Mustafa Kemal’İn Gerçekleştirmek İstediği Temel Amaç Nedir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

Nedenleri:
1-TBMM’nin kazandığı başarıdan pay isteyen İstanbul hükümetinin haksızlığının vurgulanmış, bir ülkede iki ayrı hükümetin yaşayamayacağı gerçeği anlaşılmıştır

2-23 Nisan 1920’de kurulan TBMM’nin ulusal egemenlik ilkesine dayanması, saltanatın da ulusal egemenlik ilkesine ters düşmesi
3-Padişah ve İstanbul hükümetinin Kurtuluş savaşı boyunca ulusal hareketi bölmeye çalışması
4-İtilaf devletlerine karşı kesin zaferin kazanılması
5-27 Ekim 1922’de Anlaşma devletleri, İsviçre’nin Lozan kentinde bir barış konferansı düzenlediklerini bildirerek, TBMM hükümetiyle beraber İstanbul hükümetini de konferansa çağırmışlardır

Sorunun kökten çözülmesi için TBMM’nin kararıyla 1 Kasım 1922 tarihinde saltanat ve halifeliği birbirinden ayıran ve saltanatı kaldıran kanun kabul edilmiştir

Önemi:
1-Saltanatın kaldırılmasıyla millet egemenliğinin önündeki engel kaldırıldı

Osmanlı saltanatı sona erdi

Cumhuriyet yönetimine geçiş süreci hızlandı

2-Halifeliğin devlet başkanı özelliği ve siyasi gücü elinden alınmış, halife sembol durumuna düşürülmüştür

3-Anadolu’daki hükümet İstanbul’a tamamen hakim olmuştur

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)

İsmet Paşa başkanlığındaki Türk heyetinin amacı; Misak-ı Milli sınırları içinde bağımsız bir Türk devletinin kurulacağını göstermek ve ulusal egemenliğimizi sınırlayıcı koşulları ortadan kaldırmaktır

Lozan görüşmeleri, Osmanlı borçları, Türk-Yunan sınırı, boğazlar, kapitülasyonlar, azınlıklar ve savaş tazminatı konularında anlaşma sağlanamadığı için kesilmiş, 4 Şubat 1923’de Türk heyeti Ankara’ya dönmüştür

Savaşı sürdürme ihtimaline karşılık hazırlık yapıldı

İtilaf devletlerinin isteği üzerine, 23 Nisan 1923’te görüşmelere yeniden başlandı

24 Temmuz 1923’te Lozan Barış antlaşması imzalandı

Sınırlar:

1-Suriye sınırı: Fransa'yla imzalanan Ankara antlaşmasıyla belirlenen sınır kabul edildi

2-Irak sınırı: Musul üzerinde anlaşmaya varılamadı

Çözümü 9 ay içinde İngiltere ve Türkiye arasında dostça olacak
3-Batı sınırı: Mudanya Ateşkes antlaşmasıyla belirlenen şekilde kabul edildi

Bozcaada ve Gökçeada Türkiye’ye verildi

Balkan savaşları sonunda kaybedilmiş adalardan Türk sınırına yakın olanlarda asker bulundurulmayacaktır

(Midilli, Sakız, Nekarya, Sisam)

Kapitülasyonlar, tüm sonuçlarıyla birlikte kaldırılmıştır

Azınlıklar:

1-Bütün azınlıklar Türk uyrukludur

2-Doğu Trakya ile Anadolu’daki Rumlarla, Yunanistan’daki Türkler değiştirilecektir

3-İstanbul’un yerlisi Rumlarla Batı Trakya’daki Türkler bu değişimin dışındadır

Devlet borçları, Osmanlı Devletinden ayrılan diğer devletlerle Türkiye arasında paylaştırılmış, Türkiye’ye düşen bölümü kağıt para esasına göre düzenli taksitlere bağlanmıştır

Boğazlar:
1-Boğazlar Türkiye’ye geri verilmiştir

2-Boğazların her iki yakası askerden arındırılmıştır

3-Boğazların yönetimi Milletler cemiyetinin denetiminde başkanı Türk olan bir uluslararası komisyona bırakılmıştır

Savaş tazminatı: Yunanistan’dan Karaağaç ve yöresi alınmıştır

Lozan Antlaşmasının Önemi:
1-Lozan barışı ile Osmanlı devletinin hukuken sona erdiği resmen kabul edilerek, yeni Türk Devletinin varlığını bütün dünyaya kabul ettirmiştir

2-Ermeni iddiaları tarihe gömülmüştür

3-Yeni Türk Devleti gerçekleştirmeyi düşündüğü düzenleme ve inkılaplar için barış ortamına kavuşmuştur

4-Bağımsızlığımızı ve egemenliğimizi sınırlandıran bütün pürüzler ortadan kaldırılmıştır

Lozan antlaşması Birinci Dünya Savaşını sona erdiren son barış antlaşmasıdır

İzmir İktisat Kongresi (18 Şubat 1923)

Ekonomik kalkınma için ortak amaçlar belirlemek ve bu amaçları gerçekleştirecek yöntemleri araştırmak ve saptamak amacıyla İzmir’de toplanmıştır

Temel fikri ekonomik bağımsızlık olan Misak-ı İktisadi (Ekonomik and) kabul edildi

“Devletçilik” ilkesinin uygulanması ön plana çıkmış, milli ekonomi ilkesi kabul edilmiştir

Cumhuriyet Dönemi

23 Nisan 1920’de kurulan Birinci TBMM, zafer kazanılıncaya kadar dağılmama kararı almıştı

1 Nisan 1923’te seçimlerin yenilenmesine karar verildi

Mustafa Kemal planladığı İnkılapları gerçekleştirecek bir siyasal örgüt kurma gereği duyuyordu

9 Ağustos 1923’te ilk siyasal parti Halk Fırkası adı altında kuruldu

Parti Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhuriyet Halk Partisi adını aldı

Halk partinin kurulmasıyla Mustafa Kemal seçimlere yeni bir kadro ile girdi

11 Ağustos 1923’te II

TBMM açıldı

Belli başlı inkılap hareketlerinin yasaları bu mecliste çıkarılmıştır, siyasal bunalımlar bu meclis tarafından giderilmiştir

24 Temmuz 1923’te imzalan Lozan Barışı, 23 Ağustos 1923 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girdi

İstanbul’un kurtuluşu 2 Ekim 1923, Ankara’nın başkent oluşu 13 Ekim 1923 bu devrededir

II

TBMM 1 Ekim 1927 yılına kadar çalışmıştır

İkinci dönem meclise İnkılap Meclisi denir

Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi

Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı seçildi

İlk cumhuriyet hükümetini kurma görevi Cumhurbaşkanı tarafından İsmet Paşaya verildi

TBMM başkanlığına Fethi Okyar seçildi

Cumhuriyetin ilanıyla, Atatürk ilkelerinden Cumhuriyetçilik ilkesi uygulama alanına geçer

Demokratikleşme yolunda önemli bir adım atıldı

Halifeliğin Kaldırılması ( 3 Mart 1924 )

1 Kasım 1922’de Saltanatın kaldırılmasıyla, halifelik makamına TBMM Abdülmecid Efendiyi getirmişti

3 Mart 1924’te çıkarılan bir yasa ile halifelik kaldırıldı Aynı kanunla Osmanlı ailesi üyelerinin de yurt dışına çıkarılmaları, ileride saltanat ve halifelik iddiasında bulunmamaları için kabul edildi

Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin birleştirilmesi) Kanunu kabul edildi

Laik ve çağdaş bir toplum yaratılmasında siyası alanda yapılan bir temel inkılaptır

1924 Anayasası ( 20 Nisan 1924)

Özellikleri:
1-“Egemenlik kayıtsız şartsız Türk Milletine aittir

” maddesi ile milli egemenlik kesinleşmiştir

Ulusal egemenliğin bölünmez ilkesi kabul edilmiştir

2-“Yürütme görevini” hükümete bırakmakla 1924 Anayasası 1921 Anayasasından ayrılmaktadır

3-Birinci maddeye göre “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir

” Bu madde ile yönetimin adı Anayasada yer almıştır

4-İkinci maddede, “Türk Devletinin dini İslam, dili Türkçe, başkenti Ankara olduğu belirtilmiştir

***1937’de Laiklik ilkesi Atatürk’ün diğer ilkeleriyle birlikte Anayasaya alınmıştır

Partiler ve Çok Partili Döneme Geçiş

1-Halk Fırkası ( 9 Ağustos 1923 )
2-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ( 17 Kasım 1924 )

Şeyh Sait İsyanı ( 13 Şubat 1925 )

13 Şubat 1925’de Diyarbakır, Elazığ, Bingöl yörelerinde ayaklanma başlamış ve kısa sürede yayılmıştır

Fethi Okyar hükümeti ayaklanmayı bastıramayınca görevinden ayılmıştır

İsmet Paşa (İnönü) yeni hükümeti kurarak önlemler almıştır

Sonuçları:
1-Diyarbakır, Elazığ ve Bingöl yörelerinde kısmi seferberlik ilan edilmiştir

2-İhanet-i Vataniye kanununa ek olarak, Takrir-i Sükun yasası çıkarılmış, kurulan İstiklal mahkemelerinde suçlular yargılanmıştır

3-Terakkiperver partisi isyanda parmağı olduğu gerekçesiyle kapatılmıştır

4-Türkiye Musul’daki haklarından bir süre vazgeçmek zorunda kalmıştır

1926 yılında yapılan antlaşma ile Musul İngiliz mandası altında Irak’a verilmiştir

Not: Ayaklanma, çok partili düzenin henüz uygulanamayacağını gösterdiği gibi Musul’un kaybedilmesine neden olur

Yeniden tek partili düzene geçilerek 1925-1930 yılları arasında önemli inkılaplar gerçekleştirilmiştir

Laik düzeni yıkmak isteyen ilk büyük ayaklanmadır

Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ( 18 Haziran 1926 )

Serbest Cumhuriyet Fırkası ( 12 Ağustos 1930 )

Menemen Olayı (23 Aralık 1930 )

Menemen’de halk ayaklandırıldı

Ayaklanmayı bastırmak isteyen yedek subay Kubilay öldürüldü

Ordu duruma el koydu

Laik Cumhuriyet yönetimini yıkmaya çalışan ikinci büyük isyan hareketidir

İnkılapların Gelişimi-Devlet ve Toplum Kurumlarının Laikleşmesi

Din-Devlet İlişkilerinin Aşamaları
(Hukukta Laikliğe Geçiş)
1-Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
2-Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
3-Şer’iye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması (3 Mart 1924)
4-Tevhid-i Tedrisat kanununun kabulü (3 Mart 1924)
5-Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
6-Kılık kıyafetin düzenlenmesi (25 Kasım 1925)
7-Türk Medeni kanununun kabulü (1926)
8-Kadınlara siyasal hakların verilmesi (1934)
9-1928’de Anayasada laiklikle bağdaşmayan hükümler kaldırıldı

Medeni kanun 17 Şubat 1926’da kabul edilerek, 4 Ekim 1926’da yürürlüğe girdi
Türk kadınları 1930’da Belediye seçimlerine katılma, 1934’te milletvekili seçme ve seçilme haklarını elde etti

Cumhuriyet Döneminde Eğitim Alanındaki Gelişmeler

1-Tevhid-i Tedrisat kanunu kabul edildi(3Mart 1924)
2-Yeni Türk Harflerinin kabulü (1 Kasım 1928)
3- 12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti kuruldu

Eğitim Politikası ve Eğitimde Uygulanacak İlkeler

Eğitimde belirlenen hedeflere ulaşmak için izlenen yol eğitim politikasını oluşturur

Atatürk’e göre, eğitim ve öğretim ulusal ve çağdaş olmalıdır

Milli Eğitim politikası belirlenirken, Türkiye Cumhuriyetinin dayandığı temel ilkeler göz önünde bulundurulur

Eğitimde uygulanacak ilkeler:
a-Cumhuriyetçilik: Cumhuriyetin en iyi yönetim biçimi olduğu öğretilip benimsetilmeden, onun korunması ve geliştirilmesi sağlanamaz

b-Milliyetçilik: Türk ulusunu sevmeyi, vatanı ve ulusu her şeyin üzerinde tutmayı, aynı tarihten geldiğimizi öğretir

c-Halkçılık: Eğitimin yaygınlaştırılmasına ve fırsat eşitliğine yer verir

d-Laiklik: Fikri hür vicdanı hür gençler yetiştirilmesi
e-Devletçilik: Milli Eğitim etkinliklerinin planlanmasını, yönlendirilmesini ve denetlenmesini devlet hizmetleri arasında sayar

f-İnkılapçılık: Eğitim sisteminin, devamlı olarak toplumun ihtiyaçları ve çağın gereklerine göre geliştirilmesi

Toplumsal Yaşayışın Düzenlenmesi

ü30 Kasım 1925’te çıkarılan bir kanunla, tekke, türbe ve zaviyeler kapatıldı

ü25 Kasım 1925’te Şapka giyilmesi hakkındaki kanun kabul edildi

Kıyafette değişiklik şapka konusunda yapıldı

ü26 aralık 1925’te Miladi takvim kabul edildi

ü1 Nisan 1931’te ölçü birimleri değiştirildi

ü21 Haziran 1934’te Soyadı kanunu kabul edildi

Ekonomik Alanda Gelişme

ü17 Şubat 1925 Aşar vergisi kaldırıldı

ü1926’da Kabotaj kanunu kabul edildi

ü1926’da Teşvik-i Sanayi kanunu çıkarıldı

ü1933’de I

Beş Yıllık plan hazırlandı

Türkiye Cumhuriyetinin Dış Siyaseti

Milletler Cemiyetine girişimiz (18 Temmuz 1932)
Balkan Antantı (9 Şubat 1934)
Montrö Sözleşmesi (20 Temmuz 1936)
Sadabat Paktı (9 Temmuz 1937)
Hatay’ın Anavatan katılması (29 Haziran 1939)

Atatürk İlkeleri

Atatürkçü dünya görüşünün temelini oluşturan altı ilke 5 Şubat 1937’de “Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi, Laik ve İnkılapçı”dır ifadesiyle Anayasaya girdi

a-Temel İlkeler

1-Cumhuriyetçilik:
Doğrudan doğruya ulus egemenliğine dayanan, yöneticileri halkın oyu ile belli bir süre için seçilen devlet biçimine cumhuriyet denir

üCumhuriyetçilik ilkesi temel ilkelerin başında gelir

Atatürk’ün ödün vermediği temel iki ilkeden birisidir

(Cumhuriyetçilik-Laiklik)
üDevletimizin temel yapısını ve biçimini belirleyen ilkedir

üCumhuriyette son söz ulusça seçilmiş meclisindir

üUlusun yönetimi, belirli sınıfların, ailelerin ve toplumsal grupların eline bırakılamaz

üCumhuriyet, demokrasi içinde işleyen en ideal rejimdir

üCumhuriyetin korunması gelecek kuşaklara emanet edilmiştir

2-Milliyetçilik (Ulusçuluk):
üBu ilke Atatürkçü anlamda İmparatorluk, Osmanlılık, ümmetçilik anlayışlarına karşı belirlenmiş ve önerilmiştir

üAtatürk; Misak-ı Millinin temellerini oluşturan fikirleri 1907’de ortaya atmış, imparatorluğun dağılacağını, temeli Türk olan devletin kurulmasının ve çizilecek sınırlar içinde korunmasının kaçınılmaz olduğunu söylüyordu

üKurtuluş Savaşı, bütün kurumlarıyla bir önceki devletten farklı, milliyetçi bir Türk devleti kurmak için yapılmıştır

üTürkiye Cumhuriyeti sınırları içinde Türk dili konuşan, Türk kültürü ile yetişen ve Türk fikrini benimseyen her bireyi Türk olarak kabul etmektedir

üÇağdaş olmayı kabul eden bu ilke, ulusu din ve mezhep farklılıkları ile bölmek isteyen her davranışın karşısındadır

üÜlkenin öz kaynakları, sanayi ve ticaretiyle kalkınmasını öngörür

üAtatürk’ün milliyetçilik ilkesi birleştirici ve bütünleştiricidir

üAtatürk’ün milliyetçilik anlayışı vatanın bütünlüğünü ve ulusun bağımsızlığını her şeyin üstünde tutar

üİnsana ve insanlığa değer verir

Barışçıdır, insancıldır, ırkçılığı reddeder

Atatürk milliyetçiliğinde, milli birlik ve beraberliği güçlendiren unsurlar:
a-Milli Eğitim
b-Misak-ı Milli
c-Dil, tarih, kültür ve amaç birliği
d-Milli Kültür
e-Türklük şuur ve manevi değerler

3-Halkçılık:
Bir ulusu oluşturan çeşitli mesleklerin ve grupların içinde yer alan insanlara halk denir

Halkçılık ilkesi cumhuriyetçilik ve milliyetçilik (ulusçuluk) ilkelerinin doğal ve zorunlu bir sonucudur

Bu ilkeye göre, hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz

Ulusun bütün bireyleri kanun önünde eşittir

Ulus egemenliğini esas alır, demokrasiyi öngörür

Bu ilkeye göre, Türk toplumunda sınıflaşma yoktur

Meslek ve çalışma grupları vardır

Devletin vatandaşa, vatandaşın da devlete karşı hak ve sorumluluklarını çağdaş bir şekilde düzenler

4-Devletçilik:
üEkonomik kalkınmada, özel girişimcilik reddedilemez

üAncak, toplumun yararı gözetilerek devleti, düzenleyici, planlayıcı, işletmeci kabul etmek gerekir

Amaç: Türk toplumunun, çağdaş uygarlık ve refah düzeyine yükseltilmesidir

5-İnkılapçılık:
Amaç: Her yönüyle çağdaş bir toplum haline gelmektir

üAtatürk inkılaplarının korunmasını ve geliştirilmesini öngörür

üAtatürk ilkelerine canlılık ve süreklilik kazandırır

üAtatürk’ün çizdiği yolda durmadan ilerlememizi sağlar

üBu ilke Atatürk inkılaplarını, Osmanlı Devleti yenileşme çabalarından ayıran temel farkı gösterir

6-Laiklik:
Laiklik: Devlet düzeninin, hukuk kurallarının dine değil, insan aklının ürünü olan bilime dayandırılmasıdır

üKişiler dinsel inançlarında özgürdür

üDevlet dini inançlarından ötürü kişilere ayrıcalık tanımaz

üLaiklik anlayışında din, devlet işlerine ve politikaya karıştırılmaz

üHoşgörü, inanç ve vicdan hürriyeti esastır

b-Bütünleyici İlkeler

1-Ulusal Egemenlik
2-Ulusal birlik ve beraberlik, ülke bütünlüğü
3-Yurtta sulh cihanda sulh
4-Özgürlük ve bağımsızlık
5-Akılcılık ve bilimsellik
6-Çağdaşlık ve batılılaşma
7-İnsan ve insanlık sevgisi
Not:
ü1924-1928 yılları arasında laiklik ilkesi doğrultusundaki inkılaplar tamamlanmıştır

ü1920-1923 yılları arasında Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusundaki inkılaplar tamamlanmıştır

üBütünleyici ilkeler yorumla ortaya çıkmışlardır

09-10-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Mustafa Kemal’İn Gerçekleştirmek İstediği Temel Amaç Nedir? Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) Nedenleri: 1-TBMM’nin kazandığı başarıdan pay isteyen İstanbul hükümetinin haksızlığının vurgulanmış, bir ülkede iki ayrı hükümetin yaşayamayacağı gerçeği anlaşılmıştır 2-23 Nisan 1920’de kurulan TBMM’nin ulusal egemenlik ilkesine dayanması, saltanatın da ulusal egemenlik ilkesine ters düşmesi 3-Padişah ve İstanbul hükümetinin Kurtuluş savaşı boyunca ulusal hareketi bölmeye çalışması 4-İtilaf devletlerine karşı kesin zaferin kazanılması 5-27 Ekim 1922’de Anlaşma devletleri, İsviçre’nin Lozan kentinde bir barış konferansı düzenlediklerini bildirerek, TBMM hükümetiyle beraber İstanbul hükümetini de konferansa çağırmışlardır Sorunun kökten çözülmesi için TBMM’nin kararıyla 1 Kasım 1922 tarihinde saltanat ve halifeliği birbirinden ayıran ve saltanatı kaldıran kanun kabul edilmiştir Önemi: 1-Saltanatın kaldırılmasıyla millet egemenliğinin önündeki engel kaldırıldı Osmanlı saltanatı sona erdi Cumhuriyet yönetimine geçiş süreci hızlandı 2-Halifeliğin devlet başkanı özelliği ve siyasi gücü elinden alınmış, halife sembol durumuna düşürülmüştür 3-Anadolu’daki hükümet İstanbul’a tamamen hakim olmuştur Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) İsmet Paşa başkanlığındaki Türk heyetinin amacı; Misak-ı Milli sınırları içinde bağımsız bir Türk devletinin kurulacağını göstermek ve ulusal egemenliğimizi sınırlayıcı koşulları ortadan kaldırmaktır Lozan görüşmeleri, Osmanlı borçları, Türk-Yunan sınırı, boğazlar, kapitülasyonlar, azınlıklar ve savaş tazminatı konularında anlaşma sağlanamadığı için kesilmiş, 4 Şubat 1923’de Türk heyeti Ankara’ya dönmüştür Savaşı sürdürme ihtimaline karşılık hazırlık yapıldı İtilaf devletlerinin isteği üzerine, 23 Nisan 1923’te görüşmelere yeniden başlandı 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış antlaşması imzalandı Sınırlar: 1-Suriye sınırı: Fransa'yla imzalanan Ankara antlaşmasıyla belirlenen sınır kabul edildi 2-Irak sınırı: Musul üzerinde anlaşmaya varılamadı Çözümü 9 ay içinde İngiltere ve Türkiye arasında dostça olacak 3-Batı sınırı: Mudanya Ateşkes antlaşmasıyla belirlenen şekilde kabul edildi Bozcaada ve Gökçeada Türkiye’ye verildi Balkan savaşları sonunda kaybedilmiş adalardan Türk sınırına yakın olanlarda asker bulundurulmayacaktır (Midilli, Sakız, Nekarya, Sisam) Kapitülasyonlar, tüm sonuçlarıyla birlikte kaldırılmıştır Azınlıklar: 1-Bütün azınlıklar Türk uyrukludur 2-Doğu Trakya ile Anadolu’daki Rumlarla, Yunanistan’daki Türkler değiştirilecektir 3-İstanbul’un yerlisi Rumlarla Batı Trakya’daki Türkler bu değişimin dışındadır Devlet borçları, Osmanlı Devletinden ayrılan diğer devletlerle Türkiye arasında paylaştırılmış, Türkiye’ye düşen bölümü kağıt para esasına göre düzenli taksitlere bağlanmıştır Boğazlar: 1-Boğazlar Türkiye’ye geri verilmiştir 2-Boğazların her iki yakası askerden arındırılmıştır 3-Boğazların yönetimi Milletler cemiyetinin denetiminde başkanı Türk olan bir uluslararası komisyona bırakılmıştır Savaş tazminatı: Yunanistan’dan Karaağaç ve yöresi alınmıştır Lozan Antlaşmasının Önemi: 1-Lozan barışı ile Osmanlı devletinin hukuken sona erdiği resmen kabul edilerek, yeni Türk Devletinin varlığını bütün dünyaya kabul ettirmiştir 2-Ermeni iddiaları tarihe gömülmüştür 3-Yeni Türk Devleti gerçekleştirmeyi düşündüğü düzenleme ve inkılaplar için barış ortamına kavuşmuştur 4-Bağımsızlığımızı ve egemenliğimizi sınırlandıran bütün pürüzler ortadan kaldırılmıştır Lozan antlaşması Birinci Dünya Savaşını sona erdiren son barış antlaşmasıdır İzmir İktisat Kongresi (18 Şubat 1923) Ekonomik kalkınma için ortak amaçlar belirlemek ve bu amaçları gerçekleştirecek yöntemleri araştırmak ve saptamak amacıyla İzmir’de toplanmıştır Temel fikri ekonomik bağımsızlık olan Misak-ı İktisadi (Ekonomik and) kabul edildi “Devletçilik” ilkesinin uygulanması ön plana çıkmış, milli ekonomi ilkesi kabul edilmiştir Cumhuriyet Dönemi 23 Nisan 1920’de kurulan Birinci TBMM, zafer kazanılıncaya kadar dağılmama kararı almıştı 1 Nisan 1923’te seçimlerin yenilenmesine karar verildi Mustafa Kemal planladığı İnkılapları gerçekleştirecek bir siyasal örgüt kurma gereği duyuyordu 9 Ağustos 1923’te ilk siyasal parti Halk Fırkası adı altında kuruldu Parti Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhuriyet Halk Partisi adını aldı Halk partinin kurulmasıyla Mustafa Kemal seçimlere yeni bir kadro ile girdi 11 Ağustos 1923’te IITBMM açıldı Belli başlı inkılap hareketlerinin yasaları bu mecliste çıkarılmıştır, siyasal bunalımlar bu meclis tarafından giderilmiştir 24 Temmuz 1923’te imzalan Lozan Barışı, 23 Ağustos 1923 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girdi İstanbul’un kurtuluşu 2 Ekim 1923, Ankara’nın başkent oluşu 13 Ekim 1923 bu devrededir IITBMM 1 Ekim 1927 yılına kadar çalışmıştır İkinci dönem meclise İnkılap Meclisi denir Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923) 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı seçildi İlk cumhuriyet hükümetini kurma görevi Cumhurbaşkanı tarafından İsmet Paşaya verildi TBMM başkanlığına Fethi Okyar seçildi Cumhuriyetin ilanıyla, Atatürk ilkelerinden Cumhuriyetçilik ilkesi uygulama alanına geçer Demokratikleşme yolunda önemli bir adım atıldı Halifeliğin Kaldırılması ( 3 Mart 1924 ) 1 Kasım 1922’de Saltanatın kaldırılmasıyla, halifelik makamına TBMM Abdülmecid Efendiyi getirmişti 3 Mart 1924’te çıkarılan bir yasa ile halifelik kaldırıldı Aynı kanunla Osmanlı ailesi üyelerinin de yurt dışına çıkarılmaları, ileride saltanat ve halifelik iddiasında bulunmamaları için kabul edildi Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin birleştirilmesi) Kanunu kabul edildi Laik ve çağdaş bir toplum yaratılmasında siyası alanda yapılan bir temel inkılaptır 1924 Anayasası ( 20 Nisan 1924) Özellikleri: 1-“Egemenlik kayıtsız şartsız Türk Milletine aittir” maddesi ile milli egemenlik kesinleşmiştir Ulusal egemenliğin bölünmez ilkesi kabul edilmiştir 2-“Yürütme görevini” hükümete bırakmakla 1924 Anayasası 1921 Anayasasından ayrılmaktadır 3-Birinci maddeye göre “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” Bu madde ile yönetimin adı Anayasada yer almıştır 4-İkinci maddede, “Türk Devletinin dini İslam, dili Türkçe, başkenti Ankara olduğu belirtilmiştir ***1937’de Laiklik ilkesi Atatürk’ün diğer ilkeleriyle birlikte Anayasaya alınmıştır Partiler ve Çok Partili Döneme Geçiş 1-Halk Fırkası ( 9 Ağustos 1923 ) 2-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ( 17 Kasım 1924 ) Şeyh Sait İsyanı ( 13 Şubat 1925 ) 13 Şubat 1925’de Diyarbakır, Elazığ, Bingöl yörelerinde ayaklanma başlamış ve kısa sürede yayılmıştır Fethi Okyar hükümeti ayaklanmayı bastıramayınca görevinden ayılmıştır İsmet Paşa (İnönü) yeni hükümeti kurarak önlemler almıştır Sonuçları: 1-Diyarbakır, Elazığ ve Bingöl yörelerinde kısmi seferberlik ilan edilmiştir 2-İhanet-i Vataniye kanununa ek olarak, Takrir-i Sükun yasası çıkarılmış, kurulan İstiklal mahkemelerinde suçlular yargılanmıştır 3-Terakkiperver partisi isyanda parmağı olduğu gerekçesiyle kapatılmıştır 4-Türkiye Musul’daki haklarından bir süre vazgeçmek zorunda kalmıştır 1926 yılında yapılan antlaşma ile Musul İngiliz mandası altında Irak’a verilmiştir Not: Ayaklanma, çok partili düzenin henüz uygulanamayacağını gösterdiği gibi Musul’un kaybedilmesine neden olur Yeniden tek partili düzene geçilerek 1925-1930 yılları arasında önemli inkılaplar gerçekleştirilmiştir Laik düzeni yıkmak isteyen ilk büyük ayaklanmadır Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ( 18 Haziran 1926 ) Serbest Cumhuriyet Fırkası ( 12 Ağustos 1930 ) Menemen Olayı (23 Aralık 1930 ) Menemen’de halk ayaklandırıldı Ayaklanmayı bastırmak isteyen yedek subay Kubilay öldürüldü Ordu duruma el koydu Laik Cumhuriyet yönetimini yıkmaya çalışan ikinci büyük isyan hareketidir İnkılapların Gelişimi-Devlet ve Toplum Kurumlarının Laikleşmesi Din-Devlet İlişkilerinin Aşamaları (Hukukta Laikliğe Geçiş) 1-Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922) 2-Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924) 3-Şer’iye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması (3 Mart 1924) 4-Tevhid-i Tedrisat kanununun kabulü (3 Mart 1924) 5-Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925) 6-Kılık kıyafetin düzenlenmesi (25 Kasım 1925) 7-Türk Medeni kanununun kabulü (1926) 8-Kadınlara siyasal hakların verilmesi (1934) 9-1928’de Anayasada laiklikle bağdaşmayan hükümler kaldırıldı Medeni kanun 17 Şubat 1926’da kabul edilerek, 4 Ekim 1926’da yürürlüğe girdi Türk kadınları 1930’da Belediye seçimlerine katılma, 1934’te milletvekili seçme ve seçilme haklarını elde etti Cumhuriyet Döneminde Eğitim Alanındaki Gelişmeler 1-Tevhid-i Tedrisat kanunu kabul edildi(3Mart 1924) 2-Yeni Türk Harflerinin kabulü (1 Kasım 1928) 3- 12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti kuruldu Eğitim Politikası ve Eğitimde Uygulanacak İlkeler Eğitimde belirlenen hedeflere ulaşmak için izlenen yol eğitim politikasını oluşturur Atatürk’e göre, eğitim ve öğretim ulusal ve çağdaş olmalıdır Milli Eğitim politikası belirlenirken, Türkiye Cumhuriyetinin dayandığı temel ilkeler göz önünde bulundurulur Eğitimde uygulanacak ilkeler: a-Cumhuriyetçilik: Cumhuriyetin en iyi yönetim biçimi olduğu öğretilip benimsetilmeden, onun korunması ve geliştirilmesi sağlanamaz b-Milliyetçilik: Türk ulusunu sevmeyi, vatanı ve ulusu her şeyin üzerinde tutmayı, aynı tarihten geldiğimizi öğretir c-Halkçılık: Eğitimin yaygınlaştırılmasına ve fırsat eşitliğine yer verir d-Laiklik: Fikri hür vicdanı hür gençler yetiştirilmesi e-Devletçilik: Milli Eğitim etkinliklerinin planlanmasını, yönlendirilmesini ve denetlenmesini devlet hizmetleri arasında sayar f-İnkılapçılık: Eğitim sisteminin, devamlı olarak toplumun ihtiyaçları ve çağın gereklerine göre geliştirilmesi Toplumsal Yaşayışın Düzenlenmesi ü30 Kasım 1925’te çıkarılan bir kanunla, tekke, türbe ve zaviyeler kapatıldı ü25 Kasım 1925’te Şapka giyilmesi hakkındaki kanun kabul edildi Kıyafette değişiklik şapka konusunda yapıldı ü26 aralık 1925’te Miladi takvim kabul edildi ü1 Nisan 1931’te ölçü birimleri değiştirildi ü21 Haziran 1934’te Soyadı kanunu kabul edildi Ekonomik Alanda Gelişme ü17 Şubat 1925 Aşar vergisi kaldırıldı ü1926’da Kabotaj kanunu kabul edildi ü1926’da Teşvik-i Sanayi kanunu çıkarıldı ü1933’de IBeş Yıllık plan hazırlandı Türkiye Cumhuriyetinin Dış Siyaseti Milletler Cemiyetine girişimiz (18 Temmuz 1932) Balkan Antantı (9 Şubat 1934) Montrö Sözleşmesi (20 Temmuz 1936) Sadabat Paktı (9 Temmuz 1937) Hatay’ın Anavatan katılması (29 Haziran 1939) Atatürk İlkeleri Atatürkçü dünya görüşünün temelini oluşturan altı ilke 5 Şubat 1937’de “Türkiye Devleti Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi, Laik ve İnkılapçı”dır ifadesiyle Anayasaya girdi a-Temel İlkeler 1-Cumhuriyetçilik: Doğrudan doğruya ulus egemenliğine dayanan, yöneticileri halkın oyu ile belli bir süre için seçilen devlet biçimine cumhuriyet denir üCumhuriyetçilik ilkesi temel ilkelerin başında gelir Atatürk’ün ödün vermediği temel iki ilkeden birisidir (Cumhuriyetçilik-Laiklik) üDevletimizin temel yapısını ve biçimini belirleyen ilkedir üCumhuriyette son söz ulusça seçilmiş meclisindir üUlusun yönetimi, belirli sınıfların, ailelerin ve toplumsal grupların eline bırakılamaz üCumhuriyet, demokrasi içinde işleyen en ideal rejimdir üCumhuriyetin korunması gelecek kuşaklara emanet edilmiştir 2-Milliyetçilik (Ulusçuluk): üBu ilke Atatürkçü anlamda İmparatorluk, Osmanlılık, ümmetçilik anlayışlarına karşı belirlenmiş ve önerilmiştir üAtatürk; Misak-ı Millinin temellerini oluşturan fikirleri 1907’de ortaya atmış, imparatorluğun dağılacağını, temeli Türk olan devletin kurulmasının ve çizilecek sınırlar içinde korunmasının kaçınılmaz olduğunu söylüyordu üKurtuluş Savaşı, bütün kurumlarıyla bir önceki devletten farklı, milliyetçi bir Türk devleti kurmak için yapılmıştır üTürkiye Cumhuriyeti sınırları içinde Türk dili konuşan, Türk kültürü ile yetişen ve Türk fikrini benimseyen her bireyi Türk olarak kabul etmektedir üÇağdaş olmayı kabul eden bu ilke, ulusu din ve mezhep farklılıkları ile bölmek isteyen her davranışın karşısındadır üÜlkenin öz kaynakları, sanayi ve ticaretiyle kalkınmasını öngörür üAtatürk’ün milliyetçilik ilkesi birleştirici ve bütünleştiricidir üAtatürk’ün milliyetçilik anlayışı vatanın bütünlüğünü ve ulusun bağımsızlığını her şeyin üstünde tutar üİnsana ve insanlığa değer verir Barışçıdır, insancıldır, ırkçılığı reddeder Atatürk milliyetçiliğinde, milli birlik ve beraberliği güçlendiren unsurlar: a-Milli Eğitim b-Misak-ı Milli c-Dil, tarih, kültür ve amaç birliği d-Milli Kültür e-Türklük şuur ve manevi değerler 3-Halkçılık: Bir ulusu oluşturan çeşitli mesleklerin ve grupların içinde yer alan insanlara halk denir Halkçılık ilkesi cumhuriyetçilik ve milliyetçilik (ulusçuluk) ilkelerinin doğal ve zorunlu bir sonucudur Bu ilkeye göre, hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz Ulusun bütün bireyleri kanun önünde eşittir Ulus egemenliğini esas alır, demokrasiyi öngörür Bu ilkeye göre, Türk toplumunda sınıflaşma yoktur Meslek ve çalışma grupları vardır Devletin vatandaşa, vatandaşın da devlete karşı hak ve sorumluluklarını çağdaş bir şekilde düzenler 4-Devletçilik: üEkonomik kalkınmada, özel girişimcilik reddedilemez üAncak, toplumun yararı gözetilerek devleti, düzenleyici, planlayıcı, işletmeci kabul etmek gerekir Amaç: Türk toplumunun, çağdaş uygarlık ve refah düzeyine yükseltilmesidir 5-İnkılapçılık: Amaç: Her yönüyle çağdaş bir toplum haline gelmektir üAtatürk inkılaplarının korunmasını ve geliştirilmesini öngörür üAtatürk ilkelerine canlılık ve süreklilik kazandırır üAtatürk’ün çizdiği yolda durmadan ilerlememizi sağlar üBu ilke Atatürk inkılaplarını, Osmanlı Devleti yenileşme çabalarından ayıran temel farkı gösterir 6-Laiklik: Laiklik: Devlet düzeninin, hukuk kurallarının dine değil, insan aklının ürünü olan bilime dayandırılmasıdır üKişiler dinsel inançlarında özgürdür üDevlet dini inançlarından ötürü kişilere ayrıcalık tanımaz üLaiklik anlayışında din, devlet işlerine ve politikaya karıştırılmaz üHoşgörü, inanç ve vicdan hürriyeti esastır b-Bütünleyici İlkeler 1-Ulusal Egemenlik 2-Ulusal birlik ve beraberlik, ülke bütünlüğü 3-Yurtta sulh cihanda sulh 4-Özgürlük ve bağımsızlık 5-Akılcılık ve bilimsellik 6-Çağdaşlık ve batılılaşma 7-İnsan ve insanlık sevgisi Not: ü1924-1928 yılları arasında laiklik ilkesi doğrultusundaki inkılaplar tamamlanmıştır ü1920-1923 yılları arasında Cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusundaki inkılaplar tamamlanmıştır üBütünleyici ilkeler yorumla ortaya çıkmışlardır