Hava Kirliliğinin İnsan Ve Çevre Sağlığına Etkileri

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ

1950 lerden beri hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini gösteren kanıtlar vardır

1980 sonları 1990 larda ise yeni epidemiyolojik çalışmalarla hava kirliliğinin sağlığa etkileri gösterilmiştir

Bu çalışmalar önce ABD ve Avrupa ülkelerinde yapılmış, daha sonra pek çok ülkede de benzer çalışmalar ile sağlığın olumsuz etkilendiği gözlenmiştir

Bu çalışmalarda ölümler, hastaneye başvurular gibi sağlık göstergeleri ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonunun ilişkisi aranmış ve her ikisinin birlikte artış veya azalış gösterdiği belirlenmiştir

Hava kirleticilerindeki günlük artışlar çeşitli akut sağlık sorunlarına neden olmaktadır

Örneğin kirletici konsantrasyonunda artma astma ataklarında artışa yol açmaktadır

Kirleticilere uzun süreli maruz kalım ile sağlıkta kronik etkiler ortaya çıkmaktadır

ABD ve Hollanda'da yapılan çalışmalarda hava kirliliği olan bölgelerde yaşayanların ömrünün, kirliliğin olmadığı bölgelerde yaşayanlara göre 1-2 yıl daha kısa olduğu belirlenmiştir

Yalnızca gelişmekte olan ülkelerde havada bulunan partiküler madde ve kükürt dioksit nedeniyle yılda 500,000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir

Hava kirliliğinin sağlık etkisi öksürük ve bronşitten, kalp hastalığı ve akciğer kanserine kadar değişmektedir

Kirliliğin olumsuz etkileri sağlıklı kişilerde bile gözlenmekle birlikte, bazı duyarlı gruplar daha kolay etkilenmekte ve daha ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır

Bu gruplardan biri yaşlılardır

Fizyolojik kapasitesi ve fizyolojik savunma mekanizması fonksiyonlarındaki azalma, kronik hastalıklardaki artma nedeniyle yaşlılar normal popülasyondan daha duyarlıdır, bu nedenle daha kolay etkilenmektedir

Küçük çocuklar savunma mekanizması gelişiminin tamamlanmaması, vücut kitle birimi başına daha yüksek ventilasyon hızları ve dış ortamla daha sık temas nedeniyle daha fazla riske sahip diğer bir gruptur

Yaş yapısı yanısıra hava yolunda daralmaya yol açan hastalıklar da kirleticilere duyarlılığı artırmaktadır

Yapılan çalışmalar kirlilik arttıkça astma ve kronik obstrüktif akciğer hastalıkları (KOAH) gibi hastalıkların alevlenmelerinde artış olduğunu göstermiştir

Kalabalık yaşam, yetersiz sanitasyon, beslenme yetersizliği gibi düşük yaşam standartları da duyarlılığı etkileyen faktörlerdendir

Bu koşullarda yaşayanlar enfeksiyon hastalıkları sorunları ile karşı karşıyadır ve yetersiz sağlık hizmeti almaktadırlar

Bu nedenle hava kirliliğinin sonuçlarından daha fazla etkilenilmektedir

Hava Kirliliği ve Risk Grupları

v v Bebekler ve gelişme çağındaki çocuklar

v v Gebe ve emzikli kadınlar

v v Yaşlılar

v v Kronik solunum ve dolaşım sistemi hastalığı olanlar

v v Endüstriyel işletmelerde çalışanlar

v v Sigara kullananlar

v v Düşük sosyoekonomik grup içinde yer alanlar

Genel olarak havadaki kirleticilerin sağlığa etkileri şöyle toparlanabilir;

· · Solunum fonksiyonlarında bozulma

· · Solunum sistemi hastalıklarında artış

· · Kronik solunum sistemi hastalığı olan kişilerin hastalıklarının alevlenmesinde artış

· · Kronik kalp hastalığı olan kişilerin hastalıklarının alevlenmesinde artış

· · Kanser insidansında artış

· · Erken ölüm insidansında artış

09-11-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Hava Kirliliğinin İnsan Ve Çevre Sağlığına Etkileri HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ 1950 lerden beri hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini gösteren kanıtlar vardır 1980 sonları 1990 larda ise yeni epidemiyolojik çalışmalarla hava kirliliğinin sağlığa etkileri gösterilmiştir Bu çalışmalar önce ABD ve Avrupa ülkelerinde yapılmış, daha sonra pek çok ülkede de benzer çalışmalar ile sağlığın olumsuz etkilendiği gözlenmiştir Bu çalışmalarda ölümler, hastaneye başvurular gibi sağlık göstergeleri ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonunun ilişkisi aranmış ve her ikisinin birlikte artış veya azalış gösterdiği belirlenmiştir Hava kirleticilerindeki günlük artışlar çeşitli akut sağlık sorunlarına neden olmaktadır Örneğin kirletici konsantrasyonunda artma astma ataklarında artışa yol açmaktadır Kirleticilere uzun süreli maruz kalım ile sağlıkta kronik etkiler ortaya çıkmaktadır ABD ve Hollanda'da yapılan çalışmalarda hava kirliliği olan bölgelerde yaşayanların ömrünün, kirliliğin olmadığı bölgelerde yaşayanlara göre 1-2 yıl daha kısa olduğu belirlenmiştir Yalnızca gelişmekte olan ülkelerde havada bulunan partiküler madde ve kükürt dioksit nedeniyle yılda 500,000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir Hava kirliliğinin sağlık etkisi öksürük ve bronşitten, kalp hastalığı ve akciğer kanserine kadar değişmektedir Kirliliğin olumsuz etkileri sağlıklı kişilerde bile gözlenmekle birlikte, bazı duyarlı gruplar daha kolay etkilenmekte ve daha ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır Bu gruplardan biri yaşlılardır Fizyolojik kapasitesi ve fizyolojik savunma mekanizması fonksiyonlarındaki azalma, kronik hastalıklardaki artma nedeniyle yaşlılar normal popülasyondan daha duyarlıdır, bu nedenle daha kolay etkilenmektedir Küçük çocuklar savunma mekanizması gelişiminin tamamlanmaması, vücut kitle birimi başına daha yüksek ventilasyon hızları ve dış ortamla daha sık temas nedeniyle daha fazla riske sahip diğer bir gruptur Yaş yapısı yanısıra hava yolunda daralmaya yol açan hastalıklar da kirleticilere duyarlılığı artırmaktadır Yapılan çalışmalar kirlilik arttıkça astma ve kronik obstrüktif akciğer hastalıkları (KOAH) gibi hastalıkların alevlenmelerinde artış olduğunu göstermiştir Kalabalık yaşam, yetersiz sanitasyon, beslenme yetersizliği gibi düşük yaşam standartları da duyarlılığı etkileyen faktörlerdendir Bu koşullarda yaşayanlar enfeksiyon hastalıkları sorunları ile karşı karşıyadır ve yetersiz sağlık hizmeti almaktadırlar Bu nedenle hava kirliliğinin sonuçlarından daha fazla etkilenilmektedir Hava Kirliliği ve Risk Grupları v v Bebekler ve gelişme çağındaki çocuklar v v Gebe ve emzikli kadınlar v v Yaşlılar v v Kronik solunum ve dolaşım sistemi hastalığı olanlar v v Endüstriyel işletmelerde çalışanlar v v Sigara kullananlar v v Düşük sosyoekonomik grup içinde yer alanlar Genel olarak havadaki kirleticilerin sağlığa etkileri şöyle toparlanabilir; · · Solunum fonksiyonlarında bozulma · · Solunum sistemi hastalıklarında artış · · Kronik solunum sistemi hastalığı olan kişilerin hastalıklarının alevlenmesinde artış · · Kronik kalp hastalığı olan kişilerin hastalıklarının alevlenmesinde artış · · Kanser insidansında artış · · Erken ölüm insidansında artış