Pc Bakımı & Hızlandırma

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

Windows hizmetleri
Standart bir kurulum sonrasında Windows’un sunduğu hizmetlerin pek çoğu varsayılan olarak çalışır veya kurulu halde gelir Ne var ki, sistemin çalışması için kurulumları şart olmayan bu hizmetlerin büyük bir kısmını da çoğu zaman kullanmayız bile Kullanmayacağımız bu hizmetler de boş yere hem yer kaplar hem de performansı azaltırlar
Bu hizmetlerden hangilerinin çalıştığını görmenin bir yolu Yönetici Araçları’na girmektir Bilgisayarım’a sağ tıklayıp Yönet dediğinizde açılacak ekranda hizmetin adı, durumu ve başlangıç tipi gibi bilgileri görmeniz mümkün Burada hizmetlerin üzerine çift tıklayıp özelliklerini de görme şansınız var
Üst kesimden durdurma simgesine basarak dilediğiniz hizmeti servis dışı bırakabilirsiniz Ancak bunu yapmadan önce tıpkı daha önce bahsettiğimiz msconfig işleminde olduğu gibi burada da hizmetin işinize yaramadığına emin olun
İndeksleme işlemi hızı düşürüyor
Hızı düşüren hizmetlerin en önemlisi de indekslemedir Bu hizmetle Windows, bilgisayarınız üzerinde arama yaptığınızda daha kolay erişebilmeniz için arka planda diskinizi tarar Bu da çalışmanızı yavaşlatan etkenlerden birisidir Dilerseniz bu hizmeti devre dışı bırakabilirsiniz
Kaçak işlemler
Bu işlemler, işlemcilerin devirlerini zorla ele geçirirler Bu duruma yol açan olağan şüpheliler ise kötü yazılmış sürücüler veya yeni bir işletim sistemine kurulmuş eski programlardır Görev Yöneticisi’nde bunları görebilmeniz mümkündür
İşlem süresinin neredeyse %100′ünü işgal eden herhangi bir işlemcik (process) kaçak işleme örnek verilebilir Resimde göreceğiniz System Idle Process denilen işlem, bilgisayarın kullanılmadığı zamanlarda %98 seviyesindedir ve bu doğal bir veridir Ancak bu değer çok düşmüşse veya bir başka işlem %98 seviyelerine çıkmışsa, bilin ki bu kaçak bir işlemdir
Kaçak bir işlem yakaladıysanız onu üzerine sağ tıklayıp sonlandırabilirsiniz Bazılarını durdurabilmek için aynı işlemi birkaç kez tekrarlamanız da gerekebilir Eğer yine de sonlandırılmıyorsa bilgisayarı yeniden başlatmanız bir çözüm olacaktır
Kaçak işlemler kilitlenme veya programın bozuk çalışması sonucu devreye girip işlemciyi de gereksiz yere yorarak performansınızı düşüren en büyük düşmanlardan biridir

Disk birleştirme neden gerekli?Bilgisayarınıza yeni dosyalar eklendikçe, silindikçe veya değiştirildikçe, bu dosyalara ait bilgiler de diskiniz üzerinde çeşitli yerlere yazılır veya silinir

Her dosya boyu aynı olmadığı için yeni ekleyeceğiniz bir dosya, önceden silinen eski bir dosyanın kapladığı alana sığmıyorsa, uygun bulunan ilk yeni alana yazılır

Kaba ve temsili bir örnekle şu şekilde daha rahat açıklayalım Diyelim ki 5KB’lik bir dosya sildiniz ve 10KB’lik yeni bir dosya kopyalaması yapacaksınız Silinen dosya nedeniyle 5KB’lik bir alan boşa çıktı Ancak yeni dosya (10Kb) buraya sığmadığı için, bulunan ilk boş yere kopyalanacak Es geçilen bu alan ise uzun süre buraya uygun şeyler bulunamadığı için boş kalabilir
Bu yolla zaman içerisinde sabit diskiniz üzerinde pek çok boşluklar oluşabilecektir Hatta programların belli kısımları bir yerde, diğer kısımları ise farklı bir yerde depolanıyor olabilir Sisteminiz bu dosyaları çalıştırırken farklı yerlerden bulup getireceğinden ve bu da bir süre alacağından ötürü sizi yavaş çalışmaya doğru itecektir
Disk bölünmesini engellemek
Bu durumun önüne geçmek için periyodik olarak disk birleştirme işlemi yapmanız size fayda sağlar Diskinizin boyu büyüdükçe disk birleştirme işlemi de o derecede uzun bir süre alır Ancak sabit diskinizi bir düzene soktuğu ise gerçektir
Diskiniz çok dolu olduğunda gerçekleşen yavaşlamanın sebeplerinden birisi de bu bölünmelerdir Dolayısıyla disk alanınızın %20 ila 25′i civarında bir boş alan bırakmanız her zaman için bu bölünmeyi minimun seviyeye indirir
Disk birleştiricisine, birleştirme yapmayı istediğiniz sürücüye sağ tıklayıp (örneğin C) Özellikler’den Araçlar’a gelerek ulaşabilirsiniz
Sizden habersiz çalışan uygulamalar
Sistem tablasında onlarca simgesi olan kullanıcılara rastlamışsınızdır

Sağ alt köşede sistem saat ve tarihinin yanındaki bu onlarca simge aslında bilgisayarın yavaş kullanıldığına işaret eder

Her bir simge, arka planda (veya ön planda) çalışan bir işlemi gösterir

Çoğu kullanıcı da bilgisayarda o anda belki de 20′den fazla programın aynı anda işlem yapmaya çalıştığından haberdar bile değildir

Burada fazla simge birikmesinin en önemli sebeplerinden biri bu programların Windows başlar başlamaz otomatik olarak çalışmasıdır Öncelikle Başlat menüsünden girerek Başlangıç seçeneği altında nelerin olduğuna bir göz atın Burada kullanmadığınız programların kısayollarını görürseniz sağ tıklayıp doğrudan silebilirsiniz Çünkü çalışan her bir program daha yavaş bir bilgisayar anlamına gelecektir Hele ki bunlar gereksiz programlarsa, boşu boşuna yavaş bir sistem kullanıyor olabilirsiniz
Kayıt Defteri üzerinde değişiklikler
Bütün programları bu menü altından göremeyebilirsiniz Bir diğer göz atılması gereken yer Kayıt Defteri Regedit ile deftere girdiğinizde HKEY_ LOCAL_MACHINESoftwareMicrosoftWindowsCurrentVe rsionRun ve HKEY_LOCAL_MACHINESoftwareMicrosoftWindowsCurr entVersion RunOnce başlıkları altında açılışta çalışan programların listesini görmeniz mümkün
Programların kendi içinden ayarlama
Programların Windows açılır açılmaz çalışmasını engellemek için, her bir programın içinde Seçenekler veya Ayarlar gibi menüler altında "başlangıçta çalıştır" tarzındaki işaretleri kaldırmanız da yeterli olacaktır

Dosya sistemlerinin performansa etkisi
Bazı dosya sistemleri diğerlerine oranla büyük alanlı disk bölümlerinde daha iyi çalışırlar Makinenizin üzerinde NT, Windows 2000 veya XP kuruluysa NTFS dosya sistemine sahip olmak performans açısından daha mantıklıdır
Dosya sistemi performansı, küme boylarıyla (cluster) yakından ilgilidir Mesela NTFS dosya sisteminde 60GB’lık bir sabit diskiniz varsa küme boyu da muhtemelen 512 byte’tır Bu da diskinizde devasa sayıda küme olduğu anlamına gelir
Eğer diskinizde daha önce bahsi geçen bölünmeler fazla olduysa, dolayısıyla bu da problemlerin artacağına işarettir Çünkü her bir küme üzerinde iz takibi ve arama işi (track and seek) gerçekleştirilir Bu örnekteki gibi sayı çok fazlaysa, işlem de zaman alacaktır
Küme boylarını değiştirmekBir çözüm büyük küme boyları kullanmaktır Eğer küme boylarını 4K veya daha büyük değerlere ayarlarsanız dosya yükleme zamanlarında önemli süre kısalmaları olduğunu göreceksiniz Ancak küme boyunu artırmanın da hantal boş alanlar ve bir miktar israf edilen disk alanı olarak size geri döneceğini de unutmayın
Kayıt Defteri’nde ufak dokunuşlar
Bir diğer yol ise yine Kayıt Defteri üzerinde bazı ayarlarla oynayarak dosya sisteminin yoğunluğunu azaltmaktır İlk bakmanız gereken yer defterde HKEY_LOCAL_MACHINESYSTEMCurrentControlSetContro l üzerinden ulaşabileceğiniz NtfsDisable8dot3NameCreation bölümü
Bu değeri 1 yaptığınızda geriye doğru uyumluluk için dosya isimlerinde kullanılan 83 (8 karakter dosya ismi, 3 karakter dosya uzantısı) sistemini durdurmuş olacaksınız Eğer 83 tarzında dosya tipleri kullanmıyorsanız bu seçeneği kaldırmanız biraz performans artışı sağlayacaktır
NTFS için bir diğer kullanışlı veri ise HKEY_LOCAL_MACHINESYSTEMCurrentControlSetContro lFilesyst em üzerinden ulaşılabilen NtfsDisableLastAccess bölümü Bu değeri 1 yaptığınızda dosyaya son erişilen zamanın bilgisi tutulmaktan vazgeçilecektir Ama aklınızda bulunsun, dosya açıldığında veya değiştirildiğinde artık üzerindeki son değişikliğin tarihi tutulmayacağı için daha sonradan işinize yarayabilecek bu veriyi kapatmış olabilirsiniz
FAT dosya sisteminde
Eğer NTFS dosya sistemi kullanmıyorsanız dosya veya klasörlerinizi kök klasörden (root) taşıyarak performansı artırabilirsiniz Örneğin FAT sisteminde scandisk işlemi sonrasında chk uzantılı pek çok dosya bu kök klasörün içine yerleşecektir
Kişisel dosyalarınızı C’de tutmayın
Eğer Windows’u C sürücüsüne kurduysanız, performansı artırmak için kişisel dosya ve klasörlerinizi mümkün olduğu kadar (eğer varsa) D veya E gibi sabit diskinizin diğer sürücü bölümlerinde tutmakta fayda var

Bu durum Windows’un rahat çalışmasına olanak sağlayacağı gibi, diskiniz bir nedenle çökerse de işinize yarayacaktır Böylelikle ikinci bir sabit disk üzerinden bilgisayarı açıp, okuma yazma işleminin daha az olacağı (bozuk sektör riskinin azalacağı) diğer sürücülere yerleştirdiğiniz kişisel dosyalarınızı kurtarmak daha kolay hale gelir

09-09-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Pc Bakımı & Hızlandırma Windows hizmetleri Standart bir kurulum sonrasında Windows’un sunduğu hizmetlerin pek çoğu varsayılan olarak çalışır veya kurulu halde gelir Ne var ki, sistemin çalışması için kurulumları şart olmayan bu hizmetlerin büyük bir kısmını da çoğu zaman kullanmayız bile Kullanmayacağımız bu hizmetler de boş yere hem yer kaplar hem de performansı azaltırlar Bu hizmetlerden hangilerinin çalıştığını görmenin bir yolu Yönetici Araçları’na girmektir Bilgisayarım’a sağ tıklayıp Yönet dediğinizde açılacak ekranda hizmetin adı, durumu ve başlangıç tipi gibi bilgileri görmeniz mümkün Burada hizmetlerin üzerine çift tıklayıp özelliklerini de görme şansınız var Üst kesimden durdurma simgesine basarak dilediğiniz hizmeti servis dışı bırakabilirsiniz Ancak bunu yapmadan önce tıpkı daha önce bahsettiğimiz msconfig işleminde olduğu gibi burada da hizmetin işinize yaramadığına emin olun İndeksleme işlemi hızı düşürüyor Hızı düşüren hizmetlerin en önemlisi de indekslemedir Bu hizmetle Windows, bilgisayarınız üzerinde arama yaptığınızda daha kolay erişebilmeniz için arka planda diskinizi tarar Bu da çalışmanızı yavaşlatan etkenlerden birisidir Dilerseniz bu hizmeti devre dışı bırakabilirsiniz Kaçak işlemler Bu işlemler, işlemcilerin devirlerini zorla ele geçirirler Bu duruma yol açan olağan şüpheliler ise kötü yazılmış sürücüler veya yeni bir işletim sistemine kurulmuş eski programlardır Görev Yöneticisi’nde bunları görebilmeniz mümkündür İşlem süresinin neredeyse %100′ünü işgal eden herhangi bir işlemcik (process) kaçak işleme örnek verilebilir Resimde göreceğiniz System Idle Process denilen işlem, bilgisayarın kullanılmadığı zamanlarda %98 seviyesindedir ve bu doğal bir veridir Ancak bu değer çok düşmüşse veya bir başka işlem %98 seviyelerine çıkmışsa, bilin ki bu kaçak bir işlemdir Kaçak bir işlem yakaladıysanız onu üzerine sağ tıklayıp sonlandırabilirsiniz Bazılarını durdurabilmek için aynı işlemi birkaç kez tekrarlamanız da gerekebilir Eğer yine de sonlandırılmıyorsa bilgisayarı yeniden başlatmanız bir çözüm olacaktır Kaçak işlemler kilitlenme veya programın bozuk çalışması sonucu devreye girip işlemciyi de gereksiz yere yorarak performansınızı düşüren en büyük düşmanlardan biridir Disk birleştirme neden gerekli?Bilgisayarınıza yeni dosyalar eklendikçe, silindikçe veya değiştirildikçe, bu dosyalara ait bilgiler de diskiniz üzerinde çeşitli yerlere yazılır veya silinir Her dosya boyu aynı olmadığı için yeni ekleyeceğiniz bir dosya, önceden silinen eski bir dosyanın kapladığı alana sığmıyorsa, uygun bulunan ilk yeni alana yazılır Kaba ve temsili bir örnekle şu şekilde daha rahat açıklayalım Diyelim ki 5KB’lik bir dosya sildiniz ve 10KB’lik yeni bir dosya kopyalaması yapacaksınız Silinen dosya nedeniyle 5KB’lik bir alan boşa çıktı Ancak yeni dosya (10Kb) buraya sığmadığı için, bulunan ilk boş yere kopyalanacak Es geçilen bu alan ise uzun süre buraya uygun şeyler bulunamadığı için boş kalabilir Bu yolla zaman içerisinde sabit diskiniz üzerinde pek çok boşluklar oluşabilecektir Hatta programların belli kısımları bir yerde, diğer kısımları ise farklı bir yerde depolanıyor olabilir Sisteminiz bu dosyaları çalıştırırken farklı yerlerden bulup getireceğinden ve bu da bir süre alacağından ötürü sizi yavaş çalışmaya doğru itecektir Disk bölünmesini engellemek Bu durumun önüne geçmek için periyodik olarak disk birleştirme işlemi yapmanız size fayda sağlar Diskinizin boyu büyüdükçe disk birleştirme işlemi de o derecede uzun bir süre alır Ancak sabit diskinizi bir düzene soktuğu ise gerçektir Diskiniz çok dolu olduğunda gerçekleşen yavaşlamanın sebeplerinden birisi de bu bölünmelerdir Dolayısıyla disk alanınızın %20 ila 25′i civarında bir boş alan bırakmanız her zaman için bu bölünmeyi minimun seviyeye indirir Disk birleştiricisine, birleştirme yapmayı istediğiniz sürücüye sağ tıklayıp (örneğin C) Özellikler’den Araçlar’a gelerek ulaşabilirsiniz Sizden habersiz çalışan uygulamalar Sistem tablasında onlarca simgesi olan kullanıcılara rastlamışsınızdır Sağ alt köşede sistem saat ve tarihinin yanındaki bu onlarca simge aslında bilgisayarın yavaş kullanıldığına işaret eder Her bir simge, arka planda (veya ön planda) çalışan bir işlemi gösterir Çoğu kullanıcı da bilgisayarda o anda belki de 20′den fazla programın aynı anda işlem yapmaya çalıştığından haberdar bile değildir Burada fazla simge birikmesinin en önemli sebeplerinden biri bu programların Windows başlar başlamaz otomatik olarak çalışmasıdır Öncelikle Başlat menüsünden girerek Başlangıç seçeneği altında nelerin olduğuna bir göz atın Burada kullanmadığınız programların kısayollarını görürseniz sağ tıklayıp doğrudan silebilirsiniz Çünkü çalışan her bir program daha yavaş bir bilgisayar anlamına gelecektir Hele ki bunlar gereksiz programlarsa, boşu boşuna yavaş bir sistem kullanıyor olabilirsiniz Kayıt Defteri üzerinde değişiklikler Bütün programları bu menü altından göremeyebilirsiniz Bir diğer göz atılması gereken yer Kayıt Defteri Regedit ile deftere girdiğinizde HKEY_ LOCAL_MACHINESoftwareMicrosoftWindowsCurrentVe rsionRun ve HKEY_LOCAL_MACHINESoftwareMicrosoftWindowsCurr entVersion RunOnce başlıkları altında açılışta çalışan programların listesini görmeniz mümkün Programların kendi içinden ayarlama Programların Windows açılır açılmaz çalışmasını engellemek için, her bir programın içinde Seçenekler veya Ayarlar gibi menüler altında "başlangıçta çalıştır" tarzındaki işaretleri kaldırmanız da yeterli olacaktır Dosya sistemlerinin performansa etkisi Bazı dosya sistemleri diğerlerine oranla büyük alanlı disk bölümlerinde daha iyi çalışırlar Makinenizin üzerinde NT, Windows 2000 veya XP kuruluysa NTFS dosya sistemine sahip olmak performans açısından daha mantıklıdır Dosya sistemi performansı, küme boylarıyla (cluster) yakından ilgilidir Mesela NTFS dosya sisteminde 60GB’lık bir sabit diskiniz varsa küme boyu da muhtemelen 512 byte’tır Bu da diskinizde devasa sayıda küme olduğu anlamına gelir Eğer diskinizde daha önce bahsi geçen bölünmeler fazla olduysa, dolayısıyla bu da problemlerin artacağına işarettir Çünkü her bir küme üzerinde iz takibi ve arama işi (track and seek) gerçekleştirilir Bu örnekteki gibi sayı çok fazlaysa, işlem de zaman alacaktır Küme boylarını değiştirmekBir çözüm büyük küme boyları kullanmaktır Eğer küme boylarını 4K veya daha büyük değerlere ayarlarsanız dosya yükleme zamanlarında önemli süre kısalmaları olduğunu göreceksiniz Ancak küme boyunu artırmanın da hantal boş alanlar ve bir miktar israf edilen disk alanı olarak size geri döneceğini de unutmayın Kayıt Defteri’nde ufak dokunuşlar Bir diğer yol ise yine Kayıt Defteri üzerinde bazı ayarlarla oynayarak dosya sisteminin yoğunluğunu azaltmaktır İlk bakmanız gereken yer defterde HKEY_LOCAL_MACHINESYSTEMCurrentControlSetContro l üzerinden ulaşabileceğiniz NtfsDisable8dot3NameCreation bölümü Bu değeri 1 yaptığınızda geriye doğru uyumluluk için dosya isimlerinde kullanılan 83 (8 karakter dosya ismi, 3 karakter dosya uzantısı) sistemini durdurmuş olacaksınız Eğer 83 tarzında dosya tipleri kullanmıyorsanız bu seçeneği kaldırmanız biraz performans artışı sağlayacaktır NTFS için bir diğer kullanışlı veri ise HKEY_LOCAL_MACHINESYSTEMCurrentControlSetContro lFilesyst em üzerinden ulaşılabilen NtfsDisableLastAccess bölümü Bu değeri 1 yaptığınızda dosyaya son erişilen zamanın bilgisi tutulmaktan vazgeçilecektir Ama aklınızda bulunsun, dosya açıldığında veya değiştirildiğinde artık üzerindeki son değişikliğin tarihi tutulmayacağı için daha sonradan işinize yarayabilecek bu veriyi kapatmış olabilirsiniz FAT dosya sisteminde Eğer NTFS dosya sistemi kullanmıyorsanız dosya veya klasörlerinizi kök klasörden (root) taşıyarak performansı artırabilirsiniz Örneğin FAT sisteminde scandisk işlemi sonrasında chk uzantılı pek çok dosya bu kök klasörün içine yerleşecektir Kişisel dosyalarınızı C’de tutmayın Eğer Windows’u C sürücüsüne kurduysanız, performansı artırmak için kişisel dosya ve klasörlerinizi mümkün olduğu kadar (eğer varsa) D veya E gibi sabit diskinizin diğer sürücü bölümlerinde tutmakta fayda var Bu durum Windows’un rahat çalışmasına olanak sağlayacağı gibi, diskiniz bir nedenle çökerse de işinize yarayacaktır Böylelikle ikinci bir sabit disk üzerinden bilgisayarı açıp, okuma yazma işleminin daha az olacağı (bozuk sektör riskinin azalacağı) diğer sürücülere yerleştirdiğiniz kişisel dosyalarınızı kurtarmak daha kolay hale gelir