İnkılap Tarihi Öğretmen Klavuzu Özeti Yeni Müfredat

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

Osmanlının Paylaşımı:
İtalya’ya: Güneybatı Akdeniz (Antalya, Isparta dolayları)
Fransa’ya: Urfa,Maraş,Antep,Suriye ve Lübnan, Boğazlar
İngiltere’ye : Irak, Filistin ve Boğazlar bırakılmıştır

Yunanlılar : İzmir, Aydın çevresi (Batı Ege)
İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919):
Yunanlılar Paris Barış Konferansına dayanarak İngiliz ve Fransızların desteği ile 15 Mayıs 1919’da İzmir’e asker çıkararak işgale başladı

** Böylece Anadolu’da işgale başlayan ilk devlet Yunanlılar oldu

- Halk işgalden önce işgalin engellenmesi için gösteriler yaptı

Padişahtan yardım istedi

Ancak hiçbir yardım gelmedi

Ve işgallere karşı direnilmemesi istendi

- Yunanlılar İzmir’deki Rumların coşkulu karşılaması ile İzmir’e girdi

Gazeteci Hasan Tahsin Yunanlılara ilk kurşunu sıkan kişi oldu

- Yunanlılar silah bırakmış askerlerimizi kışlada kurşuna dizerek İzmir ve çevresini işgale başladılar

CEMİYETLER:
Yurdumuzun işgali üzerine Anadolu’nu çeşitli yerlerinde çeşitli cemiyetler kuruldu

Cemiyetler Zaralı ve yaralı olamak üzere iki kısma ayrılabilir

Zaralı cemiyetlerde kendi içinde azınlıkların kurduğu ve milli varlığa düşman cemiyetler diye ikiye ayırabiliriz

A) Zararlı Cemiyetler:
a) Azınlıkların Kurdukları Cemiyetler:
1- Mavri Mira: Rumlar tarafından kuruldu

İstanbul Patrikhanesi yönetir

İzmir ve Doğu Trakya’yı Yunanistana katmak istemektedir

2- Etnik-Eterya Cemiyeti: Rumlar tarafından Yunanistan sınırlarını genişletmek için kuruldu

3- Pontus Rum Cemiyeti: Doğu Karadeniz’de eski Rum Pontus Devletini tekrar canlandırmak için Rumlar tarafından kuruldu

4- Ermeni Taşnak –Hınçak Cemiyeti: Ermeniler tarafından Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmak amacıyla faaliyet göstermiştir

5- Makabbi ve Alyans (Musevi) cemiyetleri de Yahudiler tarafından kurulan cemiyetlerdir

*** Azınlık cemiyetlerinin ortak amacı Osmanlıyı parçalayarak kendi devletlerini kurmak istemeleridir

b)Milli Varlığa Düşman Cemiyetler: Osmanlını kendi içinde doğmuş fakat Kurtuluş Savaşına karşı oldukları için düşman cemiyet olarak adlandırılmıştır
1- Kürt Teali Cemiyeti: Doğu illerinde bir Kürt Devleti kurmak için faaliyette bulundu

(İstanbul’da kuruldu

)
2- Teali İslam Cemiyeti: Saltanat ve Hilafeti desteklemiş ve İstanbul’da kurulmuştur

3- İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İngiliz himayesinde yaşamayı isteyenler kurmuştur

4- Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: Saltanat ve Hilafeti desteklemiştir

5- Wilson Prensipleri Cemiyeti: Amerika egemenliğini(Mandasını) istemiştir

6- Hürriyet ve İtilaf Fırkası: Kurtuluş Savaşını engellemek için çalışmalar yapmıştır Önceden İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı kurulmuştu
** Milli Varlığa düşman cemiyetler hilafete bağlı kalmakla ve de yabancı devletlerin korumasına girerek kurtuluşu amaçlıyordu

B) Yararlı Cemiyetler ( Milli Cemiyetler) :
1- Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Doğu Anadolu’nun Ermenilere verilmesini önlemek için kuruldu

2- Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Trakya’nın Yunan işgaline uğramasını engellemek için Edirne’de kuruldu

3- Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti: Doğu Karadeniz ve çevresinin Rumlara verilmesini ve Rum Pontus Devletinin kurulmasına engel olmak için kuruldu

4- Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini önlemek için kurulmuştur

5- İzmir Müdafaa-i Hukuk –i Osmaniye Cemiyeti: İzmir ve çevresinin Yunanlılara verilmesini önlemek için kurulmuştur

6- Redd-i İlhak Cemiyeti: Buda İzmir ve çevresini korumak için kuruldu

7- Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul’da kurulan bu cemiyet Türklere karşı yapılan haksızlıkları basın ve yayın yolu ile dünyaya duyurmaya çalışmışlardır

8- Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti: Anadolu’nun işgalini protesto etmek için Sivas’ta kuruldu

** Yararlı Cemiyetler vatanın kurtuluşu için kurulmuş ancak daha çok kendi bölgelerini korumaya yöneliktir

Daha sonra M

Kemal bu cemiyetleri Sivas Kongresinde birleştirerek kurtuluşu tüm ulus düzeyinde genişletecektir

** Önce basın yayın yoluyla kurtuluş çareleri aramışlar etkili olmayınca silahlı direniş birlikleri (Kuva-yi Milliye Birlikleri) kurdular

İşgaller Karşısında Padişahın Tutumu:
Mondros’tan sonra Anadolu işgal edilmeye başlamıştı

Bu durum karşısında padişah işgallere ses çıkarmama tutumuna girdi

Böylece işgalci kuvvetlerinin tepkisini fazla çekmeyerek Osmanlının devamını sağlamaya çalışıyordu

Kısaca Osmanlının kaderini işgalci kuvvetlerinin insafına bırakmıştı

İşgaller Karşısında M Kemal’in Tutumu:
İşgallerden sonra M

Kemal İstanbul’a gelmiştir

Yurdumuz işgale başlayınca İstanbul’da çözüm yolları aramış

Padişah ve komutanları silahlı mücadele için uyarmaya çalıştı

Anca aradığı desteği bulamayınca kurtuluşu Anadolu’da gördü

Bunun için Anadolu’ya geçmesi gerekliydi

Aradığı fırsatı sonunda buldu

Padişah Samsun çevresindeki ayaklanmaları incelemesi için ordu müfettişi olarak Samsun’a gönderme kararı aldı

Böylece M

Kemal İstanbul’dan da uzaklaştırılmış olacaktı

** Kuva-yi Milli’ye: Vatanı kurtarmak için halk tarafından kurulan küçük birliklere verilen addır

- Kuva-yı Milliye’nin özelikleri: Düzenli bir ordu niteliğine sahip değildi

Eli silâh tutan herkesin ka*tıldığı küçük silâhlı gruplardı

Her türlü ihti*yaçlarını halk karşılıyordu

-Başlarına buyruk hareket ediyorlardı

- Ortak düşünce, vatan topraklarını savun*mak ve Türk Milleti'ni onuruyla yaşatmaktı

-Sadece kendi bölgelerini korumaya yönelik kuruldular

M

Kemal düzenli orduyu kurana kadar ülkeyi savundular

Mustafa kemal’in Samsun’a Çıkışı (19 Mayıs 1919):
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra Pontusçu Rumlar Samsun ve Trabzon çevresinde Türkler'e saldırmaya başladılar

- Türkler'in kendilerini savunmalarını ise İngilizler, güvenliği bozma olarak değerlen*dirip, Osmanlı Hükümetinden, bu karışıklığın önlenmesini istediler

Maksatları bu bahaneyle Mondros Ateşkes Antlaş*masının 7

maddesi uyarınca buraları işgal etmekti

Osmanlı Hükümeti, Samsun ve çevresin*deki karışıklıkları önlemesi için Mustafa Kemal'i 9

Ordu Müfettişliğine atadı (30 Nisan 1919)

Böylece hem Mustafa Kemal İstanbul'dan uzaklaştırılmış hem de Samsun ve çevresindeki karışıklıklar ön*lenmiş olacaktı

Mustafa Kemal, İzmir'in işgalinden bir gün sonra 16 Mayıs 1919 da İstanbul'dan ay*rıldı

19 Mayıs 1919 da Samsun'a ulaştı

Millî kurtuluş mücadelesinin, milletin gücü ile başarılabileceği inancıyla ve "Ya İstiklâl, ya ölüm" parolasıyla çalışmalarına başladı

- ** Havza Genelgesini yayımlayarak, henüz dağıtılmamış ordu birliklerinden, ordunun dağıtılmamasını ve silâhların teslim edil*memesini duyurdu

Mitingler yapılarak işgallerin kınanmasını istedi

- Millî şuuru uyandırarak, millî bir teşkilât kurmayı, İşgaller karşısında alevlenen millî heyecanı vatanın her tarafına yaymayı düşünü*yordu

Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919):-Kendi bölgelerini, itilâf devletlerinin işgalle*rinden korumaya çalışan cemiyetleri bir çatı altında toplamak gerekiyordu

Bunu gerçekleştirmek için milletin içinden doğan millî bir kurula ihtiyaç vardı

Mustafa Kemal, millî bir kurul oluşturmak düşüncesini, Havza Genelgesiyle komutan ve valilere bildirmiş ve teşkilatlanma ça*lışmalarını başlatmıştı

Amasya Genelgesiyle de:Vatanın içinde bulunduğu durumu İstanbul Hükümetinin tutumunu ve bu durumdan nasıl kurtulabileceğimizi ve neler yapılması gerektiğini belirtmişti

Maddeleri: 1- Vatanın bütünlüğü, milletin istiklâli tehlike*dedir

(gerekçe)
2- İstanbul Hükümeti, sorumluluğunun gerek*lerini yerine getirememektedir

Bu hal mille*timizi yok durumuna düşürüyor

3- Milletin İstiklâlini yine milletin azim ve ka*rarı kurtaracaktır

( Amaç ve yöntem)
4- Milletin durumunu ve davranışını göz önünde tutmak, haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve de*netimden kurtulmuş millî bir kurulun varlığı gereklidir

5- Anadolu'nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas'ta millî bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır

6- Bunun için illerin her sancağından halkın güvenini kazanmış üç delegenin hemen yola çıkarılması gerekmektedir

7-Her ihtimale karşı durum gizli tutulmalıdır

Amasya Genelgesi’nin Önemi :
* İlk defa kurtuluş savaşının mücadele safhası başlamıştır

* İlk defa kurtuluş savaşının gerekçesi , yöntemi ve amacı belirtilmiştir

* İlk defa milli bir kurulun oluşturulmasından bahsedilmiştir

* İlk defa İstanbul hükümetinin görevini yerine getiremediğinden bahsedilmiştir

* Sivas Kongrelerinin toplanmasına karar verilmiştir

NOT :M

Kemal Amasya Genelgesi’nden sonra 8 Temmuz 1919’da padişaha yolladığı bir telgrafla resmi göreviyle birlikte askerlik görevinden de istifa ettiğini açıklamıştır

09-10-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	İnkılap Tarihi Öğretmen Klavuzu Özeti Yeni Müfredat Osmanlının Paylaşımı: İtalya’ya: Güneybatı Akdeniz (Antalya, Isparta dolayları) Fransa’ya: Urfa,Maraş,Antep,Suriye ve Lübnan, Boğazlar İngiltere’ye : Irak, Filistin ve Boğazlar bırakılmıştır Yunanlılar : İzmir, Aydın çevresi (Batı Ege) İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919): Yunanlılar Paris Barış Konferansına dayanarak İngiliz ve Fransızların desteği ile 15 Mayıs 1919’da İzmir’e asker çıkararak işgale başladı Böylece Anadolu’da işgale başlayan ilk devlet Yunanlılar oldu - Halk işgalden önce işgalin engellenmesi için gösteriler yaptı Padişahtan yardım istedi Ancak hiçbir yardım gelmedi Ve işgallere karşı direnilmemesi istendi - Yunanlılar İzmir’deki Rumların coşkulu karşılaması ile İzmir’e girdi Gazeteci Hasan Tahsin Yunanlılara ilk kurşunu sıkan kişi oldu - Yunanlılar silah bırakmış askerlerimizi kışlada kurşuna dizerek İzmir ve çevresini işgale başladılar CEMİYETLER: Yurdumuzun işgali üzerine Anadolu’nu çeşitli yerlerinde çeşitli cemiyetler kuruldu Cemiyetler Zaralı ve yaralı olamak üzere iki kısma ayrılabilir Zaralı cemiyetlerde kendi içinde azınlıkların kurduğu ve milli varlığa düşman cemiyetler diye ikiye ayırabiliriz A) Zararlı Cemiyetler: a) Azınlıkların Kurdukları Cemiyetler: 1- Mavri Mira: Rumlar tarafından kuruldu İstanbul Patrikhanesi yönetir İzmir ve Doğu Trakya’yı Yunanistana katmak istemektedir 2- Etnik-Eterya Cemiyeti: Rumlar tarafından Yunanistan sınırlarını genişletmek için kuruldu 3- Pontus Rum Cemiyeti: Doğu Karadeniz’de eski Rum Pontus Devletini tekrar canlandırmak için Rumlar tarafından kuruldu 4- Ermeni Taşnak –Hınçak Cemiyeti: Ermeniler tarafından Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmak amacıyla faaliyet göstermiştir 5- Makabbi ve Alyans (Musevi) cemiyetleri de Yahudiler tarafından kurulan cemiyetlerdir * Azınlık cemiyetlerinin ortak amacı Osmanlıyı parçalayarak kendi devletlerini kurmak istemeleridir b)Milli Varlığa Düşman Cemiyetler: Osmanlını kendi içinde doğmuş fakat Kurtuluş Savaşına karşı oldukları için düşman cemiyet olarak adlandırılmıştır 1- Kürt Teali Cemiyeti: Doğu illerinde bir Kürt Devleti kurmak için faaliyette bulundu(İstanbul’da kuruldu) 2- Teali İslam Cemiyeti: Saltanat ve Hilafeti desteklemiş ve İstanbul’da kurulmuştur 3- İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İngiliz himayesinde yaşamayı isteyenler kurmuştur 4- Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: Saltanat ve Hilafeti desteklemiştir 5- Wilson Prensipleri Cemiyeti: Amerika egemenliğini(Mandasını) istemiştir 6- Hürriyet ve İtilaf Fırkası: Kurtuluş Savaşını engellemek için çalışmalar yapmıştır Önceden İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı kurulmuştu Milli Varlığa düşman cemiyetler hilafete bağlı kalmakla ve de yabancı devletlerin korumasına girerek kurtuluşu amaçlıyordu B) Yararlı Cemiyetler ( Milli Cemiyetler) : 1- Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Doğu Anadolu’nun Ermenilere verilmesini önlemek için kuruldu 2- Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Trakya’nın Yunan işgaline uğramasını engellemek için Edirne’de kuruldu 3- Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti: Doğu Karadeniz ve çevresinin Rumlara verilmesini ve Rum Pontus Devletinin kurulmasına engel olmak için kuruldu 4- Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini önlemek için kurulmuştur 5- İzmir Müdafaa-i Hukuk –i Osmaniye Cemiyeti: İzmir ve çevresinin Yunanlılara verilmesini önlemek için kurulmuştur 6- Redd-i İlhak Cemiyeti: Buda İzmir ve çevresini korumak için kuruldu 7- Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul’da kurulan bu cemiyet Türklere karşı yapılan haksızlıkları basın ve yayın yolu ile dünyaya duyurmaya çalışmışlardır 8- Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti: Anadolu’nun işgalini protesto etmek için Sivas’ta kuruldu Yararlı Cemiyetler vatanın kurtuluşu için kurulmuş ancak daha çok kendi bölgelerini korumaya yöneliktir Daha sonra M Kemal bu cemiyetleri Sivas Kongresinde birleştirerek kurtuluşu tüm ulus düzeyinde genişletecektir Önce basın yayın yoluyla kurtuluş çareleri aramışlar etkili olmayınca silahlı direniş birlikleri (Kuva-yi Milliye Birlikleri) kurdular İşgaller Karşısında Padişahın Tutumu: Mondros’tan sonra Anadolu işgal edilmeye başlamıştı Bu durum karşısında padişah işgallere ses çıkarmama tutumuna girdi Böylece işgalci kuvvetlerinin tepkisini fazla çekmeyerek Osmanlının devamını sağlamaya çalışıyordu Kısaca Osmanlının kaderini işgalci kuvvetlerinin insafına bırakmıştı İşgaller Karşısında M Kemal’in Tutumu: İşgallerden sonra M Kemal İstanbul’a gelmiştir Yurdumuz işgale başlayınca İstanbul’da çözüm yolları aramış Padişah ve komutanları silahlı mücadele için uyarmaya çalıştı Anca aradığı desteği bulamayınca kurtuluşu Anadolu’da gördü Bunun için Anadolu’ya geçmesi gerekliydi Aradığı fırsatı sonunda buldu Padişah Samsun çevresindeki ayaklanmaları incelemesi için ordu müfettişi olarak Samsun’a gönderme kararı aldı Böylece M Kemal İstanbul’dan da uzaklaştırılmış olacaktı Kuva-yi Milli’ye: Vatanı kurtarmak için halk tarafından kurulan küçük birliklere verilen addır - Kuva-yı Milliye’nin özelikleri: Düzenli bir ordu niteliğine sahip değildi Eli silâh tutan herkesin katıldığı küçük silâhlı gruplardı Her türlü ihtiyaçlarını halk karşılıyordu -Başlarına buyruk hareket ediyorlardı - Ortak düşünce, vatan topraklarını savunmak ve Türk Milleti'ni onuruyla yaşatmaktı -Sadece kendi bölgelerini korumaya yönelik kuruldular M Kemal düzenli orduyu kurana kadar ülkeyi savundular Mustafa kemal’in Samsun’a Çıkışı (19 Mayıs 1919):* Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra Pontusçu Rumlar Samsun ve Trabzon çevresinde Türkler'e saldırmaya başladılar - Türkler'in kendilerini savunmalarını ise İngilizler, güvenliği bozma olarak değerlendirip, Osmanlı Hükümetinden, bu karışıklığın önlenmesini istediler Maksatları bu bahaneyle Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7 maddesi uyarınca buraları işgal etmekti Osmanlı Hükümeti, Samsun ve çevresindeki karışıklıkları önlemesi için Mustafa Kemal'i 9 Ordu Müfettişliğine atadı (30 Nisan 1919) Böylece hem Mustafa Kemal İstanbul'dan uzaklaştırılmış hem de Samsun ve çevresindeki karışıklıklar önlenmiş olacaktı Mustafa Kemal, İzmir'in işgalinden bir gün sonra 16 Mayıs 1919 da İstanbul'dan ayrıldı 19 Mayıs 1919 da Samsun'a ulaştı Millî kurtuluş mücadelesinin, milletin gücü ile başarılabileceği inancıyla ve "Ya İstiklâl, ya ölüm" parolasıyla çalışmalarına başladı - * Havza Genelgesini yayımlayarak, henüz dağıtılmamış ordu birliklerinden, ordunun dağıtılmamasını ve silâhların teslim edilmemesini duyurdu Mitingler yapılarak işgallerin kınanmasını istedi - Millî şuuru uyandırarak, millî bir teşkilât kurmayı, İşgaller karşısında alevlenen millî heyecanı vatanın her tarafına yaymayı düşünüyordu Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919):-Kendi bölgelerini, itilâf devletlerinin işgallerinden korumaya çalışan cemiyetleri bir çatı altında toplamak gerekiyordu Bunu gerçekleştirmek için milletin içinden doğan millî bir kurula ihtiyaç vardı Mustafa Kemal, millî bir kurul oluşturmak düşüncesini, Havza Genelgesiyle komutan ve valilere bildirmiş ve teşkilatlanma çalışmalarını başlatmıştı Amasya Genelgesiyle de:Vatanın içinde bulunduğu durumu İstanbul Hükümetinin tutumunu ve bu durumdan nasıl kurtulabileceğimizi ve neler yapılması gerektiğini belirtmişti Maddeleri: 1- Vatanın bütünlüğü, milletin istiklâli tehlikededir (gerekçe) 2- İstanbul Hükümeti, sorumluluğunun gereklerini yerine getirememektedir Bu hal milletimizi yok durumuna düşürüyor 3- Milletin İstiklâlini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır ( Amaç ve yöntem) 4- Milletin durumunu ve davranışını göz önünde tutmak, haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden kurtulmuş millî bir kurulun varlığı gereklidir 5- Anadolu'nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas'ta millî bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır 6- Bunun için illerin her sancağından halkın güvenini kazanmış üç delegenin hemen yola çıkarılması gerekmektedir 7-Her ihtimale karşı durum gizli tutulmalıdır Amasya Genelgesi’nin Önemi :* * İlk defa kurtuluş savaşının mücadele safhası başlamıştır * İlk defa kurtuluş savaşının gerekçesi , yöntemi ve amacı belirtilmiştir * İlk defa milli bir kurulun oluşturulmasından bahsedilmiştir * İlk defa İstanbul hükümetinin görevini yerine getiremediğinden bahsedilmiştir * Sivas Kongrelerinin toplanmasına karar verilmiştir NOT :MKemal Amasya Genelgesi’nden sonra 8 Temmuz 1919’da padişaha yolladığı bir telgrafla resmi göreviyle birlikte askerlik görevinden de istifa ettiğini açıklamıştır