Güneş Sistemi Ve Gezegenler Hakkında Genel Bilgiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

Güneş Sistemi Ve Gezegenler hakkında genel bilgiler
Güneş Sistemi Ve Gezegenler hakkında genel bilgiler

Güneş Sistemi, Güneş adını vermiş olduğumuz bir yıldız , bu yıldızın çevresindeki belirli yörüngelerde bulunan 9 gezegen ve çok sayıda küçük gökcisminden oluşmaktadır

Güneş Sistemi'nde yer alan gezegenlerin isimleri sırası ile Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton dur

Evrende sayısız yıldız olduğu tahmin edilmektedir

Bu yıldızlar belli galaksilerde yer alır

Güneş Sistemi de Samanyolu Galaksisi'nin bir elemanıdır

Samanyolu Galaksisi içinde %90'nının büyüklüğü güneş kadar olan 100 milyar yıldız olduğu tahmin edilmektedir

Bu yıldızlardan her birinin çevresinde 9 gezegen olduğunu düşünürsek (bazı yıldız sistemlerinde çok daha fazla gezegen vardır

) sadece Samanyolu Galaksisi'nde 1 trilyona yakın gezegen olduğu sonucuna ulaşırız

Tüm evreni ele alırsak sayılarla ifade edemeyeceğimiz bir sonuç ortaya çıkar

Evrende keşif bekleyen sayısız gezegen olmasına rağmen insan oğlunun henüz Güneş Sisteminde ki gezegenler hakkındaki bilgileri bile çok yetersizdir

İnsan oğlunun evren ve gezegenler hakkındaki araştırmaları çok eskilere dayansa da ancak günümüzde bu araştırmalar bilimsel boyut kazana bilmiştir

Son yıllarda uzaya yollanan uzay araçları ve sondalar sayesinde çok değerli bilgiler edinilmişse de bu güne kadar uzay bilimi konusunda yapılabilen en büyük gelişme Ay'a ayak basmak olmuştur

Güneş sisteminde, diğer tüm galaksi ve sistemlerde de olduğu gibi belli bir düzen vardır

Her gezegen kendisine ait yörüngesinde hiç bir sapma yapmadan dönmektedir

Aynı zamanda yörüngesi yada ekseni etrafındaki dönme süresi hiç değişmeden sabit kalmaktadır

Bu yörüngeler ve periyotların hepsi matematiksel bir düzen içerisindedir

Bu düzeni ilk olarak keşfedin kişi Kepler'dir

Kepler çalışmaları sonucunda Güneş Sistemi'ndeki tüm gezegenlerin periyotlarının bir formüle bağlı olduğunu bulmuştur

Bu formül deki orantı "BodeYasası" olarak bilinir

Bilim adamları evrenin yaradılışını, evrenin yoktan var edildiğini kabul eden "Big Bang" teorisi ile açıklamaktadırlar

Bu teoriye göre; "Evren, yaklaşık 15 milyon yıl önce sıfır hacim ve sonsuz yoğunluğa sahip olan bir yokluğun şiddetle patlaması sonucunda oluşmuştur"

"Big Bang" teorisi evrenin yaradılışı ile ilgili teoriler arsında en çok kanıtı bulunan ve en çok kabul edilenidir

Güneş Sisteminin oluşumu hakkında ise hiç biri tam olarak kabul görememiş bir çok teori bulunmaktadır

Güneş Sistemi'nin oluşumuyla ilgili bilinen ilk teori Decartes'e aittir

En çok destek toplayan teoriye ise, Samanyolu Galaksisi'nde yer alan büyük bir gaz toz bulutunun bir kısmı zamanla yoğunlaşarak Güneş'i ve diğer gezegenleri oluştuğunu iddia etmektedir

Bu teori en mantıklı teori olarak kabul edilse de cevaplayamadığı bir çok soru vardır

Günümüzde uzay araştırmalarının devam ettiğini söylemiştik

Şimdilik bu araştırma ve çalışmalar yetersizmiş gibi görünse de muhakkak insan oğlunun içinde var olan araştırma ve bilinmeyeni öğrenme isteği, bu çalışmaların artarak devam etmesini sağlayacaktır

Kim bilir belki bir gün evren hakkındaki tüm sorulara cevap buluna bilinir

Güneş
Evrendeki sayısız yıldızdan sadece biri olan Güneş, Samanyolu Galaksisi'nde yer almaktadır

Güneş, üzerinde yaşadığımız gezegenin de içinde bulunduğu Güneş Sistemi'nin merkezini oluşturur

4,65 milyar yaşımda olduğu tahmin edilen bu dev enerji kaynağının yarı çapı 7x105 km yani dünya yarıçapının 100 katıdır

Ekliptik düzlem normaliyle 75° 15' açı yapan Güneş, ekseni etrafındaki dönüşünü yaklaşık 27 günde tamamlar

Güneşin merkez sıcaklığı 10 milyon derece, dış sıcaklığı ise 5700 K° dır

Başlangıçta 2x1030 kg'lık kütlesinin %73 'luk kısmının hidrojenden, geri kalan kısmını ise helyumdan oluştuğu tahmin edilmektedir

Güneşin bu bitmez tükenmez ısıyı nasıl ürettiği sorusu, ilk zamanlar insanların kafasını en çok meşgul eden soru olmuştur

Fakat günümüzde güneşin bu ısı enerjisini içindeki hidrojeni çekirdek füzyonu ile helyuma çevirerek elde ettiği anlaşılmıştır

Ve Güneş çekirdek füzyonu sayesinde çevresine 4x1026 Watt' lık güç yaymaktadır

Başlangıçta %73 hidrojen olan hidrojen oranının günümüzde %38'e düştüğü tahmin edilmektedir

Bu tahmine dayanarak güneşin ömrünü yarıladığını söyleyebiliriz

Güneş yüzeyi tabakalardan oluşmuştur

Bu tabakalara çekirdekten yüzeye doğru sırasıyla fotosfer, kromosfer ve korona isimleri verilmiştir

Güneşin görünür yüzeyini 500 km kalınlığındaki fotosfer tabakası oluşturmaktadır

Bu tabakanın sıcaklığı 6000 K° kadardır

Fotosfer tabakasının hemen üstünde 2500 km kalınlığındaki kromosfer tabakası yer almaktadır

Bu tabakanın sıcaklığı en üst kısımda 105 - 106 K° 'ye kadar yükselebilir

Bu tabakadan hemen sonra genişliği gezegenlere kadar uzanan korona tabakası yer alır bu tabakanın ortalama sıcaklığı 106 K° kadardır

Güneşin katmanları arasındaki manyetik alan şiddeti büyük değişiklikler gösterir ve bu değişikliklerin sonucunda bir çok olay gözlenir

Örneğin Güneş lekeleri, manyetik alan düzensizliği sonucunda o alandaki sıcaklığın çevreye göre düşmesinden kaynaklanır

Güneşin korona tabakasından gezegenler arsı ortam yayılan elektrik yüklü taneciklerin oluşturduğu etkiye Güneş Rüzgarı adı verilmektedir

Güneşe yaklaşan kuyruklu yıldızların kuyrukları bu rüzgarın etkisi ile güneşe ters yönde uzanırlar

Güneş Rüzgarı, proton, elektron ve %5 kadar helyum çekirdeği ile az miktarda daha ağır atomlardan oluşmuştur

Güneş, ısı ve ışığa ek olarak, yoğunluğu düşük, artı ve eksi yüklü parçacıklar (çoğunluğunu elektron ve protonların oluşturduğu) yayar

Güneş rüzgarları olarak da isimlendirilen bu akım güneşten çevreye saniyede 450 km hızla yayılırlar

Bu olay dünyada gerilim hatlarında voltaj dalgalanmalarına, elektromanyetik dalgalarla yapılan haberleşmelerin (radyo, tv yayınları telsiz haberleşmeleri gibi) zaman zaman aksamasına neden olur

O harika kuzey ışıklarının (aurora borealis) oluşum nedeni de güneş rüzgarıdır

Kuyruklu yıldızların kuyruklarının oluşması güneş rüzgarları nedeniyledir

Rüzgarın uzay araçlarının yörüngelerine yaptığı etki ölçülebilir düzeydedir

(soldaki fotoğraf güneşin x-ışını fotoğrafıdır)

Sağdaki güneş fotoğrafı 19 aralık 1973'de Skylab uzay istasyonundan çekilmiştir

Güneş yüzeyinden, güneşin manyetik alanıyla ötelenen olağanüstü bir alev kolunu göstermektedir

Resimdeki alevler güneşten 588,000 km uzağa kadar ulaşmaktadır

Ne güneş lekelerinin yaygınlığı ne de güneşin yaydığı enerji sabit değildir

17

yüzyılın ikinci yarısına rastlayan ve Maunder Minimum diye adlandırılan, güneş lekelerinde aşırı bir azalmanın yaşandığı bir dönem bilinmektedir

Güneşin oluşumundan bu yana güneşin yaydığı enerjide %40 kadar bir artış olmuştur

Merkür
Merkür güneş sistemindeki en küçük ikinci gezegendir ve güneşe en yakın olan gezegen olma unvanını taşır

Güneşe olan ortalama uzaklığı 57

9 milyon kilometredir

Çapı çok küçük olmasına rağmen(4878 kilometre), çapına göre büyük bir çekirdeği vardır

Bu çekirdeğin %65'i demirden oluşmuştur

Fakat çekim gücü çok yüksek değildir, oluşturduğu manyetik alan yaklaşık olarak dünyadakinin 100/1'i kadardır

Güneşe en yakın gezegen olmasından dolayı gündüz sıcaklığı 427 C° 'ye kadar ulaşır

Bir atmosferi olmadığı için bu sıcaklığı tutamaz ve geceleri sıcaklığı -173 C° 'ye kadar iner

Merkür güneşe yakın olduğu için gün doğumunda ve gün batımında çıplak gözle güneşin yanında parlak bir yıldız gibi gözlenebilir

Merkür ilk olarak 1974 yılında Mariner 10 adlı uzay sondası ile incelenmiştir

Yapılan incelemeler sonucunda Merkür ile ilgili kesin olmasa da büyük bulgular elde edilmiştir

Bu inceleme sayesinde Merkür gezegeninde su ve hayat olmadığı kesin olarak tespit edilmiştir

Merkür'ün yüzeyi derin kraterlerle kaplıdır

Bunun nedeni bir atmosferinin olmayışıdır

Ay'da da olduğu gibi atmosferi olmayan Merkür yüzeyine sayısız meteor çarpmış ve irili ufaklı derin kraterler oluşmasına neden olmuştur

Merkür yüzeyinin teleskoplarla net bir şekilde incelenmesi zordur

Fakat Mariner 10 uzay sondasının göndermiş olduğu resimler sayesinde yüzeyi hakkında bilgi edinilmiş ve buna bağlı olarak iç yapısı hakkında tahminlerde bulunulmuştur

Çoğunlukla çarpma ve volkan kraterlerinden oluşmuş yüzeyde büyük ve geniş ovalar da yer almaktadır

Daha önceleri tümünün katı olduğu sanılan 1800 - 1900 km

yarıçapında
(dünyanınkinden daha büyük) demirden oluşmuş bir çekirdeğe sahiptir

Çok zayıfda olsa gezegenin bir manyetik alanının olması
(dünyanın manyetik alanının%1i kadar) ,
çekirdeğin bir bölümünün halen erimiş halde bulunduğunu
düşündürmektedir

Özellikleri :
Güneşe Olan Uzaklığı 57

900

000 km
Yarı Çapı 2438 km
Kütlesi 0

33 x 10 24 kg
Yoğunluğu 5427 kg/m3
Atmosferik Basınç Yok
Sıcaklığı +423 C° , -183 C°
Görünür Parlaklığı -1

2 m
Güneş Etrafında Dönme Süresi 88 gün
Kendi Ekseninde Dönme Süresi 59 gün
Dönme Hızı 47

87 km/sn

09-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Güneş Sistemi Ve Gezegenler Hakkında Genel Bilgiler Güneş Sistemi Ve Gezegenler hakkında genel bilgiler Güneş Sistemi Ve Gezegenler hakkında genel bilgiler Güneş Sistemi, Güneş adını vermiş olduğumuz bir yıldız , bu yıldızın çevresindeki belirli yörüngelerde bulunan 9 gezegen ve çok sayıda küçük gökcisminden oluşmaktadır Güneş Sistemi'nde yer alan gezegenlerin isimleri sırası ile Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Plüton dur Evrende sayısız yıldız olduğu tahmin edilmektedir Bu yıldızlar belli galaksilerde yer alır Güneş Sistemi de Samanyolu Galaksisi'nin bir elemanıdır Samanyolu Galaksisi içinde %90'nının büyüklüğü güneş kadar olan 100 milyar yıldız olduğu tahmin edilmektedir Bu yıldızlardan her birinin çevresinde 9 gezegen olduğunu düşünürsek (bazı yıldız sistemlerinde çok daha fazla gezegen vardır) sadece Samanyolu Galaksisi'nde 1 trilyona yakın gezegen olduğu sonucuna ulaşırız Tüm evreni ele alırsak sayılarla ifade edemeyeceğimiz bir sonuç ortaya çıkar Evrende keşif bekleyen sayısız gezegen olmasına rağmen insan oğlunun henüz Güneş Sisteminde ki gezegenler hakkındaki bilgileri bile çok yetersizdir İnsan oğlunun evren ve gezegenler hakkındaki araştırmaları çok eskilere dayansa da ancak günümüzde bu araştırmalar bilimsel boyut kazana bilmiştir Son yıllarda uzaya yollanan uzay araçları ve sondalar sayesinde çok değerli bilgiler edinilmişse de bu güne kadar uzay bilimi konusunda yapılabilen en büyük gelişme Ay'a ayak basmak olmuştur Güneş sisteminde, diğer tüm galaksi ve sistemlerde de olduğu gibi belli bir düzen vardır Her gezegen kendisine ait yörüngesinde hiç bir sapma yapmadan dönmektedir Aynı zamanda yörüngesi yada ekseni etrafındaki dönme süresi hiç değişmeden sabit kalmaktadır Bu yörüngeler ve periyotların hepsi matematiksel bir düzen içerisindedir Bu düzeni ilk olarak keşfedin kişi Kepler'dir Kepler çalışmaları sonucunda Güneş Sistemi'ndeki tüm gezegenlerin periyotlarının bir formüle bağlı olduğunu bulmuştur Bu formül deki orantı "BodeYasası" olarak bilinir Bilim adamları evrenin yaradılışını, evrenin yoktan var edildiğini kabul eden "Big Bang" teorisi ile açıklamaktadırlar Bu teoriye göre; "Evren, yaklaşık 15 milyon yıl önce sıfır hacim ve sonsuz yoğunluğa sahip olan bir yokluğun şiddetle patlaması sonucunda oluşmuştur" "Big Bang" teorisi evrenin yaradılışı ile ilgili teoriler arsında en çok kanıtı bulunan ve en çok kabul edilenidir Güneş Sisteminin oluşumu hakkında ise hiç biri tam olarak kabul görememiş bir çok teori bulunmaktadır Güneş Sistemi'nin oluşumuyla ilgili bilinen ilk teori Decartes'e aittir En çok destek toplayan teoriye ise, Samanyolu Galaksisi'nde yer alan büyük bir gaz toz bulutunun bir kısmı zamanla yoğunlaşarak Güneş'i ve diğer gezegenleri oluştuğunu iddia etmektedir Bu teori en mantıklı teori olarak kabul edilse de cevaplayamadığı bir çok soru vardır Günümüzde uzay araştırmalarının devam ettiğini söylemiştik Şimdilik bu araştırma ve çalışmalar yetersizmiş gibi görünse de muhakkak insan oğlunun içinde var olan araştırma ve bilinmeyeni öğrenme isteği, bu çalışmaların artarak devam etmesini sağlayacaktır Kim bilir belki bir gün evren hakkındaki tüm sorulara cevap buluna bilinir Güneş Evrendeki sayısız yıldızdan sadece biri olan Güneş, Samanyolu Galaksisi'nde yer almaktadır Güneş, üzerinde yaşadığımız gezegenin de içinde bulunduğu Güneş Sistemi'nin merkezini oluşturur 4,65 milyar yaşımda olduğu tahmin edilen bu dev enerji kaynağının yarı çapı 7x105 km yani dünya yarıçapının 100 katıdır Ekliptik düzlem normaliyle 75° 15' açı yapan Güneş, ekseni etrafındaki dönüşünü yaklaşık 27 günde tamamlar Güneşin merkez sıcaklığı 10 milyon derece, dış sıcaklığı ise 5700 K° dır Başlangıçta 2x1030 kg'lık kütlesinin %73 'luk kısmının hidrojenden, geri kalan kısmını ise helyumdan oluştuğu tahmin edilmektedir Güneşin bu bitmez tükenmez ısıyı nasıl ürettiği sorusu, ilk zamanlar insanların kafasını en çok meşgul eden soru olmuştur Fakat günümüzde güneşin bu ısı enerjisini içindeki hidrojeni çekirdek füzyonu ile helyuma çevirerek elde ettiği anlaşılmıştır Ve Güneş çekirdek füzyonu sayesinde çevresine 4x1026 Watt' lık güç yaymaktadır Başlangıçta %73 hidrojen olan hidrojen oranının günümüzde %38'e düştüğü tahmin edilmektedir Bu tahmine dayanarak güneşin ömrünü yarıladığını söyleyebiliriz Güneş yüzeyi tabakalardan oluşmuştur Bu tabakalara çekirdekten yüzeye doğru sırasıyla fotosfer, kromosfer ve korona isimleri verilmiştir Güneşin görünür yüzeyini 500 km kalınlığındaki fotosfer tabakası oluşturmaktadır Bu tabakanın sıcaklığı 6000 K° kadardır Fotosfer tabakasının hemen üstünde 2500 km kalınlığındaki kromosfer tabakası yer almaktadır Bu tabakanın sıcaklığı en üst kısımda 105 - 106 K° 'ye kadar yükselebilir Bu tabakadan hemen sonra genişliği gezegenlere kadar uzanan korona tabakası yer alır bu tabakanın ortalama sıcaklığı 106 K° kadardır Güneşin katmanları arasındaki manyetik alan şiddeti büyük değişiklikler gösterir ve bu değişikliklerin sonucunda bir çok olay gözlenir Örneğin Güneş lekeleri, manyetik alan düzensizliği sonucunda o alandaki sıcaklığın çevreye göre düşmesinden kaynaklanır Güneşin korona tabakasından gezegenler arsı ortam yayılan elektrik yüklü taneciklerin oluşturduğu etkiye Güneş Rüzgarı adı verilmektedir Güneşe yaklaşan kuyruklu yıldızların kuyrukları bu rüzgarın etkisi ile güneşe ters yönde uzanırlar Güneş Rüzgarı, proton, elektron ve %5 kadar helyum çekirdeği ile az miktarda daha ağır atomlardan oluşmuştur Güneş, ısı ve ışığa ek olarak, yoğunluğu düşük, artı ve eksi yüklü parçacıklar (çoğunluğunu elektron ve protonların oluşturduğu) yayar Güneş rüzgarları olarak da isimlendirilen bu akım güneşten çevreye saniyede 450 km hızla yayılırlar Bu olay dünyada gerilim hatlarında voltaj dalgalanmalarına, elektromanyetik dalgalarla yapılan haberleşmelerin (radyo, tv yayınları telsiz haberleşmeleri gibi) zaman zaman aksamasına neden olur O harika kuzey ışıklarının (aurora borealis) oluşum nedeni de güneş rüzgarıdır Kuyruklu yıldızların kuyruklarının oluşması güneş rüzgarları nedeniyledir Rüzgarın uzay araçlarının yörüngelerine yaptığı etki ölçülebilir düzeydedir (soldaki fotoğraf güneşin x-ışını fotoğrafıdır) Sağdaki güneş fotoğrafı 19 aralık 1973'de Skylab uzay istasyonundan çekilmiştir Güneş yüzeyinden, güneşin manyetik alanıyla ötelenen olağanüstü bir alev kolunu göstermektedir Resimdeki alevler güneşten 588,000 km uzağa kadar ulaşmaktadır Ne güneş lekelerinin yaygınlığı ne de güneşin yaydığı enerji sabit değildir 17 yüzyılın ikinci yarısına rastlayan ve Maunder Minimum diye adlandırılan, güneş lekelerinde aşırı bir azalmanın yaşandığı bir dönem bilinmektedir Güneşin oluşumundan bu yana güneşin yaydığı enerjide %40 kadar bir artış olmuştur Merkür Merkür güneş sistemindeki en küçük ikinci gezegendir ve güneşe en yakın olan gezegen olma unvanını taşır Güneşe olan ortalama uzaklığı 579 milyon kilometredir Çapı çok küçük olmasına rağmen(4878 kilometre), çapına göre büyük bir çekirdeği vardır Bu çekirdeğin %65'i demirden oluşmuştur Fakat çekim gücü çok yüksek değildir, oluşturduğu manyetik alan yaklaşık olarak dünyadakinin 100/1'i kadardır Güneşe en yakın gezegen olmasından dolayı gündüz sıcaklığı 427 C° 'ye kadar ulaşır Bir atmosferi olmadığı için bu sıcaklığı tutamaz ve geceleri sıcaklığı -173 C° 'ye kadar iner Merkür güneşe yakın olduğu için gün doğumunda ve gün batımında çıplak gözle güneşin yanında parlak bir yıldız gibi gözlenebilir Merkür ilk olarak 1974 yılında Mariner 10 adlı uzay sondası ile incelenmiştir Yapılan incelemeler sonucunda Merkür ile ilgili kesin olmasa da büyük bulgular elde edilmiştir Bu inceleme sayesinde Merkür gezegeninde su ve hayat olmadığı kesin olarak tespit edilmiştir Merkür'ün yüzeyi derin kraterlerle kaplıdır Bunun nedeni bir atmosferinin olmayışıdır Ay'da da olduğu gibi atmosferi olmayan Merkür yüzeyine sayısız meteor çarpmış ve irili ufaklı derin kraterler oluşmasına neden olmuştur Merkür yüzeyinin teleskoplarla net bir şekilde incelenmesi zordur Fakat Mariner 10 uzay sondasının göndermiş olduğu resimler sayesinde yüzeyi hakkında bilgi edinilmiş ve buna bağlı olarak iç yapısı hakkında tahminlerde bulunulmuştur Çoğunlukla çarpma ve volkan kraterlerinden oluşmuş yüzeyde büyük ve geniş ovalar da yer almaktadır Daha önceleri tümünün katı olduğu sanılan 1800 - 1900 km yarıçapında (dünyanınkinden daha büyük) demirden oluşmuş bir çekirdeğe sahiptir Çok zayıfda olsa gezegenin bir manyetik alanının olması (dünyanın manyetik alanının%1i kadar) , çekirdeğin bir bölümünün halen erimiş halde bulunduğunu düşündürmektedir Özellikleri : Güneşe Olan Uzaklığı 57900000 km Yarı Çapı 2438 km Kütlesi 033 x 10 24 kg Yoğunluğu 5427 kg/m3 Atmosferik Basınç Yok Sıcaklığı +423 C° , -183 C° Görünür Parlaklığı -12 m Güneş Etrafında Dönme Süresi 88 gün Kendi Ekseninde Dönme Süresi 59 gün Dönme Hızı 4787 km/sn