Sokakta Yaşayan Çocuklar İçin Yapabileceğimiz Hizmetler
 

Sokakta yaşayan çocuklar için yapabileceğimiz hizmetler

SOKAKTA YAŞAYAN ÇOCUKLAR SORUNU VE HİZMET ESASLARI

İnsanlar, sokakta yaşayan ve/veya çocukları çalışmaktan yada sokaklardan kurtarmaları gerekiyormuş gibi bir duygu içinde oldukları için, meseleyi bu çocuklara bakmak ve korumak şeklinde düşünme eğilimindedirler. Dolayısıyla akla gelen ilk iş, çocuklara yiyecek ve giyecek dağıtmak yada onların bakımının gerçekleştirileceği merkezler oluşturmak olmaktadır. (*)

Kurum olarak biz de 2828 sayılı yasanın bize yüklediği görevler ve inandığımız ve uygulanmasından sorumlu olduğumuz Çocuk Hakları Sözleşmesi gereği sokakta yaşayan ve çalışan çocuklara yönelik olarak öncelikle bakım, beslenme ve koruma koşullarını yaratmak üzere politika geliştirmekle yükümlü bulunmaktayız .

Sokak çocukları çalışan çocukların bir alt kümesidir. Sokak çocukları üzerinde aşırı yoğunlaşma, o kadar göz önünde olmayan ve daha geniş bir grup olan sokakta çalışan çocuklar sorununun görülmesini engellemektedir. Oysa sokakta çalışan çocuklar sorunu diğerlerine göre daha az acil değildir.

Çocuk Hakları Sözleşmesinin 32. maddesi “çocuğun, ekonomik sömürüye ve her türlü tehlikeli işte ya da eğitimine zarar verecek yada sağlığı veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal yada toplumsal gelişmesi için zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı korunması” ndan söz eder.

Sözleşmenin 12. ve 13. maddeleri ise “görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkını, bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilir” der.

Merkezlerde yürütülen her türlü hizmet oluşturulurken ve merkez işleyişi sırasında rutin işler de dahil olmak üzere çocukların katılım ve görüşünü ifade etme hakkı esas alınması gereken öncelikli unsur olmalıdır. Çocuk, tüketici ve yardım alan konumdan çıkıp, üreten ve kararlara ve kararların uygulanmasına katkı veren bir yapıya büründürülmelidir. Bu amaçla Merkezleri çocuklar için süslemek yerine, çocukların merkezleri kendileri için süslemelerine ortam yaratmak ilke olmalıdır. (*)

Çocuklar yatılı kurumlarda, büyüdüklerinde ihtiyaç duyacakları toplumsal ve duygusal becerileri öğrenmekte başarısız olmaktadırlar.Ayrıca dışarıda özgürce dolaşmaya alışkın olan sokakta yaşayan ve çalışan çocuklar kendilerine baskıcı gelen, kapalı ve katı kurallara dayanan kurumlara karşı direnç göstermekte ve dolayısıyla buralardan sık sık kaçmaktadırlar. Çocukların sokakta olma nedenlerinden biriside zaten kalabalık ve baskıcı ev ortamının sıkıntısından uzaklaşmaktır. Dolayısıyla uzaklaşmak istedikleri ortamı yeniden yaşamak istememektedirler. (*)

Merkezler, hiyerarşi ve otoritenin hakim olduğu yerler değil, çocukların kendilerini rahat hissettikleri, huzur duydukları, birbirleriyle ve personelle konuşabilecekleri, söylediklerinin dinlendiği ve duyulduğu yerler olmalıdır. Merkezler çocuklara emirler ve vaaz verilen yerler değil, iyi insan ilişkileri kurma alışkanlığını ve becerisini kazandıkları ve bunları uygulayabildikleri yerler olmalıdır. (*)

Bu süreçte izlenmesi gereken aşamalar; (*)

Çocuğu bilgilendirerek görevlendirmek
Çocuklarla kararların ortak alındığı ortamı sağlamak
Çocukların başlatmasına ve yönetmesine ortam hazırlamak
Çocukların başlattığı ve yetişkinlerle kararların ortak alındığı ortamı hazırlamak.
Hizmeti Programlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Noktalar (*)

Çalıştıkları grup içerisinde en fazla hangi çocukların risk altında olduğuna ilişkin öncelik belirlemesi,
Bu gruplardan hangisine yardım edebilecek durumda olduğu
Bu çocuklar hakkında çalışmaya başlamadan önce hangi bilgileri edinmeniz gerektiği ve çalışma esaslarınızın neler olacağı konularında bilgi, veri toplanması ve değerlendirme yapması gerekmektedir.
Çalışmanın hedef grupları; (*)

1-ÇOCUK; Kendi görüşlerini ifade edebilme ve geleceği ile ilgili kararlara katılma hakkı göz önünde bulundurularak.

2- AİLE ; Ailenin farklı kültürlerde farklı anlamları olduğunu unutmadan, batılı değer yargılarıyla düşünmeden ve aile desteğinin sadece anne-babadan gelmediğini, dedeler nineler, teyzeler, dayılar, amcalar ve halaların rolleri ve etkilerini göz ardı etmeden,

3- TOPLULUK ; Çocukların içinde bulunduğu ve etkilendiği mahalle, okul, sokak çevresi, vb. gruplardan söz edilebilir.

4- TOPLUM ; İlgili kamu kurum ve kuruluşları, Sivil toplum örgütleri, Üniversiteler, Yerel yönetimler ve medya ile işbirliği yapılarak kamuoyu yaratmak ve bakış açısı oluşturmak.

Çocukların Eğitimi; (*)

En temel hedeflerimizden birisi, çocukların temel eğitime devamlarının sağlanması için ekonomik ve eğitsel destek sağlamaktır. Merkezlerimizde hizmet verdiğimiz çocuk gruplarının durumlarını aşağıda sayacağımız kategorilerde ele alabiliriz.

a) okula gitmeyen çalışan çocuklar
b) okulu bırakan çalışan çocuklar
c) okulda başarısız olan çalışan çocuklar
d) okulu bırakma potansiyeli olan çocuklar
e) okula yeni başlayanlar
f) okuma -yazma, basit matematik ve mesleki eğitim konularında eğitilecek çocuklar

Sokakta yaşayan ve çalışan çocukların eğitimi bulundukları noktadan başlamalıdır. Çocuklar eğitim alabilmek için uzun mesafeler harcamamalıdır.

Öğrenme malzemelerini çocuğun yaşına ve deneyimlerine uyarlamalıyız; Örneğin okuma yazma öğrenmek üzere eğitime başlayan çocuğa ilk kelimelerini sokak yaşamı, çalışma yerleri gibi sözcüklerden seçilmelidir. Çocukların öğrenme malzemelerini yaratmalarına izin verilmelidir. Birbirleriyle haberleşmelerine imkan sağlayan duvar gazetelerine dergilerden kesecekleri resimlerle başlamalarına olanak tanınmalıdır. Resim yaparken çalışacakları temayı seçmelerine ve resimlerine duygularını yazmalarına izin verilmelidir. Tartışmalarına olanak sağlanmalı, tartışmalarına ve yaşamlarını anlayabilmelerine “neden kendileri çalışmak zorundalar”, “neden başka çocuklar çalışmıyor”, “neden başka çocuklar sokakta yaşamıyor” bütün bunları konuşmalarına ve yaşamlarını değiştirmeye ilişkin inanmalarına imkan verilmeli ve yüreklendirilmelidir. (*)

Derslerini ya da faaliyetlerini eğlence dolu bir ortamda yapmalarına olanak tanınmalıdır. Oyunlarla, şarkılarla, resim yaparak, tartışarak, eğlenerek öğrenmelerine izin verilmelidir. Kamplar, keşif gezileri, ziyaretler yapmaları, içinde yaşadıkları toplum hakkında fikir edinmeleri sağlanmalıdır.(*)

Çocukların sosyal ve kültürel etkinlikler aracılığı ile sokakta özgürce eğlendiği ortamı aramaması ve enerjisini boşaltması sağlanmalıdır, arkadaşıyla veya personelle kavga edecek yada tartışacak zamanı bulmakta güçlük yaşamalı bir şeyler yaratmanın, yapmanın hazzına varmalıdır. Çocuklar bu şekilde kendilerini değerli hissedeceklerdir. Boş zaman etkinliklerine onlarla birlikte personelde katılmalıdır. Çocuklar kendi becerilerini veya başarılarını değer verdikleri yetişkinlerle paylaşmak kendilerini göstermek isterler. Sokaktaki çocukla çalışırken onlara bir şeyler öğretmenin yanısıra çocuklardan öğrenebileceğiniz bir şeyler olduğunu unutmamalıyız. (*)

Yapılmaması Gerekenler (*)

Çocuklarla, onları korkutarak başa çıkmaya çalışmamalıyız
Zekalarını azımsamamalıyız,
Kendi değer yargılarımızı aşılamaya çalışmamalıyız
Vaaz ve emir vermemeliyiz
Onların değer yargılarını bildiğimizi düşünmemeliyiz
Onların istek ve ihtiyaçlarını bildiğimizi düşünmemeliyiz
Her ziyaretimizde veya görüşmemizde onlara bir şeyler vererek bağımlılık yaratmamalıyız
Sağlayabileceğimiz yardımları ve sözleri yem olarak kullanıp çocukları programlara çekmeye çalışmamalıyız
Kendi aralarındaki ağı ve sosyal çevrelerini bozmamalıyız.