Elektronun Yükü Elektronun Yükü'nün Belirlenmesi Milikan Deneyi Elektronun Yükü Nedir

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

Elektronun Yükü Elektronun Yükü'nün Belirlenmesi (Milikan deneyi) Elektronun Yükü Nedir?
Elektronun Yükü Elektronun Yükü'nün Belirlenmesi Milikan deneyi Elektronun Yükü Nedir Elektronun Yükünün Belirlenmesi

DENEY: 1911 yılında Robert A

MILLIKAN (1868-1953; 1923’de Nobel Ödülü), doğada yüklerin belirli bir değerde bulunduğunu yağ tanecikleri ile yaptığı deneyde belirlemiştir (Şekil 1)

Kondansatörün iki levhası arasına Şekil 2’de görüldüğü gibi, sürtünme veya radyoaktif bir madde sayesinde kısmen elektrik yüklenmiş yağ tanecikleri bırakılmış ve hareketleri bir mikroskop yardımıyla gözlenmiştir

Millikan cihazında kondansatör levhaları, b) Şematik olarak kondansatör levhaları

Yağ taneciklerinin hareket ettiği bölgenin arka cephesini karanlık yapıp, tanecikleri aydınlattığımızda tanecikler aydınlık noktalar olarak Şekil 3’de görüldüğü gibi belireceklerdir

Yağ taneciklerinin mikroskoptaki görüntüsü

Kondansatör levhaları arasına gerilim uygulandığında, levhaların artı (+) veya eksi (-) kutuplanmalarına bağlı olarak yağ tanecikleri düzgün azalarak v1 veya düzgün artarak v2 hızlarıyla hareket ederler

Bu iki hız; tanecikler üzerine etkiyen kuvvetlerin denge anına ulaştığındaki nokta ile hareketin bitiş noktalarını bir mikroskop yardımıyla belirleyip, bu mesafeyi bunun için gerekli zamana bölünerek hesaplanabilir

Yağ taneciklerinin hareketini; elektrik alanı, yerçekimi kuvveti ve (Stokes) sürtünme kuvvetleri belirler

Elektrik alanı nedeniyle yağ tanecikleri üzerine FE kuvveti etki eder:

FE = Q E = Q U/ d (1)

Yerçekiminin etkisiyle oluşan FG kuvveti ise

FG = m g = (4/3) r3 ρ g (2)

denklemiyle elde edilir

Burada r taneciğin yarıçapı, ρ yoğunluğu, g ise yerçekimi ivmesidir

Yağ tanecikleri havası alınmış bir ortam yerine, akışkanlığı olan havada hareket ettiği için, hava tarafından tanecik üzerine etki eden FS (Stokes) sürtünme kuvvetinin değerini

FS = 6 r v (3)

denklemi verir

Denklemde v, taneciğin denge anındaki hızıdır

Bu kuvvet sürtünme kuvveti olduğundan, hareket yönüne terstir ve hareketi durdurucu bir etkisi vardır

Her üç kuvvetin etkisinde kalan tanecikler, kuvvetlerin yönüne bağlı olarak belirli bir denge durumuna erişirler ve hareketlerine levhaların artı (+) veya eksi (-) kutuplanmalarına göre, sabit bir azalma ile veya artmayla devam ederler

Yağ taneciklerinin kondansatör levhalarının kutuplanmasına bağlı hareketleri

Denge durumundaki düzgün azalma veya düzgün artma hareketleri için, kuvvet eşitliği şöyle yazılır:

6 r v1 = Q E + (4/3) r3 ρ g (düzgün azalan hareket için) (4)
6 r v2 = Q E - (4/3) r3 ρ g (düzgün artan hareket için) (5)

(4) ve (5) eşitliklerinden, v1 ve v2 hızları için
v1 =Q E + ((4/3) r3 ρ g) / (6 r) (6)
v1 =Q E- ((4/3) r3 ρ g) / (6 r ) (7)

denklemleri elde edilir

Bu eşitlikler sayesinde taneciklerin yükleri için aşağıdaki denklem

Q = (9/2) (v1 + v2) / E (8)

elde edilir

Böylece; U, v1, v2 değerlerini deneyde ölçerek, , ρ ve g sabitlerini de kullanarak yağ taneciklerinin yüklerini hesaplarız

Yağ tanecikleri ile yapılan yük ölçümlerinde yük değerleri belli bir sayının katları halinde çıkmaktadır

Bu sayı; - 1,60210 x 10-19 değerinde ve en küçük yük birimi (temel yük) diye adlandırılan bir sayıdır

Elektronun en küçük yük birimine sahip olduğunu kabul edersek, buradan elektronun yükünün
e = - 1,60210 x 10-19 C (9)
olduğu sonucuna ulaşılabilir

Yükün birimi Coulomb’dur ve C ile gösterilir

09-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Elektronun Yükü Elektronun Yükü'nün Belirlenmesi Milikan Deneyi Elektronun Yükü Nedir Elektronun Yükü Elektronun Yükü'nün Belirlenmesi (Milikan deneyi) Elektronun Yükü Nedir? Elektronun Yükü Elektronun Yükü'nün Belirlenmesi Milikan deneyi Elektronun Yükü Nedir Elektronun Yükünün Belirlenmesi DENEY: 1911 yılında Robert A MILLIKAN (1868-1953; 1923’de Nobel Ödülü), doğada yüklerin belirli bir değerde bulunduğunu yağ tanecikleri ile yaptığı deneyde belirlemiştir (Şekil 1) Kondansatörün iki levhası arasına Şekil 2’de görüldüğü gibi, sürtünme veya radyoaktif bir madde sayesinde kısmen elektrik yüklenmiş yağ tanecikleri bırakılmış ve hareketleri bir mikroskop yardımıyla gözlenmiştir Millikan cihazında kondansatör levhaları, b) Şematik olarak kondansatör levhaları Yağ taneciklerinin hareket ettiği bölgenin arka cephesini karanlık yapıp, tanecikleri aydınlattığımızda tanecikler aydınlık noktalar olarak Şekil 3’de görüldüğü gibi belireceklerdir Yağ taneciklerinin mikroskoptaki görüntüsü Kondansatör levhaları arasına gerilim uygulandığında, levhaların artı (+) veya eksi (-) kutuplanmalarına bağlı olarak yağ tanecikleri düzgün azalarak v1 veya düzgün artarak v2 hızlarıyla hareket ederler Bu iki hız; tanecikler üzerine etkiyen kuvvetlerin denge anına ulaştığındaki nokta ile hareketin bitiş noktalarını bir mikroskop yardımıyla belirleyip, bu mesafeyi bunun için gerekli zamana bölünerek hesaplanabilir Yağ taneciklerinin hareketini; elektrik alanı, yerçekimi kuvveti ve (Stokes) sürtünme kuvvetleri belirler Elektrik alanı nedeniyle yağ tanecikleri üzerine FE kuvveti etki eder: FE = Q E = Q U/ d (1) Yerçekiminin etkisiyle oluşan FG kuvveti ise FG = m g = (4/3) r3 ρ g (2) denklemiyle elde edilir Burada r taneciğin yarıçapı, ρ yoğunluğu, g ise yerçekimi ivmesidir Yağ tanecikleri havası alınmış bir ortam yerine, akışkanlığı olan havada hareket ettiği için, hava tarafından tanecik üzerine etki eden FS (Stokes) sürtünme kuvvetinin değerini FS = 6 r v (3) denklemi verir Denklemde v, taneciğin denge anındaki hızıdır Bu kuvvet sürtünme kuvveti olduğundan, hareket yönüne terstir ve hareketi durdurucu bir etkisi vardır Her üç kuvvetin etkisinde kalan tanecikler, kuvvetlerin yönüne bağlı olarak belirli bir denge durumuna erişirler ve hareketlerine levhaların artı (+) veya eksi (-) kutuplanmalarına göre, sabit bir azalma ile veya artmayla devam ederler Yağ taneciklerinin kondansatör levhalarının kutuplanmasına bağlı hareketleri Denge durumundaki düzgün azalma veya düzgün artma hareketleri için, kuvvet eşitliği şöyle yazılır: 6 r v1 = Q E + (4/3) r3 ρ g (düzgün azalan hareket için) (4) 6 r v2 = Q E - (4/3) r3 ρ g (düzgün artan hareket için) (5) (4) ve (5) eşitliklerinden, v1 ve v2 hızları için v1 =Q E + ((4/3) r3 ρ g) / (6 r) (6) v1 =Q E- ((4/3) r3 ρ g) / (6 r ) (7) denklemleri elde edilir Bu eşitlikler sayesinde taneciklerin yükleri için aşağıdaki denklem Q = (9/2) (v1 + v2) / E (8) elde edilir Böylece; U, v1, v2 değerlerini deneyde ölçerek, , ρ ve g sabitlerini de kullanarak yağ taneciklerinin yüklerini hesaplarız Yağ tanecikleri ile yapılan yük ölçümlerinde yük değerleri belli bir sayının katları halinde çıkmaktadır Bu sayı; - 1,60210 x 10-19 değerinde ve en küçük yük birimi (temel yük) diye adlandırılan bir sayıdır Elektronun en küçük yük birimine sahip olduğunu kabul edersek, buradan elektronun yükünün e = - 1,60210 x 10-19 C (9) olduğu sonucuna ulaşılabilir Yükün birimi Coulomb’dur ve C ile gösterilir