Zihnin Metafiziği

Nebuchadnezzar'ın diğer tayfalarıyla birlikte oturduğu masada Mouse "Makineler Tahıl Ezme'sinin tadının neye benzediğini nereden biliyorlar?" diye sorar Tahıl Ezmesi elbette çok dengeli sanal bir kahvaltının önemli bir parçasıdır Mouse'un sorusu makinelerin zihinleri olduğunu varsayar Soru bilgiye sahip olup olmamaları değil ' Matrix'in insanların deneyimlediği şeyin neye benzediğini bilip bilmemesi ile ilgilidir Biz buna öteki zihinler sorunu diyoruz Aynı şekilde ~Neo için Tahıl Ezmesi'ni tatmanın nasıl bir şey olduğunu kendinin bilip bilmediğini de sorabilirdi Maddeciliği reddetmek için sebeplerden biri de Tahıl Ezmesi'nin tadı gibi ham deneyimlerin kişiden kişiye hiçbir şekilde değişmediği fıkridir Ham deneyimler beyin tarafından dış dünyadan veya Matrix'ten aldığı bir girdiye tepki olarak üretilirler fakat sebepsel olarak atıldırlar bu durumda bilinç tuhaf bir biçimde askıdadır Sanırım bilinç bir fark yaratıyor Tuhaf askıda kalmalar tuhaftır Kuşkuludur Eğer hiç kırmızı görmemiş olsaydım kırmızı : görmenin nasıl bir şey olduğunu bilemezdim Fakat bu kırmızı deneyimlerinin beyin durumları olmadığını göstermez Bu sadece daha ' önce hiç böyle bir beyin durumu yaşamadığım anlamına gelir Brainstorm (Beyin Fırtınası) Filmini seyretmiş miydiniz? İyi fılmdir Başka ; insanların deneyimlerini kaydeden ve sizin bunları edinmenize izin ;' veren bir makine üzerinedir Cool değil mi? Eğer Matris üreticiler bir ' beyin fırtınası makinesi yapmak isteselerdi veya insanlârın algılama ' sistemlerini değiştirmek isteselerdi öyle görünüyor ki bunu kolayca yapabilirlerdi Bir beyin fırtınası makinesiyle bırakın gerçek dünyayı ; Matrix'i bile deneyimleyebilirlerdi Neden olmasın? Unutmayın Matrix makine üretimi bir tindir Maddeciliği reddetmek için en büyük sebep daha önce de bahsettiğimiz gibi zihinsel durumların çok katlı farkındalığıdır Eğer si(i-'A kon bir ağrıverici hem olağan bir acı gibi iş görür hem de silikon durumlar taı-afından değil belki ama belirli beyin durumları tarafından farkına varılan acı gibi hissedilebiliyorsa o zaman acı bu beyin durumuyla özdeş tutulamaz

Fakat ben izin verirseniz farklı bir görüş öne süreceğim Tıpkı Morpheus gibi Yapay kalpler de olağan kalpler gibi iş görüyor ve hatta bir yapay kalbiniz olduğu zaman aynı şekilde hissetmeye devam ediyorsunuz Mesela proaaa bir bacağın tıpkı gerçek bir bacak gibi iş görmesi beklenir Yoksa bir proaaa olmaz Elbette ba- zı proaaaler diğerlerinden iyidir Mükemmel bir proaaa daha iyi değil- se bile tıpkı olağan bir bacak gibi hissedilir Aynı şekilde mükemmel bir ağrıverici de gerçeği gibi hissettirir Gerçekten de eğer işlev mükemmel bir biçimde yerine getirilirse aynı duyguyu yaratır Bu anolojileri niçin veriyoruz Sebebi basit Suni kalpler kalp proaaa bacaklar bacak değildirler Bunlar doğal şeylerin sentetik versiyonlarıdır Analoji kurarsak ağrıverici tıpkı gerçek gibi hissedilir Fakat doğal değildir Bu yüzden de acının kendisi değildir Yapay bir acıdır Ağrıvericinin verdiği acı acının kendisi değil yalnızca bir acıdır belki bu acı diğerleri arasında tek bir fıziksel sinirsel acı durumudur Başka bir deyişle yapay zihin durumlarının geleceği ister doğal zihinlerde olsun ister kendi başlarına zihin ve beynin doğal kimliklerini dışarıda bırakmaz

Şimdi bir an için zihin durumlarının beyin durumları olduğunu varsayalım Neo'nun baş ağrısı örneğin Trinity'nin baş ağrısıyla aynı tip beyin durumu tarafından üretilsin Matris üreticilerin bilinci eğer üzerine düşünürseniz örneğin hayal gücünüze kolaylık olsun Terminator fılmindeki Schwarzenegger'in bilincine benzer bir biçimde fakat yapay olarak silikon beyinde üretilmiştir Bu acaba zihin beden probleminin çözümü mü? Biraz Zihnin gerçekte ne olduğuna dair epey bir bilgimiz var fakat hâlâ önemli bir kavramsal boşluk söz konusu Beynin bilinç üreten hangi özellikleri niçin ve nasıl bilinç üretiyor? Beyni ve zihni özdeş kılsak bile bunu nasıl anlamlı kılacağız? Nasıl açıklayacak nasıl anlaşılır kılacağız?

Bu çok zor bir problem Daha doğrusu tek zor problem Bilinç ile bilince sebep olan sinirsel faaliyetler arasındaki boşluğu doldurmamız gerekiyor ve bunun için de ara kavramlara ihtiyacımız var Bu biraz kurgusal olmak zorunda 0 halde izin verin olayım Şöyle ki: Maddi nesneler farklı açılardan farklı görünürler Çeşitli perspektiflere sahiptirler Örneğin belirli bir perspektiften bir binanın gerçekte dört yüzü olsa da sadece iki yüzünü görebilirim Yaşayan canlıların da bir perspektifı vardır'fakat çevresel uyaranlara tepkilerinde de bir perspektif sergilerler Böylece bilinçli bir varlık kendi hakkında ve çevresindeki dünya hakkında bir perspektife sahiptir Bilinçli bir özne için o bilinçli özne olmanın bir anlamı vardır Bu durumda "bir perspektife sahip olma" özne için bir anlama sahip olmadır Öneğin "bir bina hakkındaki sahip olduğum perspektif' beni "bu benim ofısimin binası ve bugün gitmesem iyi olur" diye düşünmeye sevk eder Farkında olma düşünceyi getirir ve bu açıdan bir anlama sahiptir Beyin böyle bir anlamı nasıl yaratıyor? Belki kendi kendini tarayarak Belki de başka bir şekilde Fakat bu sorunun cevabı ne olursa olsun artık bizim için beyin-zihin özdeşliği anlamlıdır Bilinç beynin yarattığı bir perspektiftir

Bu kadar atıp tutma yeter Yorulduk be! Tamam anlaşıldı Şimdi elimizde ne var? Ha evet maddecilik Güzel Çok zor bir probleme çok kurgusal bir çözümün çok kaba hatlarını çizdik Bu da güzel Üstelik yapay zekâların mümkün olduğuna inanmak için sebeplerimiz var Matrix varsayımı açıkça tasavvur edilebilir ve bütün yanlarıyla tutarlıdır Çok büyük bir ihtimal yok o yüzden kaygılanmaya gerek yok Fakat mümkün Bu iddia çok küçük bir iddia gibi görünebilir ve belki de öyledir Yalnızca bir olasılık olan şeyler felsefecileri heyecanlandırıyor Fakat çok kesin bir şekilde ihmal edilen bazı alanlarda sadece küçük bir olasılık için akıl yürütmek utanılacak bir şey değildir Ayrıca unutmayın ki ben 0 değilim ve gün doğumlarına uçamam hatta bunlar sanal olsa bile

Matrix ve Felsefe
Zihin ve Beden Problemi
Türkçesi: Murat Sağlam
Güncel Yayıncılık-2003