Sodyum ve Soda
 

Sodyum ve Soda


Doğada en yaygın bulunan elementlerden biri olan sodyum bir alkali metaldir. Kimyasal simgesi Na, atom numarası 11, atom ağırlığı 22,9898'dir. Yerkabuğunun yüzde 2,8'ini oluşturan sodyum doğada her zaman başka bir maddeyle birleşmiş halde bulunur. Çünkü sodyum, başka maddelerle çok kolay bileşik oluşturan elementlerden biridir. En sık rastlanan sodyum bileşiklerinden biri olan sodyum karbonat ise soda ya da çamaşır sodası adıyla bilinir.

Sodyum bileşikleri çok eski zamanlardan beri bilinmektedir. Sodyumu yalın halinde ilk

kez 1807'de İngiliz kimyacı Sir Humphry Davy elde etmiştir. Sir Davy sodyum hidroksitten elektrik akımı geçirmiş ve böylece katışıksız sodyumun eksi uçta toplanmasını sağlamıştır (bak. Elektroliz).

Olağan sıcaklıklarda sodyum mum yapısındadır ve kolayca kesilebilir. Beyaz renklidir ve gümüşsü bir parlaklığa sahiptir, ama nemli havayla temas ettiğinde hızla karararak mat-laşır. Erime noktası düşük (98°C), kaynama sıcaklığı ise oldukça yüksektir (892°C). Gaz halindeyken, miktarı azsa renksizdir; bol miktarda olduğunda ise eflatun renk kazanır ve gözle görülür duruma gelir.

Sodyum çok etkin bir elementtir. Oksijenle çok çabuk birleştiği için, gazyağı ve nafta gibi bileşiminde oksijen bulunmayan maddelerin altında saklanması gerekir. Sodyumu katışıksız halde tutabilmenin tek yolu budur. Sodyum, metal olmayan pek çok elementle kolayca birleşir.

Suyla şiddetle tepkimeye girer ve sudaki hidrojen atomlarından birinin yerini alır; eğer su sıcaklığı 71°C'nin üzerindeyse, açığa çıkan hidrojen gazı alev alır, hatta patlamaya yol açabilir. Sodyum ayrıca iyi bir elektrik ve ısı iletkenidir. Bütün bu özellikleri nedeniyle, sodyum çeşitli kimyasal maddelerin ve ilaçların üretiminde; sokakların Ve caddelerin aydınlatılmasında yararlanılan sodyum buharlı lambalarda; bazı nükleer reaktörlerin soğutulmasında kullanılır.