|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük (İ Harfi)-Osmanlıca Sözlük (İ Harfi) İle İlgili Kelimeler...
RE: Osmanlıca Sözlük (İ Harfi) İSLAMBOL Eskiden İstanbul yerine kullanılan bir tabir idi Ulema takımı yakın zamana kadar zarfların üzerine İstanbul yerine İslâmbol yazarlardı
İSLAMÎ İslâm dinine mensub, İslâm ile alâkalı
İSLAMİYAN f İslâmlar
İSLAMİYET İslâmlık * İslâm oluş Teslimiyet, inkıyad, bağlılık, hakka tarafgirlik ve iltizamdır(İslâmiyet güneş gibidir, üflemekle sönmez; gündüz gibidir, göz yummakla gece olmaz Gözünü kapayan yalnız kendine gece yapar Münazarat)
İSLAS Üçe bölme Üç aded yapma
İSLAV Fr Rus, Ukran, Beyaz Rus, Çek, Slovak, Leh, Sloven, Sırp, Hırvat ve Bulgar gibi milletlere, lisanlarındaki yakınlık dolayısıyla verilen ortak isim
İSLİM (Bak: İstim)
İSM (İsim) Ad, nâm * Ist: Bilinen veya bilinmeyen, hissedilen veya hissedilmeyen herhangi bir şeyi birbirinden ayırmak, tanımak veyahut zihne getirmek için kullanılan söz veya lâfız * Man: Tam mânalı ve hem mevzu, hem mahmul olabilen lâfızdır
İSM-İ A'ZAM Allah'ın (CC) Kur'ân ve Hadis-i Şeriflerde zikredilen yüz isminin mânâca en câmi' olanıdır İsm-i A'zam, diğer isimlerin de mânâlarını içinde toplar Her ism-i İlâhiyenin de, her mahlukun da bir a'zamlık mertebesi vardır(İsm-i A'zam herkes için bir olmaz, belki ayrı ayrı oluyor Meselâ: İmâm-ı Ali (RA) hakkında: "Ferd, Hayy, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddus" altı isimdir Ve İmâm-ı A'zamın İsm-i a'zamı, "Hakem, Adil" iki isimdir Ve Gavs-ı A'zamın İsm-i a'zamı, "Yâ Hayy'dır" Ve İmâm-ı Rabbâninin İsm-i a'zamı " Kayyum" ve hâkeza pek çok zatlar daha başka isimleri ism-i A'zam görmüşlerdir L) (Bak: Esma-i Hüsna)
İSM-İ CİNS Gr: Cins isim Bir cinsten, bir nev'den olan şeylerin hepsine verilen bir ad Vilâyet, karpuz, kedi gibi
İSM-İ FÂİL Gr: Kendisinden fiil, iş çıkan kimsenin sıfatı Fâil, hâdim, kâtib gibi
İSM-İ HÂSS Gr: Yalnız bir kimse, bir hayvan veya bir şeye hâs olan isim Hz Muhammed (ASM), Medine-i Münevvere gibi
İSM-İ İŞARET Gr: Kendisiyle muayyen bir şeye işaret olunan kelime "Bu, şu o" gibi
İSM-İ MEF'UL Gr: Fâilin fiili kendi üzerine geçen kelime Mektub, mazlum, mağdur gibi
İSM-İ MENSUB Gr: Kelimenin sonuna Türkçede "Li", Arabça ve Farsçada kelime sessiz harfle bitiyorsa, bir "î", sesli harfle bitiyorsa; yerine göre sesli harf atılarak veya atılmayarak "î" veya "vî" harfi getirilerek yapılan, nereli ve nereye mensub olduğunu ifade eden isimdir İstanbullu, İstanbulî; Mekkeli, Mekkî; Konyalı, Konevî; Bağdatlı, Bağdadî gibi)
İSM-İ MERRE Def'a, kerre gibi bir hareketin bir defa olduğunu bildiren fiil'den yapılan isim (Darbe: Bir defa vuruş Lem'a: Bir parlayış gibi)
İSM-İ MEVSULE O şey ki, o kimse ki, mânâlarının yerine kullanılan, "Mâ, Men, Ellezi" gibi kelimelerdir İki kelimeyi veya mânâyı birbirine birleştiren, mânâsı kendinden sonra gelen bir cümle ile tamamlanın bir kelimedir
İSM-İ TAFDİL Renge, şekil ve vasfa dâir (ef'al) vezninde olan mutlak ve uzuv noksanlığına delâlet etmemek üzere mukâyeseli üstünlük ifâde eden sıfatlardır Daha büyük, en büyük, daha küçük, en küçük, en güzel, daha güzel gibi mânâlara gelir (Kebir kelimesinin ism-i tafdili: Ekber; sağir kelimesinin ism-i tafdili: Asgar; sa'b kelimesinin de Es'ab'dır)
İSM-İ TASGİR Küçültme ismi Küçüklük veya azlığa delâlet eden isimdir Arapçada ekseri (Fueyl) veya (Fuayil) vezninde, Türkçede kelime sonuna cik, cık, cağız, ceğiz gibi ekler getirerek yapılır Abd: Kul, Ubeyd: Kulcağız, kulcuk gibi
İSM Günah, suç, cürüm
İSMA' İşittirmek, sesini duyurmak, bir sözü istenilen yere ulaştırmak
İSMA Yükseltmek * İsim koymak
İSMAH Cömert ve eli açık olma * İtâatli ve bağlı etme
İSMAİL (AS) Peygamberlerdendir İbrahim'in (AS) oğludur Küçükken İbrahim'e (AS), oğlunu Allah için kurban etmesi emredildi Halilullah olan İbrahim, İsmail'i (AS) kurban etmek isterken Cenab-ı Hak koç gönderdi Mu'cize zâhir oldu Bıçak İsmail'i kesmedi, yerine koç kurban edildi Resul-i Ekrem'in (ASM) de ceddi olan İbrahim ve İsmail (AS)lar Kâbe'yi yeniden inşâ ettiler (Bak: Kâbe, İbrahim (AS) )
İSMAM Sona erdirme, bitirme, tamamlama
İSMAR Mıhlama, çivileme
İSMAR (Semere den) Meyve ve semere vermek, fayda vermek
İSMAT Susturma, sükut ettirme * Men'etmek * Tecvidde : Harfi söylerken lisana ağır geldiğinden, kendilerinden yalnız aslı rübâî olanlar ile, hümasi olanların terkibi men' edilmişti İsmât sıfatının harfleri; izlâk sıfatının harfleri olan on altı harf ile harf-i meddin maadası olan on dokuz harfdir (Bak: Musmit)
İSMEN Sadece isimle, gerçekten olmayan
İSMET Günahsızlık, mâsumluk Günahlardan kaçınmak melekesine sâhib olmak Suçsuzluk * Peygamberlik vasıflarından birisidir Peygamberler (AS), hiç bir zaman gizli, âşikâr herhangi bir ma'siyete yaklaşmazlar; bütün kusur ve hatâlardan ve şâibelerden müberrâdırlar
İSMETLÜ Tar: Derece bakımından yüksek kimselere, sultan ve şehzâdelerin hanımlarıyla kızlarına verilen bir ünvan idi
İSMETMEÂB İsmetlü Günahsız Haramdan ve nâmusa dokunur hâllerden çekinen
İSMETPENAH İsmetlü, ismetmeâb
İSMÎ (İsmiyye) İsme mensub, isimle alâkalı İsmen olup aslen olmayan, varlığı isimden ibâret olan İsim cinsinden * Arabçadan iki isimden, yani; müsned ile müsned-i ileyhten mürekkep cümle
İSMÎ VE SIFATÎ İsme ve sıfata ait
İSMİD Sürme taşı * Cenab-ı Peygamber'in kullandığı ve tavsiye ettiği bir cins kırmızı sürme
İSMİRAR (Semrâ dan) Esmerleşme, kara olma, kararma
İSMİYYET İsim olma hâli, isimlilik
İSNA Yukarı kaldırmak, yükseltmek * Değerini yükseltme * Ateş alevinin yükselmesi * Bir sene bir yerde kalmak
İSNA Medih ve senâ etmek, sitâyişte bulunmak * Şükretmek
İSNA AŞER Oniki
İSNAD Bir söz veya haberi birisine nisbet etmek * Peygamberimiz'in (ASM) sözlerini sırası ile kimlerden nakledildiğini bildirmek * Bir nesneye, bir şeye dayanmak * Birisi için, bir şeyi yaptı demek İftira etmek
İSNAD-I EFİKE Yalan isnad etme İftira atma
|