|
Prof. Dr. Sinsi
|
Dünyanın En İyi İlk 500 Üniversitesi Ve Türk Üniversitelerinin Durumları Nedir?
Dünyanın En İyi İlk 500 Üniversitesi ve Türk Üniversitelerinin Durumları Nedir?
Dünyanın En İyi İlk 500 Üniversitesi ve Türk Üniversitelerinin Durumları Nedir?
Türk üniversiteleri nerede?
Prof Dr Erhan Erkut Türk ve dünya ünivestilerine dair bir rapor hazırladı Raporda üniversiteleri yayınladıkları makalelerden tezlerine kadar bir çok konuyu karşılaştırdı
Üniversite sıralamalarının yapılmasının temel nedeni insanların sıralama yapmayı ve karşılaştırmalı düşünmeyi sevmeleridir Sıralaması yapılabilecek her şeyin sıralamasını yaparız
Prof Dr Erhan Erkut
Çeşitli kuruluşlar tarafından her yıl dünya üniversite sıralamaları oluşturulmakta ve bu sıralamalar basınımızda da oldukça geniş bir şekilde yer bulmaktadırlar Geçtiğimiz yıllarda bu tür sıralamalara Türk üniversitelerinin pek girememiş olması ülkemizde hayal kırıklığı yaratmış ve üniversitelerimizin kalitesi hakkında bazı soru işaretlerini de beraberinde getirmiştir bulunmaktadır Bu yayının amacı, ilk 500 sıralamaları ve Türk üniversitelerinin bu tür sıralamalardaki yerleri üzerine ülkemizdeki bilgi eksikliğini gidermektir Yayında şu ana başlıklara yer verilmektedir
1 Neden üniversite sıralamaları yapılmaktadır?
2 Dünyada kaç tane global üniversite sıralaması mevcuttur, ve bu sıralamalarda kriterler nelerdir?
3 Bu sıralamalarda hangi ve ne tip üniversiteler önlerde yer almaktadır?
4 Bu sıralamalarda Türk üniversiteleri nerede yer almaktadırlar?
5 Türk üniversiteleri sıralamalarda ilk 100e girebilirler mi?
6 Türk üniversitelerin araştırma çıktılarını olumsuz yönde etkileyen faktörler nelerdir?
7 Ülkemizde üniversite sıralaması yapılmakta midir?
8 Üniversite sıralama sistemlerindeki sorunlar ve eksiklikler nelerdir?
9 Sonuçlar
1 Neden üniversite sıralamaları yapılmaktadır?
Üniversite sıralamalarının yapılmasının temel nedeni insanların sıralama yapmayı ve karşılaştırmalı düşünmeyi sevmeleridir Sıralaması yapılabilecek her şeyin sıralamasını yaparız Spor ligleri bir sıralamadır Dünyanın en zengin 500 kişisi başka bir sıralamadır En sevilen filimler, en çok satılan kitaplar, en çok okunan yazarlar, en çok indirilen müzikler, en popüler restoranlar, en iyi giyinen ünlüler…hepsi birer sıralamadır
Üniversite sıralamaları ne işe yarar?
- Üniversite seçmeye çalışan öğrenci adaylarına ve ailelerine yardımcı olabilirler,
- Birden fazla üniversiteden iş teklifi alan öğretim üyelerinin tercih yapmasını kolaylaştırabilirler
- Yüzlerce değişik üniversiteden iş başvurusu alan şirketlerin aday belirlemelerine yardımcı olabilirler
- Bir ülkedeki üniversiteler ile öğrenci veya öğretim üyesi değişimi veya araştırma işbirliği konularında ortaklık yapmak isteyen yabancı üniversitelerin işini kolaylaştırabilirler
- Ülkede yüksek öğrenime destek vermek isteyebilecek hayırseverleri yönlendirebilirler
- Devletin üniversitelere başarıları oranında destek verdiği bir sistemde devlet desteğinin belirlenmesinde rol oynayabilirler
2 Dünyada kaç tane üniversite sıralaması mevcuttur, ve bu sıralamalarda kriterler nelerdir?
Bizim belirleyebildiğimiz kadarı ile dünyada 6 değişik üniversite sıralaması mevcuttur
- Shanghai Jiao Tong Üniversitesi
- Times Higher Education QS
- Webometrics
- HEEACT
- Leiden
- Scimago
Bu sıralamalar ve kullandıkları kriterler hakkında özet bilgiler aşağıdadır
21 Shanghai Jiao Tong (Academic Ranking of World Universities (ARWU))
Dünyadaki üniversitelerin ilk çok amaçlı sıralaması “Academic Ranking of Worldwide Universities” (Dünya Üniversitelerinin Akademik Sıralaması) adı altında Cin’de Şanghay şehrindeki Jiao Tong Üniversitesi tarafından gerçekleştirilmiştir İlk amacı Çin üniversitelerinin dünya üniversiteleri arasındaki yerini belirlemek olan bu sıralama ilk defa 2003de yapılmış olup, tüm dünya üniversiteleri, hükümetleri, ve medyası tarafından ilgi ile karşılanmıştır Binin üzerinde üniversiteyi sıralayan ve her sene yenilenen bu çalışmada şu kriterler kullanılmaktadır:
a) Mezunlar tarafından kazanılmış olan Nobel ödülleri ve Fields madalyaları (%10)
b) Öğretim üyeleri tarafından kazanılmış olan Nobel ödülleri ve Fields madalyaları (%20)
c) 21 değişik alanda yüksek sayıda atıf alan bilim insanları (%20)
d) Nature ve Science dergilerinde basılan makale sayıları (%20)
e) Science Citation Index ve Social Science Citation Index tarafından endekslenen dergilerde basılan makale sayıları (%20)
f) Yukarıdaki kriterlerin kişi başına ayarlanmış sayıları (%10)
Bu sıralama birçok ülkede yüksek öğrenim değerlendirilmesinde kullanılmış olup eğitim reformlarına katkıda bulunmuştur Kriterlerden de anlaşılacağı gibi bu sıralama özellikle temel bilimlere odaklanan araştırma ağırlıklı bir sıralamadır Jiao Tong sıralamasında, genel üniversite sıralamasının yanında, 5 bilim dalında (matematik, fizik, kimya, bilgisayar bilimleri, işletme/iktisat) ve 5 ayrı alanda (tabii bilimler ve matematik; mühendislik, teknoloji, ve bilgisayar bilimleri; yaşam ve tarım bilimleri; tıp ve eczacılık; sosyal bilimler) birer sıralama da yapılmaktadır
22 THE-QS (Top Universities)
Times Higher Education-QS “En İyi 200 Dunya Üniversitesi“sıralaması Londra’da basılan bir yüksek öğrenim dergisi olan Times Higher Education ile ülke-dışı eğitim alanında uzmanlaşan ve dünyanın 9 şehrinde ofisleri bulunan Quacquarelli Symonds şirketinin ortaklaşa oluşturdukları bir sıralamadır 600 üniversiteyi değerlendiren bu sıralama 2004 ile 2009 yılları arasında bu iki kuruluş tarafından birlikte yapılmıştır Sıralamanın kriterleri şunlardır:
a) Akademisyen değerlendirmesi (%40): 10,000 civarında akademisyenin katıldığı bir tanınırlık anketi
b) İşveren anketi (%10): 3,000 civarında işverenin katıldığı bir tanınırlık anketi
c) Öğrenci-öğretim üyesi oranı (%20)
d) Son 5 yılda öğretim üyesi başına düşen atıf sayısı (%20)
e) Uluslararası öğretim üyesi oranı (%5)
f) Uluslararası öğrenci oranı (%5)
THE-QS kriterlerinin Jiao Tong kriterlerinden en önemli farkı, Jiao Tong kriterlerinin tümüyle araştırma çıktılarına yönelik olmasına karşın, THE-QS kriterlerinin daha kapsamlı (fakat daha sübjektif) olmasıdır THE-QS sıralamasında, en iyi 200 üniversitenin yanısıra, 5 ayrı alanda (mühendislik, temel bilimler, yaşam bilimleri, sosyal bilimler, insani bilimler) dünyanın en iyi 50 üniversitesi de sıralanmaktadır
23 Webometrics (Ranking Web of World universities: Home)
Dünya Üniversitelerinin Webometrics Sıralaması, İspanya’nın en büyük araştırma kuruluşu olan, ve yüzün üzerinde merkez ve enstitüden oluşan Consejo Superior de Investigacıones Científicas‘a bağlı olan Cybermetrics Lab tarafından yapılmaktadır 2004 yılından bu yana yılda iki defa yayınlanan bu sıralamanın en önemli özelliği dünyadaki 18,000 yüksek öğretim kurumunu değerlendirmesidir Fakat bu değerlendirme sadece yüksek eğitim kurumlarının internet içerikleri kullanılarak yapılmaktadır Bu değerlendirmede yüksek öğretim kurumunun web sitesi dört ana kriter etrafında değerlendirilmektedir
- başka sitelerden verilen link sayısı (%50)
- arama motorları tarafından bulunan sayfa sayısı (%20)
- sitedeki Adobe, Word, ve PowerPoint dosya sayısı (%15)
- Google Scholar tarafından sitede bulunan makale sayısı (%15)
Bu sıralamadaki temel varsayım, üniversitelerin kalite, etki, ve prestijleri ile internet siteleri üzerinden yaptıkları akademik yayınların arasında yakın bir bağlantı olduğudur Bu sıralamanın dikkatle kullanılması gerekir çünkü bu varsayım sorunludur Üst düzeyde araştırma yapan fakat bu araştırmaları kendi internet sitesi yerine dünyanın en önde gelen dergilerinde yayınlayan bir üniversite bu sıralamada aşağılarda yer alabileceği gibi, sitesinde çok sayıda araştırma ile alakası olmayan dosya bulunduran bir üniversite bu sıralamada yukarılarda yer alabilir
24 HEEACT (Performance Ranking of Scientific Papers for World Universities)
“Higher Education Evaluation and Accreditation Council of Taiwan” (HEEACT) için kabaca “Taiwan’ın YÖK’ü” denebilir Bu sıralama bibliometrik metodlar kullanarak dünyanın en iyi 500 üniversitesini, ve 6 alanda en iyi 300 üniversitesini değerlendirmektedir (tarım ve çevre bilimleri, tıp, mühendislik ve bilgisayar, yaşam bilimleri, tabii bilimler, ve sosyal bilimler) Değerlendirme tümüyle araştırma odaklı ve bilimsel makale bazlıdır Kriterler şunlardır:
a) Araştırma üretkenliği
- Son 11 yılda yayınlanmış olan makale sayısı (%10)
- Son yılda yayınlanmış olan makale sayısı (%10)
b) Araştırma etkisi
- Son 11 yılda alınmış olan atıfların sayısı (%10)
- Son iki yılda alınmış olan atıfların sayısı (%10)
- Son 11 yılda alınmış olan ortalama atıf sayısı (%10)
c) Araştırma mükemmeliyeti
- Son 2 yıldaki H-indeksi (%20) (bu indeks atıf sayılarına bağlıdır)
- Son 11 yılda yayınlanan ve çok atıf alan (atıf sıralamasında en tepedeki %1e giren) makale sayısı (%15)
- Son yılda etki faktörü yüksek (en tepedeki %5e giren) dergilerde basılan makale sayısı (%15)
Bu sıralama sadece araştırma çıktılarına odaklanmış olduğundan eleştirilebilir, fakat bilimsel açıdan çok sağlam ve güvenilir bir sıralamadır Üniversitelerin hem uzun hem de kısa vadedeki araştırma çıktılarını ve bu çıktıların etkisini değerlendirmekte ve araştırmada mükemmeliyeti öne çıkarmaktadır Sıralamada kullanılan kriterlerin ikisi (ortalama atıf sayısı ve H-indeksi) küçük üniversitelerin dezavantajını kısmen ortadan kaldırmakta, ve son iki yıla verilen ağırlık (%55) yeni ve başarılı üniversitelerin sıralamada hızla yükselmesine olanak sağlamaktadır
25 Leiden (The Leiden Ranking 2008)
Hollanda’daki Leiden Üniversitesinde bulunan The Centre for Science and Technology Studies (CWTS) 2008 yılında bibliometrik endikatörler kullanan bir sıralama sistemi geliştirmiş, ve yılda 700 ve daha fazla endeksli makale yayını yapan 1,000 civarında üniversitenin 2003-2007 araştırma performanslarını değerlendirmiştir Dört değişik Leiden sıralaması mevcuttur:
- Yayın sayısı
- Yayın başına atıf sayısı
- Yayın sayısı çarpı alana göre normalize edilmiş ortalama etki
- Yayın başına atıf sayısı bölü alana göre ortalama etki
26 SCImago (SIR - SCImago Institutions Rankings)
SCImago tarafından 17,000 dergiyi tarayan Scopus veri tabanı kullanılarak yapılan bu sıralamada 2007 yılında en az 100 makale yayınlayan 2,000 araştırma kuruluşu sıralanmıştır Kuruluşlar devlet, yüksek öğrenim, sağlık, özel sektör, ve diğerleri olarak 5 gurupta toplanmıştır Sıralamada kullanılan kriterler şunlardır:
- Makale sayısı (2003-2007 döneminde)
- Makale başına atıf sayısı
- Uluslararası ortaklıklarla yazılmış makale oranı
- Makalenin yayınlanmış olduğu derginin normalize edilmiş etki değeri
- Atıf sayısının alana göre normalize edilmiş değeri
Üniversite sıralaması konusunda 2008 sonunda heyecan verici bir gelişme yaşanmıştır Avrupa Birliği, var olan sıralamaları yetersiz bularak son derece kapsamlı bir üniversite sıralaması metodolojisinin geliştirilmesi için harekete geçmiştir Bu sistem, tipik sıralama sistemlerinin kullandığı araştırma çıktısı ölçütlerinin ötesine gidecek, ve eğitim kalitesi ile topluma katkıyı da ölçmeye çalışacaktır Bütçesi 11 Milyon Euro olan bu proje çerçevesinde 2009 yılı içinde paydaşlar ile birlikte çok boyutlu bir sıralama sistemi geliştirilmesi planlanmıştır Buna ek olarak 2010 yılı içinde en az 150 üniversitenin mühendislik ve işletme bölümleri bu sistem ile değerlendirmeye alınacaktır İlk sonuçların 2011 Mayıs sonunda yayınlanması beklenmektedir Böyle etraflı ve detaylı bir çalışmanın üniversite sıralamalarına önemli bir katkısı olmasını bekliyoruz
3 Bu sıralamalarda hangi ve ne tip üniversiteler en önlerde yer almaktadırlar?
Bir fikir vermesi açısından yukarıda sözü edilen sıralamalarda ilk ona giren üniversiteleri Tablo 1’de özetliyoruz Bu özet için ARWU ve THE-QS genel sıralamaları, ve Leiden için toplam etki sıralaması (yayın sayısı çarpı alana göre normalize edilmiş ortalama etki) kullanılmıştır SCImago için ise, sadece yüksek öğrenim kurumları sıralaması gözönüne alınmıştır
|