09-06-2012
|
#2
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Hayvansal Dokular Konu Anlatımı
E-Kan Dokusu
1-Mezoderm orijinlidir
2-Hücre ve hücreler arası maddeden oluşur
3-Akışkandır Damar ve kalp sistemi gibi kapalı ortamda bulunur Vücutta kayıbı görülebilen tek dokudur
4-Hücreleri eritrositler , leukosit ve trombositlerdir Kanın % 45 ‘ini oluştururlar
5-Ara maddeye plazma denir Kanın % 55 ‘ini oluşturur
6-Akışkan olan dokuda hareket kalbin etkisiyle sağlanır
7-Tek hücreli ve mikroskobik organizmalarda bu doku bulunmaz
8-Hücreleri kısa ömürlüdür Doku devamlı yenilenir
Hücreler
Alyuvarların Özellikleri
1-1 mm kanda 5 milyon tane bulunur Değişik canlılarda farklıdır (Tavukta 3 , Kedide 9 milyon) kansızlıkta azalır Oksijen yetersizliğinde artar
2-yuvarlak yası hücrelerdir
3-Memeliler hariç Diğer omurgalılarda çekirdeklidir (Ancak çekirdek görev yapmaz )
4-Yalnız lamada eritrositler elips şeklinde ve çekirdeklidir
5-Kanda bulunan olgun eritrositlerde nukleus , E R , R N A , mitekondri , sentrozom , ribozom vb organeller bulunmaz
7-Ortalama ömürleri 120 gündür
8-Sitoplazmalarında hemoglobin ve karbonik anhidraz gibi enzimler taşır
9-Boyanmamış eritrositlerin rengi hemoglobin içeriğine bağlı olarak yeşilden ten rengine değişir
10-Eritrosit zarındaki mukopolisakaritlerin antijen özelliğinden dolayı kan grupları oluşur
11-İnsanın 5 ayından itibaren alyuvarlar kırmızı kemik iliğinde üretilir
12-Ergin alyuvarlarda mitekondri olmadığında gerekli enerji O2 ‘siz solunumla sağlanır
13-Yaşlanan alyuvarlar dalak , karaciğer ve kemik iliğindeki makrofaglar tarafından parçalanır
14-Kandaki hareketi yavaştır
NOT :
1-Hemoglobin in beta zincirindeki valin aminoasit inin yerini gulutamin in alması eritrositin yapısını bozarak orak şeklinin oluşmasına neden olur (Orak hücreli anemi )
2-Hemoglobin sentezi ile alyuvar sayısının birbirleri ile ilişkisi yoktur Demir etkisinde hemoglobin sentezi azalır ;ancak alyuvar üretimi sürer
3-Kanda oksijen miktarı azalınca karaciğer ve böbreklerden salınan eritroprotein , eritrosit yapımını uyarır
Akyuvarların Özellikleri :
1-Çekirdeklidir
2-Renksizdir
3-Amipsi hareket ederler
4-damarların dışına çıkabilirler
5-kırmızı kemik iliği ve lenfatik yapılarda oluşurlar
6-Ortalama 1mm kanda 4000-11000 arasında bulunurlar
7-Enfeksiyon , alerjik durum ve beslenmeden sonra sayıları artar
8-Kan dışında bağ doku ve diğer dokularda da görülürler
9-Kan dokusunu geçici süre kullanırlar Bağ dokusunda daha uzun süre kalırlar
10-Lenf dolaşımında bulunurlar
11-Ömürleri 1-2 saat ile 15 gün sürebilir
12-Kandaki sayısı ile enfeksiyonun şiddeti arasında doğru orantı vardır
13-Viral hastalıklarda sayısı azalır
Akyuvarlar granulosit ve agranulosit olmak üzere iki hücre grubuna ayrılır
A- Agranulositler:
a)Lenfositler:
1-En küçük akyuvarlardır
2-Nukleus büyük ve düzdür
3-Hareket az veya hiç yoktur
4-Kırmızı kemik iliğinde oluşurlar,daha sonra timüs ve sindirim sistemi lenfoid yapılarına giderek olgunlaşırlar ve tekrar kana geri dönerler
5-Vücudun hücresel ve humoral olarak savunulmasında görev alırlar
6-Gereğinde damar dışına çıkıp diğer dokulara geçerler
7-Bağ dokusuna geçip fibroblastlara dönüşebilirler
8-Merkezi sinir sistemi hariç her dokuda görülürler
9-Uzun ömürlü hücrelerdir
b)Monositler:
1-En büyük akyuvarlardır
2-Nukleus yuvarlak ,atnalı veya fasulye şeklinde olabilir
3-Sitoplazma granulsüz ve boldur
4-Çok hareketlidirler
5-Kırmızı kemik iliğinde oluşurlar
6-Bakteri , yabancı cisim ve hücre atıklarını fagositozla yok ederler
7-Gereğinde bağ dokusuna geçerek makrofajlara dönüşürler
8-Karaciğer Kupffer hücreleri ve akciğerlerdeki makrofajların orijinini oluştururlar
B- Granulositler:
a)Nötrofiller:
1-Çok hareketlidirler
2-Sitoplazmaları asidik ve bazik boyarlarla boyanmaz
3-Bakteri yel enfeksiyonlarda sayıları artar
4-Ameboid hareketlerle yabancı cisimleri fagositozla yok ederler
5-Gereğinde damar dışına çıkıp diğer dokularda fagositoz yaparlar
b)Eozinofiller:
1-Asit boyalarla pembeye boyanırlar
2-Ameboid hareket ederler
3-Kanda ve bağ dokusunda fagositoz vücud savunulmasında rol alırlar
4-Daha çok antijenlere karşı görev yaparlar
5-Alerji ,paraziter hastalıklarda ve aşırı duyarlılıkta sayıları artar
c)Bazofiller:
1-Bazik boyalarla maviye boyanırlar
2-Histamin ve heparin içerirler
3-Bağ dokusu mast hücrelerine çok benzerler
4-Yangı oluşumunda rol oynarlar
Trombositlerin özellikleri
1-Megakaryosit denen dev hücrelerin sitoplazmik parçalarıdır
2-Balık,kurbağa,sürüngen ve kuşlarda çekirdekli ve gerçek hücresel yapılardır
3-Memelilerde sitoplazmik partiküllerdir Gerçek hücre değillerdir
4-Normalde ömürleri 8-10 gündür
5-Kanın pıhtılaşmasında rol alırlar
6-Omurgalılarda trombositlerin yaptığı işi omurgasızlarda akyuvarlar yapar
7-Gerçek pıhtılaşma mekanizması omurgalılarda görülür
8-Memeliler hariç diğer omurgalılarda troımbositler kan köken hücrelerinden farklılaşır
F-Kas Dokusu:
1-Mezodermden orijin alır
2-Hücreler arası madde bağ dokusundan oluşur
3-Hücreler ipliksi ve mekik şeklindedir
4-Hücre sitoplazmasında bol miktarda miyofibriller bulunur
5-Hücrelerin kontraksiyon ve ekspansiyon yetenekleri vardır
6-Hayvansal çok hücrelilerde vücud ve organ hareketini sağlar
7-Dokunun bölünme ve rejenerasyon yeteneği yoktur
8-Bol miktarda kan damarı ve sinirler içerir
9-Uyarı aldıklarında kimyasal bağ enerjisini mekanik enerjiye çevirirler
10-Uyarı alma,uyarı iletme ve uyarma yetenekleri vardır
Yüksek yapılı (Omurgalılarda) İskelet kası (Çizgili kas) dokusu,Organ kası (Düz kas) dokusu ve kalp kası dokusu olmak üzere üç tip kas dokusu vardır
a-Çizgili kaslar:
1-İstemli çalışırlar
2-Motor sinirlerle uyarılır
3-İskelet sistemi üzerinde bulunur; vücudun hareketini sağlar
4-Hücrelerin kaynaşması sonucu çok çekirdekli görünürler
5-Kasılmaları hızlı ve şiddetlidir
6-Gerektiğinde oksijensiz solunum yaparlar; yorgunluk görülür
7-Glikojen depolarlar
8-Bolca keratin –P içerirler
9-Actin ve miyozin flamentleri düzgün sıralanış ( bantlaşma) gösterir
10-Yapısındaki miyoglobulin den dolayı kırmızı renkte görülürler (Beyaz çizgili kaslarda vardır )
11-Eklem bacaklılarda hareket çizgili kaslarla sağlanır Bu nedenle hareket hızlıdır
12-Bütün hücreleri sinirlerle temas halindedir Gelen uyarı aynı anda temas ettiği bütün hücrelerde kasılma meydana getirir
-Beyaz kaslar:Tavukların göğüs kasları, Tavşanda bacak, insanda kol kasları büyük ortanda beyaz kaslardan meydana gelmiştir
Özellikleri:
1-Çok az miyoglobulin içerirler
2-Enerjilerini glikojenin oksijensiz solunumla yıkımından üretirler
3-Kasılmaları hızlı ve büyük güç üretirler
4-Çok kısa sürede yorgunluk gösterirler
5-Mitokondri oranı azdır
6-Kanlanma oranı azdır
7-Ani hareketler (Kaçma, kurtulma vb ) için uygundur
-Kırmızı kaslar: İnsanda bacak kasları, uçan kuşlarda kanat kasları gibi
Özellikleri:
1-Miyoglobulin çoktur
2-Enerjilerinin çoğunu öncelikle yağ asitlerinden karşılar
3-Yavaş kasılırlar
4-Uzun süre yorulmadan çalışırlar
5-Mitokondri sayısı çoktur
6-Kanlanma oranı fazladır
7-Uzun süreli hareketler (Koşma , yürüme , uçma ) için uygundur
b-Düz kaslar:
1-İğ şeklinde hücrelerden oluşur
2-Nukleus tek ve ortadadır
3-Pembe renklidir
4-Kalp hariç organların yapısında bulunur
5-Otonom sistemin kontrolünde çalışır İstemsiz hareket ederler
6-Çalışmaları yavaş olup yorgunluk göstermezler
7-Oksijensiz solunum yapılmaz
8-Glikojen depolanmaz
9-Omurgalılarda organ hareketini sağlar Bazı omurgasızlarda (Yumuşakça,Toprak solucanı vb ) vücud hareketinide sağlar O nedenle bu canlılarda hareket oldukça yavaştır
10-Bantlaşma göstermezler
11-Uterus hariç rejenerasyon (Yenilenme) yetenekleri yoktur
12-Sinirler bir grup hücreyi uyarır, uyartı diğer hücrelere bu hücrelerden yayılır O nedenle bu kaslarda uyartıya verilen cevap yavaştır ve uzun sürelidir
c-Kalp kası:
1-Bantlaşma gösterirler
2-Sadece kalbin yapısında bulunur
3-Otonom sistem tarafından kontrol edilir
4-Bir veya iki nukleuslu olup nukleuslar merkezde bulunur
5-Mitokondri sayısı oldukça fazladır
6-Nöronlar belli noktalarda sinir düğümleri yaparlar;uyartılar hücrelere buradan yayılır
7-Çalışma temposu sinirlerle ve hormonlarla kontrol edilir
8-Kas telleri yan demetlerle birbirine bağlanır (Sadece kalp kasında görülen özellik)
9-Demetlerin arasını bağ dokusu doldurmuş olup bol miktarda kan damarları içerir
10-Ritmik ve otomatik olarak çalışır
11-Rejenasyon yetenekleri yoktur
G-Sinir Dokusu
1-Ektoderm orijinlidir
2-Nöron ve glia hücrelerinden oluşmuştur
3-Fiziksel ve kimyasal uyarıları elektriksel enerjiye dönüştürür
4-Uyarı alma , uyarı iletme ve uyarma özelliği vardır
5-Organizmada iç ve dış değişmelere karşı uygun tepkilerin oluşumunu sağlar
6-Gelişkin şekil omurgalılarda olmaka beraber, süngerler hariç diğer omurgasızlarda da bulunur
7-Nörotransmiter madde (Sinirsel hormon) üreterek salgı bezleri gibi çalışır
8-Rejenerasyon yetenekleri yoktur Ancak periferik sinirlerde aksonları saran schwann hücrelerin etkisi ile aksonlarında oluşan dejenerasyon onarılabilir
9-Organizmada merkezi(Beyin ve omurilik) ve çevresel sinir sistemini oluşturur
10-Çevresel sistemde ara madde bağ dokusundan oluşurken , merkezi sistemde ara madde nöroglia tarafından oluşturulur
a-Hücreleri: (Nöronlar)
1-Kimyasal ve fiziksel olarak uyarılır
2-Uyarıyı elektriksel olarak hücre zarında taşır
3-Uyartıyı kimyasal olarak başka hücreye aktarır
4-Nörotransmiter maddeleri üretir (Akson uçlarında)
5-Uzantılarını kısmen dejenere edebilirler
6-Hücre gövdesinden kısa (Dendirt ) ve uzun (Akson) uzantıları bulunur
7-Uyarı dendirt ve hücre gövdesi ile alınır , akson uçları ile verilir
b-Ara madde (Nöroglia dokusu)
1-Glia ve schwann hücreleri tarafından oluşturulur
2-Nöronların arasını, nöron hücrelerinin uzantıları ve glia hücreleri extrasellular boşluk kalmayacak şekilde doldururlar
3-Glia hücreleri ; sinir dokusunun ,beslenmesinde , solunumunda ve desteklenmesinde rol oynar
4- Dokuda ölen sinir hücrelerinin yerini doldurur
5-Ara maddesinden izole edilen sinir hücresi ölür
NOT: Retikula Endotelial Sistem:
Bulunduğu Yapı ve organlar :
1-Bağ dokusu ---------- Histiyositler
2-Karaciğer ---------- Kupffer hücresi
3-Akciğer ---------- Makrofaglar
4-Lenf düğümleri ----- Makrofaglar
5-Dalak --------- Makrofaglar
6-Kemik iliği ---------- -Makrofaglar
7-Kemik ---------- Osteoklast
8-Merkezi sinir sis --- -Glia hücreleri
9-Eklem sıvısı -------- -Tip A hücresi
|
|
|