Bruner, Batı Dünyasında Jerome Bruner,Bruner Eğitim Süreci

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

BRUNER, Batı dünyasında Jerome Bruner,Bruner Eğitim Süreci
BRUNER, Batı dünyasında Jerome Bruner,Bruner Eğitim Süreci
BRUNER

Batı dünyasında Jerome Bruner, Eğitim Süreci (The Process of Education-1961) ve Bir Öğretim Kuramına Doğru (Toward a Theory of Instruction-1966) adlı kitaplarıyla program geliştirmede disiplin yaklaşımını savunanların öncüsü konumunda olmuştur (Ornstein ve Hunkins, 1988: 174)

Bruner, geleneksel programda çocukların konu alanı uzmanlarının sonuçlarına mükemmel olmayan biçimde hakim olması anlayışına karşı çıkmıştır

Bruner'e göre, asıl olan uzmanın soruşturma tarzıdır

Konunun yapısı kavrandı mı? Her hangi bir konu, her yaştaki çocuğa öğretilebilir

Ham veri üzerinde çalışan öğrenci kanıtı değerlendirir, olasılıkları ölçer, sonuçları çıkarır

Bu tarz bir öğrenmeye, "buluş yöntemi ile öğrenme" de denilmektedir

Bruner'e göre, fizik öğrenen bir okul çocuğu bir fizikçidir

Gerçekte bir fizikçi gibi davranarak fizik öğrenme onun için oldukça kolay olacaktır

Fizik dersinde, Marconi'nin yaptığı gibi, öğrenci radyo sinyallerinin iletişimini bulmak zorunda değildir

Ondan istenen, öğretmenin yönlendirici sorularıyla radyo sinyallerinin arkasındaki temel ilkeleri keşfetmesidir (Sprinthall, 1990: 248)

Buradaki öğrenme kitaptaki radyo konusunu ezberlemekten iyidir

Benzer şekilde bu görüş, "tarihte de öğrenciler konuya tarihçi olarak yaklaşmalıdır, tarihin arkasındaki temel kavramları keşfetmelidir" şeklinde yansımıştır

Diğer bir deyişle, eğer öğrenci tarihi öğrenecekse, bir tarihçi gibi araştırma yapmalıdır

Eğitim Süreci adlı kitapta Bruner'in hipotezi şudur;
"

İster bilginin sınırında olsun, ister 3

sınıfta entellektüel etkinlik, her yerde aynıdır

Masasında ve laboratuvarında bilimadamı her ne yapıyorsa böyle bir etkinlikle uğraşan kişinin benzer bir düzen içinde çalışması gerekir

Bu şekilde uğraşılan disiplin ilgili doğru anlayışa ulaştırabilir

Bilimadamı ile okul çocuğunun etkinliği arasındaki farklılık etkinliğin türünde olmayıp, derecesindedir" (Bruner, 1961:14)

Bruner'in bu görüşünden hareketle, okul tarihi ile gerçek tarih yada akademik tarih arasında çok o kadar fark olmadığı ileri sürülmüştür

Bruner'e göre, her tür konu, eğer uygun şekilde sunulursa, her çocuğa anlatılabilir

Yalnız, buradaki can alıcı problem, " temel bilgiyi çocukların ilgi ve yeteneklerine göre nasıl ütüleyeceğiz?" sorusudur

Bir bilgi yığını olarak değil de, bir bilgi biçimi ve yapı olarak tarihe yaklaşımı içeren İngiltere'deki ilköğretim tarih programı, Brunerci bir yaklaşımı barındırmaktadır

Bir kısım tarih eğitimcisi, özellikle tarih derslerinin Sosyal Bilgiler, Toplulaştırılmış Bilgiler, Humaniter Bilgiler, adları altında öğrenilmesi gereken bilgi yığını düşüncesinden sıyrılarak, tarihçinin soruşturma tarzının öğrenilmesinin öğrencilerin ihtiyacı olduğu ileri sürdüler

Bunlardan, R

J

Rogers, 1978 yılında, Yeni Tarih; Teori'den Uygulamaya (The New History Theory into Practice) adlı kitabında Bruner'in öğretim teorisini tarih öğretimine uyarladı

Rogers, Bruner'in öğretim kuramına uygun olarak tarihsel bilginin yapısal, düzenleyici, özel anahtar yapılarının olduğunu ortaya koymuştur

Bruner (1961:31), konu alan yapısının temel düşüncelerinin saptanmasının, bu temel düşüncelerin, öğretim programının ana içeriğinde yer almasının, konu alanı uzmanlarının etkin katılım olmaksızın olamayacağını ileri sürmüştür

Brunerci spiral program, çocuğun, tarihte temel fikirlerin en basit ve somut gösteriminden artan oranda bir güçlükle en soyut ve kapsayıcı gösterimini öngörür (Gunning, 1978: 12)

Roger, tarihin nasıl spiralleştirilebileceğini, tarihi temel düşüncelerden bir olan "kanıt"(evidence) bağlamında ele almıştır

Böylece, spiral program yaklaşımı, çocuğun tarihsel kaynakları kullanabileceği olasılığını da yükseltmiştir(Rogers, 1978:28)

Nitekim, 1995 tarihli Ulusal tarih programında; tarih için 7 yapısal kavram belirlenmiştir

Bunlar; değişim, süreklilik, sebep, sonuç, kronoloji, durum, kanıt

Düzenleyici kavramlar olarak da; feodalizm, devrim, kapitalizm, emperyalizm gibi kavramlar seçilmiştir

Tarihte, özel kavramlar ise üzerinde çalışılan dönemin öngördüğü kavramlar olarak belirlenmiştir (Nichol, 1998:39)

Tarihin yapısını belirleyen bu temel düşünceler, enaktif, ikonik, sembolik gösterim tarzında, öğrenci yaşlarına göre sunulmuştur

2

Anahtar Aşamada ve 3

Anahtar Aşamada Tarih Öğretimi adlı kitaplarda öğretmenin kullanacağı yöntemler, Bruner'in ikonik, enaktif ve sembolik öğrenme türlerine göre sınıflandırılmıştır

Bu anlayış, tarihin, öğrenci düzeylerine göre, ikonik, enaktif, sembolik sunulacak şekilde düzenlenebiliceğini göstermiştir

Buna göre, resimlere, fotograflara ve çevreye dayalı dersler ikonik öğrenme, drama ve simulasyona dayalı dersler enaktif öğrenme, hikaye anlatma ve sınıfta yazılı kanıtın kullanılması da sembolik öğrenme çerçevesinde ele alınmıştır (Dean,1995:5-9; Nichol, 1995:8)

Bruner'in öncüsü olduğu disiplin merkezli programa şu eleştiriler yapılmıştır

Birincisi, hayatın kendisinde bilgiler arasında sınır yoktur

Hayat, problemlerin çözümünde interdisipliner bir yaklaşım gerektirir

Bu konuda Dewey, " Disipliner mantığa dayalı çalışmalar; entellektüel etkinliğin, sıradan hayat etkinliklerinden yalıtılması tehlikesi taşır" demektedir( Tanner, 1980:533)

İkincisi, Piaget'nin çalışmaları ileri sürülerek, çocukların hipotetik yeteneğinden yoksun olduğunu, soyut düşünme aşamasına 11 yaşından sonra ulaştığı, her yaşta zihinsel etkinliğin aynı olmadığı savunulmuştur

Bu konuda, Piaget de, 4- 5 yaşındaki bir çocuğa tarihsel bilginin göreceli ve yanlı olduğuna ilişkin düşünce yapısını öğretmeye çalışmak anlamına gelebilecek olan entellektüel etkinliğin, her yaşta aynı olduğu ifadesinin kendisini derin hayretlere düşürdüğünü belirtmektedir ( Sprinthall, 1990: 332)

Bruner'in muhalifleri, onun görüşlerini maalesef 6 yaşındaki "mini bilginlere" tarihçi gibi düşünmeyi öğretme uç noktasına çekmişlerdir (Sprinthall, 1990:332)

Çocukları tarihçi gibi düşündürmekten, onları tarihçi yapmak amaçlanmamaktadır

Tarih öğretimine uyarlanan Brunerci yaklaşımı şöyle maddeleştirilebilir:
1

Tarih, kendi kanıtlama süreci, içeriği, düzenleyici kavramları ile farklı bir " bilgi biçimi'dir

"
2

Öğrenci, tarihin yapısına ayak uydurmaya teşvik edilmelidir

3

Tarih, öğrenilmesi gereken farklı bir disiplin ve bilgi biçimidir

Diğer derslerle bağlantı gereklidir

Ama tarihin farklılığı yitirilmemelidir

4

Her ne yaşta olursa olsun, her hangi bir tarih konusu her çocuk için anlaşılır kılınabilir

Fakat çocuklara bazı konuları daha kolay öğretmenin kolay olduğunu inkar etmemek gerekir

Bruner'in takipçisi pek çok tarih eğitimcisi okul tarihinin çocuğa tarihsel araştırma modeline pratik giriş olarak verilmesi gerektiği ortak düşüncesindedir

Üstelik, bu görüş, tarihçi becerilerinin, çocuklarda gelişmesi için çocuğun tarihsel dökümanlar ile haşır neşir olmasının önemini de vurgulamaktadır

GAGNE

Öğrenme stratejileri yazarlar tarafından farklı sınıflandırılmaktadır

Gagne ve Driscoll öğrenme stratejilerini, beş ayrı sınıflama yaparak incelemektedirler: 1) Dikkat stratejileri,

2) kısa süreli belleği geliştirme stratejileri, 3) kodlamayı artırma stratejileri, 4) geri getirmeyi artırma stratejileri, 5) izleme- yöneltme stratejileri (6)

Öğrenme stratejileri konusunda kapsamlı çalışmalar yapan Mayer (7) öğrenme stratejilerini 8 sınıfta toplamışdır; 1) Temel öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri, 2) karmaşık öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri, 3) temel öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri, 4) karmaşık öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri, 5) temel öğrenme durumları için örgütleme stratejileri, 6) karmaşık öğrenme durumları için örgütleme stratejileri, 7) kavramayı izleme stratejileri, 8) duyuşsal ve güdüsel stratejiler

Bu çalışmada öğrenme stratejileri, dikkat stratejileri, tekrar stratejileri,

anlamlandırmayı artıran stratejiler, yürütücü biliş stratejileri ve duyuşsal ve güdüsel stratejiler olarak beş grupta incelenecektir

Dikkat Stratejileri

Çevreden gelen bilginin birey için gerekli olanlarının kısa süreli belleğe geçişini sağlayan en önemli süreç dikkattir

Bu nedenle öğretimde yerine getirilmesi gereken ilk işlev, öğrencinin dikkatini belirginleştirmek ve artırmaktır

Kendi kendine öğretim, öğrencinin birkaç dikkat stratejisinden birini benimsemesi, nesnel öğrenen olmasına dayanır (8)

Stratejik bir öğrenci, öğrenme oluşumunda amacını belirledikten sonra dikkat stratejilerinden en uygununu seçerek kullanır

Dikkati yöneltmede kullanılan stratejilerden biri, metinde yazıların altını çizmedir

Anahtar sözcüklerin ve temel düşüncelerin altının çizilmesi, öğrenciler tarafından yaygınlıkla kullanılmaktadır

Ancak altını çizme, okunan metinde önemli düşüncelerle, önemli olmayanın ayırt edilmesine dayanır

Bazı öğrenciler tüm tümcelerin altını çizerler

Özellikle küçük sınıflarda öğrencilerin ön bilgilerinin yetersiz olması ve önemli düşünce ile önemli olmayanın ayırımını yapamaması nedeniyle bu hata daha fazla görülür

09-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Bruner, Batı Dünyasında Jerome Bruner,Bruner Eğitim Süreci BRUNER, Batı dünyasında Jerome Bruner,Bruner Eğitim Süreci BRUNER, Batı dünyasında Jerome Bruner,Bruner Eğitim Süreci BRUNER Batı dünyasında Jerome Bruner, Eğitim Süreci (The Process of Education-1961) ve Bir Öğretim Kuramına Doğru (Toward a Theory of Instruction-1966) adlı kitaplarıyla program geliştirmede disiplin yaklaşımını savunanların öncüsü konumunda olmuştur (Ornstein ve Hunkins, 1988: 174) Bruner, geleneksel programda çocukların konu alanı uzmanlarının sonuçlarına mükemmel olmayan biçimde hakim olması anlayışına karşı çıkmıştır Bruner'e göre, asıl olan uzmanın soruşturma tarzıdır Konunun yapısı kavrandı mı? Her hangi bir konu, her yaştaki çocuğa öğretilebilir Ham veri üzerinde çalışan öğrenci kanıtı değerlendirir, olasılıkları ölçer, sonuçları çıkarır Bu tarz bir öğrenmeye, "buluş yöntemi ile öğrenme" de denilmektedir Bruner'e göre, fizik öğrenen bir okul çocuğu bir fizikçidir Gerçekte bir fizikçi gibi davranarak fizik öğrenme onun için oldukça kolay olacaktır Fizik dersinde, Marconi'nin yaptığı gibi, öğrenci radyo sinyallerinin iletişimini bulmak zorunda değildir Ondan istenen, öğretmenin yönlendirici sorularıyla radyo sinyallerinin arkasındaki temel ilkeleri keşfetmesidir (Sprinthall, 1990: 248) Buradaki öğrenme kitaptaki radyo konusunu ezberlemekten iyidir Benzer şekilde bu görüş, "tarihte de öğrenciler konuya tarihçi olarak yaklaşmalıdır, tarihin arkasındaki temel kavramları keşfetmelidir" şeklinde yansımıştır Diğer bir deyişle, eğer öğrenci tarihi öğrenecekse, bir tarihçi gibi araştırma yapmalıdır Eğitim Süreci adlı kitapta Bruner'in hipotezi şudur; "İster bilginin sınırında olsun, ister 3 sınıfta entellektüel etkinlik, her yerde aynıdır Masasında ve laboratuvarında bilimadamı her ne yapıyorsa böyle bir etkinlikle uğraşan kişinin benzer bir düzen içinde çalışması gerekir Bu şekilde uğraşılan disiplin ilgili doğru anlayışa ulaştırabilir Bilimadamı ile okul çocuğunun etkinliği arasındaki farklılık etkinliğin türünde olmayıp, derecesindedir" (Bruner, 1961:14) Bruner'in bu görüşünden hareketle, okul tarihi ile gerçek tarih yada akademik tarih arasında çok o kadar fark olmadığı ileri sürülmüştür Bruner'e göre, her tür konu, eğer uygun şekilde sunulursa, her çocuğa anlatılabilir Yalnız, buradaki can alıcı problem, " temel bilgiyi çocukların ilgi ve yeteneklerine göre nasıl ütüleyeceğiz?" sorusudur Bir bilgi yığını olarak değil de, bir bilgi biçimi ve yapı olarak tarihe yaklaşımı içeren İngiltere'deki ilköğretim tarih programı, Brunerci bir yaklaşımı barındırmaktadır Bir kısım tarih eğitimcisi, özellikle tarih derslerinin Sosyal Bilgiler, Toplulaştırılmış Bilgiler, Humaniter Bilgiler, adları altında öğrenilmesi gereken bilgi yığını düşüncesinden sıyrılarak, tarihçinin soruşturma tarzının öğrenilmesinin öğrencilerin ihtiyacı olduğu ileri sürdüler Bunlardan, R J Rogers, 1978 yılında, Yeni Tarih; Teori'den Uygulamaya (The New History Theory into Practice) adlı kitabında Bruner'in öğretim teorisini tarih öğretimine uyarladı Rogers, Bruner'in öğretim kuramına uygun olarak tarihsel bilginin yapısal, düzenleyici, özel anahtar yapılarının olduğunu ortaya koymuştur Bruner (1961:31), konu alan yapısının temel düşüncelerinin saptanmasının, bu temel düşüncelerin, öğretim programının ana içeriğinde yer almasının, konu alanı uzmanlarının etkin katılım olmaksızın olamayacağını ileri sürmüştür Brunerci spiral program, çocuğun, tarihte temel fikirlerin en basit ve somut gösteriminden artan oranda bir güçlükle en soyut ve kapsayıcı gösterimini öngörür (Gunning, 1978: 12) Roger, tarihin nasıl spiralleştirilebileceğini, tarihi temel düşüncelerden bir olan "kanıt"(evidence) bağlamında ele almıştır Böylece, spiral program yaklaşımı, çocuğun tarihsel kaynakları kullanabileceği olasılığını da yükseltmiştir(Rogers, 1978:28) Nitekim, 1995 tarihli Ulusal tarih programında; tarih için 7 yapısal kavram belirlenmiştir Bunlar; değişim, süreklilik, sebep, sonuç, kronoloji, durum, kanıt Düzenleyici kavramlar olarak da; feodalizm, devrim, kapitalizm, emperyalizm gibi kavramlar seçilmiştir Tarihte, özel kavramlar ise üzerinde çalışılan dönemin öngördüğü kavramlar olarak belirlenmiştir (Nichol, 1998:39) Tarihin yapısını belirleyen bu temel düşünceler, enaktif, ikonik, sembolik gösterim tarzında, öğrenci yaşlarına göre sunulmuştur 2 Anahtar Aşamada ve 3 Anahtar Aşamada Tarih Öğretimi adlı kitaplarda öğretmenin kullanacağı yöntemler, Bruner'in ikonik, enaktif ve sembolik öğrenme türlerine göre sınıflandırılmıştır Bu anlayış, tarihin, öğrenci düzeylerine göre, ikonik, enaktif, sembolik sunulacak şekilde düzenlenebiliceğini göstermiştir Buna göre, resimlere, fotograflara ve çevreye dayalı dersler ikonik öğrenme, drama ve simulasyona dayalı dersler enaktif öğrenme, hikaye anlatma ve sınıfta yazılı kanıtın kullanılması da sembolik öğrenme çerçevesinde ele alınmıştır (Dean,1995:5-9; Nichol, 1995:8) Bruner'in öncüsü olduğu disiplin merkezli programa şu eleştiriler yapılmıştır Birincisi, hayatın kendisinde bilgiler arasında sınır yoktur Hayat, problemlerin çözümünde interdisipliner bir yaklaşım gerektirir Bu konuda Dewey, " Disipliner mantığa dayalı çalışmalar; entellektüel etkinliğin, sıradan hayat etkinliklerinden yalıtılması tehlikesi taşır" demektedir( Tanner, 1980:533) İkincisi, Piaget'nin çalışmaları ileri sürülerek, çocukların hipotetik yeteneğinden yoksun olduğunu, soyut düşünme aşamasına 11 yaşından sonra ulaştığı, her yaşta zihinsel etkinliğin aynı olmadığı savunulmuştur Bu konuda, Piaget de, 4- 5 yaşındaki bir çocuğa tarihsel bilginin göreceli ve yanlı olduğuna ilişkin düşünce yapısını öğretmeye çalışmak anlamına gelebilecek olan entellektüel etkinliğin, her yaşta aynı olduğu ifadesinin kendisini derin hayretlere düşürdüğünü belirtmektedir ( Sprinthall, 1990: 332) Bruner'in muhalifleri, onun görüşlerini maalesef 6 yaşındaki "mini bilginlere" tarihçi gibi düşünmeyi öğretme uç noktasına çekmişlerdir (Sprinthall, 1990:332) Çocukları tarihçi gibi düşündürmekten, onları tarihçi yapmak amaçlanmamaktadır Tarih öğretimine uyarlanan Brunerci yaklaşımı şöyle maddeleştirilebilir: 1 Tarih, kendi kanıtlama süreci, içeriği, düzenleyici kavramları ile farklı bir " bilgi biçimi'dir" 2 Öğrenci, tarihin yapısına ayak uydurmaya teşvik edilmelidir 3 Tarih, öğrenilmesi gereken farklı bir disiplin ve bilgi biçimidir Diğer derslerle bağlantı gereklidir Ama tarihin farklılığı yitirilmemelidir 4 Her ne yaşta olursa olsun, her hangi bir tarih konusu her çocuk için anlaşılır kılınabilir Fakat çocuklara bazı konuları daha kolay öğretmenin kolay olduğunu inkar etmemek gerekir Bruner'in takipçisi pek çok tarih eğitimcisi okul tarihinin çocuğa tarihsel araştırma modeline pratik giriş olarak verilmesi gerektiği ortak düşüncesindedir Üstelik, bu görüş, tarihçi becerilerinin, çocuklarda gelişmesi için çocuğun tarihsel dökümanlar ile haşır neşir olmasının önemini de vurgulamaktadır GAGNE Öğrenme stratejileri yazarlar tarafından farklı sınıflandırılmaktadır Gagne ve Driscoll öğrenme stratejilerini, beş ayrı sınıflama yaparak incelemektedirler: 1) Dikkat stratejileri, 2) kısa süreli belleği geliştirme stratejileri, 3) kodlamayı artırma stratejileri, 4) geri getirmeyi artırma stratejileri, 5) izleme- yöneltme stratejileri (6) Öğrenme stratejileri konusunda kapsamlı çalışmalar yapan Mayer (7) öğrenme stratejilerini 8 sınıfta toplamışdır; 1) Temel öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri, 2) karmaşık öğrenme durumları için tekrarlama stratejileri, 3) temel öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri, 4) karmaşık öğrenme durumları için anlamlandırma stratejileri, 5) temel öğrenme durumları için örgütleme stratejileri, 6) karmaşık öğrenme durumları için örgütleme stratejileri, 7) kavramayı izleme stratejileri, 8) duyuşsal ve güdüsel stratejiler Bu çalışmada öğrenme stratejileri, dikkat stratejileri, tekrar stratejileri, anlamlandırmayı artıran stratejiler, yürütücü biliş stratejileri ve duyuşsal ve güdüsel stratejiler olarak beş grupta incelenecektir Dikkat Stratejileri Çevreden gelen bilginin birey için gerekli olanlarının kısa süreli belleğe geçişini sağlayan en önemli süreç dikkattir Bu nedenle öğretimde yerine getirilmesi gereken ilk işlev, öğrencinin dikkatini belirginleştirmek ve artırmaktır Kendi kendine öğretim, öğrencinin birkaç dikkat stratejisinden birini benimsemesi, nesnel öğrenen olmasına dayanır (8) Stratejik bir öğrenci, öğrenme oluşumunda amacını belirledikten sonra dikkat stratejilerinden en uygununu seçerek kullanır Dikkati yöneltmede kullanılan stratejilerden biri, metinde yazıların altını çizmedir Anahtar sözcüklerin ve temel düşüncelerin altının çizilmesi, öğrenciler tarafından yaygınlıkla kullanılmaktadır Ancak altını çizme, okunan metinde önemli düşüncelerle, önemli olmayanın ayırt edilmesine dayanır Bazı öğrenciler tüm tümcelerin altını çizerler Özellikle küçük sınıflarda öğrencilerin ön bilgilerinin yetersiz olması ve önemli düşünce ile önemli olmayanın ayırımını yapamaması nedeniyle bu hata daha fazla görülür