna, gelir başına / Besle kargayı, oysun gözünü / Sık gidersen dostuna, yatar arka üstüne