|
Prof. Dr. Sinsi
|
Duraklama Döneminin Olayları, Osmanlı İmparatorluğu Duraklama Dönemi Olayları,Osmanlı
Önemi:
Osmanlı Devleti'nin bu şartları kabul etme*sinde doğuda İran’la savaşılması, Anado*lu'da da Celâli isyanlarıyla uğraşılması et*kili olmuştur
Avusturya İmparatoru, Osmanlı Padişahı*na eşit duruma gelmiştir
Savaşın uzun süre devam etmesi Osmanlı Devleti'ni Kanuni devrindeki gücünü kay*bettiğini ortaya koymuştur
Osmanlı Devleti'nin Avusturya üzerindeki siyasi üstünlüğü sona ermiştir
b 1662-1664 Avusturya Savaşları (IVMehmet Dönemi):
Zitvatorok Antlaşması ile sağlanan barış uzun süre devam etti Fakat Erdel Beyi Rokoçi 1658'de isyan etti Bu isyan Köprülü Mehmet Paşa tarafın*dan bastırıldı Rokoçi ise Avusturya'ya sığındı Rokoçi'nin kışkırtmaları ile Osmanlı - Avusturya Sava*şı başladı (1662) Fazıl Ahmet Paşa komutasındaki ordu Uyvar (Neuhoesel) kalesini kuşatarak aldı Avusturya'nın barış istemesiyle Vasvar Antlaşması yapıldı (1664) Buna göre :
1 Erdel, Osmanlı Devleti'ne bağlı kalacak
2 Osmanlı Devleti'nin gösterdiği aday, Avus*turya tarafından Erdel beyi olarak tanına*caktı
3 Avusturya, ikiyüzbin kara kuruş savaş taz*minatı ödeyecekti
4 Avusturya'dan alınan Uyvar ve Novigrad Osmanlılarda kalacaktı Zerinvar kalesi ise Avusturya'ya bırakılacaktı
c İkinci Viyana Kuşatması (1683) (IVMehmet Dönemi):
Avusturya savaşlarının yeniden başlamasının nedeni Macaristan olaylarıdır Macaristan'ın Avus*turya'ya kalan bölgesinde yaşayan Macarlar Avus*turya İmparatoru l Leopold'in baskısına uğradılar Mezhep özgürlüğünün kaldırılmasından etkilenen Macarlar İmre Tökeli başkanlığında ayaklanarak Osmanlılardan yardım istediler Sadrazam Merzifonlu Karar Mustafa Paşa, bir asırdır ciddi zaferlere susamış ve eski devirlerdeki fütuhatı özleyen ordu ve toplumun etkisiyle Viyana'yı kuşattı, l Leopold Almanya içlerine çekilince Viyanalılar kendilerini sa*vundular Papa, Hıristiyan dünyasını Viyana'nın yar*dımına çağırdı Osmanlı ordusu 60 gün boyunca şehre 18 büyük yürüyüş yapmıştı Merzifonlu Viya*na'nın yağma edilmesini istemediğinden son yürü*yüşü devamlı geciktiriyordu Viyana'nın imdadına Lehistan Kralı Jan Sobiyeski yetişti Kırım kuvvetle*rinin yeterli gayreti göstermemesi ile Türk ordusu iki ateş arasında kaldı Osmanlı Ordusu büyük bir bozguna uğrayarak Belgrat'a kadar çekildi Dağılan kuvvetleriyle Belgrad'a çekilen Merzifonlu IVMehmet'in emriyle idam edildi Osmanlı ordularının başarısız olmalarında :
1Kuşatma için gerekli topların getirilmemesi
2Avrupalı devletlerin Viyana'nın yardımına gelmeleri
3Merzifonlunun son yürüyüşü sürekli gecik*tirmesi
4Şehrin güçlü surlarla çevrilmiş olması etkili olmuştur
Önemi:- Galip gelebilecek Osmanlı ordusu, içteki bozulmanın orduya yansıması ile tarihimizdeki en büyük bozgunlarından birine uğradı
- Osmanlı Devleti'nin Avrupa üzerindeki yaptırım gücü sona erdi
- Osmanlı Devleti'ne karşı Avrupa'nın güçlü devletleri "Kutsal ittifak" kurarak saldırıya geçtiler
- Osmanlı Devleti, Avrupa karşısında top*rak kaybetmeye başladı
- Batıda Türklerin yenilebileceği ve Avrupa'dan atılabileceği düşüncesi doğdu Böylece Türklerin SAKARYA SAVAŞI'na kadar sürecek bir geri çekilme süreci başlamış oldu
d Kutsal İttifak ve Savaşlar (1683-1699):
Kutsal ittifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki savaşlar yaklaşık 16 yıl sürdü (Bu arada IVMehmet yeniçerilerin isyanıyla tahttan indirildi Yerine sırasıyla II Süleyman, IIAhmet ve IIMustafa padişah oldular) Viyana bozgunu Papa'nın da gayretleriyle Os*manlı Devleti'ne karşı Haçlı Birliği'nin kurulmasına neden oldu Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta bu birliğe katıldılar Venedikliler Mora'ya ve Dalmaçya kıyılarına, Rusya Azak çevresine, Le*histan Podolya ve Boğdan'a Avusturya ise Macaris*tan ve Erdel bölgelerine saldırdı 16 yıl süren sa*vaşlarda Osmanlı orduları hemen her yerde yenil*di Padişah II Mustafa (1695-1703) bizzat sefere çıktıysa da başarılı olamadı, İngiltere ve Felemenk elçilerinin aracılığıyla Belgrat civarındaki Karlofça kasabasında Avusturya, Venedik ve Lehistan dele*geleri ile Karfofça Antlaşması yapıldı (1669) 1 Temeşvar ve Banat hariç bütün Macaris*tan ve Erdel Beyliği Avusturya'ya bırakıldı
2 Podolya ve Ukrayna Lehistan'a bırakıldı
3 Karlofça Antlaşması 25 yıl sürecek ve Avus*turya'nın garantisi altında bulunacaktı
4 Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik'e verildi
Ruslarla da Karlofça Antlaşması'nı tamamla*yan İstanbul Antlaşması imzalandı (1700)
1 Azak kalesi ve çevresi Rusya'ya bırakıla*caktı
2 Ruslar savaş sırasında işgal ettikleri yerle*ri geri vereceklerdi
3 Rusya İstanbul'da bir elçi bulundurabilecekti
4 Ruslar Kudüs'ü serbestçe ziyaret edebile*ceklerdi
Önemi :- Karlofça ve İstanbul antlaşmaları ile Os*manlı Devleti ilk defa toprak kaybına uğradı
- Avrupa, Osmanlı baskısından kurtularak karşı saldırılara geçme imkânı buldu Osmanlı Devleti'nin Duraklama devri sona erdi Gerileme devri başladı
- Osmanlı Devleti'nin askeri gücünün yeter*sizliği tamamen anlaşıldı
- Rusya, Azak çevresini elde ederek Kara*deniz'e çıkma imkânına kavuştu
- Osmanlı Devleti, XVIII yüzyılda Karlofça ve İstanbul Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri alabilmek amacıyla Avusturya, Venedik ve Rusya ila savaşlar yaptı
- Macaristan'ın kaybedilmesiyle Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa egemenliği sona erdi
- Kutsal ittifakla yapılan savaşlar sırasında sefere çıkan II Mustafa ordusunun başın*da sefere çıkan son Osmanlı Padişahıdır
- Karlofça Antlaşması, Osmanlı topraklarını paylaşmayı hedef alan ilk devletlerarası antlaşmadır
C OSMANLI DEVLETİ'NDE DURAKLAMA DEVRİ İÇ İSYANLARI :
Osmanlı Devleti'nde XV ve XVI yüzyıllarda da iç isyanlar çıkmasına rağmen devlet örgütünün düzenli ve ordunun kuvvetli olması sayesinde bu ayaklanmalar kısa sürede bastırılabilmişti XVII yüzyılda idari, askeri, ekonomik bozuklukların etki*siyle çıkan isyanların etkileri çok daha önemli oldu Bu isyanlar karakterleri ve nedenleri yönünden üç kısımdan olmuştur
l İstanbul İsyanları : İstanbul isyanları genel*likle kapıkulu askerleri (Yeniçeri ve sipahiler) tara*fından çıkarılmıştır, İstanbul’da çıkan bu isyanlara bazen ulema, medrese öğrencileri ve halk da katıl*mıştır
İstanbul İsyanlarının Çıkmasında :
1Cülus bahşişi ve ulufe dağıtımında meyda*na gelen aksamalar,
2Maaşların düşük değerli paralarla verilmesi
3Ocak devlet içindir" anlayışının yerine "Devlet ocak içindir" anlayışının geçerli ol*ması
4Yeniçeri ve sipahilerin, menfaatlerine ters düşen Padişah, Veziriazam ve devlet adamlarını görevlerinden uzaklaştırmak is*temeleri
5Devlet adamları ve ulemanın birbirleriyle mücadelelerinde yeniçeri ve sipahilerin kış*kırtmaları etkili olmuştur
İstanbul isyanlarının temeli Fatih devrine ka*dar çıkmaktadır Fatih'in tahta çıkışı sırasında ye*niçeriler Cülus bahşişi için ayaklandılar İsteklerinin kabul edilmesiyle her hükümdar değişikliğinde Cü*lus bahşişi verme geleneği ortaya çıkmıştır
Yeniçeriler Yavuz zamanında ve Kanuni'nin ölümünden sonra II Selim'in tahta çıkışı sırasında ayaklandılar Bu ayaklanmalar yeniçerilerin devlet içindeki güçlerini anlamalarına neden olmuş ve sık sık isyan çıkmıştır Özellikle Sokullu'nun ölümün*den sonra İstanbul isyanları giderek yoğunlaşmış*tır Bu isyanlar III Murat, Genç Osman, IV Murat ve IV Mehmet zamanlarında oldu
III Murat zamanında çıkan isyanın nedeni yeniçerilere ayarı düşük akçelerle (kırpık ve züyuf akçe) ulufe verilmek istenmesidir Yeniçeriler bunu bahane ederek ayaklanmışlar ve istekleri yerine getirilmiştir
Yeniçerilerin ulufelerinin verilmesiyle hazine zor duruma düştüğünden sipahi maaşları sonraya bırakıldı Sipahiler bunun üzerine saraya yürüdü*ler Meydana gelen kargaşa sırasında saray bos*tancıları ve muhafızları tarafından yüzlerce sipahi*nin öldürülmesiyle isyan bastırıldı
Genç Osman (II Osman) Hotin seferi sırasın*da (1620) Yeniçerilerin durumunu görmüş ve ordu*da ıslahat yapmaya karar vermişti Ancak tecrübe*siz ve genç olduğundan ıslahat için yeterli hazırlığa sahip değildi Genç Osman yeniçeri ocağını kaldı*rarak yeni bir ordu kurmayı planlamıştı Bunun için hacca gitmeyi, dönüşte de Mısır ve Suriye'den as*ker toplayarak Yeniçeri Ocağını kaldırmaya karar verdi Bu düşünce hanımları vasıtasıyla saray ve dışarıda duyulunca Yeniçeriler isyan ettiler Genç Osman'ı tahttan indirerek l Mustafa'yı yeniden hü*kümdar yaptılar (1622) İsyan, Genç Osman'ın öl*dürülmesiyle sonuçlandı[*]Bu isyan, İstanbul isyanlarının en önemlisidir Yeniçeriler ilk defa bir Osmanlı Padişahınıöldürmüşlerdir[*]Genç Osman'ın öldürülmesi yeniçeri ocağı*nın tarihi boyunca bir leke olarak kalmıştır İstanbul isyanları, IV Murat zamanında da devam etti IV Murat'ın tahta çıktığı sırada hazine iyi durumda olmadığından Cülus Bahşişi dağıtılamadı Yeniçerilerin isyanı üzerine, saraydaki altın ve gümüş eşya eritilerek para kesildi ve dağıtıldı 1632'de yeniden ayaklanan yeniçeri ve sipahiler Vezir-i azam Hafız Ahmet Paşa'yı öldürdüler
1656 yılında IV Mehmet devrinde ayaklanan sipahiler, padişaha devlet işleriyle bizzat ilgilenmesi gerektiğini söylediler Ülkenin içine düştüğü duru*mu anlatarak, bu durumun sebebi olarak gördükleri 30 saray görevlisinin idamını istediler Bu olaylar sonunda idam edilenlerin cesetleri Sultanahmet Meydanındaki bir çınar ağacına asıldığı için bu is*yana Çınar Olayı (Vaka-i Vakvakiye) denildi
II Celâli İsyanları : Yavuz Sultan Selim dev*rinde Bozuklu (Yozgat) Celâl binlerce taraftan ile isyan etmişti Bu isyan bastırıldı ise de, daha sonra Anadolu'da meydana gelen iç isyan ve karışıklıklara Celâli İsyanları denildi Osmanlı Duraklama Devrinde Celâli İsyanları devletin bütün kurumlarını ve toplumu olumsuz yönde etkiledi Celâli İsyanlarının Nedenleri :[*]İktisadi durumun ve para ayarının bozulması[*]Vergi adaletsizliği nedeni ile köylülerin "çift bozan" olarak toprağını terk etmesi ve eşkıyalığa başlaması 3Dirlik sisteminin bozulmasıyla, güvenliği sağlamakla görevli yeniçeri, sipahi ve sekbanların halka zulmetmeleri
4Kadıların, yardımcılarının (naib) ve sancak beylerin Anadolu halkı ile kaynaşamamaları
5Anadolu'da tarım, sanat ve ticaret hayatının gerilemesi[*]Haçova zaferi (1596) sonunda askeri yoklama yapılarak firarilerin belirlenmesi ve bu kişilerin Anadolu'ya kaçmaları En büyük Celâli isyanları XVI yüzyılın sonlarında başladı ve XVII yüzyılın ortalarına kadar devam etti Büyük isyanlar Karayazıcı, Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Katırcıoğlu, Abaza Mehmet Paşa,Tavil Ahmet, Gürcü Nebi, Deli Hasan tarafından çıkarılmıştır Celaliisyanları karşısında Osmanlı Devlet adamları olayların nedenlerini inceleyip, tedbir alacakları yerde kuvvet ve şiddet yoluyla isyanları bastırmayı amaçladılar Padişahlar adalet nameler ile olayları önlemeyi amaçladılar İsyanlar sırasında devlet otoritesini sağlamak amacıyla binlerce isyancı öldürüldü
Celâli İsyanları Sonunda :
ØAnadolu'da can ve mal güvenliği kalmadı
ØKöylüler haraca bağlandığı gibi halkın malı yağma edildi
ØAnadolu'da vergiler düzenli olarak toplanamadı
ØAvusturya ve İran'la yapılan savaşlar sırasında içeride isyanlarla uğraşıldı
ØIV Murat devrinde Padişahın merkezde yönetimi tamamen eline alması isyanların ortadan kalkmasında etkili oldu
Øİsyanların olumlu yanı bazı devlet adamla*rının İmparatorluğun bu kötü gidişi üzerin-de düşünmelerinin sağlanması oldu
ØTımar sistemi bozuldu
Yorum : İstanbul isyanları ile Celâli isyanları şahıs*lara yönelik olarak yapılmış, devlet düze*nini değiştirmek amaçlanmamıştır
III Eyalet İsyanları : XVII yüzyılda Anadolu ve Rumeli dışında Yemen, Bağdat, Kırım, Eflak, Boğdan ve Erdel'de meydana gelen isyanlardır Devlet bu isyanla*rı zorlukla bastırabildi Feodal beyler ve yeniçerile*rin ileri gelenleri burada devlete karşı ayaklanarak yarı bağımsız duruma geldiler Sebepleri:1Devlet otoritesinin zayıflamasıyla eyaletlerdeki yerel yöneticilerin devletten ayrılma istekleri,2Yöneticilerin olumsuz tutum ve davranışlarına halkın tepki göstermesi3Vergilerin devlet denetimi dışında artırılmak istenmesi NOT: Bu isyanları Fransız ihtilalinden sonra başlayan "Milliyetçilik" hareketleriyle karıştırmamak gerekir Çünkü bu dönemde MİLLİ DEVLET kurma fikri ortaya çıkmamıştır D ISLAHAT HAREKETLERİ :
XVI yüzyıl sonlarında devlet düzeninin ve toplum yapısının bozulması şeklindeki gelişmelerin farkına varılmış ve XVII yüzyılda dönemin imkânlarına göre bazı tedbirler alınmıştır Osmanlı Devlet Adamlarının Islahat Yapmak İstemelerinin Nedenleri:Osmanlı Devletinin savaşlarda eskisi gibi etkili olamaması, devlet otoritesinin zayıflaması sonucu, sık sık isyanların baş göstermesi, ekonomik durumun bozulması gibi nedenlerle Osmanlı devlet adamlarııslahat yapma gereği duydularISLAHAT YAPAN PADİŞAHLAR: I Genç Osman (II Osman)'m Islahatları :
Genç Osman Padişah olduğunda ilk önce sade bir hayat kurdu Fatih devrine kadar yapıldığı gibi saray dışından Şeyhülislam Esat Efendi'nin ve Pertev Paşa'nın kızlarıyla evlendi Özellikle Yavuz devrin*den itibaren padişah saray dışında evlenmedikle*rinden bu davranış önemli bir değişiklik oldu Ulema sınıfının yetkisini azaltarak, padişahın zamana göre yasaları koyabilme gücünü artırmak istediBunların siyasetle uğraşmalarını ve devleti zayıflatmalarını önlemek istedi Kapıkulu Ocağını kaldırarak yerine Anadolu ve Suriye'deki Türklerden oluşan "milli bir ordu"kurmak ve yönetimi devşirmelerin etkisinden kurtarmak istedi Ancak niyetlerini farkeden yeniçeriler tarafından tahttan indirilerek öldürüldü (1622)Kapıkulu Ordusunun kaldırılmak istenmesi Osmanlı tarihindeki ilk ciddi ıslahat girişimidir II IV Murat'ın Islahatları :
IV Murat'ın Padi*şahlığının ilk döneminde devlet yönetimi Valide Kö*sem Sultan'ın elinde kalmıştı 1632 yılında yirmi yaşında iken devlet yönetimini tamamen eline alan IV Murat o zamana kadar görülen bozuklukları or*tadan kaldırmaya çalıştı Bu dönemde:
ØYeniçeri ve sipahi zorbalar ortadan kaldı*rıldı
Øİçki ve tütün yasaklandı
Øİstanbul'un asayişi sağlandı
ØAnadolu'daki Celâli isyanları sona erdirildi
ØDevrin devlet adamları ve alimlerine bo*zuklukların nedenlerini araştıran raporlar hazırlattı
Bunların en önemlisi Koçi Bey tarafından kaleme alınan "Risale" adlı eserdir
IV Murat kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede otoriteyi sağladı Ancak Koçi Bey'in tavsiyelerini yerine getirmeye fırsat bulamadan genç yaşta vefat etti (1640)
ISLAHAT YAPAN SADRAZAMLAR: IKuyucu Murat Paşa :
Kuyucu Murat Paşa I Ahmet devrinde sadrazam oldu Celâli isyanları*nın çoğalması üzerine Avusturya ile anlaşma yap*tıktan sonra (1606) Anadolu'ya geçerek askeri ted*birleri almış ve altmış bin kadar kişiyi cezalandıra*rak isyanları bastırmıştır Ancak Kuyucu Murat Paşa'nın yaptığı ıslahat isyanları temelden çözmeyi amaçlamadığı için, isyanlar yeniden çıkmıştır
II Tarhuncu Ahmet Paşa'nın Islahatı :
Tarhuncu Ahmet Paşa IV Mehmet devrinde sadrazam oldu 1652 yılında sadrazamlık görevine geldiğinde önce maliyeyi ele aldı Bütçe hazırlayarak devletin gelirlerinin 24 milyon, giderlerinin 25,5 milyon altın olduğunu gördü Mali defterlerin on yıllık incelenmesi sonunda bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve gereksiz olarak verilen hediye ve bahşişlerden geldiğini anladı Tarhuncu bütçeyi denkleştirme için saray harcamalarını azaltmaya çalıştı Fakat çıkarları elden giden çevrelerin faaliyetleri sonucunda idam edildi
III Köprülüler Devrinde Islahatlar:
Tarhuncu'dan sonra işbaşına gelenlerin başarısızlığı üzerine Valide Turhan Sultan'a Vezir Köprülü Mehmet Paşa tavsiye edildi Köprülü, devleti bu durumdan kurtaracağını, ancak bazı şartları olduğunu söyledi Saraydan istediği şartlar şunlardı
1 Saray, devlet işlerine karışmayacaktı
2 Devlet işleriyle ilgili olarak saraya sunacağı her teklif kabul edilecekti
3 Devlet memurlarına istediği kimseleri atayacaktı
4 Hakkında bir şikâyet olursa önce kendisine sorulacak, savunması alındıktan sonra bir karar verilecekti
üKöprülü Mehmet Paşa, ileri sürdüğü bu şartlarla tam bağımsız bir sadrazam olarak istediklerini yapabileceği bir ortam hazırlamayı amaçlamıştır
Köprülü Mehmet Paşa'nın sadrazamlığı döne*minde (1656-1661):
Øİstanbul'da ulema arasındaki dini tartış*mayı sona erdirerek ortalığı yatıştırdı
ØGirit kuşatması nedeniyle Venedikliler Ça*nakkale Boğazı'nın abluka altına almışlar*dı Yapılan mücadelelerde bu abluka kal*dırıldı Venedikliler tarafından işgal edil*miş Limni, Bozcaada ve İmroz'u geri aldı Girit'e asker ve cephane gönderdi
ØErdel Beyi Rakoçi'nin isyanı bastırıldı
ØKöprülü'nün başarıları üzerinde Anado*lu'da bağımsız yaşamaya başlamış bey*lerbeyi ve sancak beyleri onun Erdel'de bulunduğu sırada Abaza Hasan Paşa'nın etrafında toplanarak Padişaha şikâyette bulundular Kanlı savaşlardan sonra asi*ler itaat altına alındı
ØKöprülü Mehmet Paşa'nın politikası da Kuyucu Murat Paşa ve IV Murat gibi kuv*vet ve şiddet yoluyla ülkede asayişi sağla*maktı
Köprülü Mehmet Paşa'dan sonra oğlu Fazıl Ahmet Paşa sadrazam oldu (1661-1676) Bu devirde de;
ØErdel yüzünden Avusturya ile savaşlar ya*pılarak Vasvar Antlaşması imzalandı (1664)'
ØGirit'in fethi gerçekleşti (1669)
ØPodolya'yı Osmanlı topraklarına katan Bucaş Antlaşması yapıldı
Fazıl Ahmet Paşa’dan sonra Köprülü ailesinden;
ØMerzifonlu Kara Mustafa paşa (1676-1683)
ØFazıl Mustafa Paşa (1683-1691)
ØAmcazade Hüseyin Paşa (1691-1699)
ØSadrazamlık makamına getirilmiştir
Islahatların Genel Özellikleri:
1)XVII yüzyıl ıslahatları fazla gelişme imkânı bulamamıştır
2)Osmanlı Devleti'nin duraklamasına çö*züm getirilememiştir
3)Kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede asayişin sağlanması amaçlanmıştır
4)Islahatlarda Avrupa etkisi olmamıştır
5)Islahatlar şahıslara bağlı kalmış, devlet adamları görevden ayrıldığında her şey yeniden bozulmuştur
6)Islahatlar halka mal edilememiştir
7)Islahatlar padişahların yetersizliği, yenilik karşıtı olan Yeniçeri ocağı, ulema ve saray kadınlarının tepkisinden dolayı başarıya ulaşamamıştırIslahatların başarılı olmamasında :
1)Islahat yapan devlet adamları ve padişah*ların uzun süre işbaşında kalamamaları
2)Çıkarları elden giden çevrelerin entrika ve isyanlarla ıslahatlara tepki göstermeleri etkili olmuştur
Kuyucu Murat Paşa, IV Murat ve Köprü*lüler kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede gü*venliği sağlamayı amaçlamışlardı
duraklama döneminin olayları, osmanlı imparatorluğu duraklama dönemi olayları, osmanlı devletinin duraklama döneminde iranla yaptığı antlaşma, 17yıl duraklama dönemi, iahmet dönemindeki siyasal olaylar ,duraklama dönemi içinde köprüler dönemi ,duraklama dönemi siyasi olaylar ,duraklama dönemi padişahları yaşları, duraklama devrinde çıkan ayaklanmalar ve sonuçlar,osmanlı devletin duraklama zamını, 1574 yılında kafes yöntemi ,osmanlı devleti 17yyda duraklama dönemi, duraklama döneminin ıslahatları, genç osman dönemi siyasi olaylar,
|