Türkan Şoray

28 Haziran 1945'de İstanbul’da doğdu Babası Halit Şoray devlet demir yollarında memur, annesi ev hanımıydı Maddi imkanların kısıtlı olduğu bir ailede dünyaya geldi Öğrenimine Rami Taş mektebinde başladı fakat sürekli mahalle değiştirdiklerinden, eğitimini 1956’da Feriköy ilkokulunda tamamladı

1954’te Meliha ve Halit Şoray çifti boşanır Çocuklar annede kalır Karagümrük Sarmaşık Sokak’a taşınırlar Burada ev sahiplerinin kızı Emel Yıldız'la tanışır, onun sayesinde de Yeşilçam’a adım atar Bir gün onunla beraber film setine gider ve böylece ünlü “Yeşilçam Sokağı”na adımını atmış olur Şoray o dönemde on beş yaşındadır Emel Yıldız, o sıra “Köyde Bir Kız Sevdim” adlı filmin başrolünde oynayacaktır Bir gün filmin setine Şoray'ı da götürür Kenarda bir yerde otururken Türker İnanoğlunun dikkatini çeker Şoray’la tanıştırılır İnanoğlu başrol için Türkan Şoray’ın daha uygun olacağına karar verir Şoray’ın Yeşilçam’a girişi de böylece gerçekleşir


Türkan Şoray bu filmin ardından yeni yeni teklifler almaya başlar Çevirdiği filmlerle, özelikle magazin basının dikkatini çeker ve ilk kez, dönemin ün yapmış haftalık popüler dergilerinden “Sinema” ya kapak olur (15 Mart 1961, s18) Ardından Artist, Büyük Gazete ve Ses Dergilerine

1960 yıllarla birlikte Şoray’ın başarı grafiği de yükseliyordu Artık yaşamında herşey değişmekteydi ve bu değişiklik sosyal durumdan fiziğine kadar her şeyine yansıyordu Erkeklerden gördüğü ilgi ve artan seyirci ilgisi ona güven kazandırıyordu Artık kararsızlıktan kurtulup kadınlığa adım atıyordu Artık daha şuh biri halini alacaktır Bu değişimiyle gerek Yeşilçam çevrelerinde gerek seyircisi arasında büyük bir etki gücüne sahip olur


"Acı Hayat” Türkan Şoray’ın sinema hayatındaki ilk dönüm noktasıdır “Otobüs Yolcuları” ile bu dönüm noktasının ilk kıpırtılarına veren Şoray “Acı Hayat”la ilk önemli aşamasını da geçer Bu filmindeki rolü diğerlerine göre daha tutarlı, tip olarak da gerçeğe daha yakındır Film o güne kadar yapılmış en başarılı, en şiirsel görüntülü bir aşk filmidir

1963’te çevirdiği bu filmle 1964’te I Antalya Film Festivalinde en iyi kadın oyuncu ödülünü alır Ayrıca “Acı Hayat” sinema yazarlar tarafından “yılın filmi” seçilir Artık izleyicide Şoray imgesi oluşmaya başlamıştır Senaryo yazarları onun için öyküler oluşturabilir, yönetmenler filmlerini onun üzerine kurabilirler

Rüçhan Adlı’nın Şoray’ın hayatında önemli bir rolü vardır Onu korumuş, hep zirvede kalmasında büyük rol oynamıştır Eylül 1962’de bir film setinde tanışırlar Rüçhan Adlı Şoray’dan tam 23 yaş büyüktür Görmüş–geçirmiş bir insandı Şoray hep bir babanın şefkatinden ve sevgisinden mahrum büyümüş, bunlara ihtiyaç duymaktadır Şoray’da bu sevgi ve şefkati Adlı’da bulur ve 20 yılını onunla birlikte geçirir

Sultan

Şoray’ın Sultan olmasında ve kanunlarının oluşmasında Adlı’nın büyük payı vardır Adlı, Şoray’a gönderdiği çiçek buketlerine iliştirdiği kartlarda ya da bıraktığı notlarda ona hep “Sultanım” diye hitap eder (Canım sultanım, hanım sultan gibi) Bunlar daha sonra basında yer alır ve dönemin ünlü gazete ve dergilerinde yayınlanır Böylece Şoray artık Türk sinemasının da, halkın da “Sultan”ı olmaya başlar

Adlı’nın onun hayatındaki yeri ve üzerindeki etkisi, özelikle birlikte yaşamaya başladıkları 1963 yılından başlayarak önemini ve ağırlığını artırır 1966’nın sonlarına doğru ise birbiri ardına Şoray filmleri çevrilir ve aynı haftalarda Beyoğlu sinemalarında vizyona girince durum bir süre için aleyhine gelişir Aynı haftalarda oynayan Şoray’lı filmler adeta birbirini vurur Şoray’ın böyle bir hataya kurban gitmesinin nedeni aynı yıl içinde çok sayıda film çevirmesi ve oynadığı filmlerin aynı konuları kapsamasıdır

Bir süre sonra aleyhine gelişen bu tehlikeli sarsıntıyı güçlükle atlatır ve durumu lehine geliştirip fiyatına zam yapar Böylece bütün yapımcılar Şoray’ı kara listeye alırlar Bu karara göre ona film çevirttirmeyecek, mukavele süresi uzatılmayacak, sinema salonlarında da filmleri gösterilmeyecektir O artık Akün, Acar, Arzu, Duru filmgibi büyük şirketlerin de kara listesindedir Aleyhine gelişen tüm olaylardan sonra Şoray kendine bir savunma politikası bulur ve yapımcıların karşısına aldığı bazı kararlarla çıkıp, bu kararlardan da taviz vermeyecektir Böylece Şoray kanunları oluşur


Şoray Kanunları

1) Türkan Şoray film senaryolarını film çekim tarihinden en az bir ay önce beğenir

2) Türkan Şoray, Senaryoyu beğenmediği takdirde yeni senaryo verilecektir

3) Her senaryoda beğendi mutabakatı şarttır

4) Filmde öpüşme ve açık sahneden olmayacaktır

5) Filmdeki modern giysiler Türkan Şoray’a tarihsel olanlar ise şirkete aittir

6) Film çekimi İstanbul dahili olup Türkan Şoray İstanbul dışına çıkamaz

7) Çalışma saatleri sabah 8 ile akşam 19 arasıdır

8) Pazar günleri Türkan Şoray çalışmaz

9) Türkan Şoray adı jenerik, afiş ilan ve sinema fenerlerinde başta ve tek olarak yazılacaktır

10) Filmin her oynadığı yerde 9 madde uygulanacaktır

11) Filmlerin seslendirilmesinde Türkan Şoray’ın sesi için kendi mutabakatı şarttır

12) Şirket filmi kendi hesabına çeker Eğer başka şirketle ortak yapıma gidilirse Türkan Şoray’ın mutabakatı şarttır

13) Film renkli ise Türkan Şoray’ın mutabakatı ile çekim günleri uzayabilir

14) Çekilecek filmin rejisörü ve baş erkek oyuncusu için Türkan Şoray’ın mutabakatı şarttır

15) Bu şartlara riayet etmeyen film şirketi 100 bin lira ödemeyi taahhüt eder

16) İhtilaf vukuunda merci mahkemeleri İstanbul mahkemeleridir

17) Türkan Şoray şirketlerden film başına 60 bin lira alır

18) Türkan Şoray mecburi gecikmeleri 10 günden fazla beklemez

Dönemine göre bu oldukça ağır koşullar, 1967’de son halini alıp yazılı bir metne dönüştürülür Türkan’ın ünlü ve gişe geliri öylesine yüksektir ki, hiçbir firma, yönetmen veya oyuncu ona karşı çıkamaz Türkan Şoray’la mukavele yapmak için birbirleriyle yeniden yarışa girerler Bu kanunlarla Rüçhan Adlı, Şoray’ın, Yeşilçam’daki imajını koruma altına alır


Filmografisi

1960:
Köyde Bir Kız Sevdim,
Aşk Rüzgarı,
Güzeller Resmi Geçidi,
Utanmaz Adam
1961:
Afacan,
Aşk ve Yumruk,
Dikenli Gül,
Gönülden Gönüle,
Hatırla Sevgilim,
Kaderin Önüne Geçilmez,
Kardeş Uğruna,
Melekler Şahidimdir,
Otobüs Yolcuları,
Sevimli Haydut,
Siyah Melek
1962:
Acı Hayat,
Allah Seviniz Dedi,
Aşk Yarışı,
Bardaktaki Adam,
Billur Köşk,
Bizde Arkadaş mıyız,
DikmenYıldızı,
Kırmızı Karanfiller,
Lekeli Kadın,
Ne Şeker Şey,
Ümitler Kırılınca,
Zorlu Damat

1963:
Acı Aşk,
Ayşecik Canımın İçi,
Badem Şekeri,
Beni Osman Öldürdü,
Bütün Suçumuz Sevmek,
Çalınan Aşk,
Çapkın Kız,
Dağlar Kralı,
Genç Kızlar,
İki Kocalı Kadın,
Küçük Beyin Kısmeti,
Sayın Bayan

1964:
Adanalı Tayfur Kardeşler,
Anasının Kuzusu,
Bomba Gibi Kız,
Bücür,
Fıstık Gibi Maşallah,
Gençlik Rüzgarı,
Gözleri Ömre Bedel,
Kader Kapıyı Çaldı,
Kızgın delikanlı,
Macera Kadını,
Mualla,
Öksüz Kız,
Yılların Ardından

1965:
Ekmekçi Kadın,
Elveda Sevgilim,
Garip Bir İzdivaç,
Hayatımın Kadını,
Komşunun Tavuğu,
Sana Layık değilim,
Seven Kadın Unutmaz,
Siyah Gözler,
Sürtük,
Vahşi Gelin,
Veda Busesi

1966:
Akşam Güneşi,
Altın Küpeler,
Anaların Günahı,
Çalıkuşu,
Çamaşırcı Güzeli,
Düğün Gecesi,
El Kızı,
Eli Maşalı,
Günahkar Kadın,
Karanfilli Kadın,
Kenarın Dilberi,
Meleklerin İntikamı,
Meyhanenin Gülü,
Siyah Gül

1967:
Ağlayan Kadın,
ana,
Ayrılsak da Beraberiz,
Bir Dağ Masalı,
Her Zaman Kalbimdesin,
Kara Duvaklı Gelin,
Kelepçeli Melek,
Ölümsüz Kadın,
Sinekli Bakkal,
Tapılacak Kadın

1968:
Abbase Sultan,
Ağla Gözlerim,
Artık Sevmeyeceğim,
aşk Eski Bir Yalan,
Ayşem, Dünyanın En Güzel Kadını,
Kadın Değil Baş Belası,
Kadın intikamı,
Kadın Severse,
Kahveci Güzeli,
Vesikalı Yarim

1969:
Aşk Mabudesi,
Ateşli Çingene,
Bana Derler Fosforlu,
Buruk Acı,
Fosforlu Cevriye,
Günah Bende mi,
Köle Olayım,
Sana Dönmeyeceğim,
Seninle Ölmek İstiyorum,
Son Bahar Rüzgarları

1970:
Ağlayan Melek,
Arım Balım Peteğim,
Birleşen Yollar,
Buğulu Gözler,
Bülbül Yuvası,
Hayatım Sana Feda,
Herkesin Sevgilisi,
Kara Gözlüm,
Mağrur Kadın,
Mazi Kalbimde Yaradır,
Merhamet,
Tatlı Meleğim

1971:
Ateş Parçası,
Bir Genç Kızın Romanı,
Bir Kadın Kayboldu,
Gelin Çiçeği,
Gülüm Dalım Çiçeğim,
Güllü,
Mavi Eşarp,
Melek mi, Şeytan mı,
Sevmek ve Ölmek Zamanı,
Unutulan Kadın,
Yedi Kocalı Hürmüz

1972:
Cemo,
Çile,
Dönüş,
Sisli Hatıralar,
Vukat Var,
Zulüm

1973:
Asiye Nasıl Kurtulur,
Azap,
Dert Bende,
Gazi Kadın,
Güllü Geliyor Güllü,
Mahpus,
Namus Borcu,
Sultan Gelin,
Yalancı

1974:
Açlık,
Bal Kız-Şenlik Var,
Çılgınlar,
Yüreğimde Yare Var

1975:
Acele Koca Aranıyor

1976:
Bodrum Hakimi,
Deprem,
Devlerin Aşkı

1977:
Baraj,
Dila Hanım,
Selvi Boylum Al Yazmalım

1978:
Bir Aşk Masalı,
Cevriyem,
Sultan,
Tatlı Nigar

1979:
Hazal,
Küskün çiçek

1981:
Yılanı Öldürseler

1982:
Mine, Seni Kalbime Gömdüm

1983:
Metres, Seni Seviyorum

1984:
Bir Sevgi İstiyorum

1985:
Bir Kadın Bir Hayat,
Körebe

1987:
Gramafon Avrat,
Hayallerim Aşkım ve Sen,
On Kadın,
Rumuz Gonca Gül

1988:
Ada

1989:
ölü Bir Deniz

1990:
Berdel,
Menekşe Koyu,
Soğuktu ve Yağmur Ciseliyordu

1993:
Şahmaran

1995:
Yerçekimli Aşklar

1997:
Nihavent Mucize

2003:
Gönderilmemiş Mektuplar

2004:
Mürüvvetsiz Mürüvvet


Diziler
1993 Tatlı Betüş
1996 Bir Aşk Uğruna
2000 Gözlerinde Son Gece
2000 İkinci Bahar
2002 Tatlı Hayat
2006 Cemile