Osmanlıca Sözlük (İ Harfi)-Osmanlıca Sözlük (İ Harfi) İle İlgili Kelimeler...

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

RE: Osmanlıca Sözlük (İ Harfi) İSTİARE-İ MUSARRAHA (Açık istiare) Teşbihin iki temel unsurundan yalnız kendisine benzetilen ile yapılan istiare

Meselâ: Büyük âlimlere; ayaklı kütüphane veya yaşlı kimselere hayatının son baharında denilmesi gibi

İSTİARE-İ MUTLAKA (Temlihiye veya tehekkümiye) Edb: Şaka, lâtife veya alayı içine alan bir istiaredir

Meselâ: Tilkinin eşeğe "gelsem olmaz mı huzura, a benim aslanım" demesi gibi

(Edb

S

)
İSTİAZA Karşılık olarak, ivaz olarak bir şey istemek

İSTİAZE "Euzü besmele" okuyarak Allah'a sığınmak

İSTİBAA Bir şeyi kendine sattırmağa uğraşma

İSTİB'AD Uzaklaşma

Uzak görme, ihtimal vermeyiş, olmayacak sanma, akıldan uzak görme

* Yakıştırmayış

İSTİ'BAD Köle edinmek, esir almak

İSTİBAHA(T) Mübah ve helâl sayma

* Bir çok kimsenin kanını dökmeğe izin verme

İSTİBAK Yarış etme, yarışma

İSTİB'AL Kadını nikâh ile alma

İSTİBAL Havanın fenalığı ve sıkıcı olması

* (Kendine) idrar döktürme

İSTİBANE Açıklama, belli olma

Meydanda ve âşikâr olma

İSTİ'BAR İbret alma, ders alma

* Rüya tabir ettirme

İSTİBAR Yoklama, muayene etme

İSTİBDA (İstibra') Ayırmak

Uzak etmek

* Küçük abdest bozduktan sonra idrardan temizlenmek, sidik eserinin tamâmen kesilmesini beklemek

* Nikâhla alınan dul bir kadının gebe olmadığına kanaat getirmek için, kadın bir âdet görünceye kadar beklemek

İSTİBDA' Bedi' ve güzel bulma

İSTİBDAD Başlı başına olmak

Keyfî idare sistemi

* Zulüm ve tahakküm

İdaresi altındakilerin istemediği şeyleri yalnız kendi keyfine göre zorla ve zulümle yaptırmaya çalışmak

Kanun ve nizamlara bağlı olmayarak, çok defa da kanun namına kanunsuzluk yaparak, keyfi hükmünü icra ettirmek

Kimseyi tanımadan kendi dediğini ve keyfi emirlerini kuvvet ve cebir kullanmak suretiyle yaptırmaya çalışmak

Allah'ı ve adaletini unutarak dinsizdarane bir zulümle hüküm ve idare etmek

İSTİBDADKÂRANE f

İstibdad idaresi gibi

Kendi kendine, kanunları ve kimseyi tanımadan idare eder surette

İSTİBDAL (Bidl ve Bedel

den) Değiştirmek, değiştirilmek

* Bir vakfı mülk ile mübadele etmek

* Birşey verip yerine başka şey istemek

* Askerliği biten erlere tezkere verip yenilerini almak

İSTİBDAL-İ MÜSECCEL Lüzumuna hükmolunduğundan dolayı nakzı caiz olmayan istibdal

İSTİBGA' İş için yardım isteme

İSTİBHAC (Behcet

den) Yüzü gülme, sevinme, mesrur olma

İSTİBHAL Azad etme

Azad olma, serbest bırakılma

İSTİBHAM Karışık ve belirsiz olma

* Ses çıkarmama, susma

İSTİBHAR Çok geniş bilgiye sahib olma

* Deniz gibi büyük ve geniş olma

İSTİBHAS Bir şeyin doğruluk ve hakkâniyetini anlayabilmek için, iyice araştırıp tahkik etme

İSTİBKA Devâmını istemek

Bâki ve dâim kılmak

İSTİBKA-Yİ TEVECCÜHLERİ Teveccühlerinizin sürüp gitmesi ve devamı

(Eskiden mektubların sonlarında kullanılırdı

)
İSTİBKÂ Ağlatmak

Ağlamayı istemek

İSTİBRA (Bak: İstibda)
İSTİBRAZ Meydana çıkarmak, açığa vurmak

İSTİBSAR Basiretli olmak

Düşünceli, hesaplı ve dikkatli iş yapmak ve hareket etmek

İSTİBSAS Bir haberin doğru olup olmadığını anlamağa çalışma

İSTİBŞAR Müjde almak

Hayırlı, iyi haber iyi sevinmek

İSTİBTA' : Ağır ağır hareket etme

* Gecikme, geç kalma

İSTİBTAN Gizliliğe, bir kimsenin iç işlerine vakıf olmak

İSTİBVAR Hırslanma, hiddetlenme, kızma, öfkelenme

İSTİCAB Vâcib olmak

Hak etmek

İSTİ'CAB (Aceb

den) Şaşma, taaccüb etme, hayrette kalma

İSTİCABE (İsticâbet) Duânın Allah tarafından kabul olunması

İSTİCADE İhsan ve bahşiş isteme

İSTİCAL Sonraya bırakılmasını istemek

İSTİ'CAL Acele olmasını istemek

Acele etmek

İSTİCAR Kiralamak

Kiraya vermek

İSTİCARE (Cevr

den) Yardım ve korunma isteme

* Sığınak isteme

İSTİCAZE (Cevaz

dan) İzin ve cevâz isteme

* Sunulan bir manzume için câize, yani para isteme

İSTİCBAR (Cebr

den) Zorlama, cebretme

Baskı yapma

Zoraki yaptırma

09-10-2012	#60
Prof. Dr. Sinsi	Osmanlıca Sözlük (İ Harfi)-Osmanlıca Sözlük (İ Harfi) İle İlgili Kelimeler... RE: Osmanlıca Sözlük (İ Harfi) İSTİARE-İ MUSARRAHA (Açık istiare) Teşbihin iki temel unsurundan yalnız kendisine benzetilen ile yapılan istiareMeselâ: Büyük âlimlere; ayaklı kütüphane veya yaşlı kimselere hayatının son baharında denilmesi gibi İSTİARE-İ MUTLAKA (Temlihiye veya tehekkümiye) Edb: Şaka, lâtife veya alayı içine alan bir istiaredir Meselâ: Tilkinin eşeğe "gelsem olmaz mı huzura, a benim aslanım" demesi gibi (EdbS) İSTİAZA Karşılık olarak, ivaz olarak bir şey istemek İSTİAZE "Euzü besmele" okuyarak Allah'a sığınmak İSTİBAA Bir şeyi kendine sattırmağa uğraşma İSTİB'AD Uzaklaşma Uzak görme, ihtimal vermeyiş, olmayacak sanma, akıldan uzak görme * Yakıştırmayış İSTİ'BAD Köle edinmek, esir almak İSTİBAHA(T) Mübah ve helâl sayma * Bir çok kimsenin kanını dökmeğe izin verme İSTİBAK Yarış etme, yarışma İSTİB'AL Kadını nikâh ile alma İSTİBAL Havanın fenalığı ve sıkıcı olması * (Kendine) idrar döktürme İSTİBANE Açıklama, belli olma Meydanda ve âşikâr olma İSTİ'BAR İbret alma, ders alma * Rüya tabir ettirme İSTİBAR Yoklama, muayene etme İSTİBDA (İstibra') Ayırmak Uzak etmek * Küçük abdest bozduktan sonra idrardan temizlenmek, sidik eserinin tamâmen kesilmesini beklemek * Nikâhla alınan dul bir kadının gebe olmadığına kanaat getirmek için, kadın bir âdet görünceye kadar beklemek İSTİBDA' Bedi' ve güzel bulma İSTİBDAD Başlı başına olmak Keyfî idare sistemi * Zulüm ve tahakküm İdaresi altındakilerin istemediği şeyleri yalnız kendi keyfine göre zorla ve zulümle yaptırmaya çalışmak Kanun ve nizamlara bağlı olmayarak, çok defa da kanun namına kanunsuzluk yaparak, keyfi hükmünü icra ettirmek Kimseyi tanımadan kendi dediğini ve keyfi emirlerini kuvvet ve cebir kullanmak suretiyle yaptırmaya çalışmak Allah'ı ve adaletini unutarak dinsizdarane bir zulümle hüküm ve idare etmek İSTİBDADKÂRANE f İstibdad idaresi gibi Kendi kendine, kanunları ve kimseyi tanımadan idare eder surette İSTİBDAL (Bidl ve Bedel den) Değiştirmek, değiştirilmek * Bir vakfı mülk ile mübadele etmek * Birşey verip yerine başka şey istemek * Askerliği biten erlere tezkere verip yenilerini almak İSTİBDAL-İ MÜSECCEL Lüzumuna hükmolunduğundan dolayı nakzı caiz olmayan istibdal İSTİBGA' İş için yardım isteme İSTİBHAC (Behcet den) Yüzü gülme, sevinme, mesrur olma İSTİBHAL Azad etme Azad olma, serbest bırakılma İSTİBHAM Karışık ve belirsiz olma * Ses çıkarmama, susma İSTİBHAR Çok geniş bilgiye sahib olma * Deniz gibi büyük ve geniş olma İSTİBHAS Bir şeyin doğruluk ve hakkâniyetini anlayabilmek için, iyice araştırıp tahkik etme İSTİBKA Devâmını istemek Bâki ve dâim kılmak İSTİBKA-Yİ TEVECCÜHLERİ Teveccühlerinizin sürüp gitmesi ve devamı (Eskiden mektubların sonlarında kullanılırdı) İSTİBKÂ Ağlatmak Ağlamayı istemek İSTİBRA (Bak: İstibda) İSTİBRAZ Meydana çıkarmak, açığa vurmak İSTİBSAR Basiretli olmak Düşünceli, hesaplı ve dikkatli iş yapmak ve hareket etmek İSTİBSAS Bir haberin doğru olup olmadığını anlamağa çalışma İSTİBŞAR Müjde almak Hayırlı, iyi haber iyi sevinmekİSTİBTA' : Ağır ağır hareket etme * Gecikme, geç kalma İSTİBTAN Gizliliğe, bir kimsenin iç işlerine vakıf olmak İSTİBVAR Hırslanma, hiddetlenme, kızma, öfkelenme İSTİCAB Vâcib olmak Hak etmek İSTİ'CAB (Aceb den) Şaşma, taaccüb etme, hayrette kalma İSTİCABE (İsticâbet) Duânın Allah tarafından kabul olunması İSTİCADE İhsan ve bahşiş isteme İSTİCAL Sonraya bırakılmasını istemek İSTİ'CAL Acele olmasını istemek Acele etmek İSTİCAR Kiralamak Kiraya vermek İSTİCARE (Cevr den) Yardım ve korunma isteme * Sığınak isteme İSTİCAZE (Cevaz dan) İzin ve cevâz isteme * Sunulan bir manzume için câize, yani para isteme İSTİCBAR (Cebr den) Zorlama, cebretme Baskı yapma Zoraki yaptırma