|
Prof. Dr. Sinsi
|
İspartadaki Milli Ve Evrensel Kültür Değerlerimiz Nelerdir ?
Kiliseler
Aziz Paul Kilisesi, Aya Payana Kilisesi, Ayastefanos Kilisesi ve Aya Yorgi Kilisesi önemli kiliseleridir
Kervansaraylar
Ertokuş Kervansarayı: Yeşilköy sınırları içerisinde, Eğirdir Gölü kenarındadır Kudret Hanı veya Gelendost Hanı olarak da bilinir Avlu ve kapalı mekandan oluşmuştur 21x54 m ölçülerindedir Dış duvarları kale duvarı gibidir Kapalı mekan üzeri tonozla örtülüdür Avlunun yan kemerlerinde odalar vardır Kapalı mekana giriş kapısının üzerinde kitabe vardır Kitabeye göre kervansaray 1223 yılında Mübarüziddin Ertokuş tarafından yaptırılmıştır
Eğirdir Kervansarayı: Eğirdir ilçesi yeni mahallede bulunan kervansaray Konya- Antalya yolu üzerindedir Avlu ve kapalı mekan olmak üzere iki kesimden meydana gelmiştir Kervansaray 1237 yılında yapılmıştır, bugün avluda birkaç yolcu odasının temel izleri kalmıştır
Korunan Alanlar
Isparta Kızıldağ Milli Parkı
Isparta Kovada Gölü Milli Parkı
Yazılı Kanyon Tabiat Parkı
Gölcük Tabiat Parkı
Kasnak Meşesi Ormanı Tabiatı Koruma Alanı
Isparta Tabiat Anıtları
Mağaralar
Zindan Mağarası
Yeri: Isparta, Aksu İlçesi
Aksu İlçesinin 2 km kuzeydoğusunda Aksu Çayı Vadisindedir Çay kıyısını takip eden ve daha yukarıdaki yaylalara giden yol Zindan Mağarasının önünden geçer Otobüs dahil her türlü araçla bu yoldan Zindan Mağarasına ulaşılabilir
Özellikleri: Zindan Mağarası'nın bulunduğu Göller Bölgesi Yöresi yurdumuzun en yoğun karstlaşmış alanlarından birisidir Toplam Uzunluğu 760 m olan mağara yatay ve yarı aktif bir mağaradır Romalılardan bu yana bilinen ve kullanılan bir mağaradır
İnönü Mağarası
Yeri: Isparta, Eğirdir İlçesi
Sarıidris Köyünün 15 km güneyinde yükselen İnönü Tepe'nin kuzey yamacındadır Köyden mağaraya traktörle ulaşılabilir
Özellikleri: 227 m toplam uzunlukta yatay ve kuru bir mağaradır Yağışlı mevsimlerde Mağara'nın bazı kollarında küçük göletler oluşmaktadır Genellikle kurudur Mağara içinde ısı 16ºC dir Hava nemi ise yüzde 82 dir
İnönü Mağarası, İnönü Tepenin üzerinde takke gibi oturan Jura-Kretase yaşlı kireç taşları içinde değişik yönlü kırıklar boyunca gelişmiştir Bu kireçtaşlarının altında Triyas yaşlı dolomit ve yer yer marn tabakaları yer alır Mağara bu karstlaşmayan katmanlar nedeni ile derine doğru gelişememiştir
İnönü Mağarası girişten itibaren dar galeriler halinde ve yatay bir şekilde gelişmiştir Sadece giriş kısmında geniş bir salon vardır Burada kalın bir toprak tabakası ve içinde bol miktarda iskelet parçaları vardır Bundan da anlaşılıyor ki, mağaranın giriş kısmı ya iskan edilmiş ya da mezar olarak kullanılmıştır Galerilerin büyük kısmı boş olmasına karşın, bazı kollarda bol miktarda damlataş oluşumları vardır
Yerli halk tarafından eskiden beri bilinen mağaranın girişe yakın kısımlarda toprağa gömülü olarak çok sayıda iskelet parçaları bulunmuştur Bu konuda henüz bir araştırma yapılmamıştır
Kuz Mağarası
Yeri: Isparta, Sütcüler İlçesi
Kuz Mağarası, Kesme Kasabası'nın güneybatısında bulunan Asar Tepenin yakınında, Köprüçay kanyonunun dik yamacında yer alır Kasabadan traktör veya arazi taşıtıyla 15-20 dakikada kanyonun kenarına kadar varmak mümkündür Bu yol düzeltildiğinde herhangi bir araçla bu süre çok kısalır Buna karşılık 700-750 m derinliğinde olan kanyonun orta seviyelerinde bulunan mağaraya, yürüyerek yarım saatte inilebilmektedir Bu iniş çok zor ve tehlikelidir
Özellikleri: Toplam uzunluğu 224 m, girişe göre en derin noktası 175 metredir Sıcak ve yarı kuru bir havaya sahiptir Mağaranın dar geçitlerinde ve yan kol bağlantısında belirgin bir rüzgar hareketi vardır
Genişliği 2-16 m, tavan yüksekliği 1-20 metreler arasında değişen mağaranın orta ve son bölümleri, görünümleri son derece güzel her türden damlataşlar (sarkıt, dikit, sütun, duvar ve örtü damlataşları, damlataş havuzları,vb) ile kaplıdır Ana galerinin son bölümlerinde ise kalın bir kum ve çakıl deposu bulunur Bu kesimler, mağaranın en derin noktalarıdır Buna karşılık bu depoların yanından ayrılan yan kolun son noktası, girişten +10 m yukarıdadır
Akarsu yatağından 250-300 m yukarıda bulunan Kuz, Hidrolojik olarak askıda (vadoz kuşak) kalmış, fosil bir mağaradır Bu nedenle yağışlı dönemlerde tavandan damlayan veya yan duvarlardan sızan sular dışında bütünüyle kurudur Bu sular, ana galerinin son bölümünde küçük gölcükler oluşturmaktadır
Ayıini Mağarası
Yeri: Isparta, Yalvaç İlçesi
Yalvaç'ın yaklaşık 15 km kuzeydoğusunda bulunan Ayıini Mağarası, Sultan Dağları'nın güney eteklerinde, Nazilli Deresi'nin yukarı bölümünde yer alır Vadi tabanından 20-30 metre yukarıda bulunan mağaraya hem Yalvaç, hem de Özgüney Kasabası'ndan stabilize iki yolla gidilir
Özellikleri: 407 m uzunlukta, yatay olarak gelişmiş, kaynak konumlu fosil bir mağaradır Soğuk ve yarı nemli bir havaya sahiptir Mağaranın çatlaklı yapısı ve iki kattan oluşması, içeride belirgin bir hava sirkülasyonuna yol açmıştır
Ayıini Mağarası'nda belirgin bir hayvan topluluğu gözlenmemiştir Ancak seyrek olarak değişik bölümlerde yarasalar yaşamaktadır
Ayıini, hem doğal çevrenin güzelliği, hem de mağarada bulunan ilginç damlataşlar ve sarnıçlar nedeniyle turizm amaçlı kullanıma son derece elverişlidir Özellikle, mağaranın değişik yerlerinde bulunan bu sarnıçlara, başka mağaralarda rastlamak mümkün değildir Ayrıca, bazı bölümlerde yer alan korunma duvarları, mağarayı daha da cazip hale getirmektedir
Pınargözü Mağarası
Yeri: Isparta Yenişarbademli İlçesi
Yenişarbademli'nin 11 km batısında yer almaktadır
Özellikleri: Daha önce 6 kmsine kadar girilmiş olan Pınargözü Mağarası, 1991 yılında ulaşılan 12 kmlik uzunluğu ile Türkiye'nin en uzun mağarasıdır Daha girişten itibaren 50 mdeki sifonu ve içindeki uzun sifonları tırmanılması gereken şelaleler ve travertenler nedeniyle gezilmesi zor bir mağaradır Halen araştırılması devam etmektedir
Kamplar
Gençlik Kampları: Isparta'da gençlerin yararlanabileceği Orman Bakanlığına ait kamplar mevcuttur
Isparta Gençlik Kampları
Isparta Orman Kampları
Yaylalar
Aksu ilçe merkezine 10 km mesafede bulunan Sorgun Yaylası ilin en önemli yaylasıdır Bol su kaynakları bulunan yayla, yazın yöre halkı tarafından oldukça ilgi görmektedir
Göller
Eğirdir Gölü: Isparta İl hudutları içinde olduğu kadar Göller Bölgesi'nin de en önemli göllerinden birisidir 517 km2 yüzölçümü ile Türkiye'nin 4 büyük gölüdür Göl iki kısma ayrılmaktadır Kuzeyde kalan ve daha küçük olan kısmına Hoyran Gölü, güneyde kalan kısmına Eğirdir Gölü denir Her iki bölüm Hoyran Boğazı ile birbirine bağlanır
Kovada Gölü ve Milli Parkı: Eğirdir İlçesi'nin 30 km güneyindedirBu gölün doğal görünümü çok güzeldir Çevresi çok zengin bitki örtüsüyle çevrilidir Yabanî ördekleri ve diğer av hayvanları yaşamaktadır Bu özelikleri nedeniyle göl ve çevresi Bakanlar Kurulu kararıyla 1970 yılında Milli Park ilân edilmiştir
Kuş Gözlem Alanı
Burdur Gölü
Eğirdir Gölü
Beyşehir Gölü
Sportif Etkinlikler
Kayak Merkezi: Isparta'ya 25 km uzaklıktaki Davraz Dağı bölgenin önemli kayak merkezlerindendir
Hava Sporları: Isparta, Hava sporlarının yapıldığı elverişli alanlara sahiptir
Yamaç Paraşütü
COĞRAFYA
Akdeniz Bölgesi Göller Yöresi'nde yer alan Isparta'nın doğusunda Konya, batısında Burdur, güneyinde Antalya ve kuzeyinde Afyon illeri ile çevrilmiştir
İlin en yüksek dağı, 2892 m ile güneydoğuda bulunan Dedegöl Dağı' dır Diğer önemli dağları ise; Akdağ, Topraktepe, Barla Dağı, Sultan Dağları, Güllüce Dağı ve Davraz Dağı' dır
Akarsular genellikle göllere dökülmekte olup, sadece Aksu ve Köprü Suyu Antalya hudutları içerisinde Akdeniz'e dökülmektedir İlin en büyük gölü, yaklaşık 468 km² ile, Türkiye'nin 4'ncü büyük gölü olan Eğirdir Gölü' dür Bu gölün kuzey kesimine Hoyran Gölü denilmektedir Beyşehir ile Burdur göllerinin bir bölümü de Isparta hudutları içerisindedir Kovada-I ve Kovada-II Hidroelektrik Santrallerini çalıştıran Kovada Gölü ile Karatepe üzerinde yer alan ve bir krater gölü olan Gölcük de diğer önemli göllerdendir
Isparta'nın yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır Çevredeki göllerin iklim üzerinde önemli etkisi vardır Yağışların büyük bir bölümü kış ve ilkbahar aylarında düşmektedir
TARİHÇE
Isparta yakın çevresi ile birlikte PİSİDİA yöresinin önemli yerleşim merkezlerinden birisidir Yöredeki yerleşmenin tarihi paleolitik (Eskitaş) dönemine kadar dayanmaktadır Pisidia bölgesi MÖ 2000’lerde Luvi ve Arzava topluluklarının yerleşim alanı idi Hititler de zamanında bölgeyi ele geçirmek istemişler, ancak yüzyıllar boyu uğraşmalarına karşılık Arzava ülkesi üzerinde kesin bir egemenlik kuramamışlardır
MÖ 1200’lerde Balkanlardan gelen “Ege Göç Kavimleri” Arzava ülkesi konfederasyonunun siyasi varlığına son vermişler, Anadolu’nun siyasi yapısını bütünüyle değiştirmişlerdir Bu tarihten itibaren MÖ 8 yüzyıla kadar Firigler, MÖ 690’da Lidyalılar, MÖ 546’da Persler yöreye hükmetmişlerdir MÖ 334’de Büyük İskender’le Hellenistik döneme giren Isparta’da bu döneme ait bir yerleşim merkezi olarak Minassos (Minasın) dikkat çekmektedir MÖ 323’de Büyük İskender’in ölümü üzerine Isparta sırası ile Bergama Krallığı’nın, Seleukos’ların, MÖ 190- MS 395 Roma İmparatorluğunun, MS 395-1204 Bizans İmparatorluğunun egemenliği altına girmiştir
Roma Dönemine ait yerleşim merkezleri Bayat (Selevcia, Sidera)-Atabey, Apollonia-Uluborlu, Antiocheia-Yalvaç, Adada-Sarak-Sütçüler, Neopolis-Şarkikaraağaç, Debenae-Gelendost'dur
Isparta Bizans döneminde 7 ve 9 yüzyılda yapılan idari taksimata göre bir eyalet olmuş ve dini merkez niteliği almıştır 8 yüzyılda kısa bir süre Abbasi yönetimine giren kentin adı Arap kaynaklarında Sabart olarak geçmektedir Kent 1204 yılında Selçuklular tarafından feth edilmiş ve Isparta’da Türk-İslam dönemi başlamıştır 1300 yılında Hamitoğulları egemenliğine giren kent, 1390 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır Isparta 1923 yılında Cumhuriyetin ilanı ile birlikte vilayet olmuştur
NE YENİR
Isparta'nın ünlü, geleneksel tandır kebabının tadına merkezde çeşitli restoranlarda da bakılabilir Eğirdir her türlü su ürününü lezzetli bir şekilde hizmete sunan bir ilçemizdir Burada yapılan Sazan Dolmasının tadına doyum olmaz
Isparta'dan Yemek Tarifleri
Samsa Tatlısı
Malzemeler:
200 gr milföy hamuru
1/2 su bardağı toz badem
2 yemek kaşığı şeker
1 adet yumurta beyazı
Şurubu için:
35 kahve fincanı şeker
2 çay bardağı su
1/2 adet limonun suyu
Hazırlanışı: Bir kapta badem, şeker ve yumurta beyazı karıştırılır Milföy hamuru 2 mm kalınlığında açılıp, hazırlanan bademli karşım ortasına uzunlamasına yayılır Hamur rulo şeklinde sarılır 45 dakika dinlendirilen hamur küçük parçalar halinde kesilir, tepsiye dizilir ve 180 derece fırında 45-50 dakika pişirilir Diğer tarafta şeker, su ve limon suyu ile şurup hazırlanır Fırından çıkan sıcak hamurun üzerine şurup dökülür Soğuduktan sonra servis edilir
NE ALINIR?
Isparta modern alışveriş merkezlerinin yanında geleneksel ürünlerin bulunabileceği satış merkezlerine de sahiptir Özellikle gül ürünleri ve el dokuma halıları her mevsim satın alınabilir Ayrıca Yalvaç ilçesinde geleneksel el sanat ürünleri, deri eşya ve keçe, geleneksel işlevlerin yanısıra turistlik hediyelik eşya olarak da satılmaktadır
YAPMADAN DÖNME
Yalvaç Pisidia Antiocheia Antik Ören yerini gezmeden,
Kovada Milli Parkı ve göllerin kıyısında piknik yapıp fotoğraf çekmeden,
Eğirdir ilçesinde göle nazır bir Sazan (çapak) dolması yenmeden,
Isparta'dan gülyağı ve halı almadan,
1-3 Haziran tarihleri arasında yapılan Uluslararası Gül, Halı, Kültür ve Turizm Festivali'ni görmeden,
Davraz Dağında kayak, Eğirdir'de yamaç paraşütü, Çandır'da kanyoning yapmadan
Dönmeyin
alıntı)
|