|
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlıca Sözlük (C Harfi)-Osmanlıca Kelimeler Sözlüğü...
RE: Osmanlıca Sözlük (C Harfi) CENNET-ÂSÂ
Cennet gibi
CİLFE
Kalem yongası
CİLHABE
Büyük olan şey, kebîr
CİLL
Ekin biçildikten sonra yerde kalan sap ki, "anız" derler
CİLLE
Büyük, ulu nesne Kebîr ve azîm
CİLLEVEZ
İnce kabuklu, uzunca fındık * Köknar
CİLM(E)
Üzüm çubuğundan kestikleri değnek
CİLNAR
(Cüllenâr) Gülnar Nar çiçeği
CİLSE
Bir çeşit vurmak
CİLT
(Bak: Cild)
CİLVAH
Geniş ve dolu olan deve
CİLVAZ
(C: Celâvize) Kethudâ Reis
CİLVE
Esmâ-i İlâhînin tecellisi * Tecelli * Güzellere yakışır duruş ve davranış Dilberâne hareket Naz ve edâ Hoşa giden görünüş
CİLVE-İ İRÂDE
İrâde ve kasdı gösteren tezahür ve tecelli Cenab-ı Hakkın kendi bizzat isteği ve iradesiyle yaptığını gösteren oluş ve intizam, mükemmeliyet (İnsanın nasıl ruhu bütün cesedine özel bir münasebeti var ki: Bütün âzâsını ve eczasını birbirine yardım ettirir Yani: İrade-i İlâhiye cilvesi olan evâmir-i tekviniyeye ve o emirden vücud-u haricî giydirilmiş bir kanun-u emrî ve lâtife-i Rabbaniye olan ruh onların idaresinde onların manevî seslerini hissetmesinde ve hâcatlarını görmesinde birbirine mâni olmaz, ruhu şaşırtmaz S)
CİLVEGÂH
(Cilve-geh) f Cilve edilecek yer, cilve yeri
CİLVEGER
f Cilve ve naz eden Cilveli * Tecelli eden
CİLVEKÂR
f Cilveli Nâzenin
CİLVEKÜNÂN
f Cilve yaparak
CİLVENÜMÂ
f Cilve yapan, cilve gösteren, cilve eden
CİLVESAZ
f Cilveli Nazlı Gönül alan
CİLVEZET
Mâni olmak Men'etmek
CİLZ
Süngü demiri * Kamçının ucundan tuttukları yer
CİLZE
(C: Cilzâ) Sert ve sağlam yer
CİM
( harfinin arapça adı olup ebced hesabında üç sayısının karşılığıdır
CİM
Gulamperest olan kimse
CİMA'
Cinsi münâsebet Çiftleşmek * Zamm etmek
CİMAH
Binicisi zabtedemediğinden, atın serkeş olup binicisini istememesi
CİMAL
(Cemel C) Erkek develer
CİMAM
Kuyu içinde suyun toplanması ve çoğalması
CİMAR
Toplu kabile * Süvari alayı
CİMNASTİK
yun Vücud organlarını alıştırıp kuvvetlendirmek için yapılan idman Beden terbiyesi
CİMRİ
f Hasis, varyemez, pinti Elindeki mal veya parayı harcayamıyan ve türlü sıkıntılara katlanarak daha çok biriktirmeye çalışan kimse Cimrilik, müsriflik (savurganlık) gibi İslâmda kötü huy olarak bilinir Cömertlik ve tutumluluk ise övünülen ahlâkî vasıflardandır Cömertlikte de ölçülü olmak tavsiye edilir Başkasına muhtaç duruma düşürecek cömertlik de doğru değildir (Bak: İktisad)
CİMSE
Rengi gökrek kızıllığa yakın kıymetli bir taş
CİN
(Bak: Cinn)
CİNAB
Hayvanlara vurulan damga ve nişan
CİNAÎ
(Cinâiyye) Cinayetle alâkalı
CİNAN
(Cennet C) Cennetler
CİNAN-I ULÛM
İlm-i Kur'ân ve imân cennetleri Maarif-i İlâhiye ve tahkikî ve yakinî imân derslerinin okunduğu ulemâ-i İslâm ve talebe-i ulûm meclisleri
CİNARE
Esterâbâd ile Cürcân arasına derler
CİNAS
Benzeyiş, münâsebet * Edb: Birçok mânâya gelebilen söz, imalı, telmihli söz telâffuzu bir, mânası ayrı olan kelimelerin bir sözde bulunması Bunu yapmaya "tecnis" denir, o kelimelere de "cinas" denir
CİNAS-I MUHARREF
Edb: Yalnız harflerde beraberlik, harekelerde ayrılık bulunan cinâs (merd, mürd gibi)
CİNAS-I NÂKIS
Edb: Cinaslı kelimelerin birinde veya birkaç harfin ziyade olması suretiyle yapılan cinas (dem, âdem gibi)
CİNAS-I TAMM
Edb: Lâfızda, harekelerde ve harflerde eksiklik ve ziyâdelik bulunmayan cinâs Kır (kırmaktan emir), kır (çöl); yaz (yazmaktan emir), yaz (mevsim)
CİNAYAT
(Cinayet C) Büyük cezâları gerektiren suçlar Cinayetler
CİNAYET
Adam öldürmek, katl (Bak: Câni)
CİNAYET-KÂR
f Cinayet işleyen
CİNAZE
Tabut İçine cenaze konulan sandık
CİNCİN(E)
(C: Cenâcin) Göğüs kemiği
CİNH
Gece karanlığı
CİNN
Bir cins ateşten yaratılmış olup, dünyanın insandan sonra en mühim sekenesidir Akıl ve şuur sâhibi olup pekçok şer ve isyan yapabildikleri gibi "Peygamberlerin ve semâvî kitabların irşadlarıyla" insana yetişememekle beraber terakki edip yüksek kemâlatlara çıkabilen mahluktur İnsanlar gibi dinin bir kısım emirlerini yapmakla ve bazı yasaklarından kaçınmakla yükümlüdürler Kıyamet ve haşirden sonra cinlerden de dünya imtihanını kazananlar Cennet'e, kaybedenler Cehennem'e girecektir Kâinat ve içindeki bütün varlıklar hakkında, en birinci söz söyleme hakkı; onların yaratıcısı ve mâliki olanındır Çünki "Yapan bilir, öyleyse bilen konuşur" bir kaidedir Cinlerin varlığını da, evvelâ; Kur'an-ı Kerimden öğreniyoruz Ayrıca Peygamberimiz Resul-ü Ekrem'den (ASM) gelen sahih rivayetler ve ashabının cinleri görmesi ve görüşmesi hâdiseleri de pek çoktur Cinlerin pekçok cinsleri vardır Bunlar lâtif yaratıklar oldukları için gaybî haberler getirmekte kullanılabilirler Fakat Hazret-i Peygamber'den (ASM) sonra cinlerin gaybî âlemden haber hırsızlamaları Cenab-ı Hak tarafından menedilmiştirCinlerin, kötülüğe sevkedenlerine şeytan-ı cinnî de denilir * Lügatta: Bir şeyi hisseden, setretmek, gizlemek mânasına gelir
CİNN SÛRESİ
Kur'ân-ı Kerim'in 72 sûresi olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur
CİNNET
Delilik
CİNNÎ
Cinn taifesinden olan
CİNS
Nevi' Boy, soy, kavim, kabile Aynı çeşitten olmak
CİNS-İ LATİF
Lâtif ve hoş cins, nev İnsanlar nev'inde kadın
CİNSÎ
Zırh yapıcı
CİNSÎ
Cinsle ilgili, cinsle alâkalı
CİNSİYET
Bir kavim ve kabileye mensub olma * Bir cins ile alâkalı olma
CİNUN (CİNAN)
Gece karanlık olmak
CİNZAB
Yaban havucu
CİR
f Aşağı, alt * Eldiven, kayış vs gibi şeyler yapılabilen tabaklanmış deri
CİRAB
(C: Ecribe-Cireb Cerbân) Dağarcık
CİRAHA
(C: Cirâh-Cirâhât) Yara
CİRAN
Komşular * Müşteriler
CİRAN
(C: Cürün) Devenin boynunun önünde boğazlanacak yerinden boğazı çukuruna kadar olan yer
CİRANTA
yun Bir senedi ciro eden kimse
CİRAR
(Cerre C) Toprak testiler
CİRAYE
Suyun ve diğer sıvıların durmadan akıp gitmeleri
CİRBAN
Yaka
CİRBET
Ekinlik, mezra
CİRCİR
Maydanoz
CİRCİS
(Bak: Cercis)
CİRCİS
Mühür yapılan mum * Toprak * Küçük üvez
CİRE
f Çırak, uşak ve hizmetçilere verilen yevmiye, yemek ve para
CİR'ET
(Cer'et- Cür'et) Bahadırlık, kahramanlık, şecaat * İkdâm etmek
CİRET
Komşuluk
CİRF
Büyük nesne
CİRÎ
Yılan balığı (Fâriside mermahi derler)
|