|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük (C Harfi)-Osmanlıca Kelimeler Sözlüğü...
RE: Osmanlıca Sözlük (C Harfi) CEV
f Arpa
CEVA'
Geniş * Hasta * Kokmuş su * Aşktan, gamdan veya tasadan dolayı kalbin yanması
CEV'A
Bir kere acıkmak
CEVAB
Sorulan şeye söz veya yazıyla verilen karşılık * Kabul etmemek Reddetmek * (Câbiye C) Havuzlar
CEVAB-I KAT'Î
Kesin ve kat'i söz, kesin cevap
CEVAB-I NÂ-SAVAB
Doğru olmayan karşılık Yanlış cevab
CEVAB-I RED
Red cevâbı verip kabul etmemek Reddetmek Kabul etmemek yolunda söylenen söz
CEVABAT
(Cevâb C) Cevablar Sorulan sorulara verilen karşılıklar Mukabil sözler
CEVABEN
Karşılık ve cevap olarak
CEVABÎ
Karşılık, cevap * (Câbi C) Tahsildarlar, câbiler
CEVAD
(Cevvad) Çok çok ihsan eden Çok cömert
CEVADD
(Câdde C) Caddeler, büyük ve işler yollar, tarikler
CEVAHİR
(Cevher C) Cevherler Çok kıymet verilen ve az bulunan şeyler, çok kıymetli mâden veya taşlar * Mc: Çok kıymetli söz veya faydalı yazılar
CEVAHİR-İ FERD
(Cevher-i ferd C) Cevher-i ferdler Zerreler, atomlar
CEVAHİR-ÜL-KELİMAT
Şemsi adındaki bir zat tarafından Arapçadan Türkçeye kaleme alınan 108 sahifelik bir lügat kitabının adı
CEVAİB
Halk arasında gezen haberler
CEVAİZ
(Câize C) Câizeler, verilen bahşişler, armağanlar
CEVÂMİ'
Toplu olan şeyler * Câmi'ler Mescidler
CEVÂMİ-ÜL KELİM
Lâfızları az, mânâsı çok kelâmlar, sözler, ibâreler, fıkralar (Bak: Câmi-ül kelim)
CEVAMİD
(Câmid C) Cansız, donmuş şeyler
CEVAMİS
(Câmus C) Camuslar, mandalar, kömüşler, su sığırları
CEV'AN
(Cu' dan) Acıkmış, aç, midesi boş
CEVANİB
(Cânib C) Cânibler, yanlar, taraflar
CEVANİB-İ ERBAA
Dört taraf
CEVARİ
(Câriye C) Akıcı ve câri olanlar * Hizmetçi kızlar * Câriyeler, kadınlar
CEVARİH
El, ayak gibi vücud azaları(Cevârih, cârihanın cem'idir ki, esasen cerhden me'huz olup te'sir mânası mülâhazasıyla kâsibe mânasına isim olmuştur Cevarih, kevasib demektir Bunun için el, ayak ve ağız gibi yaralayıcı âlet olan azaya cevarih denildiği gibi, av tutan yırtıcı hayvanlara ve kuşlara dahi kevasib ve cevarih denilir ki, burada murad budur ET)
CEVAR-ÜL KÜNNES
Seyyar yıldızlar (Ütarid, Zühre, Merih, Müşteri, Zuhal) (Bak: Hunnes)
CEVASİS
(Casus C) Casuslar Gizli şeyleri araştıranlar Gizlilikleri öğrenip bilenler
CEVAZ
Müsaadeli Ruhsat, izin Câiz olma * Yol, tarik ve meslek
CEVAZ-I ŞER'Î
Şer'an câiz olma Şeriatça yasak olmayan husus
CEVAZİNC
Nilüfer çiçeği
CEVB
Kesmek * Yırtmak * Mesafe almak
CEV-BE-CEV
f Azar azar
CEVCA'
Uzun ayaklı adam
CEVCEM
Kızıl gül, verd-i ahmer
CEVDER
f Öküz
CEVDET
İyilik Güzellik Kusursuzluk * Bir kimsenin, başkasının işini güzelce ve kusursuz olarak yapması * Cömertlik * Susuz olma
CEVDET-İ FEHM
Fehm ve anlayış üstünlük ve iyiliği
CE'VE
(C: Cââ-Cevâ) Çömlek * Örtü
CEVEBE
(C: Cüveb) Bulut aralığı * Dağ aralığı
CEVEF
Bolluk
CEVELÂN
Dolaşma Kaynama Yerinde durmayıp gezme
CEVELÂN-I DEM
Kanın vücudda dolaşması
CEVELÂNGÂH
Gezip dolaşılan yer Cevelân yeri Tâlim meydanı
CE'VET
Kıtlık * Bir şeyin üzerine örtülen * Üzerine tencere konulan örtü * Çömlek
CEVF
Boşluk Oyuk Çukur İç boşluğu * Orta, yarı * Kof
CEVF-İ LEYL
Gece yarısı
CEVH
Akmak * Koparmak
CEVH
Ulaşmak * Bittih-i şamî denilen karpuz
CEVHAN
Hurma kuruttukları yer
CEVHER
Bir şeyin özü, esası * Kıymetli taş * Çelik üzerindeki nakış * Edb: Noktalı harf * Yalnız noktalı harflerin ebcedîsi hesab edilerek yazılan manzum tarih * Harflerin noktası * Fls: Varlığı kendinden olan, var olmak için kendi dışında başka birşeye muhtaç olmayan varlık Allah'a inanan filozoflar iki çeşit cevher kabul etmişlerdir Yaratıcı cevher, Allah Yaratılmış cevher, madde, ruh Allah'ı cevher olarak vasıflandırmak noksan bir anlayıştır Çünkü cevher Allah'ın sıfatlarından "kıyam-ı binefsihi: varlığı kendinden olan" sıfatını belirtebilir Allah'ı sıfatları ve isimleriyle tanımak icab eder Maddeci filozoflar cevher olarak yalnız maddeyi kubul ederler Oysa madde Allah'ın yarattığı âlemlerden sadece biridir Fizik ilmi maddenin enerjiye ve enerjinin maddeye dönüştüğünü göstermiştir Madde de enerji de belli kanunlara bağlıdır Kanun varsa kanun koyucu da vardır Madde ve enerjiye hakim olan ve kanunları koyan, madde ve enerjiyi yaratan Allah'dır
CEVHER-İ FERD
Zerre, en küçük cisim Atom
CEVHER-İ ULVÎ
Ateş, nâr * En yüksek cevher * Ruh
CEVHER-DÂR
f Elmaslı * Noktalı harf Meselâ: Cim, şın harfleri gibi * Eskiden kullanılmış tüfeklerden birinin ismi * Siyah ve beyaz dalgalı, benekli kılıç
CEVHERE
Bir, tek cevher
CEVİ
Aşk galebesinden gelen şiddet ve hiddet, gam ve gussadan, müzahemeden gelen bir hastalık, maraz * Kokmuş su
CEVİ
f Akarsu, nehir, dere, çay
CEVİN(E)
f Arpadan yapılmış şey Arpa unu
CEVİR
(Cevr) Cefa, eziyet, sıkıntı, üzüntü Zulüm * Tas: Tarikat adamının ruhen ilerlemesine mâni olan şey
CEVL
Tavaf etme
CEVLAN
Şam'da bir dağ
CEVLE
Dönmek
CEVN
Ak, ebyaz, beyaz * Kara, esved (Ezdattandır)
CEVREB
(C: Cevârib, Cevâribe) Çorap
CEVS
Kaba, büyük nesne
CEVS
Bir şeyi arayıp istemek
CEVSAK
Kasr, köşk, konak
CEVSE
Köşk, kasr, konak
CEVSEK
f Düğme
CEVŞ
(C: Cevâşin) Demir gömlek * Göğüs * Orta
CEVŞEN
Zırh
CEVŞEN-İ KEBÎR
Büyük zırh Peygamberimiz Hz Muhammed'e (ASM) vahiyle gelen en azîm ve en mühim bir münâcâtın ismidir Bu harika münâcât, mârifetullahda terakki eden bütün âriflerin münâcâtının fevkindedir Bin hâsiyeti olan ve bin Esmâ-i Hüsnâ'yı içine alan emsalsiz bir münâcât-ı Peygamberiyedir
CEVŞEN-PÛŞ
f Zırhlı, zırh giyen
CEVŞİR(E)
f Arpa çorbası * Çulha
CEVV
Yer ile gök arası Gök boşluğu Fezâ * Ev veya odanın içi
CEVV-İ HEVÂ
Hava boşluğu
CEVV-İ SEMÂ
Gökyüzü Gök boşluğu Fezâ (Cevv-i âsuman da denir)
CEVVAD
(Bak: Cevâd)
CEVVAL
Dâim hareket hâlinde olan
CEVVAZ
Malı toplayıp hayır ve tasadduk etmeyen kimse
CEVVÎ
Gök boşluğuna âit Cevve dâir
CEVZ
(C: Ecvâz-Cevzât) Ceviz * Her nesnenin ortası
CEVZ-İ BEVVÂ
Hindistan cevizi
CEVZ (CEVZÂN)
Malı toplayıp kimseye hayır ve sadaka etmemek * Sallana sallana yürümek
CEVZA
Astr: İkizler burcu Gökyüzünün kuzey yarım küresinde yer alan iki tane parlak yıldızlı bir burcdur Güneş, mayıs ayında bu burca girer
CEVZAK
f Kederlenme, elemlenme
CEVZEKA
(C: Cevzek-Cevâzik) Pamuk kozağı
CEVZEKÎ
Koza satıcısı
CEVZEL
(C: Cevâzil) Güvercin yavrusu * İğne deliği
CEVZENİC
Cevizli helva
CEVZİNE
Cevizli helva
CE'Y
Isırmak
CEYA'
Yağmur
CEYAR
Gadaptan ve açlıktan dolayı göğüste olan hararet
CEYB
(C: Cüyûb) Cep Gömleğin (yarığı) açıklığı * Yaka * Kalb* Geo: Sinüs
CEYD
(C: Ecyed) Uzun boylu olmak
CEYDER
Kısa boylu
CEY'E
Gelmek
CEYEŞAN
Kaynamak * Hışm etmek
CEYL
(C: Ecyâl) İnsan topluluğu, zümre, kavim * Nesil, batın, kuşak * Yengeç
CEYLAN
Geyik çeşidinden küçük, ince bacaklı, pek hafif ve çok koşucu bir kara hayvanı, gazâl
CEYŞ
Asker, ordu En az dörtyüz nefer süvari ve piyadeden müteşekkil bir askeri kıt'a * Dolup taşmak * Ses, sadâ
CEYŞ-ÜL AZÎM
Büyük ordu Binikiyüz kişilik askeri kuvvet
CEYVAD
f İttika', günahtan sakınma
CEYYİD
İyi, güzel, hoş Saf
CEYZ
Döndürmek * Dar etmek
|