Psikofarmatiklerin Sınıflandırılması

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-06-2012

Sakinleştiriciler

Hipnotik sedatif adıyla da bilinen bu ilaçlar sinir sisteminin işlevini baskılar

Bu sınıfta yer alan barbitüratlar ağır yan etkileri nedeniyle günümüzde sık kullanılmamaktadır

Daha özel etkili ve kullanımı kolay ilaçların geliştirilmesi barbitüratlann uyku verici ve yatıştırıcı amaçla kullanımını önemli ölçüde kısıtlamıştır

Buna karşılık başka alanlarda (örneğin sara ve anesaaai) önemini korumaktadır

Hafif yatıştırıcılar

Bunaltı giderici yatıştırıcı ve kas gevşetici etkilere sahiptir

Bu gruptaki ilaçlardan bazılan havale önleyici olarak da kullanılmaktadır

İnsanlık için önemli boyutlar kazanan bunaltıyı azalttığından günümüzde sıklıkla aşırı ve yersiz kullanılmaktadır

Aynca bu ilaçların yan etkilerine fazla önem verilmemektedir

Güçlü yatıştırıcılar (nöroleptikler antipsikotikler)

Varsam giderici (antihalüsinojen) olarak ve ağır psikozlarda özellikle şizofreni tedavisinde kullanılır

Genel olarak merkez sinir sisteminin tüm işlevlerinde seçici bir yavaşlama yaparlar

Ağrı kesici ilaçların ve uyku ilaçlarının etkilerini daha da güçlendirirler

Hayvanlar ve insanlarda derin bir uyku ya da ileri derecede sakinlik yaratmadan kendiliğinden ortaya çıkan hareketlerde yavaşlama çevreden gelen uyanlara ilgisizlik duygusal aldırmazlık girişimcilik ve eyleme geçmede yavaşlamaya yol açarlar

Bu belirtilerle ortaya çıkan tablo “nöroleptik sendrom” olarak da adlandırılır

Antidepresanlar

Sık rastlanan bir duygulanım bozukluğu olan ruhsal çöküntüyü gideren ilaçlardır

Kimyasal etkilerine göre iki ana gruba ayrılırlar: Merkez sinir sisteminin bir enzimi olan mono amino oksidazın (MAO) işlevini engelleyen ve engellemeyenler îkinci grupta yer alan antidepresanlar birinci gruptaki ilaçların yetersiz kaldığı durumlarda kullanılır

Bu gruptaki ilaçların güçlü antidepresan etkileri bulunmasına karşın bunlar yan etkilerinin çokluğu ve birçok öteki ilaçla olumsuz etkileşimleri nedeniyle yaygın olarak kullanılmazlar

Psikostimülanlar (ruhsal uyarıcı ilaçlar)

Bu grup ilaçlara en tipik örnek amfetamİndir

Amfetaminin etkileri daha çok doza bağlıdır

Düşük dozlarda uyanıklılık dikkat artışı yorgunluk duygusunun kaybı kendine güven girişimci davranışlarda artış mutluluk coşku gibi etkiler görülür

Daha yüksek dozlarda ve yineleyen biçimde alındığında ise yukarda sayılan etkilerin karşıtı sonuçlar görülür

Baş ağrısı çarpıntı yorgunluk bitkinlik huzursuzluk zihin bulanması hezeyanlar ya da tam bitkinlik ortaya çıkar

Nootropik ilaçlar (sinir hücrelerini olumlu yönde etkileyen ilaçlar)

Bu ilaçlar etkilerini zihinsel işlevler üzerinde gösterir

09-06-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Psikofarmatiklerin Sınıflandırılması Sakinleştiriciler Hipnotik sedatif adıyla da bilinen bu ilaçlar sinir sisteminin işlevini baskılar Bu sınıfta yer alan barbitüratlar ağır yan etkileri nedeniyle günümüzde sık kullanılmamaktadır Daha özel etkili ve kullanımı kolay ilaçların geliştirilmesi barbitüratlann uyku verici ve yatıştırıcı amaçla kullanımını önemli ölçüde kısıtlamıştır Buna karşılık başka alanlarda (örneğin sara ve anesaaai) önemini korumaktadır Hafif yatıştırıcılar Bunaltı giderici yatıştırıcı ve kas gevşetici etkilere sahiptir Bu gruptaki ilaçlardan bazılan havale önleyici olarak da kullanılmaktadır İnsanlık için önemli boyutlar kazanan bunaltıyı azalttığından günümüzde sıklıkla aşırı ve yersiz kullanılmaktadır Aynca bu ilaçların yan etkilerine fazla önem verilmemektedir Güçlü yatıştırıcılar (nöroleptikler antipsikotikler) Varsam giderici (antihalüsinojen) olarak ve ağır psikozlarda özellikle şizofreni tedavisinde kullanılır Genel olarak merkez sinir sisteminin tüm işlevlerinde seçici bir yavaşlama yaparlar Ağrı kesici ilaçların ve uyku ilaçlarının etkilerini daha da güçlendirirler Hayvanlar ve insanlarda derin bir uyku ya da ileri derecede sakinlik yaratmadan kendiliğinden ortaya çıkan hareketlerde yavaşlama çevreden gelen uyanlara ilgisizlik duygusal aldırmazlık girişimcilik ve eyleme geçmede yavaşlamaya yol açarlar Bu belirtilerle ortaya çıkan tablo “nöroleptik sendrom” olarak da adlandırılır Antidepresanlar Sık rastlanan bir duygulanım bozukluğu olan ruhsal çöküntüyü gideren ilaçlardır Kimyasal etkilerine göre iki ana gruba ayrılırlar: Merkez sinir sisteminin bir enzimi olan mono amino oksidazın (MAO) işlevini engelleyen ve engellemeyenler îkinci grupta yer alan antidepresanlar birinci gruptaki ilaçların yetersiz kaldığı durumlarda kullanılır Bu gruptaki ilaçların güçlü antidepresan etkileri bulunmasına karşın bunlar yan etkilerinin çokluğu ve birçok öteki ilaçla olumsuz etkileşimleri nedeniyle yaygın olarak kullanılmazlar Psikostimülanlar (ruhsal uyarıcı ilaçlar) Bu grup ilaçlara en tipik örnek amfetamİndir Amfetaminin etkileri daha çok doza bağlıdır Düşük dozlarda uyanıklılık dikkat artışı yorgunluk duygusunun kaybı kendine güven girişimci davranışlarda artış mutluluk coşku gibi etkiler görülür Daha yüksek dozlarda ve yineleyen biçimde alındığında ise yukarda sayılan etkilerin karşıtı sonuçlar görülür Baş ağrısı çarpıntı yorgunluk bitkinlik huzursuzluk zihin bulanması hezeyanlar ya da tam bitkinlik ortaya çıkar Nootropik ilaçlar (sinir hücrelerini olumlu yönde etkileyen ilaçlar) Bu ilaçlar etkilerini zihinsel işlevler üzerinde gösterir