Bayanların Günün Farklı Bölümlerinde Alkol Almalarının Simülatördeki Sürüş Performan

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-06-2012

Bayanların günün farklı bölümlerinde alkol almalarının simülatördeki sürüş performanslarına etkileri

Akşamın ilk saatlerinde (early evening) bir uyanıklık eğilimi, öğleden sonra (early afternoon) ise uyuma eğilimi vardır

İnsanlarda öğleden sonra görülen bu uyuma eğilimi alkolün uyuşturucu etkilerinin daha da çok ortaya çıkmasına neden olur

Bu durumun araba sürüşüyle bağlantıları ya da daha doğru bir ifadeyle araba sürüşüne olan etkileri çeşitli araştırmalarda incelenmiştir

Zoomer ve Lavie (1990)
1984-1989 yılları arasında İsrail’de gerçekleşen, sürücülerin yasal alkol limitinin altında oldukları ancak polislerin sürücülerin kaza öncesinde uyuya kaldığını tespit ettikleri yaralanmalı araba kazalarını incelemişler

Bu araştırma sonrasında:
Gece 03

00’de ve öğleden sonra 15

00’de kazaların zirveye ulaştığını
15

00’da olan kaza sayılarının 20

00’de gerçekleşen kazaların 10 katı kadar çok olduğunu bulmuşlar

Horne ve Gibbons (1990)
Bayanlar
13

00+alkol+ bir saatlik dikkat (vigilance) testi
18

30+alkol+bir saatlik dikkat (vigilance) testi
Sonuç: Bayanların 13

00’deki performansları 18

30’a kıyasla daha kötüydü

Bir başka ifadeyle; alkolün etkisi 2 kat daha fazlaydı

Bu araştırma İngiltere’de yapılıyor

Yine sadece bayanlar var

Alkol dozu İngiltere’deki yasal limitin ya biraz aşağısında ya da yarısı

Kişiler: Haftada en az iki saat araç kullanan, en az 2 yıllık ehliyet sahibi, gazete ilanıyla toplanan ort

Ağırlıkları 55

8 kg olan 20-25 yaşları arasında 24 bayan

Ayrıca, bu kişiler sigara kullanmayan, her gün 0

5-2

0 ünite alkol alan, haftada birden fazla gündüz uykusu alan ve uyku problemi olamayan kişilermiş

Deneye katılmadan önce 3 günlük uyku çizelgeleri “sleep logs” doldurmuşlar,deney gününe kadar alkol, kahve v

s

kullanmamışlar, deney bitiminden evlerine başkasının kullandığı bir arabayla gönderilmişler ve günün geri kalan kısmında sürüş yapmak gibi tehlikeli işler yapmayacaklarına dair anlaşma yapmışlar

Bu kişilere deney başına 10 sterlin ödenmiş

Alkol Dozu: 150 ml

tonikle karıştırılmış 4 ünite votkayı 20 dakikada boyunca içmişler

Plasebo: Bardakta tonik su ve bardağın üst kısmında votka kokusu
Alkol, alkol metre ile içiş sonrasında 10, 60 ve 90 dak

aralıklarla ölçülmüş

Simülatör: İki şeritli bir yol, önde bir kamyon, yolda levhalar, etraf yeşil, gök yüzü açık mavi, kamyonun arka görüntüsü kamyon yaklaşınca ve uzaklaşınca değişiyor

40 Dak

Süren sürüş işi oldukça monoton olarak tasarlanmış

Deneye başlamadan önce kişi alıştırma yapabiliyor

Deneyde kişinin yapması gereken:
Kamyonla güvenli bir takip mesafesi ayarlamak

Kişilere Stanford Sleepiness Scale ve Alkol Skalası sürüş bittikten 10,60 ve 90 dak

Aralıklarla veriliyor

24 bayan da Plasebo ve alkol grubuna 3-5 gün aralılarla katılıyor

EA Grubu (öğleden sonra)
-13

10’ da yemek +içme ye başlıyorlar
-13

30’da bitiyor
-10 dak

Sonra alkolmetre ve anketler
-simülatörde 3 dak ısınma
13

50 simülatör
Alkolmetre+değerlendirme
Diğer grupta bu 18

10,18

30 ve 18

50

SONUÇLAR
BAC seviyeleri ve değişiklikler her iki grupta benzer dağılım gösteriyor

Alkolün anlamlı bir etkisi bulunuyor

Alkol ve günün zamanı(EA veya EE) arasında bir interaksiyon var

Alkol EA’ da daha etkili

Kişiler alkolün etkisini öğleden sonra daha çok hissettiklerini rapor ediyorlar

Her iki gruptaki kişiler de kamyonla kendileri arasında mesafe ayarlamada güçlük çekmişler

Ancak alkolün etkisi EA’ da daha belirgin

3 kişi kamyonun tam arkasına yapışıyor en azından bir kere (EA’ da)

En azından bazıları için tehliaaae yol açıyor

Limitasyonlar
- bayanlar
moderate (orta) içicilerde alkolün etkisi daha çok

Kişiler EA uykuluğu durumunu haftada en az iki kere yaşıyorlardı

Bazılarında mesela bu durum nadiren olur

Simülatör monotondu, gerçek yaşamda

Yasal limitin altında olmakla birlikte moderate içici bayanlarda alkolün etkisi öğleden sonra daha belirgin ve yüksek diyebiliriz

Tabii buna bağlı olarak kaza riski de öğleden sonra alkol alımında daha yüksek

09-06-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Bayanların Günün Farklı Bölümlerinde Alkol Almalarının Simülatördeki Sürüş Performan Bayanların günün farklı bölümlerinde alkol almalarının simülatördeki sürüş performanslarına etkileri Akşamın ilk saatlerinde (early evening) bir uyanıklık eğilimi, öğleden sonra (early afternoon) ise uyuma eğilimi vardır İnsanlarda öğleden sonra görülen bu uyuma eğilimi alkolün uyuşturucu etkilerinin daha da çok ortaya çıkmasına neden olur Bu durumun araba sürüşüyle bağlantıları ya da daha doğru bir ifadeyle araba sürüşüne olan etkileri çeşitli araştırmalarda incelenmiştir Zoomer ve Lavie (1990) 1984-1989 yılları arasında İsrail’de gerçekleşen, sürücülerin yasal alkol limitinin altında oldukları ancak polislerin sürücülerin kaza öncesinde uyuya kaldığını tespit ettikleri yaralanmalı araba kazalarını incelemişler Bu araştırma sonrasında: Gece 0300’de ve öğleden sonra 1500’de kazaların zirveye ulaştığını 1500’da olan kaza sayılarının 2000’de gerçekleşen kazaların 10 katı kadar çok olduğunu bulmuşlar Horne ve Gibbons (1990) Bayanlar 1300+alkol+ bir saatlik dikkat (vigilance) testi 1830+alkol+bir saatlik dikkat (vigilance) testi Sonuç: Bayanların 1300’deki performansları 1830’a kıyasla daha kötüydü Bir başka ifadeyle; alkolün etkisi 2 kat daha fazlaydı Bu araştırma İngiltere’de yapılıyorYine sadece bayanlar var Alkol dozu İngiltere’deki yasal limitin ya biraz aşağısında ya da yarısı Kişiler: Haftada en az iki saat araç kullanan, en az 2 yıllık ehliyet sahibi, gazete ilanıyla toplanan ort Ağırlıkları 558 kg olan 20-25 yaşları arasında 24 bayan Ayrıca, bu kişiler sigara kullanmayan, her gün 05-20 ünite alkol alan, haftada birden fazla gündüz uykusu alan ve uyku problemi olamayan kişilermiş Deneye katılmadan önce 3 günlük uyku çizelgeleri “sleep logs” doldurmuşlar,deney gününe kadar alkol, kahve vs kullanmamışlar, deney bitiminden evlerine başkasının kullandığı bir arabayla gönderilmişler ve günün geri kalan kısmında sürüş yapmak gibi tehlikeli işler yapmayacaklarına dair anlaşma yapmışlar Bu kişilere deney başına 10 sterlin ödenmiş Alkol Dozu: 150 ml tonikle karıştırılmış 4 ünite votkayı 20 dakikada boyunca içmişler Plasebo: Bardakta tonik su ve bardağın üst kısmında votka kokusu Alkol, alkol metre ile içiş sonrasında 10, 60 ve 90 dak aralıklarla ölçülmüş Simülatör: İki şeritli bir yol, önde bir kamyon, yolda levhalar, etraf yeşil, gök yüzü açık mavi, kamyonun arka görüntüsü kamyon yaklaşınca ve uzaklaşınca değişiyor 40 Dak Süren sürüş işi oldukça monoton olarak tasarlanmış Deneye başlamadan önce kişi alıştırma yapabiliyor Deneyde kişinin yapması gereken: Kamyonla güvenli bir takip mesafesi ayarlamak Kişilere Stanford Sleepiness Scale ve Alkol Skalası sürüş bittikten 10,60 ve 90 dak Aralıklarla veriliyor 24 bayan da Plasebo ve alkol grubuna 3-5 gün aralılarla katılıyor EA Grubu (öğleden sonra) -1310’ da yemek +içme ye başlıyorlar -1330’da bitiyor -10 dak Sonra alkolmetre ve anketler -simülatörde 3 dak ısınma 1350 simülatör Alkolmetre+değerlendirme Diğer grupta bu 1810,1830 ve 1850 SONUÇLAR BAC seviyeleri ve değişiklikler her iki grupta benzer dağılım gösteriyor Alkolün anlamlı bir etkisi bulunuyor Alkol ve günün zamanı(EA veya EE) arasında bir interaksiyon var Alkol EA’ da daha etkili Kişiler alkolün etkisini öğleden sonra daha çok hissettiklerini rapor ediyorlar Her iki gruptaki kişiler de kamyonla kendileri arasında mesafe ayarlamada güçlük çekmişler Ancak alkolün etkisi EA’ da daha belirgin 3 kişi kamyonun tam arkasına yapışıyor en azından bir kere (EA’ da) En azından bazıları için tehliaaae yol açıyor Limitasyonlar - bayanlar moderate (orta) içicilerde alkolün etkisi daha çok Kişiler EA uykuluğu durumunu haftada en az iki kere yaşıyorlardı Bazılarında mesela bu durum nadiren olur Simülatör monotondu, gerçek yaşamda Yasal limitin altında olmakla birlikte moderate içici bayanlarda alkolün etkisi öğleden sonra daha belirgin ve yüksek diyebilirizTabii buna bağlı olarak kaza riski de öğleden sonra alkol alımında daha yüksek