Elektriklenme Çeşitleri_Sürtünme İle Elektriklenme_Dokunma Ve Etki İle Elektriklenme

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

Elektriklenme Çeşitleri_Sürtünme ile Elektriklenme_Dokunma Ve Etki ile Elektriklenme
Elektriklenme Çeşitleri_Sürtünme ile Elektriklenme_Dokunma Ve Etki ile Elektriklenme

ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ

1

Sürtünme ile Elektriklenme

Saçımızı tararken, yün kazagımızı çıkarırken çıtırtılar duyulur

Otomobilden inerken kapı kolu ile el arasında elektrik akışı olur

Bu ve benzeri örneklerdeki olayların nedeni elektriklenmedir

Sürtünme ile elektriklenmede birbirine sürtünen cisimlerden biri diğerine elektron verir ve kendisi pozitif (+) yükle yüklenir

Elektron alan cisim üzerinde (–) yük fazlalığı oluşacağı için negatif (–) yükle yüklenir

Alınan yük verilen yüke eşit olduğu için yük miktarı eşittir

Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur

Cam çubuk (+), ipek kumaş ise (–) yükle yüklenir

Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve (–) yükle yüklenir

Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir

Alınan ve verilen yük miktarları eşittir

2

Dokunma ile Elektriklenme

Yüklü bir cisim nötr bir cisme dokundurulduğunda mevcut yükünü paylaşırlar ve nötr cisimde yüklenir

Bu tür yüklenmeye dokunma ile elektriklenme denir

Şekilde (–) yüklü K küresi nötr L küresine dokundurulduğunda, K den L ye elektron geçişi olur ve sonra dengeye gelirler

Eğer K cismi (+) yüklü olsa idi, nötr L küresinden (–) yükler K küresine geçer ve her ikisi de (+) yüklü olurdu

Yüklü cisimler birbirine dokundurulduktan sonra son yükleri, kürelerin kapasitelerine bağlıdır

Kürelerin kapasiteleri yarıçapla orantılı olduğundan toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar

Eğer küreler özdeş ise, yani yarıçapları eşit ise, toplam yükü eşit olarak paylaşırlar

r1 ve r2, yarı çaplı yüklü küreler iletken telle birleştirilip anahtar kapatılırsa yük alış verişi yaparlar ve son yükleri değişebilir

Yüklü iki cisim birbirine dokundurulduğunda yüklerinin işareti ile ilgili üç durum vardır

1

Her ikiside (+) yükle yüklenebilir

2

Her ikisi de (–) yükle yüklenebilir

3

Her ikisi de nötr olabilir

Birisinin yükünün (+) diğerininki ise (–) olma ihtimali yoktur

3

Etki ile Elektriklenme

Yüksüz K ve L cisimleri birbirine temas halinde iken (+) yüklü bir M çubuğu yaklaştırılıyor

M çubuğundaki (+) yükler K küresinden L küresine (–) yükleri çeker

K küresinin çubuğa uzak olan kısmı (+) yükle yüklenir

Daha sonra küreler yalıtkan ayaklarından tutulup ayrılır ve M çubuğu uzaklaştırılırsa, K küresi (+), L küresi de (–) yükle yüklenmiş olur

M çubuğu dokundurulmadan K ve L küreleri yüklenmiş olur

Böyle yüklemeye etki ile elektriklenme denir

Etki ile elektriklenmede K ve L nin yarıçapları ne olursa olsun yük miktarları eşittir

Ayrıca çekilen ya da itilen yükler mümkün olan en uzaktan çekilir ya da mümkün olan en uzağa itilir

Şekildeki gibi (+) yüklü K cismi, nötr L cismine yaklaştırıldığında onu etki ile elektrikler

L nin K tarafında (–) yükler, diğer tarafında ise (+) yükler toplanır

K cismi L deki (–) yükleri çeker, (+) yükleri ise iter

Fakat d1 < d2 olduğu için, Fç > Fi olur ve cisim K ye doğru çekilir

K tarafından çekilen nötr L cismi K ye dokunursa, L de (+) yükle yüklenir ve bu durumda da L küresi düşey konumun diğer tarafına doğru itilir

09-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Elektriklenme Çeşitleri_Sürtünme İle Elektriklenme_Dokunma Ve Etki İle Elektriklenme Elektriklenme Çeşitleri_Sürtünme ile Elektriklenme_Dokunma Ve Etki ile Elektriklenme Elektriklenme Çeşitleri_Sürtünme ile Elektriklenme_Dokunma Ve Etki ile Elektriklenme ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ 1 Sürtünme ile Elektriklenme Saçımızı tararken, yün kazagımızı çıkarırken çıtırtılar duyulur Otomobilden inerken kapı kolu ile el arasında elektrik akışı olur Bu ve benzeri örneklerdeki olayların nedeni elektriklenmedir Sürtünme ile elektriklenmede birbirine sürtünen cisimlerden biri diğerine elektron verir ve kendisi pozitif (+) yükle yüklenir Elektron alan cisim üzerinde (–) yük fazlalığı oluşacağı için negatif (–) yükle yüklenir Alınan yük verilen yüke eşit olduğu için yük miktarı eşittir Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur Cam çubuk (+), ipek kumaş ise (–) yükle yüklenir Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve (–) yükle yüklenir Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir Alınan ve verilen yük miktarları eşittir 2 Dokunma ile Elektriklenme Yüklü bir cisim nötr bir cisme dokundurulduğunda mevcut yükünü paylaşırlar ve nötr cisimde yüklenir Bu tür yüklenmeye dokunma ile elektriklenme denir Şekilde (–) yüklü K küresi nötr L küresine dokundurulduğunda, K den L ye elektron geçişi olur ve sonra dengeye gelirler Eğer K cismi (+) yüklü olsa idi, nötr L küresinden (–) yükler K küresine geçer ve her ikisi de (+) yüklü olurdu Yüklü cisimler birbirine dokundurulduktan sonra son yükleri, kürelerin kapasitelerine bağlıdır Kürelerin kapasiteleri yarıçapla orantılı olduğundan toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar Eğer küreler özdeş ise, yani yarıçapları eşit ise, toplam yükü eşit olarak paylaşırlar r1 ve r2, yarı çaplı yüklü küreler iletken telle birleştirilip anahtar kapatılırsa yük alış verişi yaparlar ve son yükleri değişebilir Yüklü iki cisim birbirine dokundurulduğunda yüklerinin işareti ile ilgili üç durum vardır 1 Her ikiside (+) yükle yüklenebilir 2 Her ikisi de (–) yükle yüklenebilir 3 Her ikisi de nötr olabilir Birisinin yükünün (+) diğerininki ise (–) olma ihtimali yoktur 3 Etki ile Elektriklenme Yüksüz K ve L cisimleri birbirine temas halinde iken (+) yüklü bir M çubuğu yaklaştırılıyor M çubuğundaki (+) yükler K küresinden L küresine (–) yükleri çeker K küresinin çubuğa uzak olan kısmı (+) yükle yüklenir Daha sonra küreler yalıtkan ayaklarından tutulup ayrılır ve M çubuğu uzaklaştırılırsa, K küresi (+), L küresi de (–) yükle yüklenmiş olur M çubuğu dokundurulmadan K ve L küreleri yüklenmiş olur Böyle yüklemeye etki ile elektriklenme denir Etki ile elektriklenmede K ve L nin yarıçapları ne olursa olsun yük miktarları eşittir Ayrıca çekilen ya da itilen yükler mümkün olan en uzaktan çekilir ya da mümkün olan en uzağa itilir Şekildeki gibi (+) yüklü K cismi, nötr L cismine yaklaştırıldığında onu etki ile elektrikler L nin K tarafında (–) yükler, diğer tarafında ise (+) yükler toplanır K cismi L deki (–) yükleri çeker, (+) yükleri ise iter Fakat d1 < d2 olduğu için, Fç > Fi olur ve cisim K ye doğru çekilir K tarafından çekilen nötr L cismi K ye dokunursa, L de (+) yükle yüklenir ve bu durumda da L küresi düşey konumun diğer tarafına doğru itilir