|
Prof. Dr. Sinsi
|
Fizik Terimler Sözlüğü A Dan Z Ye Fizik Terimler Sözlüğü Fizik Terimler Sözlüğü Bilgi
Fizik Terimler Sözlüğü A Dan Z Ye Fizik Terimler Sözlüğü Fizik Terimler Sözlüğü Hakkında Fizik Terimler Sözlüğü Bilgi Fizik Terimler Sözlüğü Tanımı
Fizik Terimler Sözlüğü A Dan Z Ye Fizik Terimler Sözlüğü Fizik Terimler Sözlüğü Bilgi A-
Archimedes' principle-Archimides prensibi : Bir sıvının kaldırma kuvveti yer değiştiren sıvı miktarı ile orantılıdır
Avogadro's number-Avagadro sayısı : 1 mol maddedeki molekül sayısıdır 602x1023 molekül
Aberration-aberasyon : Bir aynadaki arıza veya ışınların lensten geçtikten sonra bir noktada toplanamaması, odaklanamaması
Absolute temperature scale-mutlak sıcaklık skalası :Sıcaklığın sıfır olduğu nokta Sıcaklık derecedeki bölmelendirilmiştir Birimi Kelvin
Absolute zero-Mutlak sıfır : En düşük sıcaklık değeri; 0 K, -273!C, veya -459!F
Absorption spectrum-soğurma spektrumu : Bazı dalga boylarının gaz ortamları tarafından soğurulması
Acceleration-ivme : Hızın zamana göre değişimi
Activity-aktiflik : Bir çekirdeğin zaman bağlı olarak bozunması
Alloy-Alaşım : Metallerin karışımı
Alpha (a) radiation-Alfa radyasyonu : Bir çekirdeğin ortama alfa parçacıkları (helyum çekirdekleri) salması
Alpha particle-Alfa parçacığı : Çekirdeğinde 2 proton ve 2 nötron bulunduran parçacık
Ampere-Amper : SI birimlerinde elektrik akım birimi, saniyedeki 1 coulomb luk yük akışı
Amplitude-Genlik : Periyodik bir harekette denge konumundan maksimum uzaklık
Angular momentum-Açısal momentum : Dönme momentumu Bir nokta veya eksen etrafında dönen bir cismin açısal momentumu, çizgisel momentumunun dönme noktasına olan uzaklığı ile çarpımıdır Dönen cisim bir hacime sahipse eylemsizlik momenti ile dönme hızının çarpımıdır
Antinode-antinode : Duran bir dalganın bir hali, dalga girişimlerinin maksimum yer değiştirmeyi yapması:genlik
Antiparticle-antiparçacık : A subatomic particle with the same-size properties as those of the particle although some may have the opposite sign The positron is the antiparticle of the electron
Astigmatism-Astigmatizm : Bir aynadan yansıyan veya lensten geçen ışık demetinin, ayna veya lensteki bir hatadan dolayı genişlemesi
Atom : Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük birim elemanı Atom bir çekirdek ve onu çevreleyen elektron bulutundan oluşur
Atomic mass-Atomik kütle : Atomik kütle biriminde atomun kütlesi, atomun çekirdeğindeki proton ve nötronların kütlelerini toplamı
Atomic mass unit-Atomik kütle birimi : Atom ağırlıklarının nötr durumdaki karbonun atomunun ağırlığının yani nötron ve protonların toplam ağırlıklarının 1/12
Atomic number-Atom numarası : Bir atomun çekirdeğindeki toplam proton sayısı veya atomun nötr durumundaki toplam elektron sayısı Bu numarası atomun periyodik çizelgedeki yerini tanımlar
Average speed-Ortalama hız : Alınan toplam yolun toplam zamana oranı
B-
Bernoulli's principle-Bernoulli prensibi : Bir sıvının akış hızı artıkça uygulayacağı basıncın azalacağını ifade eder
British thermal unit-İngiliz ısı birimi : 1 pound suyun sıcaklığını 1 Fahrenheit artırmak için gerekli olan ısı miktarı
Baryon-baryon : Spinleri 1U2, 3U2, 5U2, nin katları şeklinde olan hadronlardır Yaygın olarak bilinen hadronlar proton ve nötrondur
Beats-girişim : Frekansları birbirine yakın iki dalganın genliklerinin üst üste gelmesi durumudur Üst üste binen dalgaların ortak frekansı iki frekans arasındaki değişim kadardır
Beta (b) radiation-beta ışıması : Çekirdeğin ortama elektron veya pozitron salarak yaptığı bir tip ışımadır (antielectronlar)
Beta particle-beta parçacığı : Radyoaktif bir maddenin ortama salmış olduğu elektron
Binding energy-bağlanma enerjisi : Çekirdeği parçalamak için gerekli olan enerji veya bir sisteme bağlı olan parçacığın sistemden ayıracak olan enerjidir
Black hole-kara delik : Kütlesel çekim kuvvetinin çok büyük olduğu hatta ışığı bile kendine çekebilen çok küçük kütleli sönmüş yıldızlardır
Bottom : The flavor of the fifth quark
Buoyant force : The upward force exerted by a fluid on a submerged or floating object See Archimedes' principle
C-
Celsius temperature-Celcius sıcaklığı : Suyun donma ve kaynama noktaları arasının 100 eşit parçaya bölünmesini ifade eden sıcaklık skalası
Coercitive-Zorlama : Malzemenin, magnetik alandan etkilenerek içindeki magnetik momentlerini dış magnetik alana paralel hale getirmeye zorlanması
Coriolis force : Dönen referans çerçevesinde ortaya çıkan hayali bir kuvvet Hortum içindeki rüzgarın yönünü belirleyen kuvvettir
Calorie-kalori : 1 gram suyun sıcaklığını 1 Celcius artırmak için gerekli olan ısı miktarı
Camera obscura-kamera deliği : Sanatçılar tarafından görüntüler elde etmek için bir duvarında küçük bir delik olan oda
Cathode ray-katot ışınları : Havası alınmış bir tüp içinde negatif elektrottan hareket eden elektron
Center of mass-kütle merkezi : Bir nesnenin kütle denge noktası
Centi-santi : 1/100 birimidir 1 santimetre=1m/100
Centrifugal force-merkezkaç kuvvet : Dönen sistemlerde, sistem içindekileri etkileyen sanki kuvvet Dönen sistem içindeki bir cisme etki eden kuvvet dönme eksenine dik ve yarıçap doğrultusundadır
Centripetal-merkezcil : Merkeze doğru olan anlamındadır
Centripetal acceleration-merkezcil ivme : Bir daire çevresinde dönen nesnelerin merkeze doğru yönelmiş olan ivme r yarıçaplı daire çevresinde dönen cisim sabit bir çizgisel hıza sahipse merkeze yönelmiş olan ivmenin büyüklüğü v2/r dir
Centripetal force-merkezcil kuvvet : Bir nesnenin yönünü değiştiren kuvvet Çizgisel hızı sabit olan daire çevresinde dönen cisme etki eden merkeze doğru olan kuvvet mv2/r
Chain reaction-zincirleme reaksiyon : Parçalanan bir çekirdeğin diğer çekirdeklerin parçalanmasına neden olması
Change of state or phase-durum veya faz değişmesi : Maddenin bir durumdan diğer duruma geçmesidir Katı halden sıvı hale veya sıvı halden gaz haline geçiş
Charge-yük : Birbirleri ile elektriksel etkileşmeyi sağlayan nicelik
Charged-yüklü : Pozitif veya negatif yüklü olma durumu
Charm-çekici : Dördüncü kuarkın rengi
Chromatic aberration-kromatik hata : Işığın farklı renklerinin (dalga boyları) değişik şekilde odaklanmasına neden olan lenslerdeki bir hata
Coherent-uyumlu : Birden fazla kaynaktan çıkan dalgaların aynı dalga boyuna ve faza sahip olmaları durumu
Complementarity principle-tamamlayıcı yasalar : Atomik düzeydeki özelliklerin tam olarak verilmesi Elektron veya foton hem dalga hem de parçacık özelliği göstermesidir
Complementary color-tamamlayıcı renk : Beyaz rengi oluşturacak renklerin karışımı
Complete circuit-tam devre : Bir bataryanın bir ucundan diğer ucuna kadar akımın akmasının sağlanması
Compound-bileşik : Kimyasal elementlerin karıştırılması ile oluşan özellikleri elementlerin özelliklerinden farklı olan madde
Conduction, thermal-ısı iletimi : Atomların veya moleküllerin birbirleri ile çarpışması sonucunda ortaya çıkan ısısal enerjinin yer değiştirmesi
Conductor-iletken : İçinde elektrik yükünün veya ısının kolayca hareket edebildiği malzemeler Metaller iyi bir iletkendirler
Conservation of angular momentum-Açısal momentumun korunumu : Bir sistemin net dış dönme momenti sıfır ise sistemin açısal momenti değişmezdir
Conservation of charge-yük korunumu : İzole edilmiş bir sistemin toplam yükü korunumudur
Conservation of energy-enerji korunumu : İzole edilmiş bir sistemin enerjisi değişmez
Conservation of mass-kütlenin korunumu : Kapalı bir sistem içinde toplam kütle kimyasal olaylar olsa dahi değişmez
Conservation of momentum-momentumun korunumu : Bir sisteme etki eden dış kuvvetlerin toplamı sıfır ise toplam çizgisel momentum korunur
Conserved-korunumlu : Fiziksel bir niceliğin çeşitli çerçeveler içinde değişmez olduğunu tanımlar
Convection, thermal-ısısal taşınma : sıvılar içindeki ısısal enerjinin taşınması, sıvının bir kısmının soğuması diğer kısmının ise sıcaklığının artması ile olur
Coulomb : elektrik yükünün SI(Standart de Internationale) birim sistemindeki değeri 624x1018 protons
Covalent bonding-kovalent (eş) bağlanma : Atomların birbirlerine, elektronlarını paylaşarak bağlanmalarıdır
Crest-tepe : Bir dalganın bozunmasında ortaya çıkan pik
Critical angle-kritik açı : Yansıyacak bir yüzeye gelen ışının yüzey içinde kalmadan yüzeyden yansıyabileceği açı değeri
Critical chain reaction-kritik zincirleme reaksiyon : Peş peşe parçalanma olayının başlayabilmesi için nötronun diğer parçaları etkileyerek parçalanmalarını etkileyeceği reaksiyon
Critical mass-kritik kütle : Reaksiyonun bitmemesi için gerekli olan minimum kütle miktarı
Crystal-kristal : Atomların veya moleküllerin üç boyutta periyodik yerleşim gösterdikleri malzemeler
Curie : Saniyede 37x1010 tane parçacığın yok olduğu bir radyoaktif birimi
Curie temperature-Curie sıcaklığı : Magnetik malzemelerin ferromagnetik fazdan paramagnetik faza geçtikleri sıcaklık
Current-akım : Birimi (SI) Amper olan elektrik yüklerinin hareketidir
Cycle-tekrarlanım : Aynı hareketin tekrar yapıldığı durumları açıklamak için kullanılır
D-
Dispersion-bozulma : Işığın renk spektrumuna ayrılması Işığın frekansından veya dalga boyundan dolayı hızının değişmesi
Doppler effect-Doppler etkisi : Periyodik bir dalganın, gözleyici, kaynak veya her ikisinin birden hareketinden dolayı frekansındaki değişim
Daughter nucleus-evlat çekirdek : Bir çift çekirdeğin radyoaktif bozunmasından dolayı ortaya çıkan çekirdekler
Definite proportions, law of-oran yasası : İki veya daha fazla elementin, kütleleri oranları sabit olmak üzere birleşik oluşturulması
Density-yoğunluk : Malzemelerin, kütlelerinin hacmine oranını veren bir tür özelliği
Diaphragm-diyafram : Bir lensten geçen ışığın miktarının ayarlandığı açılır-kapanır bir kapı
Diffraction-kırınım : Dalganın bir kapıdan veya bir engel çevresinden geçerken saçılmasıdır
Diffuse reflection-değişmiş yansıma : Pürüzlü bir yüzeyden ışınların yansımasıdır Yansıyan ışın geldiği açıdan farklı açıda yansır
Diopter-diopter : Bir ayna veya lensin odaklama ölçüsü, odaklamanın tersinin uzunluğu metre cinsinden verilir
Disordered system-düzensiz yerleşmiş sistem : Diğerlerine göre yerleşiminde farklılaşmalar olan bir sistem
Displacement-yer değiştirme : Dalga hareketinde (veya titreşicide) kaynaktan (veya nesneden) denge konumundan olan uzaklık
E-
Efficiency-etkinlik : Enerji girişine göre yapılan iş oranıdır İdeal ısı makinesinde Carnot etkinliği 1 - Tc/ Th
Elastic-elastik : Bir çarpışma veya etkileşme sonucunda kinetik enerjinin korunumudur
Electric field-elektrik alanı : Bir yükün çevresinde oluşan ve bu yükün alanındaki yüklü parçacıklara etki eden kuvvettir
Electric potential-elektriksel potansiyel : Elektriksel potansiyel enerjinin yüke oranına denir 1 Coulomb luk pozitif yükü referansın sıfır olduğu bir noktadan herhangi bir noktaya getirilmesi esnasında yapılan iştir
Electric potential energy-elektriksel potansiyel enerji : Yüklü bir parçacığı uzayın bir noktasından başka bir noktasına götürmek için yapılan iştir
Electromagnet-elektromagnet : Demir çekirdeği saran telden oluşan bir magnettir Elektromagnet, demir çekirdeği saran iletkene akım verilerek kullanılabilir
Electromagnetic wave-elektromagnetik dalga : Elektrik ve magnetik alanların titreşiminden ortaya çıkan bir dalga Elektromagnetik dalga boşlukta ışık hızıyla hareket eder
Electron-elektron : Atomun temel parçacığı, bir leptondur
Electron capture-elektron yakalanması : Bir atomun iç kabuklarındaki bir elektronun çekirdek tarafından yakalanarak yok olmasıdır Oluşan evlat çekirdek nükleon ile aynı sayıda fakat bir proton ekXXXXXX
Electron volt-elektron volt : Potansiyel farkı 1 volt olan bir gerilim bölgesine düşen elektron veya protonun sahip olduğu enerjidir 16 x 10-19 joule
Element-element : Farklı kimyasal özellikleri olmayan en küçük madde
Emission spectrum-yayınım spektrumu : Atomun ısı veya elektrik akımı verilerek ortama değişik dalga boylarını yaymasıdır
Entropy-entropi : Bir sistemin derecesini belirten bir ölçü Termodinamiğin ikinci yasası izole edilmiş bir sistemin entropisinin artacağını belirtir
Equilibrium position-denge konumu : Cismin üzerindeki net kuvvetin sıfır olduğu konumdur
Euivalence principle-özdeşlik yasası : Uniform çekim alanındaki sabit ivme
Ether-eter : Işığın yayıldığı hipotez ortamı
Exclusion principle-dışarlama ilkesi : İki tane elektronun kuantum sayılarından en azından birinin farklı olmasıdır Bu ilke proton, nötron ve baryonlara uygulanır
F-
Fahrenheit temperature-Fahrenheit sıcaklığı : Suyun donma ve kaynama noktalarını 32 ve 212 değerleri arasında 180 bölmeye ayıran sıcaklık skalası
Field-alan : Uzay içerisinde belili bir yerin değerinin olması Elektrik, yer çekim ve magnetik alanlarına bakınız
First postulate of special relativity-özel göreliliğin birinci yasası : Eylemsiz gözlem çerçevesinde fiziğin bütün yasaları değişmezdir
Fission-ayrışma : Ağır bir çekirdeğin hafif iki veya daha fazla çekirdeğe ayrılması
Flavor-tip/renk : quark ın tipi: Yukarı, aşağı, acayip, renk, aşağı, alt veya üst
Fluorescence-fluoresans : Malzemenin morötesi ışığa maruz kalması durumunda görünür ışık yayması olayı
Focal length-odaklama uzunluğu : Ayna veya lensten odaklama noktasına olan uzaklık
Focal point-odaklama noktası : Ayna veya lensin optik eksenine paralel olarak ışınları odaklamasıdır
Force-kuvvet : İtme veya çekme İzole edilmiş nesnelerin ivmeye sahip olmaları durumu Birimi SI birim sisteminde Newton dur
Frequency-frekans : Belirli bir zaman diliminde tekrarlanan olayların sayısıdır Periyodun tersidir Birimi Hertz dir
Fundamental frequency-temel frekans : Bir sistemin salınım yapabileceği minimum frekans değeri
Fusion-birleşme : Hafif iki veya daha fazla çekirdeğin bir araya gelerek daha ağır çekirdek oluşturmaları
G-
Galilean principle of relativity-Göreliliğin Galileo yasası : Eylemsiz sistem içerisindeki hareketler için yasaların değişmez olduğunu belirtmesidir
Gamma (g) radiation-gama ışını : Radyoaktif ışınımın yüksek enerjili ışık şeklinde yayınlanması Oluşan çekirdek, oluşturan çekirdek ile aynıdır Frekansı X-ışınlarının ötesindedir
Gas-gaz : Belirli bir şekli veya hacmi olmayan malzemeler
Gauss-gauss : CGS birim isteminde magnetik alanın birimi 10-4 tesla
General theory of relativity-göreliliğin genel teorisi : Yerçekimi konusunu içine alan görelilik teorisi
Geocentric model-jeocentrik model : Dünyayı merkez kabul eden evren
Gluon-gluon : Kuarklar arasındaki kuvvetlerden sorumlu olan değiş-tokuş parçacığı Sekiz tane gluon vardır ve renklerine göre ayırım yapılır
Gravitational field-yer çekim alanı : Yerçekimi kuvvetinin bir nesneyi saran uzayının içerisinde birim kütleye uygulanan kuvvettir
Gravitational mass-yer çekim kütlesi : Bir parçacığın diğer parçacıklar arasında onların kütlesel çekim kuvvetlerinden etkilenmesi
Gravitational potential energy-yer çekimi potansiyel enerjisi : Bir parçacığın yüksek bir noktadan potansiyelin sıfır kabul edildiği bir noktaya düşmesi için yerçekiminin yaptığı iştir
Gravitational redshift-yerçekiminden dolayı kırmızıya kayma : Yerçekimi alanından dolayı elektromagnetik dalgaların frekansının azalması
Graviton-graviton : Yerçekimi kuvvetinden sorumlu tutulan değiş-tokuş paçacıkları
Gravity wave-yer çekim dalgası : Bir kütlenin ivmeli hareketinden dolayı ortaya çıkan dalga
Ground state-temel durum : Kuantum mekaniğinde bir sistemin sahip olabileceği minimum enerji değeri
Grounding-topraklama : Nesneleri elektrik yükü açısından nötralize/yüksüz hale getirmek için yapılan bağlantı
H-
Hadrons-hadronlar : The family of particles that participate in the strong interaction Baryons and mesons are the two subfamilies
Half-life-yarı ömür : The time during which one-half of a sample of a radioactive substance decays
Halo-halo : A ring of light that appears around the Sun or Moon It is produced by refraction in ice crystals
Harmonic-harmonik : A frequency that is a whole-number multiple of the fundamental frequency
Heat-ısı : Sıcaklık farkından dolayı enerji akışının olması
Heat engine-ısı makinesi : Isıyı mekanik enerjiye çeviren makine
Heat pump-ısı pompası : Kışın fırın olarak yazın ise hava düzenleyici olarak kullanılabilen dönüştürülebilir ısı makinesi
Heliocentric model-heliosentrik model : Merkezinde güneş olan evren
Hologram-hologram : Görünebilir bilginin üç boyutlu olarak kayıt edilmesi
Holography-holografi : Üç boyutlu görüntünün fotoğrafa işlenmesi
Hyperopia-hiperopya : Yakını görememe durumu görüntüler retinanın arkasına düşmesi durumu
I-
Ideal gas : An enormous number of very tiny particles separated by relatively large distances The particles have no internal structure, are indestructible, do not interact with each other except when they collide, and all collisions are elastic
Ideal gas law : PV = cT, where P is the pressure, V is the volume, T is the absolute temperature, and c is a constant that depends on the amount of gas
Impulse : The product of the force and the time during which it acts This vector quantity is equal to the change in momentum
In phase : Two or more waves with the same wavelength and frequency that have their crests lined up
Index of refraction : An optical property of a substance that determines how much light bends upon entering or leaving it The index is equal to the ratio of the speed of light in a vacuum to that in the substance
Inelastic : A collision or interaction in which kinetic energy is not conserved
Inertia : An object's resistance to a change in its velocity See inertial mass
Inertia, law of : See Newton's first law of motion
Inertial force : A fictitious force that arises in accelerating (noninertial) reference systems Examples are centrifugal and Coriolis forces
Inertial mass-eylemsiz kütle : Bir nesnenin hızının değişmesini engelleyen nicelik Birimi kilogram
Inertial reference system-eylemsiz referans sistemi : Eylemsizlik yasasının geçerli olduğu referans sistemi (Newton un hareketle ilgili ilk yasası)
Instantaneous speed : The limiting value of the average speed as the time interval becomes infinitesimally small The magnitude of the velocity
Insulator-izolatör : Elektrik yüklerinin hareketini engelleyen veya ısı enerjisinin yayılamadığı zayıf iletkenler veya yalıtkanlar Seramikler iyi bir izolatördür
Interference-girişim : dalgaların üst üste gelmesi
Intermediate vector bosons- : The exchange particles of the weak nuclear interaction: the W +, W -, and Z0 particles
Internal energy-iç enerji : Bir nesnenin toplam mikroskobik enerjisi Bu enerji atom ve moleküllerin ötelenmelerinden, dönmelerinden, titreşim yapmalarından ve moleküler bağlarda saklanan enerjilerden oluşur
Inverse proportionality : A relationship in which a quantity is related to the reciprocal of a second quantity
Inverse-square : A relationship in which a quantity is related to the reciprocal of the square of a second quantity Examples include the force laws for gravity and electricity; the force is proportional to the
inverse-square of the distance
Intrinsic magnetization-yapıya has magnetizasyon : Domainler içerisindeki magnetizasyon
Ion : An atom with missing or extra electrons
Ionic bonding : The binding together of atoms through the transfer of one or more electrons from one atom to another
Ionization : The removal of one or more electrons from an atom
Isotope : An element containing a specific number of neutrons in its nuclei Examples are 12 6 C and 14 6 C, carbon atoms with six and eight neutrons, respectively
|