|
Prof. Dr. Sinsi
|
Fizik Terimler Sözlüğü A Dan Z Ye Fizik Terimler Sözlüğü Fizik Terimler Sözlüğü Bilgi
J-
Joule-Joule : SI birim sisteminde enerji, bir cismin 1 Newton luk kuvvet altında 1 metrelik hareket etmesi/yer değiştirmesi için gerekli olan enerji
K-
Kelvin temperature-Kelvin sıcaklığı : Sıcaklığın mutlak sıfırda sıfır olduğu sıcaklık ölçüsü ve bölmelendirilmesi Celsius ile aynıdır Mutlak sıcaklık ölçeği olarak adlandırılır
Kilo-kilo : 1000 rakamını temsil eden ve ön ek olarak kullanılan bir sayı
Kilogram-kilogram : Kütlenin SI sistemindeki birimi, 1 litre suyun yaklaşık olarak kütlesi Dünya üzerinde 1 kilogram 22 pound a eşittir
Kilowatt-hour-kilowattsaat : Enerjinin birimi, 3,600,000 joules Bir makinenin 1 saat boyunca 1000 watt lık enerjiyi bir biçiminden diğer biçime dönüştürülmesi kilowattsaat olarak isimlendirilir
Kinetic energ-kinetik enerji : Bir cismin hareketinden dolayı oluşan enerji, (1/2)mv2, birimi Joule dur
L-
Laser-lazer : Işınımın yayılması esnasında ışığın şiddetinin yükseltilmesi
Latent heat : The amount of heat required to melt (or vaporize) 1 gram of a substance The same amount of heat is released when 1 gram of the same substance freezes (or condenses)
Lepton-lepton : Elektron, muon, tau ve bunlarla ilgili olan notrinolardan oluşan temel parçacık ailesi
Light ray-ışın doğultusu : ışığın hareket ettiği doğrultu, yol
Line of stability-kararlılık çizgisi : kararlı çekirdeklerin grafiğinde nötronların protonlara göre çizilmesi sonucu elde edilen çizgisel bağıntı
Linear momentum-çizgisel momentum : Bir cismin kütlesinin hızı ile çarpımından elde edilen vektörel bir nicelik
Liquid-sıvı : İçinde bulunduğu kabın şeklini alan bir hacme sahip cisim
Liquid crystal-sıvı kristal : Atomlarının yerleşimin geometrik bir düzenlenimi olan sıvı
Longitudinal wave-boyuna dalga : Dalganın içinde bulunduğu ortamın titreşiminin dalganın yayılma doğrultusu ile aynı doğrultuda olması
M-
Macroscopic-makroskopik : Kütle, boyut ve sıcaklık gibi özellikleri dikkate değer nicelikler
Magnetic field-magnetik alan : Bir pusula veya benzeri bir cihazın iğnelerini döndürebilecek, etkiye sahip magnetik nesnelerin kapladığı uzay Alan güney kutbundan kuzey kutbuna doğrudur
Magnetic monopole-magnetik tekkutup : Hipotez olarak kabul edilen magnetik tek kutup
Magnetic pole-magnetik kutup : Elektrik yüklerinde olduğu gibi bir magnetik kutuplarından her biri
Magnitude-genlik : Bir vektörel niceliğin büyüklüğü Sürat vektörel nicelik hızın genliğidir
Mass-kütle : Eylemsizlik kütlesine, yer çekim kütlesine, kritik kütleye ve kütle merkezine bakınız
Matter-wave amplitude-madde-dalga genliği : Atomik ve alt atomların parçacıklarına Schrödinger denkleminin dalga çözümü Madde-dalga karesi parçacığın karesi parçacığın bulunmasının olasılığını verir
Mechanical energy-mekanik enerji : Yer çekim ve elastik potansiyel enerjiler gibi kinetik ve potansiyel enerjilerin toplamıdır
Meson-mezon : Spinin birimlerini içeren bir çeşit hadronlara ait tüm sayılar Bu tür aileler pion, kaon, ve eta yı içerir
Metallic bonding-metalik bağlanma : Malzeme içerisindeki atomların bir arada tutulması için elektronların atomlar tarafından ortak olarak kullanılmasıdır
Meter-metre : SI birim sisteminde uzunluk, 3937 inch e veya 1094 yard a eşittir
Microscopic-mikroskopik : Atomik hızlar gibi malzemelerin gözle görülemeyen özellikleri Properties not visible to the naked eye such as atomic speeds
Milli-mili : Binde bir anlamında kullanılan bir önek 1/1000, 10-3 şeklinde yazılabilir 1 milimetre 10-3 metre dir
Mirage-ilüzyon : Bir çeşit optik etkiden oluşan su yüzeyinden veya bir yüzeyden ışınlarının yansıtılması sonucun oluşan görüntü,
Moderator-yönlendirici : Bir nükleer reaktör içindeki nötronları yavaşlatmak için kullanılan malzeme
Molecule-molekül : İki veya daha fazla atomdan meydana gelen atomla grubu
Momentum-momentum : Genellikle çizgisel momentum için kullanılır Açısal momentum, çizgisel
momentum ve momentum korunumuna bakınız
Muon-müon : Ağır elektron için kullanılan bir çeşit lepton
Myopia-miyop : Yakını iyi görememek Cisimlerin görüntülerin retinanın ön kısmında oluşmasıdır
N-
Newton's first law-Newton un birinci yasası : Bir cisme etki eden kuvvetlerin toplamı sıfır ise cisim sabit hızla hareket ediyorsa sabit hızla hareketine devam eder veya hareketsiz ise bulunduğu yerde kalır
Newton's second law-Newton un ikinci yasası : Fnet = m a; bir cisme eden net kuvvet cismin kütlesi ve ivmesinin çarpımına eşittir
Newton's third law-Newton un üçüncü yasası : Bir cisme etki eden bir kuvvet varsa cisim tarafından etki eden kuvvete aynı büyüklükte ve ters yönde bir etki kuvveti ortaya çıkar
Neutrino-nötrino : Nötrol lepton; yüklü leptonlardan herbiri (elektron, müon, ve tau)
Neutron-nötron : Çekirdekteki yüksüz parçacık Elementer parçacıklar ailesinin baryon ve hadron üyesi
Newton-newton : SI birim sistemindeki kuvvetin birimi 1 kg lık kütlenin 1 m/s2 ivmeyle hareket ettirmesi gereken kuvvet 1 newton dur
Node-nod : Duran dalganın konumlarından her biri veya dalgaların etkileşmesi sonucunda hareketsizliğin ortaya çıkması ve genliğin sıfır olması
Noninertial reference system-Eylemli gözlem çerçeve : Eylemsizlik yasalarının (Newton un birinci yasası) geçerli olmadığı ivmeli hareket eden gözlem çerçevesi
Normal-dik : Bir yüzeye veya eğriye dik olan doğrultu
Nucleon-nükleon : Proton veya nötronlardan her biri
Nucleus-çekirdek : Proton ve nötronların bulunduğu atomun merkezi
O-
Ohm's law-Ohm yasası : Bir nesnenin elektrik akıma The resistance of an object is equal to the voltage across it divided by the current through it
Ohm : The SI unit of electrical resistance A current of 1 ampere flows through a resistance of 1 ohm under 1 volt of potential difference
Optic axis : A line passing through the center of a curved mirror and the center of the sphere from which the mirror is made A line passing through a lens and both focal points
Ordered system : A system with an arrangement belonging to a group with the smallest number (possibly one) of equivalent arrangements
Oscillation : A vibration about an equilibrium position or shape
P-
Pair production : The conversion of energy into matter in which a particle and its antiparticle are produced This usually refers to the production of a electron and a positron (antielectron)
Parallel circuit : An arrangement of resistances (or batteries) on side-by-side pathways between two points
Parent nucleus : A nucleus that decays into a daughter nucleus
Particle accelerator : A device for accelerating charged particles to high velocities
Penumbra : The transition region between the darkest shadow and full brightness Only part of the light from the source reaches this region
Period : The shortest length of time it takes a periodic motion to repeat It is equal to the inverse of the frequency
Periodic wave : A wave in which all the pulses have the same size and shape The wave pattern repeats itself over a distance of 1 wavelength and over a time of 1 period
Phosphorescence : The property of a material whereby it continues to emit visible light after it has been illuminated by ultraviolet light
Photoelectric effect : The ejection of electrons from metallic surfaces by illuminating light
Photon : A particle of light The energy of a photon is given by the relationship E = hf, where f is the frequency of the light and h is Planck's constant The exchange particle for the electromagnetic interaction
Pion : The least massive meson The pion has three charge states: + 1, 0, and - 1
Plasma : The fourth state of matter in which one or more electrons have been stripped from the atoms forming an ion gas
Polarized : A property of a transverse wave when its vibrations are all in a single plane
Polymer : A material produced by linking carbon-hydrogen molecules to form very long macromolecules
positron : The antiparticle of the electron
Pound : The unit of force in the British system The weight of 0454 kilogram on Earth
Power : The rate at which energy is converted from one form to another Measured in joules per second, or watts
Powers-of-ten notation : A method of writing numbers in which a number between 1 and 10 is multiplied or divided by 10 raised to a power
Pressure : The force per unit area of surface Measured in newtons per square meter, or pascals
Projectile motion : A type of motion that occurs near the surface of the Earth when the only force acting on the object is that of gravity
Proton : The positively charged nucleon in nuclei A member of the baryon and hadron families of elementary particles
Q-
Quantum (pl, quanta)-kuantum : Aynı özellik taşıyan en küçük bir grup Buna bağlı olarak proton yükü kuantumlanmış yük olarak kabul edilir
Quantum mechanics-kuantum mekaniği : Atomik veya alt atomik düzeydeki parçacıkların davranış kuralları
Quantum number-kuantum sayısı : Kuantumlanmış niceliklerin özelliklerini belirleyen rakamlardır Buna bağlı olarak, bir elektronun atom içindeki açısal momentumu bir kuantum sayısı ile tanımlanabilir
Quark-kuark : Hadronların bileşimi Kuarklar altı çeşittir ve her birini üç rengi vardır Üç kuark baryonları oluştururken bir kuark ve antikuark mezonları oluşturur
R-
Rad-rad : Alınan veya soğurulan dozla ilgili birim Bir rad, bir malzemenin kilogramında 1U100 joule enerji bulundurur
Radiation-ışınım : Enerjinin elektromagnetik dalgalarla taşınmasıdır Parçacıklar elektromagnetik dalgalar yayarak yok olurlar
Real image-gerçek görüntü : Işığın birleşimi ile meydana gelen görüntü
Reference system-referans sistemi : Birbirine göre hareket etmeyen nesnelerin oluşturduğu ve böylece diğer nesnelerin hareketlerinin kolayca takip edilebildiği bir sistem Eylemsiz ve eylemli refereans sistemlerine bakınız
Reflecting telescope-yansıtmalı teleskop : Objektif olarak aynaların kullanıldığı teleskoplar
S-
Saturation-doyum : Magnetik bir malzemenin magnetizasyonun artık değişmediği bölge
Second postulate of special relativity-özel göreliliğin ikinci postülası : Boşlukta ışığın hızı, kaynağın veya gözlemcinin bulunduğu çerçeveden bağımsız olarak değişmezdir
Series circuit-seri devre : Dirençlerin (veya güç kaynaklarının) bir uçlarının diğer elemanın bir ucuna bağlanması ile oluşturulan ve içinden tek akım geçen devredir
Shell : A collection of electrons in an atom that have approximately the same energy
Shock wave : The characteristic cone-shaped wave front that is produced whenever an object travels faster than the speed of the waves in the surrounding medium
Short circuit : A pathway in an electric circuit that has very little resistance
Sliding friction-kayma sürtünmesi : Göreli harekette birbirine temas eden yüzeyler arasında sürtünme kuvveti
Solid-katı : Şekli ve hacmi olan maddelere bu ad verilir
Sonar-sonar : Su içerisindeki ses dalgaları
Spacetime-uzay zamanı : Uzay ve zaman arasındaki bağıntının kurulduğu zaman ve üç boyutlu koordinat sisteminin oluşturduğu sistem
Special theory of relativity-Göreliliğin özel teorisi : Hızın çok büyük değerlerinde Newton mekaniğinin yerine kullanılan zaman ve yer kavramlarının birlikte kullanıldığı bir teori
Specific heat-öz ısı : 1 gram malzemenin sıcaklığını 1 derece artırmak için gerekli olan ısı
Spherical aberration-küresel bozulma : Bir lensteki yüzey üzerindeki bozulma veya küresel aynaların küresellikten sapması
Spring constant-halka sabiti : Birim uzunluğundaki halkaları bir arada tutan kuvvet Metre başına Newton olarak birimlendirilir
Stable equilibrium-kararlı denge : Bir cismin denge konumundan veya pozisyonundan saptırıldığında tekrar denge konumuna dönmek istemesidir
Standing wave-duran dalga : Birbirine karşı hareket eden frekansları ve genlikleri aynı olan iki dalganın yaptığı girişim olayıdır Sonuç dalgası nodal ve antinodal bölgeler olarak sınıflandırılır
Static friction-statik sürtünme : Durgun yüzeyle arasında oluşan sürtünme kuvveti
Stimulated emission-eşdeğer salınım : Atoma gelen bir foton yüzünden atomun foton salması olayıdır Geln fotonun enerjisi ile çıkan fotonun enerjisi aynıdır
Strange-acayip : Üçüncü kuark çeşidi
Strange particle-acayip parçacık : Acaiplik değeri sıfırdan farklı olan parçacıklar için kullanılır Kuark modelinde bir veya birden fazla kuarkın acayiplik kuantum sayısına sahip olması durumudur
Strong force-baskın kuvvet : Çekirdeklerin içinde bulunan nükleonları birarada tutan kuvvet
Subcritical-kritikaltı : Her parçalanma sonucunda ortalama birden az nötronun ortaya çıkması olayıdır
Supercritical-süperkritik : Zincirleme reaksiyon sonucunda birden fazla nötronun çıkması ile reaksiyonun artarak devam etmesi Atom bombasının patlaması iyi bir örnektir
Superposition-süperpozisyon : İki veya daha fazla dalganın uzayda bir yerde üst üste gelmesi olayıdır
Systeme International d'Units-Uluslararası Birim Sistemi : Metrik ölçüm sisteminin fransızca adı
System International, Birim Sistemi
T-
Terminal speed : The speed obtained in free fall when the upward force of air resistance is equal to the downward force of gravity
Tesla : The SI unit of magnetic field
Thermal energy : Internal energy
Thermal equilibrium : A condition in which there is no net flow of thermal energy between two objects This occurs when the two objects obtain the same temperature
Thermal expansion : The expansion of a material when heated
Thermodynamics-termodinamik : Fiziğin, ısı ve diğer enerjiler arasındaki ilişkisini inceleyen dalıdır
Thermodynamics, first law of-termodinamiğin birinci yasası : Bir sistemin iç enerjisi, sisteme aktarılan ısı artı sistem üzerine yapılan iş ile artırılabilir
Thermodynamics, second law of-termodinamiğin ikinci yasası : Üç özdeş form vardır : (1) Çevresine ısı yaymayan ve mekanik iş ile çalışan bir ısı makinesi yapılamaz (2) Düşük sıcaklıktan daha yüksek sıcaklığa ısı transferi yaparak elde edilen soğutucular ancak mekanik iş kullanılarak yapılabilir (3) Bir sistemin entropisi daima artma eğilimindedir
Thermodynamics, third law of-termodinamiğin üçüncü yasası : Mutlak sıfıra deneysel olarak yaklaşılabilir fakat ulaşılamaz
Thermodynamics, zeroth law of-termodinamiğin sıfırıncı yasası : A ve B nesneleri C nesnesi ile termodinamik dengede ise A ve B kendi başlarına da termodinamik dengededir
Top-üst : Altıncı kuark çeşididir
Torque-moment : Kuvvetin döndürücü etkisi Kuvvetle yarıçapın (etrafında dönmenin olduğu noktaya olan uzaklık) çarpımıdır Sıfırdan farklı bir moment (net moment) bir cismin açısal momentumunu değiştirir
Total internal reflection-toplam iç yansıma : Kırılma indisi yüksek olan bir ortamdan kırılma indisi küçük ortama geçen dalganın kritik açının hemen altındaki açılarda yansımalar yapmasıdır
Translational-dönüştürülebilir : Dönme doğulusunun değiştirilmesi durumudur
Transverse wave-yansıyan dalga : Bir ortam içinde titreşen dalganın titreşimlerinin bu ortam içindeki ilerleme doğrultularına dik olma durumudur
Trough-yarık : bozulan dalganın içinde oluşan vadi
U-
Umbra-umbra : Işık kaynağının ulaşamadığı bir gölgenin en karanlık kısmı
Uncertainty principle-belisizlik ilkesi : Bir cismin, aynı doğrultuda olan konumunun ve momentumunun (skaler) çarpımları Planck sabitinden daima büyüktür Dpx Dx >= h Belirsizlik ilkesi eneji ve zamana da uygulanabilir
Universal gravitation, law of-evrensel çekim yasası : F = G M1M2/ r2, denklemdeki F evrendeki bir cisme etki eden kuvvet, G evrensel çekim sabiti, M1 ve M2 etkileşen kütleleri, r ise kütle merkezleri arasındaki uzaklığı göstermektedir
Unstable equilibrium-kararsız denge durumu : Denge konumu civarında serbest bırakıldığında denge konumundan uzaklaşılma olaydır
V-
Van der Waals bonding-van de Waals bağı : Atom veya moleküller arasındaki elektrik etkileşmelerinden otaya çıkan zayıf bağlanma
Vector-vektör : Büyüklüğü ve doğrultusu olan bir nicelik
Velocity-hız : Bir cismin süratini ve yönünü belli eden vektörel bir nicelik
Vibration-titeşim : Denge konumu veya şekli etrafında hareket etme
Virtual image-sanal görüntü : Görüntüden bulunduğu yerden gelen ışık ile oluşan görüntü
Viscosity-akışkanlık : Sıvı içerisindeki sürtünme
Volt-volt : SI sisteminde elektriksel potansiyelin birimi 1 volt luk gerilim, 1 ohmluk direnç üzerinden 1 amperlik akımın geçmesini sağlar
W-
Watt-watt : Gücün SI sistemindeki birimi, 1 Joule/watt The SI unit of power, 1 joule per second
Wave-dalga : Enerjinin bir aracı malzeme olmadan bir yerden başka bir yere aktarılması
Wavelength-dalgaboyu : Peiyodik bir dalganın tekrarlanan en kısa uzunluğudur Bu dalganın bir tepesinden diğer tepesine olan uzaklıktır
Weak force-zayıf kuvvet : Beta sönümüne neden olan kuvvet Bu kuvvet W ve Z0 parçacıkları arasındaki değişimden kaynaklanır Lepton ve hadronların hepsi bu tür kuvvetler etkileşirler
Weight-ağırlık : Bir referans sistemine göre durgun olan nesneye etki eden kuvvet Bazı eylemsiz sistemler için bir nesneyi çeken çekici kuvvet W = mg
Work-iş : Bi cismi bir yerden başka bir yere hareket ettiren kuvvetin harcadığı enerji Enerji birimindedir Joule olarak tanımlanır
X-
X ray-X-ışını : Yüksek enerjili fotonlar, katot ışınlarından türetilebilir veya atomlardaki elektronların üst enerji seviyelerinden daha alt enerji seviyelerine düşmesinden elde edilebilir X-ışınlarının frekansı mor ötesi ve gamma ışınları arasındadır
|