Kutup Veya Çöl Alanlarında Yaşamayı Zorlaştıran Faktörler Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Kutup veya Çöl alanlarında yaşamayı zorlaştıran faktörler nelerdir?

KUTUPLAR

Matematiksel bir belirlemeye göre kutup bölgeleri kutup dönencelerinin altında ve üstünde kalan (ve her biri 21,2 milyon km² büyüklüğünde olan) yerler olarak tanımlanıyor

Bir adını da Eski Yunanca�da �ayı� anlamına gelen arktos sözcüğünden alan Kuzey Kutup Bölgesi toplam 27 milyon km²�lik bir alana yayılır

Bunun 9 milyon km�si kara, geri kalanı denizdir

Sularla çevrili büyük bir kara parçası olan Antarktika�nın tersine, Kuzey Kutbu kısmen karalarla çevrili bir okyanustan oluşur

Akdeniz�in yaklaşık beş katı genişliğindeki Kuzey Buz Denizi, kalınlığı yer yer 30 metreyi bulan ve suyun üzerinde yüzen buzlarla kaplıdır

Akıntılar ve rüzgâr bu buz kütlelerine büyük bir basınç yapar

Bu basınçla, bazen, yüksekliği 15 metreyi bulan buz kütleleri yerinden fırlayabilir

Başka yerlerde de buz çatlar ve birbirinden ayrılır

Suda yüzen bu buz kütleleri düz ve kaygan değildir, rüzgârların üst üste yığdığı kar tepecikleriyle kaplıdır

Bankizlerin (yüzer buzlar) kenarları yaz boyunca kırılır ve böylece sağlam gövdeli gemiler kendilerine kısa bir yol açabilir

Kuzey Kutbu�na ilk olarak 1909�da buzlar üzerinde köpekleriyle yolculuk eden ABD�li Robert Edwin Peary�nin ulaştığı sanılmaktadır

Daha sonra SSCB araştırma ekipleri buz üzerinde kamp kurarak kutup bölgesinde çalışmalar yaptı

ABD�nin nükleer denizaltısı Nautilus 1958�de buzların altından Kuzey Buz Denizi�ni aşarken, yolu üzerindeki Kuzey Kutbu�ndan da geçti

1969�da Wally Herbert önderliğindeki bir İngiliz keşif heyeti, Alaska�dan Spitzberg�e (bugün Svalbard) buzlar üzerinden giden ilk ekip oldu

Kuzey Kutbu�na denizden giderek varan ilk gemi SSCB�nin nükleer buzkıranı Arktika�ydı(1977)

Kuzey Buz Denizi�nin bir yakasında Grönland, Kanada ve Alaska, öbür yakasında SSCB ve İskandinavya yer alır

Bu deniz, Bering Boğazı ile Bering Denizi�ne ve Büyük Okyanus�a açılır

Atlas Okyanusu�na ise daha geniş bir açıklıktan geçilir

Grönland ile Kanada anakarası arasında Baffin Adası ile birçok küçük ada bulunur

İzlanda ise, gerçek Kuzey Kutup Bölgesi�nin hemen dışında yer alır

Kuzey Kutup Bölgesi�nin toprakları çoğunlukla, bozkır ya da tundradır

Bölgede 1000�den fazla değişik bitki bulunur

Burada uzun yaz günlerinde çok hızlı büyüyen yüzerce değişik çiçek yetişir

Kuzey Kutup Bölgesi�ndeki bitkilerin tümü başka soğuk dağlık bölgelerde yetişenler gibi bodur değildir

Bölgenin yaklaşık beşte birini ot yetişmeyen çıplak dağlar kaplar

Binlerce yıl önce Kuzey Kutup Bölgesi�nde toprak alanlar bugünkünden daha genişti

Bu, o dönemde karaların daha yüksek ya da deniz yüzeyinin daha düşük oluşuna bağlanabilir

İklim de daha ılımandı

Bazı yerlerde yoğun bir bitki örtüsü vardı ve bu bitkilerin bir bölümü tropik bölgelerdekileri andırıyordu

Bu zengin bitki örtüsü toprakaltında kalarak zamanla kömüre dönüştü

Bugün dağlar, özellikle Grönland , bütün yıl boyunca karla örtülüdür

Tundra bölgeleri ise kışın ince bir kar tabakasıyla kaplanır

Çoğu yerlerde toprak yüzeyinin hemen altı sürekli donmuş olarak kalır

Toprağın sualtında kalmadığı, çok soğuk olmayan bölgelerde tahıl ve sebze yetiştirilebildiği gibi hayvan da otlatılabilir

Kuzey Kutup Bölgesi�nde, kömür, bakır, nikel, kalay, elmas, altın ve petrol gibi değerli madenler vardır

Alaska, Sibirya ve Kanada�nın kuzeyinde zengin petrol yatakları bulunur

Ama boru hatlarını çevreye zarar vermeyecek biçimde döşemek zorunlu olduğu için petrol ve gaz taşımacılığı pahalıdır

İklim
Güneşin altı ay boyunca hiç doğmadığı Kuzey Kutbu bu süre içerisinde sürekli karanlıktır

Öbür altı ayda ise, güneş hiç batmaz ve yazın, gece yarısı bile kitap okunabilir

Kutup Bölgesi�nde güneşin doğuşu ve batışı çok yavaştır

Alacakaranlık uzun bir süreye yayılır

Sürekli karanlık ve sürekli aydınlık dönemler güneye inildikçe kısalır

Burada en sıcak ayda bile deniz suyu sıcaklığı +10° C�nin üstüne çıkmaz

Arktik kara ve deniz iklimlerinin egemen olduğu bölgede yağış azdır, yılda 100 mm ile 500 mm arasında değişir

Kuru rüzgarlar ve sis, düşük sıcaklık (Grönland�da şubat ortalaması -40° C), sıcaklığın mevsimlere göre büyük değişkenlik göstermesi (+15° C ile -40° C) bu bölgenin iklim özellikleri arasındadır

23 Eylül ile 21 Mart arasında Güneş�in hiç doğmadığı kış kutup gecesi, yılın geri kalan bölümünde ise, hiç batmadığı kutup gündüzü yaşanır

Sıcaklığın çok düşük olmasına karşın, kutup bölgelerinin de en az tropik bölgeler kadar güneş enerjisi aldığı unutulmamalıdır

Kara bitkileri buna, çok hızlı ve karmaşık bir büyüme biçimi benimseyerek uyum sağlamıştır

Denizlerde ise yüksek oksijen ve zengin besin maddesi nedeniyle, bir de 0 derece dolayındaki deniz suyu sıcaklığı fazla değişmediği için plankton ve balık çok boldur

Yaşamın denizlerdeki bu zenginliğine karşın, az sayıdaki buzsuz kıyı bölgesinde oldukça sınırlı olduğu gözlenir

Bitki örtüsü tundralara özgü yosunlardan, likenlerden, ardıç ağaçlarından ve cüce ak kayınlardan oluşur

Temmuz sıcaklığı 6° C�nin altına düşerse bunlar da yerlerini buz çölüne bırakırlar

Zemin 600 m derinliğe kadar donmuş durumdadır ve yazın ancak yüzeyden 10-200 m arasında bir derinliğe kadar çözülür

Donmuş zeminin altında bulunan çamur katmanı aşağı doğru akar ve her türlü inşaat çalışmasını çok zorlaştırır

Sanılanın tersine dünyanın en soğuk bölgeleri her zaman Kuzey Kutup Dairesi içinde bulunmaz

Sibirya�da, kutup dairesinin güneyindeki bir C� ye kadar düşer

Kuzey Kutbu�nda ortalama°yerde sıcaklık bazen -67 dolayındadır

Oysa ABD�nin bazı yerleşim yerlerinde kış°sıcaklık -23 daha soğuk geçer

Kuzey Kutup Bölgesi�nde yazlar da oldukça sıcak geçebilir

Sıcaklığın C� ye ulaştığı görülmüştür

Denizden esen soğuk rüzgârlardan°gölgede 38 C� ye kadar çıkar, ama yaz°korunan kuytu yerlerde sıcaklık sık sık 27 mevsimi oldukça kısa sürer

Kuzey Kutbu�nda Yaşam
Alaska, Kanada ve Grönland�daki Eskimolar bölgenin batı kesimlerinde yaşar

Geleneksel olarak yaşamlarını avcılık ve balıkçılıkla sürdüren Eskimolar, suda kayak adı verilen kanolar, kar ya da buz üzerinde ise köpeklere çektirilen kızaklar kullanırlardı

Evlerinin katı kar bloklarından yapar ya da deriden, korunaklı çadırlarda yaşarlardı

Bugün çoğu ahşap evlerde oturmaktadır

Kardan yapılma kulübeler, Kanada Eskimoları tarafından yalnızca geçici barınaklar olarak kullanılır

Geleneksel Eskimo yaşamı günümüzde büyük ölçüde yok olmuştur

Avrupalılar, Kuzey Kutup Bölgesi�nin bazı yörelerine kalıcı yerleşim bölgeleri kurdular

Grönland�daki Dan toplulukları ve Kanada yönetimindeki ticaret merkezleri bunlara örnek gösterilebilir

SSCB�de de nüfusları 150 bine ulaşan madencilik kasabaları vardır

Kuzey Avrupa ve Asya�da Laponlar ile bazı Sibiryalı kabileler yaşar

Bu insanların bir bölümü yerleşik bir yaşam sürer

Hayvan Yaşamı
Tarihöncesi dönemlerde Kuzey Kutup Bölgesi�nde ilginç hayvanlar yaşıyordu

Bunlardan biri de uzun, kıvrık dişleriyle, tüylü ve kocaman bir file benzeyen mamuttu

Sibirya�da hiç bozulmadan kalmış mamutlar bulunurdu

Bu hayvanların ölür ölmez dondukları, toprak kayması sonucu üzerlerinin örtüldüğü ve bu soğuk ortamda çürümeden kaldıkları sanılmaktadır

Günümüzde tundralarda rengeyiği sürüleri otlar

Bazı bölgelerde hâlâ samur ve tilkiler kalın kürkleri için avlanmaktadır

Bölgenin öbür hayvanları arasında kurtlar, tavşanlar ve kakımlar bulunur

Bazı bölgelerde kış uykusuna yatan Amerika boz ayıları yaşar

Buzullar üzerinde yaşayan kutup ayıları ise ara sıra karaya çıkar

Kutup ayıları içinde yalnızca dişi ayılar, o da ilkbaharda yavrulayacaklarsa kış uykusuna yatar

Kutup ayılarının başlıca besini ayıbalıklarıdır

Ayıbalıkları ve morslar suda yaşar, yavrulamak, tüy dökmek ve güneşlenmek için sürünerek buzların üstüne çıkarlar

Yaz aylarında birkaç tür balina da yiyecek bulmak için kutup bölgesine gelir

Ticaret amacıyla avlanma yüzünden balinaların sayısı çok azalmıştır

Kuzey Kutup Bölgesi balıkçılar için bir cennettir

Irmaklar, göller som balığı ve alabalık ile doludur, denizler de morina ve halibut yönünden oldukça zengindir

Dünyada avlanan balıkların önemli bir bölümü Kuzey Kutbu�nun sularından elde edilir

Kuzey Kutbu�nda en kuzeydeki soğuk bölgelerde bile çeşitli böcekler yaşar

Yaz aylarında arılar, sinekler, sivrisinekler ve kelebekler görülür

Kuşlar arasında kuzgun ve kar baykuşu karanlık kış boyunca bölgede kalırken, pek çok başka kuş güneye göç eder

Bunlar arasında eskiden bu bölgedeki insanların et, süt ve tüylerinden yararlandıkları ördekler, yabankazları, kuğular, martılar ve kartavuklar sayılabilir

Ayrıca, bölgede dalıcı martılar, okyanus martısı ve binlerce deniz papağanı yaşar

ANTARKTİKA
Dünyanın beşinci büyük kıtasıdır

14200000 km²� lik bir alanı kaplayan bu kıta, dünyanın en soğuk ve en erişilmez yeri olan Güney Kutup Bölgesi�ndedir

Adı, Arktika�nın karşısındaki anlamına gelen Antarktika�yı ortalama 2

000 m kalınlığında büyük bir buz katmanı zırh gibi örter

Yüzeyi buzlarla kaplı olan Antarktika�nın merkezinde Güney Kutup Noktası vardır

Bir zamanlar �ulaşılamaz� diye adlandırılan kutup noktasında buzun kalınlığı 4

335 m� yi bulur

Bu buz kütlesi 24 milyon km³� lük hacmi ile yeryüzündeki bütün buzların yüzde 92�sini oluşturmaktadır

Kıyılarından kopan 350-600 m kalınlığındaki buz parçaları günde 1-3 m hızla ilerler ve birbiri üstüne yığılır

Bu tür yüzen yığınlardan biri olan Ross Buzlası 540

000 km� yi bulan alanıyla neredeyse Fransa büyüklüğündedir

Gelgit olayının buzladan kopardığı büyük parçalar yüzerek çevreye dağılır

Bu tür buzdağları arasında 20

000 km² büyüklüğüne ulaşanlar olur

Çevresinde büyük bölümü yüzen buz parçalarıyla kaplı olan Güney Okyanusu bulunur

Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus�un en güney bölgeleri Antarktika�nın çevresinde birleşerek Güney Okyanusu asını alır

Yalnızca araştırma yapmak için gelen bilim adamlarının yaşadığı Güney Kutbu, Kuzey Kutbu�ndan çok daha soğuktur

Güney Kutbu�nda yeryüzünün en soğuk ve en fırtınalı iklimi egemendir

Ortalama sıcaklık yaz aylarında -20°C� dir ve bu, güneyden fırtınalar estiğinde -70°C� ye kadar düşebilir

Coğrafi Güney Kutbu noktasında bulunan ABD gözlem istasyonunda yapılmış ölçümlerde sıcaklığın yıllık ortalamasının -50°C olduğu, en sıcak ayda ancak -29°C� ye yükseldiği belirlenmiştir

Yani yeryüzünün bu en büyük buzdolabının sıcaklığı Kuzey Kutbu�ndan ortalama 22 derece daha düşüktür

Bu durum doğal olarak yaşam koşullarını etkilemektedir

Kuzey Kutbu�nda 400�e yakın çiçek açan bitki türü sayılabilirken, Güney Kutbu�nda bir tane bile olmaması bunun bir belirtisidir

Buna karşılık kıtanın kıyılarında ve açık denizlerde çok sayıda hayvan yaşar

Penguenler, martılar, foklar ve balinalar soğuk, ama besin maddesi açısından zengin Güney Kutbu denizlerindeki planktonları ve balıkları yiyerek yaşamlarını sürdürürler

İnsanlar yüzyıllardır dünyanın güneyindeki bu bölgenin nasıl bir yer olduğunu merak ettiler

Bölgeye düzenlenen birçok keşif gezisinin sonunda Antarktika haritası aşama aşama çıkarıldı

Bugün kıtanın yüzeyi oldukça ayrıntılı olarak bilinmektedir

Ama buzun altındaki bu karanın durumu, buzun oluşum süreci, bu olağanüstü soğuk iklimde bitki ve hayvanların yaşamlarını nasıl sürdürebildikleri, buradaki iklimin dünyanın öteki bölgeleri üzerindeki etkileri gibi konularda öğrenilmesi gereken daha pek çok şey var

09-11-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Kutup Veya Çöl Alanlarında Yaşamayı Zorlaştıran Faktörler Nelerdir? Kutup veya Çöl alanlarında yaşamayı zorlaştıran faktörler nelerdir? KUTUPLAR Matematiksel bir belirlemeye göre kutup bölgeleri kutup dönencelerinin altında ve üstünde kalan (ve her biri 21,2 milyon km² büyüklüğünde olan) yerler olarak tanımlanıyor Bir adını da Eski Yunanca�da �ayı� anlamına gelen arktos sözcüğünden alan Kuzey Kutup Bölgesi toplam 27 milyon km²�lik bir alana yayılır Bunun 9 milyon km�si kara, geri kalanı denizdir Sularla çevrili büyük bir kara parçası olan Antarktika�nın tersine, Kuzey Kutbu kısmen karalarla çevrili bir okyanustan oluşur Akdeniz�in yaklaşık beş katı genişliğindeki Kuzey Buz Denizi, kalınlığı yer yer 30 metreyi bulan ve suyun üzerinde yüzen buzlarla kaplıdır Akıntılar ve rüzgâr bu buz kütlelerine büyük bir basınç yapar Bu basınçla, bazen, yüksekliği 15 metreyi bulan buz kütleleri yerinden fırlayabilir Başka yerlerde de buz çatlar ve birbirinden ayrılır Suda yüzen bu buz kütleleri düz ve kaygan değildir, rüzgârların üst üste yığdığı kar tepecikleriyle kaplıdır Bankizlerin (yüzer buzlar) kenarları yaz boyunca kırılır ve böylece sağlam gövdeli gemiler kendilerine kısa bir yol açabilir Kuzey Kutbu�na ilk olarak 1909�da buzlar üzerinde köpekleriyle yolculuk eden ABD�li Robert Edwin Peary�nin ulaştığı sanılmaktadır Daha sonra SSCB araştırma ekipleri buz üzerinde kamp kurarak kutup bölgesinde çalışmalar yaptı ABD�nin nükleer denizaltısı Nautilus 1958�de buzların altından Kuzey Buz Denizi�ni aşarken, yolu üzerindeki Kuzey Kutbu�ndan da geçti1969�da Wally Herbert önderliğindeki bir İngiliz keşif heyeti, Alaska�dan Spitzberg�e (bugün Svalbard) buzlar üzerinden giden ilk ekip oldu Kuzey Kutbu�na denizden giderek varan ilk gemi SSCB�nin nükleer buzkıranı Arktika�ydı(1977) Kuzey Buz Denizi�nin bir yakasında Grönland, Kanada ve Alaska, öbür yakasında SSCB ve İskandinavya yer alır Bu deniz, Bering Boğazı ile Bering Denizi�ne ve Büyük Okyanus�a açılır Atlas Okyanusu�na ise daha geniş bir açıklıktan geçilir Grönland ile Kanada anakarası arasında Baffin Adası ile birçok küçük ada bulunur İzlanda ise, gerçek Kuzey Kutup Bölgesi�nin hemen dışında yer alır Kuzey Kutup Bölgesi�nin toprakları çoğunlukla, bozkır ya da tundradır Bölgede 1000�den fazla değişik bitki bulunur Burada uzun yaz günlerinde çok hızlı büyüyen yüzerce değişik çiçek yetişir Kuzey Kutup Bölgesi�ndeki bitkilerin tümü başka soğuk dağlık bölgelerde yetişenler gibi bodur değildir Bölgenin yaklaşık beşte birini ot yetişmeyen çıplak dağlar kaplar Binlerce yıl önce Kuzey Kutup Bölgesi�nde toprak alanlar bugünkünden daha genişti Bu, o dönemde karaların daha yüksek ya da deniz yüzeyinin daha düşük oluşuna bağlanabilir İklim de daha ılımandı Bazı yerlerde yoğun bir bitki örtüsü vardı ve bu bitkilerin bir bölümü tropik bölgelerdekileri andırıyordu Bu zengin bitki örtüsü toprakaltında kalarak zamanla kömüre dönüştü Bugün dağlar, özellikle Grönland , bütün yıl boyunca karla örtülüdür Tundra bölgeleri ise kışın ince bir kar tabakasıyla kaplanır Çoğu yerlerde toprak yüzeyinin hemen altı sürekli donmuş olarak kalır Toprağın sualtında kalmadığı, çok soğuk olmayan bölgelerde tahıl ve sebze yetiştirilebildiği gibi hayvan da otlatılabilir Kuzey Kutup Bölgesi�nde, kömür, bakır, nikel, kalay, elmas, altın ve petrol gibi değerli madenler vardır Alaska, Sibirya ve Kanada�nın kuzeyinde zengin petrol yatakları bulunur Ama boru hatlarını çevreye zarar vermeyecek biçimde döşemek zorunlu olduğu için petrol ve gaz taşımacılığı pahalıdır İklim Güneşin altı ay boyunca hiç doğmadığı Kuzey Kutbu bu süre içerisinde sürekli karanlıktır Öbür altı ayda ise, güneş hiç batmaz ve yazın, gece yarısı bile kitap okunabilir Kutup Bölgesi�nde güneşin doğuşu ve batışı çok yavaştır Alacakaranlık uzun bir süreye yayılır Sürekli karanlık ve sürekli aydınlık dönemler güneye inildikçe kısalır Burada en sıcak ayda bile deniz suyu sıcaklığı +10° C�nin üstüne çıkmaz Arktik kara ve deniz iklimlerinin egemen olduğu bölgede yağış azdır, yılda 100 mm ile 500 mm arasında değişir Kuru rüzgarlar ve sis, düşük sıcaklık (Grönland�da şubat ortalaması -40° C), sıcaklığın mevsimlere göre büyük değişkenlik göstermesi (+15° C ile -40° C) bu bölgenin iklim özellikleri arasındadır 23 Eylül ile 21 Mart arasında Güneş�in hiç doğmadığı kış kutup gecesi, yılın geri kalan bölümünde ise, hiç batmadığı kutup gündüzü yaşanır Sıcaklığın çok düşük olmasına karşın, kutup bölgelerinin de en az tropik bölgeler kadar güneş enerjisi aldığı unutulmamalıdır Kara bitkileri buna, çok hızlı ve karmaşık bir büyüme biçimi benimseyerek uyum sağlamıştır Denizlerde ise yüksek oksijen ve zengin besin maddesi nedeniyle, bir de 0 derece dolayındaki deniz suyu sıcaklığı fazla değişmediği için plankton ve balık çok boldur Yaşamın denizlerdeki bu zenginliğine karşın, az sayıdaki buzsuz kıyı bölgesinde oldukça sınırlı olduğu gözlenir Bitki örtüsü tundralara özgü yosunlardan, likenlerden, ardıç ağaçlarından ve cüce ak kayınlardan oluşur Temmuz sıcaklığı 6° C�nin altına düşerse bunlar da yerlerini buz çölüne bırakırlar Zemin 600 m derinliğe kadar donmuş durumdadır ve yazın ancak yüzeyden 10-200 m arasında bir derinliğe kadar çözülür Donmuş zeminin altında bulunan çamur katmanı aşağı doğru akar ve her türlü inşaat çalışmasını çok zorlaştırır Sanılanın tersine dünyanın en soğuk bölgeleri her zaman Kuzey Kutup Dairesi içinde bulunmaz Sibirya�da, kutup dairesinin güneyindeki bir C� ye kadar düşer Kuzey Kutbu�nda ortalama°yerde sıcaklık bazen -67 dolayındadır Oysa ABD�nin bazı yerleşim yerlerinde kış°sıcaklık -23 daha soğuk geçer Kuzey Kutup Bölgesi�nde yazlar da oldukça sıcak geçebilir Sıcaklığın C� ye ulaştığı görülmüştür Denizden esen soğuk rüzgârlardan°gölgede 38 C� ye kadar çıkar, ama yaz°korunan kuytu yerlerde sıcaklık sık sık 27 mevsimi oldukça kısa sürer Kuzey Kutbu�nda Yaşam Alaska, Kanada ve Grönland�daki Eskimolar bölgenin batı kesimlerinde yaşar Geleneksel olarak yaşamlarını avcılık ve balıkçılıkla sürdüren Eskimolar, suda kayak adı verilen kanolar, kar ya da buz üzerinde ise köpeklere çektirilen kızaklar kullanırlardı Evlerinin katı kar bloklarından yapar ya da deriden, korunaklı çadırlarda yaşarlardı Bugün çoğu ahşap evlerde oturmaktadır Kardan yapılma kulübeler, Kanada Eskimoları tarafından yalnızca geçici barınaklar olarak kullanılır Geleneksel Eskimo yaşamı günümüzde büyük ölçüde yok olmuştur Avrupalılar, Kuzey Kutup Bölgesi�nin bazı yörelerine kalıcı yerleşim bölgeleri kurdular Grönland�daki Dan toplulukları ve Kanada yönetimindeki ticaret merkezleri bunlara örnek gösterilebilir SSCB�de de nüfusları 150 bine ulaşan madencilik kasabaları vardır Kuzey Avrupa ve Asya�da Laponlar ile bazı Sibiryalı kabileler yaşar Bu insanların bir bölümü yerleşik bir yaşam sürer Hayvan Yaşamı Tarihöncesi dönemlerde Kuzey Kutup Bölgesi�nde ilginç hayvanlar yaşıyordu Bunlardan biri de uzun, kıvrık dişleriyle, tüylü ve kocaman bir file benzeyen mamuttu Sibirya�da hiç bozulmadan kalmış mamutlar bulunurdu Bu hayvanların ölür ölmez dondukları, toprak kayması sonucu üzerlerinin örtüldüğü ve bu soğuk ortamda çürümeden kaldıkları sanılmaktadır Günümüzde tundralarda rengeyiği sürüleri otlar Bazı bölgelerde hâlâ samur ve tilkiler kalın kürkleri için avlanmaktadır Bölgenin öbür hayvanları arasında kurtlar, tavşanlar ve kakımlar bulunur Bazı bölgelerde kış uykusuna yatan Amerika boz ayıları yaşar Buzullar üzerinde yaşayan kutup ayıları ise ara sıra karaya çıkar Kutup ayıları içinde yalnızca dişi ayılar, o da ilkbaharda yavrulayacaklarsa kış uykusuna yatar Kutup ayılarının başlıca besini ayıbalıklarıdır Ayıbalıkları ve morslar suda yaşar, yavrulamak, tüy dökmek ve güneşlenmek için sürünerek buzların üstüne çıkarlar Yaz aylarında birkaç tür balina da yiyecek bulmak için kutup bölgesine gelir Ticaret amacıyla avlanma yüzünden balinaların sayısı çok azalmıştır Kuzey Kutup Bölgesi balıkçılar için bir cennettir Irmaklar, göller som balığı ve alabalık ile doludur, denizler de morina ve halibut yönünden oldukça zengindir Dünyada avlanan balıkların önemli bir bölümü Kuzey Kutbu�nun sularından elde edilir Kuzey Kutbu�nda en kuzeydeki soğuk bölgelerde bile çeşitli böcekler yaşar Yaz aylarında arılar, sinekler, sivrisinekler ve kelebekler görülür Kuşlar arasında kuzgun ve kar baykuşu karanlık kış boyunca bölgede kalırken, pek çok başka kuş güneye göç eder Bunlar arasında eskiden bu bölgedeki insanların et, süt ve tüylerinden yararlandıkları ördekler, yabankazları, kuğular, martılar ve kartavuklar sayılabilir Ayrıca, bölgede dalıcı martılar, okyanus martısı ve binlerce deniz papağanı yaşar ANTARKTİKA Dünyanın beşinci büyük kıtasıdır 14200000 km²� lik bir alanı kaplayan bu kıta, dünyanın en soğuk ve en erişilmez yeri olan Güney Kutup Bölgesi�ndedir Adı, Arktika�nın karşısındaki anlamına gelen Antarktika�yı ortalama 2000 m kalınlığında büyük bir buz katmanı zırh gibi örter Yüzeyi buzlarla kaplı olan Antarktika�nın merkezinde Güney Kutup Noktası vardır Bir zamanlar �ulaşılamaz� diye adlandırılan kutup noktasında buzun kalınlığı 4335 m� yi bulur Bu buz kütlesi 24 milyon km³� lük hacmi ile yeryüzündeki bütün buzların yüzde 92�sini oluşturmaktadır Kıyılarından kopan 350-600 m kalınlığındaki buz parçaları günde 1-3 m hızla ilerler ve birbiri üstüne yığılır Bu tür yüzen yığınlardan biri olan Ross Buzlası 540000 km� yi bulan alanıyla neredeyse Fransa büyüklüğündedir Gelgit olayının buzladan kopardığı büyük parçalar yüzerek çevreye dağılır Bu tür buzdağları arasında 20000 km² büyüklüğüne ulaşanlar olur Çevresinde büyük bölümü yüzen buz parçalarıyla kaplı olan Güney Okyanusu bulunur Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus�un en güney bölgeleri Antarktika�nın çevresinde birleşerek Güney Okyanusu asını alır Yalnızca araştırma yapmak için gelen bilim adamlarının yaşadığı Güney Kutbu, Kuzey Kutbu�ndan çok daha soğuktur Güney Kutbu�nda yeryüzünün en soğuk ve en fırtınalı iklimi egemendir Ortalama sıcaklık yaz aylarında -20°C� dir ve bu, güneyden fırtınalar estiğinde -70°C� ye kadar düşebilir Coğrafi Güney Kutbu noktasında bulunan ABD gözlem istasyonunda yapılmış ölçümlerde sıcaklığın yıllık ortalamasının -50°C olduğu, en sıcak ayda ancak -29°C� ye yükseldiği belirlenmiştir Yani yeryüzünün bu en büyük buzdolabının sıcaklığı Kuzey Kutbu�ndan ortalama 22 derece daha düşüktür Bu durum doğal olarak yaşam koşullarını etkilemektedir Kuzey Kutbu�nda 400�e yakın çiçek açan bitki türü sayılabilirken, Güney Kutbu�nda bir tane bile olmaması bunun bir belirtisidir Buna karşılık kıtanın kıyılarında ve açık denizlerde çok sayıda hayvan yaşar Penguenler, martılar, foklar ve balinalar soğuk, ama besin maddesi açısından zengin Güney Kutbu denizlerindeki planktonları ve balıkları yiyerek yaşamlarını sürdürürler İnsanlar yüzyıllardır dünyanın güneyindeki bu bölgenin nasıl bir yer olduğunu merak ettiler Bölgeye düzenlenen birçok keşif gezisinin sonunda Antarktika haritası aşama aşama çıkarıldı Bugün kıtanın yüzeyi oldukça ayrıntılı olarak bilinmektedir Ama buzun altındaki bu karanın durumu, buzun oluşum süreci, bu olağanüstü soğuk iklimde bitki ve hayvanların yaşamlarını nasıl sürdürebildikleri, buradaki iklimin dünyanın öteki bölgeleri üzerindeki etkileri gibi konularda öğrenilmesi gereken daha pek çok şey var