|
Prof. Dr. Sinsi
|
İnkılap Tarihi Öğretmen Klavuzu Özeti Yeni Müfredat
TBMM'nin Bu Ayaklanmaları Önlemek İçin Aldığı Önlemler:
-Hiyanet-i Vataniye kanunu çıkarıldı ve İstiklâl Mahkemeleri kuruldu
- İstanbul Hükümeti ile haberleşmeler ke*sildi
- TBMM'ye karşı çıkanlar cezalandırıldı ve TBMM'nin otoritesi sağlandı
- Şeyhülislamın fetvasına karşı Ankara Müftüsü tarafından fetva yayın*landı
** Kuva-yı Milliye Birliklerinin bu isyanların bastırılmasında büyük faydaları oldu
SEVR ANTLAŞMASI (10 AĞUSTOS 1920) :
- İtilâf Devletleri, l Dünya Savaşı sonunda, Osmanlı Devletine kabul ettirmeyi düşün*dükleri esasları İtalya'nın San-Remo ken*tinde belirlemişlerdi Bu esaslar meclis kapatıldığı için “Osmanlı Saltanat Şurası'nda” incelendi ve onaylandı Rıza Paşa'dan başka hepsi de antlaşma şartla*rını kabul etti Sonra da Paris'in Sevr ma*hallesinde Damat Ferit Paşa tarafından antlaşma metni imzalandı
Maddeleri: 1 İstanbul, Osmanlı Devletinin başkenti ola*rak kalacak, fakat Osmanlı Devleti azınlık*ların haklarını gözetmezse İstanbul, Türklerin elinden alınacaktı
2 Boğazlar, her zaman bütün devletlerin gemilerine açık bulundurulacak ve "Boğazlar Komisyonu" nün idaresinde bu*lunacak
3 Doğu Anadolu'da Kürdistan ve Ermenistan devletleri kurulacak
4 İzmir dahil, Ege bölgesinin büyük bir bö*lümü ile Midye - Büyük çekmece çizgisinin batısında kalan bütün Trakya, Yunanlılar'a verilecek
5 Antalya ve Konya yöresi, İtalyanlara veri*lecek
6Adana, Malatya ve Sivas dolaylarını bir*leştiren bölgeler ile Suriye Fransızlar'a veri*lecek
7 Arabistan ve Irak, İngilizlere verilecek
8Askerlikte, mecburi hizmet olmayacak Elli
bin kişilik bir ordu bulundurulacak Bu ordu*nun, Tank ağır makineli tüfek, top ve uçağı olmayacak
9 Azınlıklara geniş haklar verilecek Müslüman milletlerden de azınlık ihdas edilecek
10 Kapütilâsyonlardan da bütün devletler yarar*lanacak
Önemi:
- Türk Milletine yaşama hakkı tanımayan ve Türk vatanının parçalanmasını öngören bir antlaşmadır
- Müslüman azınlıklar iddiası ile Türk milleti*nin de parçalanması plânlanmıştır
- TBMM bu antlaşmayı tanımadı Çünkü, Antlaşmayı kendisi değil, İstanbul Hükümeti imzalamıştı Mustafa Kemal TBMM Başkanı olur olmaz bu konuda ge*rekli duyuruyu yapmıştı Ayrıca, Türk mil*letini yok sayan, Türk vatanının parçalan*masını öngören bu antlaşma kabul edile*mezdi
- İmzalayan ve onaylayanlar vatan haini ka*bul edildi
- Sevr Antlaşmasını TBMM kabul etmediği için yürürlüğe girememiştir
ÜNİTE III YA İSTİKLAL YA ÖLÜM
Kurtuluş Savaşımız sırasında, Doğu Cephe*sinde Ermeniler, Güney Cephesinde Fransızlar ve Batı Cephesinde Yunanlılar ile savaşıldı
DOĞU CEPHESİ (Gümrü Antlaşması):
Osmanlı Devleti'ni parçalamak isteyen devletler, kendilerine çıkar sağlamak için Osmanlı, ülkesinde yaşayan Müslüman olmayanların haklarını savunma rolü oy*namışlardır
Ermeniler'i de bu politikalarına alet ettiler Ermeniler, önce Rusya'nın, sonra da İngiltere’nin desteği ile, Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmak için harekete geçtiler Pek çok katliam yaptılar Ruslarla savaşan Türk ordusunu arkadan vurdular Bunun üzerine, savaş bölgesinde yaşa*yan insanların can ve mal güvenliğini sağlamak için TBMM, Tehcir (göç) yasa*sını çıkardı Bu yasayla Ermeniler, Suriye'ye göç ettirildiler (1915) I Dünya Savaşından sonra Kafkasya'nın güneyinde bir Ermenistan Devleti kuruldu İtilâf Devletleri, Doğu Anadolu'yu Ermenilere vermeyi planladılar Bundan cesaret alan Ermeniler, 1920 Haziranında Türkiye'ye karşı saldırıya geçtiler Fakat Doğu Cephesi Komutan'ı Kâzım Karabekir Paşa komutasındaki Türk kuvvetlerine yenildiler ve G ü m r ü Antlaşmasını yapmak zorunda kaldılar (3 Aralık 1920)
Bunun sonunda:
1 Ermeniler işgal ettikleri yerleri boşalttılar Kars ve çevresi Türkiye'ye bırakıldı Ermeni sorunu çözülmüş oldu
2 Doğudaki Türk kuvvetleri, Batı ve Güney Cephelerine kaydırılarak buralar güçlendi*rildi
Önemi:
*** Gümrü Antlaşması, TBMM’nin uluslar arası alanda kazandığı ilk siyasi ve askeri başarıdır Bundan sonra Doğu Anadolu'da bir Ermeni Devleti kurma ümidi ortadan kalkmıştır Ermeniler Sevr Antlaşmasından doğan haklarından vaz*geçtiler
- İlk kez Gümrü antlaşmasıyla belirlenen doğu sınırımız , Moskova ve Kars antlaşmalarıyla son şeklini almıştır
GÜNEY CEPHESİ (Ankara Antlaşması):
Bu Cephede Fransızlar, Ermenilerle işbirliği ederek yöre halkına büyük işkenceler yaptılar Bunun üzerine halk direnişe geçti Sivas Kongresinde güneydeki Kuva-yi Milliye direnişinin örgütlenmesine karar ve*rildi Temsil Kurulu tarafından buraya su*baylar gönderildi Batı Cephesinden farklı olarak, Güney Cephesinde halkın tamamı bu subaylarla kaynaşarak topyekûn bir sa*vaş başlatıldı Kuva-yi Milliye ve halk savaşı kazandı
- Düşmana karşı gösterdiği dirençten ve başarıdan dolayı Maraş’a “Kahraman”, Urfa’ya “Şanlı”, Antep’e de “Gazi” unvanları verildi
- Fransızlar Sakarya Savaşının kazanılması üzerine Ankara Antlaşmasını imzalayarak (20 Ekim 1921) yurdumuzu terk etmek zorunda kaldılar
- bu antlaşma ile: 1- Hatay dışında kalan bugünkü Suriye sını*rımız çizildi Hatay'da özel bir yönetim ku*ruldu
2-Afganistan ve Sovyetler Birliğinden sonra Fransa da, yeni Türk Devletini tanımış oldu
NOT: İtilâf devletleri içinde yeni Türk devletini ilk tanıyan devlet Fransa'dır
DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI
- Mondros mütarekesinden sonra Osmanlı ordusu terhis edilmişti fakat işgalciler ayak bastıkları her yerde Kuva-yı milliye birlikleriyle karşılaştılarKuva-yı milliye birlikleri askerlik tekniğinden uzak ve meydan savaşı yapacak güçte değildi Düşmana ani bas*kınlar yapıp kayıplar verdiriyor, ilerlemesine engel oluyor*lardı Bu birliklerin büyük bir bölümü askeri eğitimden geçmemişti Ayrıca ağır silahları da yoktuAsker sayısı bakımından çok üstün olan ve modern silah*lara sahip olan düşman kuvvetlerine karşı savaşı kazan*makta imkansızdı Bu nedenle düşmanla başa çıkacak durumda değillerdi Kuva-yı milliye birliklerinin bir bölümü ihtiyaçlarını halktan zorla karşılıyordu Suçluları usulsüz yargılayıp ağır bir şe*kilde cezalandırıyorlardı Ayrıca belli bir otoriteye bağlı kal*mak istemiyorlardı
- İşte bütün bu nedenlerden dolayı düzenli ordunun kurul*masına ihtiyaç duyuldu
Bütün bu olumsuzluklara rağmen Kuva-yı Milliyenin ta*rihimizde önemi büyüktür Batıda Yunanlılar, Güneyde Fransızlara karşı başarılı savaşlar yaptılar Onlara kayıp*lar verdirerek ilerlemelerini yavaşlattılar Ayrıca TBMM'ye karşı çıkan ayaklanmaların bastırılmasında da görev aldı*lar
- Düzenli ordu kurulunca Çerkez Ethem ve Demirci Meh*met Efe katılmayarak isyan ettiler
BATI CEPHESİ : Bu cephede İngiliz ve Fransızların desteklediği Yunan ordusu ile savaşılmıştır Ve Kurtuluş Savaşımızın en ağır ve kaderimizi belirleyen savaşları bu cephede yapıldı
I İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921) :
Nedeni:1 İtilâf Devletleri desteğinde, Sevr antlaş*masını Türklere kabul ettirmek
2TBMM ordularını yok edip Ankara'ya kadar olan Türk topraklarını ele geçirmek ve TBMM'ni kapatmak
3 Demiryollarının kavşak noktası olan Eskişehir'i ele geçirmek
- Yapılan savaş sonunda Yunan ordusu yenilgiye uğratıldı
Sonucu:
1- Düzenli ordunun ilk askeri zaferdir
2- TBMM Hükümetinin moral ve otoritesinin artmasını sağladı Türk Milletinin azmini ve kurtuluş umudunu güçlendirdi
3- İtilâf Devletleri arasında bazı anlaşmazlık*lara yol açtı ve Londra Konferansının top*lanmasına sebep oldu
4- Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalandı(16 Mart 1921)
5- Afganistan ile dostluk antlaşması imzalandı
6- İsmet Paşa Albaylıktan generalliğe terfi etti
7- Çerkez Ethem isyanı bu zaferden sonra bastırıldı
8- 20 Ocak 1921’de ilk anayasa ( Teşkilat-ı Esasiye) ilan edildi
9- 12 Mart 1921’de İstiklal Marşımız kabul edildi ( Milli bilinci ve bağımsızlık coşkusunu pekiştirmek için hazırlandı)
** İstiklal Marşının yazarı Mehmet Akif Ersoy, bestecisi Zeki Üngör’dür
Londra Konferansı (21 Şubat - 12 Mart 1921): İtilaf Devletleri, TBMM'nin başarılarından endişelendiler ve Sevr Antlaşmasını biraz değiştirerek TBMM'ne kabul ettirmeyi dü*şündüler Bu amaçla, İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan Londra Konferansını topladılar
- Bu konferansa İstanbul Hükümeti yanında TBMM Hükümeti direk çağrılmadı TBMM bunu kabul etmeyince İtalya aracılığı ile TBMM Hükümeti de resmen davet edildi İstanbul Hükümetini Tevfik Paşa, TBMM Hükümetini de Bekir Sami Bey temsil edi*yordu Tevfik Paşa söz hakkını Bekir Sami Bey'e bıraktı Bekir Sami Bey de Misak-ı Millî ile tespit edilmiş olan haklarımızı belirtti
Konferans anlaşma sağlanamadan dağıldı
- TBMM zaten, bu konferansa: 1- Misak-ı Milli'yi duyurmak 2- İtilâf Devletlerinin "Türkler barış görüşmelerine yanaşmıyorlar, savaşı uzatıyorlar" gibi bir propagandaya girişmelerine imkân vermemek 3- TBMM’nin ulusun temsilcisi olduğunu duyurmak için konfe*ransa katılmıştı
-*** Bu konferansla, Türkiye Büyük Millet Mec*lisi, İtilâf Devletleri tarafından hukuken (resmen) tanınmış oluyordu
Moskova Antlaşması(16 Mart 1921):Rusya'da 1917 Bolşevik ihtilâli ile Çarlık rejimi yıkılmış ve Rusya I Dünya Sa*vaşından çekilmiştiBunun üzerine Batılı devletler Rusya'ya karşı cephe aldılar
Rusya da, Batılı devletlerin Anadolu'yu ele geçirme çabalarından endişe duymaya başladı Çünkü Anadolu'nun işgali, Rus*ya'nın güney sınırlarını da tehlikeye so*kardı Bu yüzden Rusya, TBMM ile yakın*laşmaya başladı, önce Misak-ı Milli'yi ta*nıdı
I İnönü Zaferinden sonra Türk Milleti'nin gü*cünün daha da artması üzerine Moskova Antlaşması imzalandı
|