Basit Yumurtalık (Over) Kistleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-08-2012

Yumurtalık Kistleri
Basit Yumurtalık (Over) Kistleri

Basit Yumurtalık (Over) Kistleri

Yumurtalık (Over) Kistleri

Fonksiyonel (işlevsel, basit) kistler ya folikülün büyümeye devam etmesiyle (folikül kisti) veya oluşan sarı cismin gerilememesiyle (corpus luteum kisti) ortaya çıkarlar

İşlevsel kistler yumurtalıklarda üreme çağında en sık görülen kist türleridir

Folikül kisti, Yumurta kisti:

ü Gençlerde en sık rastlanan kistlerin başında gelir

Gelişen yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi nedeni ile olduğu düşünülmektedir

Büyüklükleri genelde 2-3 santimetredir, nadiren 5 santimetreyi aşar

Oldukça gergin ve içinde berrak sıvı içeren kistlerdir

Herhangi bir komplikasyon yaratmazlar

Ultrasonda folikül kistleri sıvı dolu,eşit yoğunlukta,yuvarlak görünümlü olup solid (sıvı dışı yapı) komponent içermez

ü Nedeni tam bilinmemektedir, ancak kabul edilen bazı teoriler vardır

Kronik iltihap gibi yumurtalıklara giden kan miktarının arttığı durumlarda foliküllere ulaşan hormon miktarlarının normalden fazla olması nedeni ile gelişebileceği kabul gören oluş mekanizmasıdır

Başka bir olası neden ise beyinden salgılanan yüksek gonadotropin hormonu varlığında (FSH,LH) overlerin olması gerekenden fazla uyarılması neticesinde ortaya çıktıklarıdır

Gonadotropin miktarı normal sınırlarda olsa dahi bunların salgılanış şekillerinde meydana gelen dengesizlikler de gelişmiş yumurta hücresinin çatlamasını engelleyebilir ve follikül kistine yol açabilir

Gonadotropinlerin salgılanış şeklini bozan pek çok etken olsada genelde altta yatan bir sebep bulunamaz

Stres bu etkenlerden biridir

ü Follikül kistleri genelde belirti vermezler

Patlaması yada kendi etrafında dönmesi ve akut batın tablosu yaratması yok denebilecek kadar azdır

Bazen östrojen hormonu salgılayarak adet düzensizliğine neden olabilir

Sıklıkla başka bir nedenle yapılan ultrason incelemesi esnasında fark edilen follükül kistleri, belirti verdiğinde en sık adet gecikmesine neden olur ve hastalar bu gecikme nedeni ile jinekoloğa müracaat ettiğinde fark edilirler

ü Follikül kistleri genelde kendiliğinden kaybolur ve tedavi gerektirmez

Üreme çağındaki kadınlarda saptanan ve 5 santimetreden küçük kistler takibe alınır

Hasta bir ay sonra yeniden muayeneye çağırılır

Kistin 1-2 adet dönemi sonrasında kendiliğinden kaybolması beklenir

Bazı zamanlarda kistin küçülmesini kolaylaştırmak için doğum kontrol hapları verilebilir

Burada amaç beyinden salgılanan gonadotropinleri baskılayarak yumurtalıklar üzerindeki uyarıyı ortadan kaldırmaktır

Tedaviye rağmen küçülmeyen yada büyüme gösteren kistlerde ameliyat gerekli olabilir

Bu kistler genellikle üreme çağındaki genç kadınlarda görüldüğü için ameliyat esnasında yumurtalığa zarar vermeden sadece kist çıkartılır

Korpus (corpus) luteum kisti:

ü Normalde her yumurtlamadan sonra yumurta hücresinin atıldığı doku farklılaşır ve korpus luteum adı verilen dokuya dönüşür

Korpus luteumun görevi olası bir gebelikte düşük olmadan gebeliğin rahme yerleşmesini sağlayan progesteron adı verilen hormonun plasenta fonskiyonel hale gelene kadar üretilmesidir

Bu doku zaman zaman içinde sıvı birikmesi nedeni ile kistleşebilir

Genelde 3-4 cm büyüklüğündedir

Bu kistler folikül kistlerinden daha büyük olmaya meyillidirler ve genellikle ilk saptandıklarında bir mandalina büyüklüğünde olup takip sürecinde daha da büyüyebilirler

ü Hormon salgılaması olduğu için adet rötarına yol açabilir

Kist içine kanama olursa kasıklarda ağrı görülebilir

Bazen patlayıp karın içine kanamaya yol açabilir

Bu durumda dış gebelik ile karıştırılabilir

ü Herhangi bir komplikasyon gelişmediği durumlarda tedavi gerektirmez

Folikül kistlerinde olduğu gibi kendiliğinden veya doğum kontrol hapları yardımıyla kaybolmaları mümkün olmakla beraber bu süreç folikül kistlerine göre daha uzun olabilir

İnklüzyon kisti:

Sıklıkla rahim ameliyatı esnasında rastlanan fonksiyonel olmayan bir kisttir

Çoğu mikroskopik boyuttadır

Hiçbir belirti vermez ve ultrasonda da fark edilemez

Muhtemelen her yumurtlamadan sonra yumurtalık cidarının bütünlüğünün bozulmasını takiben iyileşme döneminde doku içerisinde germinal epitel adı verilen hücre türünün hapsolmasından kaynaklanmaktadır

Bazı araştırmacılar bu kistçiklerin uzun dönemde habis değişime uğrayabileceğini ve yumurtalık kanserinin öncülü olabileceğini iddia etmektedirler

Teka-lutein kisti (Gebelikte Kist) :

Aşırı hormon salgısına bağlı olarak ortaya çıkar

Erken gebelikte görülür

Hemen hemen her zaman çift taraflıdır ve 10 cm kadar büyük olabilirler

Sıklıkla kısırlık tedavisi alanlarda görülür

Tedavide yatak istirahati ve takip gerekir

Bazı durumlarda cerrahi tedavi gerekli olabilir

Gebelik Luteoması:

Gebelik esnasında görülen solid yapıda bir kitledir

Bazen 20 cm kadar büyüyebilir

Hastaların 4'te birinde fazla miktarda salınan erkeklik hormonuna bağlı olarak tüylenmede artış saptanabilir

Gebelik sona erdiğinde kendiliğinden geriler

Ancak diğer tümürlerden ayrımının yapılması gerekir

Polikistik over hastalığı (PCO):

Yumurtalık kistlerinde anlatılmış olmasına karşın burada tek büyük bir kist değil çok sayıda ve milimetrik boyutlarda kistin yumurtalık içinde bulunması söz konusudur

PKO adı verilen durum herhangi bir nedenle yumurtlamanın uzun süreli olarak yarıda kalması sonucu oluşur

Her ay gelişerek çatlaması gereken folükül, gelişiminin belli bir aşamasında takılır ve ufak bir kist olarak yumurtalık dokusu içindeki yerini alır

Bu durum uzun süreli tekrarladığında yumurtalık içinde yan yana dizili çok sayıda kist oluşur

Bu nedenle hastalığa polikistik over adı verilir

09-08-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Basit Yumurtalık (Over) Kistleri Yumurtalık Kistleri Basit Yumurtalık (Over) Kistleri Basit Yumurtalık (Over) Kistleri Yumurtalık (Over) Kistleri Fonksiyonel (işlevsel, basit) kistler ya folikülün büyümeye devam etmesiyle (folikül kisti) veya oluşan sarı cismin gerilememesiyle (corpus luteum kisti) ortaya çıkarlar İşlevsel kistler yumurtalıklarda üreme çağında en sık görülen kist türleridir Folikül kisti, Yumurta kisti: ü Gençlerde en sık rastlanan kistlerin başında gelir Gelişen yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi nedeni ile olduğu düşünülmektedir Büyüklükleri genelde 2-3 santimetredir, nadiren 5 santimetreyi aşar Oldukça gergin ve içinde berrak sıvı içeren kistlerdir Herhangi bir komplikasyon yaratmazlarUltrasonda folikül kistleri sıvı dolu,eşit yoğunlukta,yuvarlak görünümlü olup solid (sıvı dışı yapı) komponent içermez ü Nedeni tam bilinmemektedir, ancak kabul edilen bazı teoriler vardır Kronik iltihap gibi yumurtalıklara giden kan miktarının arttığı durumlarda foliküllere ulaşan hormon miktarlarının normalden fazla olması nedeni ile gelişebileceği kabul gören oluş mekanizmasıdır Başka bir olası neden ise beyinden salgılanan yüksek gonadotropin hormonu varlığında (FSH,LH) overlerin olması gerekenden fazla uyarılması neticesinde ortaya çıktıklarıdır Gonadotropin miktarı normal sınırlarda olsa dahi bunların salgılanış şekillerinde meydana gelen dengesizlikler de gelişmiş yumurta hücresinin çatlamasını engelleyebilir ve follikül kistine yol açabilir Gonadotropinlerin salgılanış şeklini bozan pek çok etken olsada genelde altta yatan bir sebep bulunamazStres bu etkenlerden biridir ü Follikül kistleri genelde belirti vermezler Patlaması yada kendi etrafında dönmesi ve akut batın tablosu yaratması yok denebilecek kadar azdır Bazen östrojen hormonu salgılayarak adet düzensizliğine neden olabilir Sıklıkla başka bir nedenle yapılan ultrason incelemesi esnasında fark edilen follükül kistleri, belirti verdiğinde en sık adet gecikmesine neden olur ve hastalar bu gecikme nedeni ile jinekoloğa müracaat ettiğinde fark edilirler ü Follikül kistleri genelde kendiliğinden kaybolur ve tedavi gerektirmez Üreme çağındaki kadınlarda saptanan ve 5 santimetreden küçük kistler takibe alınırHasta bir ay sonra yeniden muayeneye çağırılır Kistin 1-2 adet dönemi sonrasında kendiliğinden kaybolması beklenir Bazı zamanlarda kistin küçülmesini kolaylaştırmak için doğum kontrol hapları verilebilir Burada amaç beyinden salgılanan gonadotropinleri baskılayarak yumurtalıklar üzerindeki uyarıyı ortadan kaldırmaktırTedaviye rağmen küçülmeyen yada büyüme gösteren kistlerde ameliyat gerekli olabilir Bu kistler genellikle üreme çağındaki genç kadınlarda görüldüğü için ameliyat esnasında yumurtalığa zarar vermeden sadece kist çıkartılır Korpus (corpus) luteum kisti: ü Normalde her yumurtlamadan sonra yumurta hücresinin atıldığı doku farklılaşır ve korpus luteum adı verilen dokuya dönüşürKorpus luteumun görevi olası bir gebelikte düşük olmadan gebeliğin rahme yerleşmesini sağlayan progesteron adı verilen hormonun plasenta fonskiyonel hale gelene kadar üretilmesidir Bu doku zaman zaman içinde sıvı birikmesi nedeni ile kistleşebilir Genelde 3-4 cm büyüklüğündedirBu kistler folikül kistlerinden daha büyük olmaya meyillidirler ve genellikle ilk saptandıklarında bir mandalina büyüklüğünde olup takip sürecinde daha da büyüyebilirler ü Hormon salgılaması olduğu için adet rötarına yol açabilir Kist içine kanama olursa kasıklarda ağrı görülebilir Bazen patlayıp karın içine kanamaya yol açabilir Bu durumda dış gebelik ile karıştırılabilir ü Herhangi bir komplikasyon gelişmediği durumlarda tedavi gerektirmezFolikül kistlerinde olduğu gibi kendiliğinden veya doğum kontrol hapları yardımıyla kaybolmaları mümkün olmakla beraber bu süreç folikül kistlerine göre daha uzun olabilir İnklüzyon kisti: Sıklıkla rahim ameliyatı esnasında rastlanan fonksiyonel olmayan bir kisttirÇoğu mikroskopik boyuttadır Hiçbir belirti vermez ve ultrasonda da fark edilemez Muhtemelen her yumurtlamadan sonra yumurtalık cidarının bütünlüğünün bozulmasını takiben iyileşme döneminde doku içerisinde germinal epitel adı verilen hücre türünün hapsolmasından kaynaklanmaktadır Bazı araştırmacılar bu kistçiklerin uzun dönemde habis değişime uğrayabileceğini ve yumurtalık kanserinin öncülü olabileceğini iddia etmektedirler Teka-lutein kisti (Gebelikte Kist) : Aşırı hormon salgısına bağlı olarak ortaya çıkarErken gebelikte görülür Hemen hemen her zaman çift taraflıdır ve 10 cm kadar büyük olabilirler Sıklıkla kısırlık tedavisi alanlarda görülür Tedavide yatak istirahati ve takip gerekir Bazı durumlarda cerrahi tedavi gerekli olabilir Gebelik Luteoması: Gebelik esnasında görülen solid yapıda bir kitledir Bazen 20 cm kadar büyüyebilir Hastaların 4'te birinde fazla miktarda salınan erkeklik hormonuna bağlı olarak tüylenmede artış saptanabilir Gebelik sona erdiğinde kendiliğinden geriler Ancak diğer tümürlerden ayrımının yapılması gerekir Polikistik over hastalığı (PCO): Yumurtalık kistlerinde anlatılmış olmasına karşın burada tek büyük bir kist değil çok sayıda ve milimetrik boyutlarda kistin yumurtalık içinde bulunması söz konusudur PKO adı verilen durum herhangi bir nedenle yumurtlamanın uzun süreli olarak yarıda kalması sonucu oluşur Her ay gelişerek çatlaması gereken folükül, gelişiminin belli bir aşamasında takılır ve ufak bir kist olarak yumurtalık dokusu içindeki yerini alır Bu durum uzun süreli tekrarladığında yumurtalık içinde yan yana dizili çok sayıda kist oluşur Bu nedenle hastalığa polikistik over adı verilir