Ticaret Hukukunun Konusu-Ticaret Hukuku Neyi Düzenler-Ticaret Hukukunun İçeriği

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

TİCARİ İŞLETME

Ticari İşin Sonuçları Tacir
1-Müteselsil Sorumluluk
a)Müteselsil Borçluluk
b) Müteselsil Kefalet
2- Temerrüt Faizi (Avans)

FAİZ
A) Kapital faiz(%9) B) Temerrüt Faiz
a) Adi İş (%9)
b) Ticari İş (Avans Faizi)

TACİR

Gerçek Kişi 14/1 Tüzel Kişi (Kitler)
Ticaret Şirketler
Dernek ve Vakıflar

Şirketler

Adi şirket Ticaret Şirketleri (TTK 136)
(BK) 1) Kollektif Şirket
2) Komandit Şirket
Tüzel kişiliği yoktur

3) Anonim Şirket
En az 2 kişi olmalı 4) Limited Şirket
5) Kooperatif Şirket

TİCARÎ İŞ

Bir ticarî işletmeyi TTK’da ve diğer ticarî Tacirin işleri
İlgilendiren hususlar hükümlerde düzenlenen ticarî iştir

ticarî iştir (TTK 3)

hususlar ticarî iştir

Bono +
(TTK21/II)

TİCARİ DAVA

Mutlak Ticari Dava Bir Tarafın Ticari Nispi Ticari Dava
(TTK’da düzenlenen İşlerini İlgilendiren TTK 21/2 uygulanmaz

hususlardan doğan Ticari Davalar
Özel Kanunlar 1- Havale
TTK md

4 2- Vedia
BK

md

179-180 3- Tekvil
Medeni Kanun
Bankacılık
Bk md

459

29/03/2006

İFLAS DAVASININ ÖZELİK ARZETTİĞİ DURUMLAR:

A) İflas davaları İİK 154/4 gereği mutlak ticari davadır

B) İflas davaları mutlaka Ticaret Mahkemesinde açılır

C) İflas davası şubenin yapmış olduğu işten olsa bile mutlaka merkezde açılır ( ticari
işletmeler iş hacimleri büyüdüğü zaman sadece şubede açılır

Şubelerin ticari işletme sahibi tacirden ayrı bir tüzel kişiliği yoktur

Bununla beraber şubelerin yaptığı işlerden dolayı merkezin yanısıra şubenin bulunduğu yerde de dava açılabilir

(HMUK 17)
* Ancak iflas söz konusu ise mutlaka merkezde açılması gerekmektedir

2) BİR TARAFIN TİCARİ İŞLETMESİNİ İLGİLENDİREN DAVALAR

Havale, Vedia sözleşmesi ve telif hakkından doğan davalar, taraflardan birinin ticari işletmesini ilgilendirdiği taktirde ticari dava sayılır

Örn; havale 3 taraflı bir ilişkidir

1) Havale eden (parayı gönderen) 2) Havale alıcısı ( parayı alan 3) havale ödeyen
Bir memurun öğrenci olan oğluna banka kanalı ile yaptığı havalede havale eden memur havale alan öğrenci havaleyi ödeyen bankadır

Bu havaleden doğan bir itilaf taraflardan biri banka olduğu için ve bankacının ticari işletmesi ile ilgili olduğu için ticari dava sayılır

3) NİSPİ TİCARİ DAVA

Her iki tarafında tacir olduğu (veya tacir gibi sorumlu) ve dava konusu ihlilafın her iki tarafından Ticari işletmeleri ile ilgili olduğu davalar Nispi Ticari Davadır

Örn; bir tacirin fabrikasında işlemek üzere başka bir tacirin ticari işletmesinden sattığı ham maddeyi satın aldığı durumlarda bu sözleşmeden doğan itilaf (alacak davası) Nispi Ticari Dava sayılır ve şartları varsa Asliye Ticaret Mahkemesinde görülür

Nispi Ticari Dava belirlenirken Tk 21/2 uygulanmaz
Buna göre taraflardan biri tacir ve iş onun ticari işletmesi el ilgiliyse arada sözleşme olmak şartıyla karşı taraf içinde TİCARİ İŞ SAYILIR

Ancak AYNI DURUMDA Nispi Ticari Davadan söz edilemez

Yani dava taraflarından biri tacir ve iş onun Ticari işletmesi ile ilgiliyse arada sözleşme olsa bile Nispi ticari dava doğmaz,
· Her ticari iş ticari dava sayılmaz

· Her ticari dava Asliye Ticaret Mahkemesinde görülmez

TİCARİ DAVALARIN GÖRÜLECEĞİ MAHKEMELER

TTK 5’e göre, ticari davalar

Müddeabihin HMUK 8/1 deki miktarı geçmiyorsa ticari dava olmalarına rağmen Sulh Hukuk Mahkemesinde görülür

Asliye Ticaret Mahkemesinde açılması gereken bir ticari dava yanlışlıkla Sulh Hukuk Mahkemesinde açılmışsa bu durumda mahkeme bu durumu resen dikkate alarak görevsizlik kararı vermesi gerekir

Değeri 8/1 deki miktarı aşan ticari davalar ol yerde ayrı bir Asliye Ticaret Mahkemesi varsa bu mahkemede yoksa Asliye Hukuk Mahkemesinde açılılır

Asliye Hukuk Mahkemesi ile Ticaret Mahkemesi arasında görev ayrılığı diğil iş bölümü ayrılığı vardır

Buna göre asliye Yticarete açılması gereken bir dava Asliye Hukuk Mahkemesine açılmışsa yada tersi durumda dosya davalının itirazı üzerine ilgili mahkemeye gönderilebilir

İş bölümü itirazı ilk itiraz niteliğindedir

Bu itiraz üzerine mahkemenin vereceği gönderme kararı yalnız başına temyiz olunamaz

Ancak gönderilen mahkemenin verdiği hüküm ile temyiz edebilir

Esas hakkındaki hüküm ile birlikte temyiz olursa bile sadece gönderme kararının yanlışlığı bozma için yeterli neden teşkil etmez

Bazı durumlarda ise ticari davalar dava konusunun miktarına bakılmaksızın Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmek zorundadır

( iflas, Ticari İşletme rehni kanunundan doğan davalar mutlaka Asliye Ticaret Mahkemesinde görülür

)
Bazı ticari davalar ihtisas mahkemesinin de konusuna girebilmektedir

Bu durumda da dava konusuna bakılmaksızın o davaların İstisas Mahkemesinde açılması gerekir

Örn; Marka, Patent davaları, fikri ve sinayi haklar Hukuk Mahkemesi, Deniz Ticaretine ilişkin davalar Denizcilik ihtisas mahkemesince açılmak zorundadır

Benzer şekilde davacının tüketici konumda olduğu davalar Tüketici Mahkemesinde görülmelidir

Sulh Hukuk Mahkemesi ile Asliye Ticaret Mahkemesi arasında görev ayrılığı vardır

Asliye Hukuk Mahkemesi ile Asliye Ticaret Mahkemesi arasında iş bölümü ayrılığı vardır

Ancak istisnaen bazı durumlarda Asliye Hukuk Mahkemesi ve Asliye Ticaret Mahkemesi arasında da iş bölümü diğil görev ayrılığı uygulanır

Bu durumlarda iş bölümü itirazı görev ayrılğı seviyesine çıkartılmıştır

Söz konusu itiraz her zaman yapılabilir

BUNLAR :
1) İflas Davası
2) Ticari işletme rehni kanunundan doğan davalar
3) İhtisas Mahkemelerinin konusuna giren davalar (marka, patent, denizcilik, tüketici)
4) Münhasıran 2 tarafın arzularına tabi olmayan işler (şahsiyet hakları ile ilgili davalar veya iş davaları TK5)

30

03

2006-03-30

Şirketler

Adi şirket Ticaret Şirketleri (TTK 136)
(BK) 1) Kollektif Şirket
2) Komandit Şirket
Tüzel kişiliği yoktur

3) Anonim Şirket
En az 2 kişi olmalı 4) Limited Şirket
5) Kooperatif Şirket

ŞİRKETLER HUKUKU

İki veya daha fazla kişinin ortak bir ekonomik amaca ulaşmak için emek veya mallarını bir sözleşme ile (esas sözleşmesi) birleştirmek suretiyle meydana getirdiği topluluğa şirket denir

Şirketler kişi birleşmeleridir

Bir gerçek kişi taciri tek başına emek ve sermayenin ticari faaliyetin hacmi karşısında yetersiz kaldığı durumlarda birden çok kişi birleşip sermayelerini birleştirilerek bu ticari faaliyeti şirket çatısı altında yürütülebilirler

Şirketlerin diğer kişi birliklerinden (dernek, sendika, siyasi parti) temel farkı kar elde etme ve paylaşma gayesidir

‘(Derlerde hayır amaçlarını gerçekleştirmek için ticari faaliyetlerle uğraşıp kar elde edebilirken ancak şirketlerden farklı bu karı üyeleri arasında paylaştıramazlar

)

ŞİRKETLERİN UNSURLARI

Bir şirketin varlığından söz edebilmek için beş unsur aranır

KİŞİ UNSURU
Kural olarak şirketin meydana getiren kişiler birden fazla olmalı yani en az iki kurucu
olmalı ve bu sayı şirketin devamı süresince kural olarak azalmamalıdır

Kiki kişi kural olarak yeterli olmasına rağmen bazı şirket tiplerinde daha çok kişide aranabilir

Örneğin, anonim şirketlerde en az beş, kooperatifler en az yedi kişi kurulabilirler
Asgari kişi sayısı hem şirketin kuruluşunda ve hem de şirket devamında aranır

Şirketin devamı sırasında ortak sayısı asgari miktarın altına düşerse örneğin anonim şirketlerde beş kişinin altına düşerse Bakanlık fesih davası açabilir

Şirkete ortak veya kurucu olabilmek için kural olarak gerçek kişi , tüzel kişi ayırımı yapılmamıştır

Buna göre iki gerçek iki tüzel veya bir tüzel birleşerek şirket kurabilirler

Ancak kolektif şirket ortağı veya komandit şirketlerde komantdite ortak olmak için gerçek kişi olmak zorundadır

SÖZLEŞMENİN UNSURU

Bir şirketten bahsedebilmek için kurucuların şirket kurmak için irade beyanlarının açıklamaları ve “şirket esas sözleşmesi “ denen sözleşmelere akdetmeleri zorunludur

Şirket sözleşmeleri birleşme sözleşmeleri denir

Yani burada sözleşmeye katılan ortaklar aynı menfaat etrafında toplanmaktadır

Tarafların iradeleri birbirine yönelik değil aynı amaca yöneliktir

Adi şirketlerde esas sözleşmesi için bir şekil şartı öngörülmemiştir

Tarafların esas sözleşmelerini sözlü olarak akdetmeleri mümkündür

Ticari şirketlerinde ise en azından yazılı olması ve notere tasdik ettirmeleri zorunludur

Esas sözleşmede bulunması gereken asgari unsurlar TTK da sayılmıştır

Taraflar bu şartları yerine getirdikleri takdirde esas sözleşme şirketin kurulması için yeterli olacaktır

Ancak tarafların kanuna aykırı olmayan her tür şartı esas söyleşmeye eklemelidirler

SERMAYE UNSURU

Şirketler sadece ekonomik amaçlarla kar elde etmek ve bunu ortakları arasında paylaştırmak
için kullanabilirler

Bu amacın gerçekleştirilebilmesi izin ise kurucular şirkete sermaye getirmek zorundadırlar

Sermaye payı şirket ortaklarının her biri tarafından ortak amacı gerçekleştirmek zçin şirkete konulan mal varlığı değerini ifade eder

Sermaye olarak ekonomik değeri olan her türlü değer getirebilirler bunlar; para, her çeşit mal, hizmet, alacak, kıymetli evrak, hatta şahsi emek ve ticari itibar olabilir

Anonim ve limitet şirketlerde şahsi emek, ticari itibar ve mesleki bilgi şirkete sermaye payı olarak getirilemez

GAYE UNSURU;

Kar elde edip paylaşmak amacıyla kurulur

09-09-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Ticaret Hukukunun Konusu-Ticaret Hukuku Neyi Düzenler-Ticaret Hukukunun İçeriği TİCARİ İŞLETME Ticari İşin Sonuçları Tacir 1-Müteselsil Sorumluluk a)Müteselsil Borçluluk b) Müteselsil Kefalet 2- Temerrüt Faizi (Avans) FAİZ A) Kapital faiz(%9) B) Temerrüt Faiz a) Adi İş (%9) b) Ticari İş (Avans Faizi) TACİR Gerçek Kişi 14/1 Tüzel Kişi (Kitler) Ticaret Şirketler Dernek ve Vakıflar Şirketler Adi şirket Ticaret Şirketleri (TTK 136) (BK) 1) Kollektif Şirket 2) Komandit Şirket Tüzel kişiliği yoktur 3) Anonim Şirket En az 2 kişi olmalı 4) Limited Şirket 5) Kooperatif Şirket TİCARÎ İŞ Bir ticarî işletmeyi TTK’da ve diğer ticarî Tacirin işleri İlgilendiren hususlar hükümlerde düzenlenen ticarî iştir ticarî iştir (TTK 3) hususlar ticarî iştir Bono + (TTK21/II) TİCARİ DAVA Mutlak Ticari Dava Bir Tarafın Ticari Nispi Ticari Dava (TTK’da düzenlenen İşlerini İlgilendiren TTK 21/2 uygulanmaz hususlardan doğan Ticari Davalar Özel Kanunlar 1- Havale TTK md 4 2- Vedia BK md179-180 3- Tekvil Medeni Kanun Bankacılık Bk md459 29/03/2006 İFLAS DAVASININ ÖZELİK ARZETTİĞİ DURUMLAR: A) İflas davaları İİK 154/4 gereği mutlak ticari davadır B) İflas davaları mutlaka Ticaret Mahkemesinde açılır C) İflas davası şubenin yapmış olduğu işten olsa bile mutlaka merkezde açılır ( ticari işletmeler iş hacimleri büyüdüğü zaman sadece şubede açılır Şubelerin ticari işletme sahibi tacirden ayrı bir tüzel kişiliği yoktur Bununla beraber şubelerin yaptığı işlerden dolayı merkezin yanısıra şubenin bulunduğu yerde de dava açılabilir (HMUK 17) * Ancak iflas söz konusu ise mutlaka merkezde açılması gerekmektedir 2) BİR TARAFIN TİCARİ İŞLETMESİNİ İLGİLENDİREN DAVALAR Havale, Vedia sözleşmesi ve telif hakkından doğan davalar, taraflardan birinin ticari işletmesini ilgilendirdiği taktirde ticari dava sayılır Örn; havale 3 taraflı bir ilişkidir 1) Havale eden (parayı gönderen) 2) Havale alıcısı ( parayı alan 3) havale ödeyen Bir memurun öğrenci olan oğluna banka kanalı ile yaptığı havalede havale eden memur havale alan öğrenci havaleyi ödeyen bankadır Bu havaleden doğan bir itilaf taraflardan biri banka olduğu için ve bankacının ticari işletmesi ile ilgili olduğu için ticari dava sayılır 3) NİSPİ TİCARİ DAVA Her iki tarafında tacir olduğu (veya tacir gibi sorumlu) ve dava konusu ihlilafın her iki tarafından Ticari işletmeleri ile ilgili olduğu davalar Nispi Ticari Davadır Örn; bir tacirin fabrikasında işlemek üzere başka bir tacirin ticari işletmesinden sattığı ham maddeyi satın aldığı durumlarda bu sözleşmeden doğan itilaf (alacak davası) Nispi Ticari Dava sayılır ve şartları varsa Asliye Ticaret Mahkemesinde görülür Nispi Ticari Dava belirlenirken Tk 21/2 uygulanmaz Buna göre taraflardan biri tacir ve iş onun ticari işletmesi el ilgiliyse arada sözleşme olmak şartıyla karşı taraf içinde TİCARİ İŞ SAYILIR Ancak AYNI DURUMDA Nispi Ticari Davadan söz edilemez Yani dava taraflarından biri tacir ve iş onun Ticari işletmesi ile ilgiliyse arada sözleşme olsa bile Nispi ticari dava doğmaz, · Her ticari iş ticari dava sayılmaz · Her ticari dava Asliye Ticaret Mahkemesinde görülmez TİCARİ DAVALARIN GÖRÜLECEĞİ MAHKEMELER TTK 5’e göre, ticari davalar Müddeabihin HMUK 8/1 deki miktarı geçmiyorsa ticari dava olmalarına rağmen Sulh Hukuk Mahkemesinde görülür Asliye Ticaret Mahkemesinde açılması gereken bir ticari dava yanlışlıkla Sulh Hukuk Mahkemesinde açılmışsa bu durumda mahkeme bu durumu resen dikkate alarak görevsizlik kararı vermesi gerekir Değeri 8/1 deki miktarı aşan ticari davalar ol yerde ayrı bir Asliye Ticaret Mahkemesi varsa bu mahkemede yoksa Asliye Hukuk Mahkemesinde açılılırAsliye Hukuk Mahkemesi ile Ticaret Mahkemesi arasında görev ayrılığı diğil iş bölümü ayrılığı vardır Buna göre asliye Yticarete açılması gereken bir dava Asliye Hukuk Mahkemesine açılmışsa yada tersi durumda dosya davalının itirazı üzerine ilgili mahkemeye gönderilebilir İş bölümü itirazı ilk itiraz niteliğindedir Bu itiraz üzerine mahkemenin vereceği gönderme kararı yalnız başına temyiz olunamaz Ancak gönderilen mahkemenin verdiği hüküm ile temyiz edebilir Esas hakkındaki hüküm ile birlikte temyiz olursa bile sadece gönderme kararının yanlışlığı bozma için yeterli neden teşkil etmez Bazı durumlarda ise ticari davalar dava konusunun miktarına bakılmaksızın Asliye Ticaret Mahkemesine gönderilmek zorundadır ( iflas, Ticari İşletme rehni kanunundan doğan davalar mutlaka Asliye Ticaret Mahkemesinde görülür) Bazı ticari davalar ihtisas mahkemesinin de konusuna girebilmektedir Bu durumda da dava konusuna bakılmaksızın o davaların İstisas Mahkemesinde açılması gerekir Örn; Marka, Patent davaları, fikri ve sinayi haklar Hukuk Mahkemesi, Deniz Ticaretine ilişkin davalar Denizcilik ihtisas mahkemesince açılmak zorundadır Benzer şekilde davacının tüketici konumda olduğu davalar Tüketici Mahkemesinde görülmelidir Sulh Hukuk Mahkemesi ile Asliye Ticaret Mahkemesi arasında görev ayrılığı vardır Asliye Hukuk Mahkemesi ile Asliye Ticaret Mahkemesi arasında iş bölümü ayrılığı vardır Ancak istisnaen bazı durumlarda Asliye Hukuk Mahkemesi ve Asliye Ticaret Mahkemesi arasında da iş bölümü diğil görev ayrılığı uygulanır Bu durumlarda iş bölümü itirazı görev ayrılğı seviyesine çıkartılmıştır Söz konusu itiraz her zaman yapılabilir BUNLAR : 1) İflas Davası 2) Ticari işletme rehni kanunundan doğan davalar 3) İhtisas Mahkemelerinin konusuna giren davalar (marka, patent, denizcilik, tüketici) 4) Münhasıran 2 tarafın arzularına tabi olmayan işler (şahsiyet hakları ile ilgili davalar veya iş davaları TK5) 30032006-03-30 Şirketler Adi şirket Ticaret Şirketleri (TTK 136) (BK) 1) Kollektif Şirket 2) Komandit Şirket Tüzel kişiliği yoktur 3) Anonim Şirket En az 2 kişi olmalı 4) Limited Şirket 5) Kooperatif Şirket ŞİRKETLER HUKUKU İki veya daha fazla kişinin ortak bir ekonomik amaca ulaşmak için emek veya mallarını bir sözleşme ile (esas sözleşmesi) birleştirmek suretiyle meydana getirdiği topluluğa şirket denir Şirketler kişi birleşmeleridir Bir gerçek kişi taciri tek başına emek ve sermayenin ticari faaliyetin hacmi karşısında yetersiz kaldığı durumlarda birden çok kişi birleşip sermayelerini birleştirilerek bu ticari faaliyeti şirket çatısı altında yürütülebilirler Şirketlerin diğer kişi birliklerinden (dernek, sendika, siyasi parti) temel farkı kar elde etme ve paylaşma gayesidir ‘(Derlerde hayır amaçlarını gerçekleştirmek için ticari faaliyetlerle uğraşıp kar elde edebilirken ancak şirketlerden farklı bu karı üyeleri arasında paylaştıramazlar ) ŞİRKETLERİN UNSURLARI Bir şirketin varlığından söz edebilmek için beş unsur aranır KİŞİ UNSURU Kural olarak şirketin meydana getiren kişiler birden fazla olmalı yani en az iki kurucu olmalı ve bu sayı şirketin devamı süresince kural olarak azalmamalıdır Kiki kişi kural olarak yeterli olmasına rağmen bazı şirket tiplerinde daha çok kişide aranabilir Örneğin, anonim şirketlerde en az beş, kooperatifler en az yedi kişi kurulabilirler Asgari kişi sayısı hem şirketin kuruluşunda ve hem de şirket devamında aranır Şirketin devamı sırasında ortak sayısı asgari miktarın altına düşerse örneğin anonim şirketlerde beş kişinin altına düşerse Bakanlık fesih davası açabilir Şirkete ortak veya kurucu olabilmek için kural olarak gerçek kişi , tüzel kişi ayırımı yapılmamıştır Buna göre iki gerçek iki tüzel veya bir tüzel birleşerek şirket kurabilirler Ancak kolektif şirket ortağı veya komandit şirketlerde komantdite ortak olmak için gerçek kişi olmak zorundadır SÖZLEŞMENİN UNSURU Bir şirketten bahsedebilmek için kurucuların şirket kurmak için irade beyanlarının açıklamaları ve “şirket esas sözleşmesi “ denen sözleşmelere akdetmeleri zorunludur Şirket sözleşmeleri birleşme sözleşmeleri denir Yani burada sözleşmeye katılan ortaklar aynı menfaat etrafında toplanmaktadır Tarafların iradeleri birbirine yönelik değil aynı amaca yöneliktir Adi şirketlerde esas sözleşmesi için bir şekil şartı öngörülmemiştir Tarafların esas sözleşmelerini sözlü olarak akdetmeleri mümkündür Ticari şirketlerinde ise en azından yazılı olması ve notere tasdik ettirmeleri zorunludur Esas sözleşmede bulunması gereken asgari unsurlar TTK da sayılmıştır Taraflar bu şartları yerine getirdikleri takdirde esas sözleşme şirketin kurulması için yeterli olacaktır Ancak tarafların kanuna aykırı olmayan her tür şartı esas söyleşmeye eklemelidirler SERMAYE UNSURU Şirketler sadece ekonomik amaçlarla kar elde etmek ve bunu ortakları arasında paylaştırmak için kullanabilirler Bu amacın gerçekleştirilebilmesi izin ise kurucular şirkete sermaye getirmek zorundadırlar Sermaye payı şirket ortaklarının her biri tarafından ortak amacı gerçekleştirmek zçin şirkete konulan mal varlığı değerini ifade eder Sermaye olarak ekonomik değeri olan her türlü değer getirebilirler bunlar; para, her çeşit mal, hizmet, alacak, kıymetli evrak, hatta şahsi emek ve ticari itibar olabilir Anonim ve limitet şirketlerde şahsi emek, ticari itibar ve mesleki bilgi şirkete sermaye payı olarak getirilemez GAYE UNSURU; Kar elde edip paylaşmak amacıyla kurulur