Pusulanın Renkli Ucu Nereyi Gösterir? - Pusulada Renkli Ucun Yönü Nereyi Gösterir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Pusulanın icadı ve tarihi nedir?Pusulayı kim icat etti? nasıl yapılır/çalışır?

Dünyanın neresinde olursak olalım, pusula ile daima yönümüzü çok kolay biçimde bulabiliriz istersek okyanusun ortasında kalmış olalım, bu basit cihaz ile yönümüzü bulmak birkaç saniyemizi alır Günümüzde GPS ve uydular gibi çok gelişmiş cihazlar olmasına rağmen pusula her zaman en kolay yol olmuştur Pusulanın üzerinde neredeyse sürtünmesiz hareket edebilecek şekilde dengelenip iğnenin üzerine oturtulmuş bir manyetik ok bulunur Bu ok üzerindeki manyetizma sayesinde dünyanın Kuzey Çekim(North Magnetizm) alanına girerek daima kuzeyi gösterir

Şekilde görüldüğü gibi dünyayı çok büyük bir mıknatıs gibi düşünebiliriz Dünyanın manyetik alanı oluşum sürecinde belli bir düzene göre yönlenmiştir ve bir mıknatıs özelliği gösterir Buna göre kuzey kutbu(north pole) S, güney kutbu(south pole) da N olarak yönlenmiştir

Burada mıknatıslarda kullanılan N ve S harfleri de kuzey ve güney kutuplarından esinlenerek verilmiştir

Pusulaki okun kuzey kısmı N, olarak işaretlenmiştir ve farklı kutuplar birbirini çeker prensibinden pusulanın kuzeyi dünyanın kuzeyini çeker

Tabi 8

000 millik çapa sahip dünyanın yüzeyinde bu çekimin hissedilebilmesi için pusula oku son derece hafif ve sürtünmesiz olarak yerleştirilmiştir

Aksi halde manyetik alana göre yönlenmesi mümkün olmazdı

Dünyanın bütün ekseni boyunca pusula %100 doğrulukla çalışmaz, bazı bölgelerde sapma görülür Bu bölgeler ve ne kadar sapma olduğu detaylı haritalarda gösterilir Pusulayı kullanırken dikkat edilcek bir husus da, etrafında manyetik alan oluşturabilecek metal cisimlerin bulunmamasıdır Eğer pusula çevresinde manyetik alanı dünyanın yüzeyindekinden fazla olan bir cisim varsa, pusula oku o cisme doğru yönlenir Bu da hatalı ölçüm anlamına gelir
Tarihçe
Pusulayı M

S 100 yılında Çinliler icat etti

Manyetik bir ortamda serbest bırakılan bir objenin kuzeye yöneleceği prensibinden hareketle pusulanın keşfi gerçekleşti

Fransa’da pusuladan ilk olarak 1200′de söz edilmeye başlandı

Bunu, 1207′de İngiltere ve 1213′te İzlanda izledi

Pusulanın ilkel bir yapısı vardı o zamanlar

İlk önemli gelişmeyi gerçekleştiren Pierre de Maricourt oldu (1269)

İğneyi bir mile geçirdikten sonra, bunu bir yanı saydam ve derecelenmiş bir kutunun içine yerleştirdi

Dünyanın kendisi, çekirdeğindeki soğumamış kısımlarından dolayı dev bir mıknatıstır

Bu büyük mıknatısın artı ve eksi uçları kuzey ve güney kutuplarındadır

Ancak bildiğimiz coğrafi kutuplarda değil

Pusulanın minik ucu tam kuzeyi göstermez, gösterdiği noktaya magnetik kutup denir

Pusulanın gösterdiği kuzey yönünü devamlı takip ederseniz kuzey kutbuna hiçbir zaman ulaşamazsınız

O noktadan 7 derece yani kilometrelerce uzaklıktaki magnetik kutba varırsınız

Olayın ilginçliği bu kadarla da bitmiyor

Bilimin kesin olarak saptadığı bir sürpriz daha var

Bu magnetik kutupların yerleri de sabit değil, zamanla değişiyor, kuzey güneye, güney kuzeye geliyor

Eğer elinize bir pusula alıp zaman yolculuğu yapabilseydiniz, birkaç milyon yıl önce pusulanızın kuzey gösteren ucuna bakarak seyahat edince sizi penguenlerin büyük atalarının karşıladığını, yani güney kutbuna vardığınızı şaşırarak görürdünüz

Magnetik kutupların niçin ve nasıl yer değiştirdikleri henüz tam bilinmiyor

Bu olayın dünyada kraterlerin oluşması, iklimlerin değişmesi, bazı canlı türlerinin yok olması gibi olaylarla yakın ilgisi olduğu sanılıyor

Bilim insanları magnetik kutupların yer değiştirmesinin 170 milyon yılda yaklaşık 300 defa tekrarlandığını, bugünkü konumuna en son 750 bin yıl önce geldiğini ileri sürmektedirler

Sadece magnetik kutupların yer değiştirmelerinin değil dünyanın magnetik alanının bile başlangıçta nasıl oluştuğu tam açıklığa kavuşmuş değil

Teorilere göre dünyanın merkezindeki sıvı halindeki çekirdek bölümündeki ısı, dış demir katmanlara ulaşarak dünyanın dönüşü ile beraber bir dinamo etkisi yaparak magnetik alanı meydana getirmiştir

Yerkürenin magnetik alanının şiddet ve doğrultusunu ölçmek için 1979 Ekiminde uzaya gönderilen 'Magsat' uydusu 3 yıla yakın görev yapıp da yanmadan önce gönderebildiği en önemli bilgi, magnetik alanının şiddetinin gittikçe azaldığı, her on yılda şiddetinden yaklaşık yüzde birini yitirdiği, böyle giderse muhtemelen bin yıl sonra magnetik kutupların yerlerinin tekrar değişebileceği bilgisiydi

09-11-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Pusulanın Renkli Ucu Nereyi Gösterir? - Pusulada Renkli Ucun Yönü Nereyi Gösterir? Pusulanın icadı ve tarihi nedir?Pusulayı kim icat etti? nasıl yapılır/çalışır? Dünyanın neresinde olursak olalım, pusula ile daima yönümüzü çok kolay biçimde bulabiliriz istersek okyanusun ortasında kalmış olalım, bu basit cihaz ile yönümüzü bulmak birkaç saniyemizi alır Günümüzde GPS ve uydular gibi çok gelişmiş cihazlar olmasına rağmen pusula her zaman en kolay yol olmuştur Pusulanın üzerinde neredeyse sürtünmesiz hareket edebilecek şekilde dengelenip iğnenin üzerine oturtulmuş bir manyetik ok bulunur Bu ok üzerindeki manyetizma sayesinde dünyanın Kuzey Çekim(North Magnetizm) alanına girerek daima kuzeyi gösterir Şekilde görüldüğü gibi dünyayı çok büyük bir mıknatıs gibi düşünebiliriz Dünyanın manyetik alanı oluşum sürecinde belli bir düzene göre yönlenmiştir ve bir mıknatıs özelliği gösterir Buna göre kuzey kutbu(north pole) S, güney kutbu(south pole) da N olarak yönlenmiştir Burada mıknatıslarda kullanılan N ve S harfleri de kuzey ve güney kutuplarından esinlenerek verilmiştir Pusulaki okun kuzey kısmı N, olarak işaretlenmiştir ve farklı kutuplar birbirini çeker prensibinden pusulanın kuzeyi dünyanın kuzeyini çeker Tabi 8000 millik çapa sahip dünyanın yüzeyinde bu çekimin hissedilebilmesi için pusula oku son derece hafif ve sürtünmesiz olarak yerleştirilmiştir Aksi halde manyetik alana göre yönlenmesi mümkün olmazdı Dünyanın bütün ekseni boyunca pusula %100 doğrulukla çalışmaz, bazı bölgelerde sapma görülür Bu bölgeler ve ne kadar sapma olduğu detaylı haritalarda gösterilir Pusulayı kullanırken dikkat edilcek bir husus da, etrafında manyetik alan oluşturabilecek metal cisimlerin bulunmamasıdır Eğer pusula çevresinde manyetik alanı dünyanın yüzeyindekinden fazla olan bir cisim varsa, pusula oku o cisme doğru yönlenir Bu da hatalı ölçüm anlamına gelir Tarihçe Pusulayı MS 100 yılında Çinliler icat etti Manyetik bir ortamda serbest bırakılan bir objenin kuzeye yöneleceği prensibinden hareketle pusulanın keşfi gerçekleşti Fransa’da pusuladan ilk olarak 1200′de söz edilmeye başlandı Bunu, 1207′de İngiltere ve 1213′te İzlanda izledi Pusulanın ilkel bir yapısı vardı o zamanlar İlk önemli gelişmeyi gerçekleştiren Pierre de Maricourt oldu (1269) İğneyi bir mile geçirdikten sonra, bunu bir yanı saydam ve derecelenmiş bir kutunun içine yerleştirdi Dünyanın kendisi, çekirdeğindeki soğumamış kısımlarından dolayı dev bir mıknatıstır Bu büyük mıknatısın artı ve eksi uçları kuzey ve güney kutuplarındadır Ancak bildiğimiz coğrafi kutuplarda değil Pusulanın minik ucu tam kuzeyi göstermez, gösterdiği noktaya magnetik kutup denir Pusulanın gösterdiği kuzey yönünü devamlı takip ederseniz kuzey kutbuna hiçbir zaman ulaşamazsınız O noktadan 7 derece yani kilometrelerce uzaklıktaki magnetik kutba varırsınız Olayın ilginçliği bu kadarla da bitmiyor Bilimin kesin olarak saptadığı bir sürpriz daha var Bu magnetik kutupların yerleri de sabit değil, zamanla değişiyor, kuzey güneye, güney kuzeye geliyor Eğer elinize bir pusula alıp zaman yolculuğu yapabilseydiniz, birkaç milyon yıl önce pusulanızın kuzey gösteren ucuna bakarak seyahat edince sizi penguenlerin büyük atalarının karşıladığını, yani güney kutbuna vardığınızı şaşırarak görürdünüz Magnetik kutupların niçin ve nasıl yer değiştirdikleri henüz tam bilinmiyor Bu olayın dünyada kraterlerin oluşması, iklimlerin değişmesi, bazı canlı türlerinin yok olması gibi olaylarla yakın ilgisi olduğu sanılıyor Bilim insanları magnetik kutupların yer değiştirmesinin 170 milyon yılda yaklaşık 300 defa tekrarlandığını, bugünkü konumuna en son 750 bin yıl önce geldiğini ileri sürmektedirler Sadece magnetik kutupların yer değiştirmelerinin değil dünyanın magnetik alanının bile başlangıçta nasıl oluştuğu tam açıklığa kavuşmuş değil Teorilere göre dünyanın merkezindeki sıvı halindeki çekirdek bölümündeki ısı, dış demir katmanlara ulaşarak dünyanın dönüşü ile beraber bir dinamo etkisi yaparak magnetik alanı meydana getirmiştir Yerkürenin magnetik alanının şiddet ve doğrultusunu ölçmek için 1979 Ekiminde uzaya gönderilen 'Magsat' uydusu 3 yıla yakın görev yapıp da yanmadan önce gönderebildiği en önemli bilgi, magnetik alanının şiddetinin gittikçe azaldığı, her on yılda şiddetinden yaklaşık yüzde birini yitirdiği, böyle giderse muhtemelen bin yıl sonra magnetik kutupların yerlerinin tekrar değişebileceği bilgisiydi