İsim Nedir Ve İsim Çeşitleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

İsim Nedir Ve İsim Çeşitleri Nelerdir?
İsim Nedir Ve İsim Çeşitleri Nelerdir?

Ad nedir
İsim çeşitleri nelerdir
Ad çeşitleri

Evrendeki bütün canlı ve cansız maddeleri; duygu ve düşüncelerimiz gibi kavramları anlatmaya yarayan sözcüklere isim ya da ad denir

İSİM ÇEŞİTLERİ

a

ANLAMLARINA GÖRE
(1)Varlıklara Verilişlerine Göre
(a) Özel Adlar
Evrendeki bir tek varlığı gösteren, her yönüyle bir benzeri daha bulunmayan varlıkları anlatan adlara özel adlar denir

(b) Cins Adlar
Aynı türden varlıkların tümünü birden gösteren adlardır

*Bir tür adı genel anlamda kullanıldığında türü oluşturan varlıkların tamamını anlatır

Balık suda yaşar

(Tüm balıkları gösterir

)
Kitap en yakın arkadaştır

(Tüm kitapları gösterir

)

*Bir tür adı, bazen o türün yalnızca bir veya birkaçını gösterir

Kuş durmadan çırpınıyordu

(Bir tek kuşu gösterir

)
Kitap, Kurtuluş Savaşı yıllarını konu ediyordu

(Bir tek kitabı gösterir

)

*”Dünya, güneş, ay” sözcükleri gökbilim terimi olarak kullanılırsa özel ad anlamı kazanır

Dünya, Güneş’ in uydusudur; Ay’ da Dünya’ nın

( Özel ad )
Pencereden içeri güneş girdi

( Tür adı )

(2) Varlıkların Oluşlarına Göre
(a) Somut Adlar
Beş duyu organından en az biriyle algılanabilen varlık, nesne, ve kavramları göstermeye yarayan adlardır

(b) Soyut Adlar
Duyu organları yoluyla algılanamayan; fakat zihinde var olan kavramları göstermeye yarayan adlardır

(c) İş ve Eylem Adları
Bir eylemden mastar ekiyle (-ma, -me, -mak, -mek; -ış, -iş, -uş, -üş) ekleriyle türetilen ve eylem anlamlarını koruyan adlardır

Bu adlara “isimfiil ve adeylem” de denir

(3) Varlıkların Sayılarına Göre
(a) Tekil Adlar
Çoğul eki almamış, aynı türden bir tek varlığı gösteren adlardır

(b)Çoğul Adlar
Aynı türden birçok varlığı gösteren adlardır

Adlar “ –ler, -lar” çoğul ekiyle çoğullanabilir

(b)Topluluk Adları
Biçimce tekil oldukları halde anlamca çoğul olan adlardır

Uyarı: Topluluk Adları da cins adları gibi çoğullanabilir

* Kimi kullanımlarda yer ve bina adları ad aktarması yoluyla topluluk adı anlamı kazanır

Bunlar topluluk adı olmayıp, ad aktarması yoluyla topluluk adı anlamı kazanan adlar olarak anılır

Örnek: Okul, yarın konsere gidecek

Meclis, gelecek hafta toplanıyor

b

YAPILARINA GÖRE ADLAR

(1) Basit İsim
Yapım eki almamış, kök halindeki isimlere basit isimler denir

*Basit isimler genellikle tek hecelidirler

( kuş, dal, at, süt)
* İki heceli basit isimlerin sayısı da çoktur

* Üç heceli basit isimler azdır

( kurbağa, kelebek, tencere)

(2) Türemiş İsim
İsim veya fiil kök ve gövdelerine tapım eki getirilerek meydana getirilen isimlerdir

(a) İsimden Türemiş İsimler
İsim kök ya da gövdelerine yapım eki getirilmesiyle türetilir

Çocuk-luk öğren-ci
İsim kökü Yapım eki fiil kökü Yapım eki
(b) Sıfattan Türemiş İsimler
Sıfat kök veya gövdelerine –lik ekinin getirilmesiyle sıfattan türemiş isim yapılır

(c) Fiilden Türemiş İsimler
Fiil kök veya gövdelerine yapım eki getirilerek türetilir

(d) Yansımadan Türemiş İsimler
Tabiattaki sesleri yansılama yoluyla meydana gelmiş isimlerdir

Yansıma köklerine –(i)l ya da –(ı)r eklerinden biri, ardından da –tı, -ti eklerinin getirilmesiyle yapılır

(3) Birleşik İsim
İki veya daha fazla kelimenin yeni anlam verecek biçimde bir araya gelerek, birleşip kaynaşmasından meydana gelen isimlere denir

Örnek: Ayakkabı, gecekondu, babaanne
Birleşik isimler ayrı yazılırlarsa kelimeler kendi anlamlarını ifade eder

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İsim Nedir Ve İsim Çeşitleri Nelerdir? İsim Nedir Ve İsim Çeşitleri Nelerdir? İsim Nedir Ve İsim Çeşitleri Nelerdir? Ad nedir İsim çeşitleri nelerdir Ad çeşitleri Evrendeki bütün canlı ve cansız maddeleri; duygu ve düşüncelerimiz gibi kavramları anlatmaya yarayan sözcüklere isim ya da ad denir İSİM ÇEŞİTLERİ a ANLAMLARINA GÖRE (1)Varlıklara Verilişlerine Göre (a) Özel Adlar Evrendeki bir tek varlığı gösteren, her yönüyle bir benzeri daha bulunmayan varlıkları anlatan adlara özel adlar denir (b) Cins Adlar Aynı türden varlıkların tümünü birden gösteren adlardır Bir tür adı genel anlamda kullanıldığında türü oluşturan varlıkların tamamını anlatır Balık suda yaşar (Tüm balıkları gösterir) Kitap en yakın arkadaştır (Tüm kitapları gösterir) Bir tür adı, bazen o türün yalnızca bir veya birkaçını gösterir Kuş durmadan çırpınıyordu (Bir tek kuşu gösterir) Kitap, Kurtuluş Savaşı yıllarını konu ediyordu (Bir tek kitabı gösterir) ”Dünya, güneş, ay” sözcükleri gökbilim terimi olarak kullanılırsa özel ad anlamı kazanır Dünya, Güneş’ in uydusudur; Ay’ da Dünya’ nın ( Özel ad ) Pencereden içeri güneş girdi ( Tür adı ) (2) Varlıkların Oluşlarına Göre (a) Somut Adlar Beş duyu organından en az biriyle algılanabilen varlık, nesne, ve kavramları göstermeye yarayan adlardır (b) Soyut Adlar Duyu organları yoluyla algılanamayan; fakat zihinde var olan kavramları göstermeye yarayan adlardır (c) İş ve Eylem Adları Bir eylemden mastar ekiyle (-ma, -me, -mak, -mek; -ış, -iş, -uş, -üş) ekleriyle türetilen ve eylem anlamlarını koruyan adlardır Bu adlara “isimfiil ve adeylem” de denir (3) Varlıkların Sayılarına Göre (a) Tekil Adlar Çoğul eki almamış, aynı türden bir tek varlığı gösteren adlardır (b)Çoğul Adlar Aynı türden birçok varlığı gösteren adlardır Adlar “ –ler, -lar” çoğul ekiyle çoğullanabilir (b)Topluluk Adları Biçimce tekil oldukları halde anlamca çoğul olan adlardır Uyarı: Topluluk Adları da cins adları gibi çoğullanabilir Kimi kullanımlarda yer ve bina adları ad aktarması yoluyla topluluk adı anlamı kazanır Bunlar topluluk adı olmayıp, ad aktarması yoluyla topluluk adı anlamı kazanan adlar olarak anılır Örnek: Okul, yarın konsere gidecek Meclis, gelecek hafta toplanıyor b YAPILARINA GÖRE ADLAR (1) Basit İsim Yapım eki almamış, kök halindeki isimlere basit isimler denir Basit isimler genellikle tek hecelidirler ( kuş, dal, at, süt) İki heceli basit isimlerin sayısı da çoktur * Üç heceli basit isimler azdır( kurbağa, kelebek, tencere) (2) Türemiş İsim İsim veya fiil kök ve gövdelerine tapım eki getirilerek meydana getirilen isimlerdir (a) İsimden Türemiş İsimler İsim kök ya da gövdelerine yapım eki getirilmesiyle türetilir Çocuk-luk öğren-ci İsim kökü Yapım eki fiil kökü Yapım eki (b) Sıfattan Türemiş İsimler Sıfat kök veya gövdelerine –lik ekinin getirilmesiyle sıfattan türemiş isim yapılır (c) Fiilden Türemiş İsimler Fiil kök veya gövdelerine yapım eki getirilerek türetilir (d) Yansımadan Türemiş İsimler Tabiattaki sesleri yansılama yoluyla meydana gelmiş isimlerdir Yansıma köklerine –(i)l ya da –(ı)r eklerinden biri, ardından da –tı, -ti eklerinin getirilmesiyle yapılır (3) Birleşik İsim İki veya daha fazla kelimenin yeni anlam verecek biçimde bir araya gelerek, birleşip kaynaşmasından meydana gelen isimlere denir Örnek: Ayakkabı, gecekondu, babaanne Birleşik isimler ayrı yazılırlarsa kelimeler kendi anlamlarını ifade eder