Osmanlıca Sözlük (H Harfi)-Osmanlıca Sözlük (H Harfi) İle İlgili Kelimeler...

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (H Harfi) HİLAF Ters, karşı, zıd

Karşı koymak

Muhalefet etmek

HİLAF-I ÂDE Âdet ve kaidenin aksine

Kaide ve nizama aykırı

HİLAF-I HAKİKAT Hakikata muhalif

Gerçeğe ve hakikata zıt

HİLAFEN Zıd olarak

Hilaf olarak

HİLAFET Bir kimseye halef olmak ve onun yerine geçmek

* Din ve dünya işlerinde umumi reislik

İmam-ül Mü'minîn olan zât, şer'î hükümlerin icrasında Peygamberimiz Hz

Muhammed'e (A

S

M

) halef olduğu için hilafet vazifesini alana Halife denmiştir

Buna İmamet-i Kübra da denir

Hilafet, 1517 (Hi: 923) tarihinde Abbasilerden Osmanlılara intikal etmekle, hilafet ve saltanat birleşmiş oldu

Hilafeti Sultan Selim Han'a terkeden Mısır'da son Abbasi Halifesi El-Mütevekkil idi

(İslâmiyetin himayesi ve i'lâsı, şer'î hükümlerin ve cezaların icra ve ikamesi, askerin techizi, öşür ve zekâtın toplanması ve emsâli muâmelât için ümmet üzerine imâm tâyini farzdır

Halife şer'î hükümlerle idare ve hareket etmekle mukayyettir

Bizzat kendi arzusuna göre hareket edemez ve şeriata muhalif bulunamaz

Bu itibarla da halife, hukuk nizamı ile kayıtlıdır ve seçimle başa geldiği için bir "İslâm Cumhuriyetinin Reisi" olmuştur

İslâm âlimleri, ilim, adâlet, kifâyet ve rey' ve ilmin sıhhati için a'za ve havassa âit selâmet olmak üzere dört şartın bulunmasını icmâen şart kılmışlardır

İslâm diyaneti ve siyasetinde Hâkim, ancak Cenab-ı Hak'tır

Hilafet makamı İlâhî ahkâmı tatbik ve halkı iyi idare ile muvazzaftır

) (Bak: Halife)(Eğer desen: Hilafet-i İslâmiye noktasında İmam-ı Ali'nin fevkalâde iktidarı, hârikulâde zekâsı ve yüksek liyakatiyle beraber seleflerine nisbeten muvaffakiyetsizliği nedendir?Elcevab : O mübârek zât, siyaset ve saltanattan ziyade, daha çok mühim başka vazifelere lâyık idi

Eğer tam muvaffakiyet-i siyasiye ve tamam saltanat olsaydı, "Şâh-ı Velâyet" ünvan-ı mânidarını bihakkın kazanamıyacaktı

Halbuki zâhirî ve siyasî hilafetin pek çok fevkinde manevî bir saltanat kazandı ve Üstad-ı Küll hükmüne geçti; hattâ kıyamete kadar saltanat-ı manevîsi bâki kaldı

M

)
HİLAFET-İ SENİYYE Büyük, yüce hilafet

Osmanlı Devleti hilafeti

HİLAFETNAME Tarikata intisab ile usulü dairesinde belirli mevkilere çıkarak irşad mertebesine yükselenlerden isteklilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni mutazammın şeyhi tarafından verilen mühürlü vesika

HİLAFETPENAH f

Hilafetin dayanak yeri

Halifeliği haiz bulunan, hilafeti koruyan kimse

Halife, padişah

HİLAFGİR (C: Hilâfgirân) f

Zıt düşüncede olan, karşı fikirde bulunan, aleyhinde olan

HİLAF-GİRÎ f

Muhalif taraftan olma, karşı tarafı tutma

Hilafgirlik

HİLAFINA Zıddına, tersine, aksine

HİLAFÎ Hilafa, ihtilafa sebeb olana dair

HİLAF-ÜL-ÂDE Kaide ve usule karşı

HİLAL Sâfi ve halis

* Sıdk ile dostluk etmek

* Ara

Aralık

* Zaman ve vakit

* İki şey arasına sokulmuş olan

* Buluttan yağmurun çıktığı yer

* Gr: Bir kelimenin aslını ve ondan türeyenleri gösteren tertip

* Kulak ve diş karıştırmak gibi şeylerde kullanılan ucu sivri nesne

HİLAL-İ SÜTUR Satırların aralığı

Satırlar ortası

HİLÂL Yeni ay şekli

Yeni ay

* Fık: Yay şeklinde görülen her yeni aya ve her ayın üçüncü gecesine kadar aya hilâl denir

26 ve 27 nci gecelerdeki aya da hilâl, onda sonrakileri kamer denir

* Cami kubbeleri ve minâre külâhları tepesine konulan alemlerin hilâl şeklinde olan uç kısmı

HİLÂL-İ AHDAR Yeşilay

HİLÂL-İ AHMER Kırmızı ay

Kızılay'ın önceki ismi

HİLÂL-İ ÎD Bayram hilali

Bayram edileceğinin anlaşılmasına sebeb olan hilâl

HİLÂL-İ SAVM Oruç hilâli

Ramazanın geldiği kendisi görünmekle bilinen hilâl

HİLÂLE Ay ağılı, hâle

HİLÂL-EBRU f

Kaşı ay gibi olan

Hilâl kaşlı

Yeni ay gibi kaşı olan

HİLALET Samimi dostluk

HİLALÎ Yeni ay şeklinde olan

* Bir yazı stili

HİLALÎ SAAT Kalıbı gümüş olmayıp bakır veya tombak olan eski saatlere verilen addır

HİLASÎ (Hilâsiyye) Zenci ile beyaz melezi

HİLAŞ f

Gürültü, kavga, patırtı, şamata

HİL'AT Yüksek makamdaki zatların beğendiği kimseye ve takdir edilen zevata giydirdiği kıymetli, süslü elbise

Kaftan

HİL'AT-İ FÂHİRE Çok kıymetli ve değerli olan kaftan

HİL'AT-İ HASS-ÜL HAS Tar: En değerli kumaştan yapılan hil'atler için kullanılan bir tâbirdir

Bu türlü kaftanlar şeyh-ül İslâm, sadrazam ve Mekke şerifi gibi en yüksek derecedeki devlet memurlarına giydirilirdi

HİL'AT-I VEDÂ Tar: Osmanlılar zamanında saraya misafir edilen kimselere ayrıldıkları zaman giydirilen hil'at

HİL'AT-I VÜCUD Vücud elbisesi

Ruhun,içinde bulunduğu ten elbisesi

Cesed

HİL'AT-DUZ f

Kaftan diken, terzi

HİLB Asma yaprağı

* Ciğer

* Tırnak

* Tarp bitkisi * Zampara genç

HİLBACE Ahmak

HİLBİLAB Sarmaşık

HİLBİSE Şey

HİLBUS Ahmak

HİLCAB Büyük çömlek

HİLE Sed

Hâil

* Çare

* Maslahat ve hayırlı işlerde tedbirli ve tecrübeli olmak

* Aldatacak tarz ve tedbir

Fend

Mekir

Dabara

* Zeval ve intikal

* Sahtekârlık, yalancılık, düzenbazlık

HİLE-İ ŞER'İYE Müşkül bir mes'eleyi, şer'i esaslar üzeri, hazakatla hall ve izah etmek ve şer'an muahaze ve mes'uliyeti mucib olmayacak surette te'vilini bulmaktır

Bu tabir kanuna, yani şeriata karşı irtikâb edilen, hile, oyun, aldatma veya şer'î bir hükmü bertaraf etmek mânasına olmayıp, ancak karışık bir durumun ve mes'elenin kanuni ve şer'i hal çaresini bulmak demektir

Buna, mahlâs-ı şer'i (Şer'i kurtuluş) da denir

(O

S

)
HİLEBAZ f

Hileci, yalancı, düzenbaz, oyuncu

HİLEKÂR f

Hileci, hilebâz

HİLEKÂRANE f

Hilekârcasına, hile yapanlar gibi

HİLEKÂRÎ f

Hilekârlık

HİLEPERDAZ f

Hile yapan, hileci

HİLESAZ f

Oyuncu, düzenbaz, hileci

HİLF (C

: Ahlâf) Sözleşme, söz verme

* Yardımlaşma, dayanışma

Birlik maksadıyla ittifak

HİLHAL (C

: Helâhil) Hallacın bezi iyi dokuması

* Seyrek kalbur

HİLÎTEC Hindistan eriği

HİLKAM Arslan, esed

*İri yapılı, cüsseli, şişman

HİLKAT Doğuştan gelen vasıf

Yaratma

Yaratılış

HİLKATEN Yaratılıştan

Doğuştan

HİLKIYYAT Yaratılışla alâkalı, hilkatte olan evsaf

HİLKIYYET Yaratılışta olma, hilkî olma

HİLKÎ Hilkate âit, yaratılıştan

Yaratılışa dâir

Yaratılışta

* Zâti

HİLL Helâl

Yapılması günah olmayan

* Harem-i Kâbe ile mikat arası, hac zamanında Mekke-i Mükerreme dışında ihrama girilen yerin haricinde bulunan saha

HİLLE İstasyon, durak

HİLLET Bir yere konup istirahat eden cemaat

* Yorgunluk

Kırgınlık

* Boşanmış kadının iddet müddetinin sona ermesi

HİLLET (C

: Hillel - Hilâl) Samimi ve cân-ı gönülden olan dostluk

En güzel takdir edici ve samimi arkadaşlık

* Kılınç gediği

* Nakışlı deri

* Ağızda bâki kalan dişler

* Dişler arasında kalan yemek artığı

HİLLEVF Kocamış, ihtiyarlamış

* Yalancı, hilekâr

HİLM Doğuştan olan huy yumuşaklığı

Şiddete tahammül

Nefsini heyecandan korumak

* Vakar

Sükûn

HİLM-İ HİMARÎ İfrat derecede yavaşlık, yumuşak huyluluk

HİLMAN Çok, kesir

HİLMÎ Hilm'e ait ve hilm'e bağlı

HİLMİYYET Yumuşaklık, yavaşlık, yumuşak huyluluk

HİLV Boş oluş

Boşluk

(Bak: Hulüv)
HİLYA' Yırtıcı hayvanların küçüğü

HİLYE Güzel sıfatlar

Süs

Zinet

Cevher

Güzel yüz

* Kılıcın sapındaki veya kınındaki zinet

* Suret

Hey'et

Görünüş

HİLYE-İ ŞERİF Peygamberimiz Hz

Muhammed'in (A

S

M

) mübarek vasıflarını anlatan manzum veya nesir halindeki yazı

HİLYUN Marçopa denilen ot

HİM Huy, mizac, tabiat

HİM Deveye ârız olan susuzluk hastalığı

* Kürtçede: Temel, esas

HİMAL Yük getirmek, yük taşımak

HİMALE (C

: Hamayil)

Kılıç kayışı

HİMAN Susuz, susamış

HİMAR Merkep

Eşek

HİMARÎ Himarla alâkalı

* Eşek gibi

HİMAYE Koruma

Korunma

Muzır şeylerden muhafaza etme

HİMAYE-İ ETFAL CEMİYETİ Çocuk Esirgeme Kurumu

HİMAZE Katılık, şiddet

HÎME f

Kütük, odun, kereste

HİMEM (Himmet

C

) Himmetler

HİML Yük

Taşınan ağırlık

HİML-İ CESİM Ağır yük

HİMLAC Kuyumcular körüğü

HİMM Suyu çok olan kuyu

HİMMET Kalbin bütün kuvveti ile Cenab-ı Hakk'a ve sâir mukaddesata yönelmesi

Kalb isteği ile gösterilen ciddi gayret

* Allah indinde makbul ve mübârek bir kimsenin mânevi yardımı ile birisini koruması, yardım etmesi

* Tabiî şevk ve meyil ve heves

* Lütuf, yardım

(Bak: Mahiyet)Himmet kelimesinin çok geçtiği bir ders:(S - Zindan-ı atalete düştüğümüzün sebebi nedir?C - Hayat bir faaliyet ve harekettir

Şevk ise matiyyesidir

İşte himmetiniz şevke binip mübareze-i hayat meydanına çıktığı vakit, en evvel düşman-ı şedid olan ye's rast gelir

Kuvve-i maneviyesini kırar

Siz o düşmana karşı kılıcını istimal ediniz

Sonra müzahametsiz olan hakkın hizmetinin yerini zapt eden meylüttefevvuk istibdadı hücuma başlar

Himmetin başına vurur, atından düşürttürür

Siz hakikatını o düşmana gönderiniz

Sonra da ilel-i müteselsiledeki terettübü atlamakla müşevveş eden aculiyet çıkar, himmetin ayağını kaydırır

Siz yu siper ediniz

Sonra da, medeni-i bittab' olduğundan ebnâ-yı cinsinin hukukunu muhafazaya ve hakkını onlar içinde aramağa mükellef olan insanın âmâlini dağıtan fikr-i infiradî ve tasavvur-u şahsî karşı çıkar

Siz de: olan mücahid-i âli-himmeti mübarezesine çıkarınız

Sonra başkasının tekâsülünden görenek fırsat bulup, hücum edip belini kırar

Siz de: olan hısn-ı hasîni himmete melce' ediniz

Sonra da acz ve nefsin itimadsızlığından neş'et eden ve işi birbirine bırakmak olan düşman-ı gaddar geliyor

Himmetin elini tutup oturtturur

Size de: olan hakikat-ı şâhikayı üzerine çıkarınız

Tâ o düşmanın eli o himmetin dâmenine yetişmesin

Sonra Allah'ın vazifesine müdahale eden dinsiz düşman gelir

Himmetin yüzünü tokatlar, gözünü kör eder

Siz de: olan kâr-âşinâ ve vazife-şinas olan hakikatı gönderiniz

Tâ onun haddini bildirsin

Sonra umum meşakkatin anası ve umum rezaletin yuvası olan meylürrahat geliyor

Himmeti kaydeder, zindan-ı sefalete atar

Siz de: olan mücahid-i âli-cenabı, o cellâd-ı sehhara gönderiniz

Evet size meşakkatta büyük rahat var

Zira fıtratı müteheyyiç olan insanın rahatı yalnız sa'y ve cidaldedir

)(Münazarat) (Velilerin himmetleri, imdatları, manevî fiilleriyle feyiz vermeleri, hâlî veya fiilî bir duadır

Hâdî, Mugîs, Muîn ancak Allah'dır

Fakat insanda öyle bir lâtife, öyle bir hâlet vardır ki, o lâtife lisaniyle her ne sual edilirse velev ki fâsık da olsun Cenab-ı Hak o lâtifeye hürmeten o matlubu yerine getirir

O lâtife pek uzaktan bana göründü ise de teşhis edemedim

M

N

)
HİMYAN Dirhem koydukları kap ve kemer

HİMYATA (Süryanicedir ve Tevrat'ta geçer

) Resul-ü Ekrem Hz

Muhammed'in (A

S

M

) İbranice bir ismidir

HİMYE Perhiz

Yiyecek ve içecekte sıhhat için gösterilen ihtimam ve dikkat

HİMYEVÎ Perhiz ile alâkalı

HÎN An, zaman, vakit

Sıra

Çağ

* Kıyamet

HÎN-İ HÂCET İhtiyaca göre, ihtiyaç vakti

HÎN-İ SEFER Yolculuk

* Ölüm zamanı

Sefer zamanı

HÎNA f

Şarkı söyleme

HİNÂ-GER f

Şarkıcı, şarkı söyleyen

HİNA' Hayvanın kösneyip erkek istemesi

HİNA Hurma salkımı

* Bir çeşit katran

HÎNA Kİ Vakta ki, ne zaman ki

HİNAS (Hünsâ

C

) Kendilerinde hem erkeklik, hem de kadınlık alâmetleri bulunan kimseler

HİNBER (C

: Henâbir) Eşek sıpası

HİND Hindistan'ın kısa adı

* Bir kadın adı

(Asr-ı saadette Hazret-i Hamza'nın ciğerlerini yiyen kadın, Ebu Süfyan'ın karısı

) * Fetva metinlerinde kadını temsil etmek üzere kullanılan umumi isimlerden birisi

Diğerleri: Fatıma, Hatice, Zeyneb

HİNDEB (Hindebâ-Hindebâe) Hindibâ, gündöndü çiçeği

HİNDÎ Hind'e ait

* Hind ahalisinden olan, Hindli

* Bugün konuşulan Hind dillerinin en yaygın ve tanınmış olanı

* Güzel sanatlarda kullanılan ve Hind'de yapıldığı için de bu ismi alan bir kağıt cinsi

HİNDU f

Satürn (Zühal) gezegeni

* Benek, ben

* Hind'in Brahman ahalisinden olan

* Hindliler gibi pek esmer adam

HİNDUBAR f

Yazı hokkası

HİNDUVANE f

Kavun, karpuz

HİNDUVANÎ Hindî kılıç

HİNE Onurlu olma hâli, gururluluk

HÎNE Bir vakit

HÎNEİZİN (Zaman zarfı) o zaman, o sıra

HÎNEN Zamanca, vakta, vakitçe, zaman olarak

HÎN-İ HACETTE Lüzumlu zamanında, ihtiyaç olduğu vakit

HİNK Kır at

HİNME Boncuk adı

09-10-2012	#37
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlıca Sözlük (H Harfi)-Osmanlıca Sözlük (H Harfi) İle İlgili Kelimeler... RE: Osmanlıca Sözlük (H Harfi) HİLAF Ters, karşı, zıd Karşı koymak Muhalefet etmek HİLAF-I ÂDE Âdet ve kaidenin aksine Kaide ve nizama aykırı HİLAF-I HAKİKAT Hakikata muhalif Gerçeğe ve hakikata zıt HİLAFEN Zıd olarak Hilaf olarak HİLAFET Bir kimseye halef olmak ve onun yerine geçmek * Din ve dünya işlerinde umumi reislik İmam-ül Mü'minîn olan zât, şer'î hükümlerin icrasında Peygamberimiz Hz Muhammed'e (ASM) halef olduğu için hilafet vazifesini alana Halife denmiştir Buna İmamet-i Kübra da denirHilafet, 1517 (Hi: 923) tarihinde Abbasilerden Osmanlılara intikal etmekle, hilafet ve saltanat birleşmiş oldu Hilafeti Sultan Selim Han'a terkeden Mısır'da son Abbasi Halifesi El-Mütevekkil idi(İslâmiyetin himayesi ve i'lâsı, şer'î hükümlerin ve cezaların icra ve ikamesi, askerin techizi, öşür ve zekâtın toplanması ve emsâli muâmelât için ümmet üzerine imâm tâyini farzdır Halife şer'î hükümlerle idare ve hareket etmekle mukayyettir Bizzat kendi arzusuna göre hareket edemez ve şeriata muhalif bulunamaz Bu itibarla da halife, hukuk nizamı ile kayıtlıdır ve seçimle başa geldiği için bir "İslâm Cumhuriyetinin Reisi" olmuştur İslâm âlimleri, ilim, adâlet, kifâyet ve rey' ve ilmin sıhhati için a'za ve havassa âit selâmet olmak üzere dört şartın bulunmasını icmâen şart kılmışlardır İslâm diyaneti ve siyasetinde Hâkim, ancak Cenab-ı Hak'tır Hilafet makamı İlâhî ahkâmı tatbik ve halkı iyi idare ile muvazzaftır) (Bak: Halife)(Eğer desen: Hilafet-i İslâmiye noktasında İmam-ı Ali'nin fevkalâde iktidarı, hârikulâde zekâsı ve yüksek liyakatiyle beraber seleflerine nisbeten muvaffakiyetsizliği nedendir?Elcevab : O mübârek zât, siyaset ve saltanattan ziyade, daha çok mühim başka vazifelere lâyık idi Eğer tam muvaffakiyet-i siyasiye ve tamam saltanat olsaydı, "Şâh-ı Velâyet" ünvan-ı mânidarını bihakkın kazanamıyacaktı Halbuki zâhirî ve siyasî hilafetin pek çok fevkinde manevî bir saltanat kazandı ve Üstad-ı Küll hükmüne geçti; hattâ kıyamete kadar saltanat-ı manevîsi bâki kaldı M) HİLAFET-İ SENİYYE Büyük, yüce hilafet Osmanlı Devleti hilafeti HİLAFETNAME Tarikata intisab ile usulü dairesinde belirli mevkilere çıkarak irşad mertebesine yükselenlerden isteklilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni mutazammın şeyhi tarafından verilen mühürlü vesika HİLAFETPENAH f Hilafetin dayanak yeri Halifeliği haiz bulunan, hilafeti koruyan kimse Halife, padişah HİLAFGİR (C: Hilâfgirân) f Zıt düşüncede olan, karşı fikirde bulunan, aleyhinde olan HİLAF-GİRÎ f Muhalif taraftan olma, karşı tarafı tutma Hilafgirlik HİLAFINA Zıddına, tersine, aksine HİLAFÎ Hilafa, ihtilafa sebeb olana dair HİLAF-ÜL-ÂDE Kaide ve usule karşı HİLAL Sâfi ve halis * Sıdk ile dostluk etmek * Ara Aralık * Zaman ve vakit * İki şey arasına sokulmuş olan * Buluttan yağmurun çıktığı yer * Gr: Bir kelimenin aslını ve ondan türeyenleri gösteren tertip * Kulak ve diş karıştırmak gibi şeylerde kullanılan ucu sivri nesne HİLAL-İ SÜTUR Satırların aralığı Satırlar ortası HİLÂL Yeni ay şekli Yeni ay * Fık: Yay şeklinde görülen her yeni aya ve her ayın üçüncü gecesine kadar aya hilâl denir 26 ve 27 nci gecelerdeki aya da hilâl, onda sonrakileri kamer denir * Cami kubbeleri ve minâre külâhları tepesine konulan alemlerin hilâl şeklinde olan uç kısmı HİLÂL-İ AHDAR Yeşilay HİLÂL-İ AHMER Kırmızı ay Kızılay'ın önceki ismi HİLÂL-İ ÎD Bayram hilali Bayram edileceğinin anlaşılmasına sebeb olan hilâl HİLÂL-İ SAVM Oruç hilâli Ramazanın geldiği kendisi görünmekle bilinen hilâl HİLÂLE Ay ağılı, hâle HİLÂL-EBRU f Kaşı ay gibi olan Hilâl kaşlı Yeni ay gibi kaşı olan HİLALET Samimi dostluk HİLALÎ Yeni ay şeklinde olan * Bir yazı stili HİLALÎ SAAT Kalıbı gümüş olmayıp bakır veya tombak olan eski saatlere verilen addır HİLASÎ (Hilâsiyye) Zenci ile beyaz melezi HİLAŞ f Gürültü, kavga, patırtı, şamata HİL'AT Yüksek makamdaki zatların beğendiği kimseye ve takdir edilen zevata giydirdiği kıymetli, süslü elbise Kaftan HİL'AT-İ FÂHİRE Çok kıymetli ve değerli olan kaftan HİL'AT-İ HASS-ÜL HAS Tar: En değerli kumaştan yapılan hil'atler için kullanılan bir tâbirdir Bu türlü kaftanlar şeyh-ül İslâm, sadrazam ve Mekke şerifi gibi en yüksek derecedeki devlet memurlarına giydirilirdi HİL'AT-I VEDÂ Tar: Osmanlılar zamanında saraya misafir edilen kimselere ayrıldıkları zaman giydirilen hil'at HİL'AT-I VÜCUD Vücud elbisesi Ruhun,içinde bulunduğu ten elbisesi Cesed HİL'AT-DUZ f Kaftan diken, terzi HİLB Asma yaprağı * Ciğer * Tırnak * Tarp bitkisi * Zampara genç HİLBACE Ahmak HİLBİLAB Sarmaşık HİLBİSE Şey HİLBUS Ahmak HİLCAB Büyük çömlek HİLE Sed Hâil * Çare * Maslahat ve hayırlı işlerde tedbirli ve tecrübeli olmak * Aldatacak tarz ve tedbir Fend Mekir Dabara * Zeval ve intikal * Sahtekârlık, yalancılık, düzenbazlık HİLE-İ ŞER'İYE Müşkül bir mes'eleyi, şer'i esaslar üzeri, hazakatla hall ve izah etmek ve şer'an muahaze ve mes'uliyeti mucib olmayacak surette te'vilini bulmaktır Bu tabir kanuna, yani şeriata karşı irtikâb edilen, hile, oyun, aldatma veya şer'î bir hükmü bertaraf etmek mânasına olmayıp, ancak karışık bir durumun ve mes'elenin kanuni ve şer'i hal çaresini bulmak demektir Buna, mahlâs-ı şer'i (Şer'i kurtuluş) da denir (OS) HİLEBAZ f Hileci, yalancı, düzenbaz, oyuncu HİLEKÂR f Hileci, hilebâz HİLEKÂRANE f Hilekârcasına, hile yapanlar gibi HİLEKÂRÎ f Hilekârlık HİLEPERDAZ f Hile yapan, hileci HİLESAZ f Oyuncu, düzenbaz, hileci HİLF (C: Ahlâf) Sözleşme, söz verme * Yardımlaşma, dayanışma Birlik maksadıyla ittifak HİLHAL (C: Helâhil) Hallacın bezi iyi dokuması * Seyrek kalbur HİLÎTEC Hindistan eriği HİLKAM Arslan, esed İri yapılı, cüsseli, şişman HİLKAT Doğuştan gelen vasıf Yaratma Yaratılış HİLKATEN Yaratılıştan Doğuştan HİLKIYYAT Yaratılışla alâkalı, hilkatte olan evsaf HİLKIYYET Yaratılışta olma, hilkî olma HİLKÎ Hilkate âit, yaratılıştan Yaratılışa dâir Yaratılışta Zâti HİLL Helâl Yapılması günah olmayan * Harem-i Kâbe ile mikat arası, hac zamanında Mekke-i Mükerreme dışında ihrama girilen yerin haricinde bulunan saha HİLLE İstasyon, durak HİLLET Bir yere konup istirahat eden cemaat * Yorgunluk Kırgınlık * Boşanmış kadının iddet müddetinin sona ermesi HİLLET (C: Hillel - Hilâl) Samimi ve cân-ı gönülden olan dostluk En güzel takdir edici ve samimi arkadaşlık * Kılınç gediği * Nakışlı deri * Ağızda bâki kalan dişler * Dişler arasında kalan yemek artığı HİLLEVF Kocamış, ihtiyarlamış * Yalancı, hilekâr HİLM Doğuştan olan huy yumuşaklığı Şiddete tahammül Nefsini heyecandan korumak * Vakar Sükûn HİLM-İ HİMARÎ İfrat derecede yavaşlık, yumuşak huyluluk HİLMAN Çok, kesir HİLMÎ Hilm'e ait ve hilm'e bağlı HİLMİYYET Yumuşaklık, yavaşlık, yumuşak huyluluk HİLV Boş oluş Boşluk (Bak: Hulüv) HİLYA' Yırtıcı hayvanların küçüğü HİLYE Güzel sıfatlar Süs Zinet Cevher Güzel yüz * Kılıcın sapındaki veya kınındaki zinet * Suret Hey'et Görünüş HİLYE-İ ŞERİF Peygamberimiz Hz Muhammed'in (ASM) mübarek vasıflarını anlatan manzum veya nesir halindeki yazı HİLYUN Marçopa denilen ot HİM Huy, mizac, tabiat HİM Deveye ârız olan susuzluk hastalığı * Kürtçede: Temel, esas HİMAL Yük getirmek, yük taşımak HİMALE (C: Hamayil) Kılıç kayışı HİMAN Susuz, susamış HİMAR Merkep Eşek HİMARÎ Himarla alâkalı * Eşek gibi HİMAYE Koruma Korunma Muzır şeylerden muhafaza etme HİMAYE-İ ETFAL CEMİYETİ Çocuk Esirgeme Kurumu HİMAZE Katılık, şiddet HÎME f Kütük, odun, kereste HİMEM (Himmet C) Himmetler HİML Yük Taşınan ağırlık HİML-İ CESİM Ağır yük HİMLAC Kuyumcular körüğü HİMM Suyu çok olan kuyu HİMMET Kalbin bütün kuvveti ile Cenab-ı Hakk'a ve sâir mukaddesata yönelmesi Kalb isteği ile gösterilen ciddi gayret * Allah indinde makbul ve mübârek bir kimsenin mânevi yardımı ile birisini koruması, yardım etmesi * Tabiî şevk ve meyil ve heves * Lütuf, yardım (Bak: Mahiyet)Himmet kelimesinin çok geçtiği bir ders:(S - Zindan-ı atalete düştüğümüzün sebebi nedir?C - Hayat bir faaliyet ve harekettir Şevk ise matiyyesidir İşte himmetiniz şevke binip mübareze-i hayat meydanına çıktığı vakit, en evvel düşman-ı şedid olan ye's rast gelir Kuvve-i maneviyesini kırar Siz o düşmana karşı kılıcını istimal ediniz Sonra müzahametsiz olan hakkın hizmetinin yerini zapt eden meylüttefevvuk istibdadı hücuma başlar Himmetin başına vurur, atından düşürttürür Siz hakikatını o düşmana gönderiniz Sonra da ilel-i müteselsiledeki terettübü atlamakla müşevveş eden aculiyet çıkar, himmetin ayağını kaydırır Siz yu siper ediniz Sonra da, medeni-i bittab' olduğundan ebnâ-yı cinsinin hukukunu muhafazaya ve hakkını onlar içinde aramağa mükellef olan insanın âmâlini dağıtan fikr-i infiradî ve tasavvur-u şahsî karşı çıkar Siz de: olan mücahid-i âli-himmeti mübarezesine çıkarınız Sonra başkasının tekâsülünden görenek fırsat bulup, hücum edip belini kırar Siz de: olan hısn-ı hasîni himmete melce' ediniz Sonra da acz ve nefsin itimadsızlığından neş'et eden ve işi birbirine bırakmak olan düşman-ı gaddar geliyor Himmetin elini tutup oturtturur Size de: olan hakikat-ı şâhikayı üzerine çıkarınız Tâ o düşmanın eli o himmetin dâmenine yetişmesin Sonra Allah'ın vazifesine müdahale eden dinsiz düşman gelir Himmetin yüzünü tokatlar, gözünü kör eder Siz de: olan kâr-âşinâ ve vazife-şinas olan hakikatı gönderiniz Tâ onun haddini bildirsin Sonra umum meşakkatin anası ve umum rezaletin yuvası olan meylürrahat geliyor Himmeti kaydeder, zindan-ı sefalete atar Siz de: olan mücahid-i âli-cenabı, o cellâd-ı sehhara gönderiniz Evet size meşakkatta büyük rahat var Zira fıtratı müteheyyiç olan insanın rahatı yalnız sa'y ve cidaldedir)(Münazarat) (Velilerin himmetleri, imdatları, manevî fiilleriyle feyiz vermeleri, hâlî veya fiilî bir duadır Hâdî, Mugîs, Muîn ancak Allah'dır Fakat insanda öyle bir lâtife, öyle bir hâlet vardır ki, o lâtife lisaniyle her ne sual edilirse velev ki fâsık da olsun Cenab-ı Hak o lâtifeye hürmeten o matlubu yerine getirir O lâtife pek uzaktan bana göründü ise de teşhis edemedim MN) HİMYAN Dirhem koydukları kap ve kemer HİMYATA (Süryanicedir ve Tevrat'ta geçer) Resul-ü Ekrem Hz Muhammed'in (ASM) İbranice bir ismidir HİMYE Perhiz Yiyecek ve içecekte sıhhat için gösterilen ihtimam ve dikkat HİMYEVÎ Perhiz ile alâkalı HÎN An, zaman, vakit Sıra Çağ * Kıyamet HÎN-İ HÂCET İhtiyaca göre, ihtiyaç vakti HÎN-İ SEFER Yolculuk * Ölüm zamanı Sefer zamanı HÎNA f Şarkı söyleme HİNÂ-GER f Şarkıcı, şarkı söyleyen HİNA' Hayvanın kösneyip erkek istemesi HİNA Hurma salkımı * Bir çeşit katran HÎNA Kİ Vakta ki, ne zaman ki HİNAS (Hünsâ C) Kendilerinde hem erkeklik, hem de kadınlık alâmetleri bulunan kimseler HİNBER (C: Henâbir) Eşek sıpası HİND Hindistan'ın kısa adı * Bir kadın adı (Asr-ı saadette Hazret-i Hamza'nın ciğerlerini yiyen kadın, Ebu Süfyan'ın karısı) * Fetva metinlerinde kadını temsil etmek üzere kullanılan umumi isimlerden birisi Diğerleri: Fatıma, Hatice, Zeyneb HİNDEB (Hindebâ-Hindebâe) Hindibâ, gündöndü çiçeği HİNDÎ Hind'e ait * Hind ahalisinden olan, Hindli * Bugün konuşulan Hind dillerinin en yaygın ve tanınmış olanı * Güzel sanatlarda kullanılan ve Hind'de yapıldığı için de bu ismi alan bir kağıt cinsi HİNDU f Satürn (Zühal) gezegeni * Benek, ben * Hind'in Brahman ahalisinden olan * Hindliler gibi pek esmer adam HİNDUBAR f Yazı hokkası HİNDUVANE f Kavun, karpuz HİNDUVANÎ Hindî kılıç HİNE Onurlu olma hâli, gururluluk HÎNE Bir vakit HÎNEİZİN (Zaman zarfı) o zaman, o sıra HÎNEN Zamanca, vakta, vakitçe, zaman olarak HÎN-İ HACETTE Lüzumlu zamanında, ihtiyaç olduğu vakit HİNK Kır at HİNME Boncuk adı