Şili-Tarihi-Ekonomisi
 

Şili-Tarihi-Ekonomisi


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638



Güney Amerika'nın batı kıyılarının yandan fazlası boyunca uzanan Şili Cumhuriyeti, And Dağları ile Büyük Okyanus arasında yer alır. Yalnızca kuzeyde bir yerde 400 km genişliğe ulaşan Şili topraklarının ortalama genişliği 175 kilometredir. Ülke harita üzerinde, başı tropik Atacama Çölü'nde, kuyruğu Horn Burnu sularında bulunan bir yılarıı andınr.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638


Şili toprakları, kuzeyde Peru sınınndan başlayıp kıyı boyunca uzanarak kıtanın güney ucuna ulaşır. Bolivya ve Arjantin, Şili'nin doğu komşularıdır. Çok az sayıda iyi limanı olan ve geniş bir kıyı ovası bulunmayan Şili'nin toprakları deniz düzeyinden başlayarak yaklaşık 7.000 metreye kadar ulaşır ve bu nedenle de ülkede hemen hemen her iklim görülür. Sık sık depremlerle sarsılan Şili'de, 1985'teki son deprem büyük can kaybına ve 1 milyar dolarlık bir zarara yol açmıştır.

ŞİLİ'YE İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Şili Cumhuriyeti.

YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, iki meclisli cumhuriyet.

YÜZÖLÇÜMÜ: 756.626 km2.

NÜFUS (1992): 13.599.000.

BAŞKENT: Santiago.

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1991): Santiago (5.342.900), Viha del Mar (312.300), Concepciön (311.500), Valparaiso (296.000), Talcahuano (251.100).
DOĞAL YAPI: Güney Amerika'nın Büyük Okyanus kıyılarında 4.300 km boyunca uzanan ülke topraklarının ortalama genişliği 175 km kadardır. Ülkenin doğu sınırını And Dağları oluşturur.

BAŞLICA ÜRÜNLER: Şekerpancarı, buğday, patates, mısır, pirinç, yulaf, arpa, kereste; bakır, demir cevheri, manganez, çinko, molibden, gümüş, altın, iyot; çimento, selüloz, balık unu, çelik, kâğıt, cam, makine, kimyasal maddeler ve işlenmiş besinler.

DIŞARIYA SATİLANBAŞLICA ÜRÜNLER: Maden cevherleri, sanayi ürünleri, meyve, sebze, kâğıt ve kimyasal maddeler.

EĞİTİM: 6-13 yaşları arasında zorunludur.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638


Halkının yüzde 80'den çoğu ülkenin orta bölümünde yaşar; güney ve kuzey bölümlerinde seyrek bir yerleşim görülür. Büyük çöl düzlükleri ve çıplak dağlarla kaplı olan kuzey bölümü, dünyanın en kurak bölgelerinden biridir.

Ülkenin orta bölümü, And Dağları ile kıyı yaylası arasında uzanan, 1.100 km uzunluğundaki verimli bir vadiden oluşur. Bu büyük vadinin güneyinde, güzel görünümlü birçok buzul gölünün bulunduğu göller bölgesi, daha güneyde de servi, meşe ve çam ağaçlarıyla kaplı ormanlık dağlar vardır.

Şili'nin güney kıyılarıboyunca, kayalık ve çoğu ağaçlık yüzlerce adayla çevrili sayısız koy vardır. Bu adalar arasındaki sularda çok hızlı akıntılar vardır ve hava sürekli olarak fırtınalıdır. And Dağları'nın güney bölümü kıtanın güney ucundaki Macelları Boğazı'nın kıyısında yükselir. Atlas Okyanusu'na doğru uzanan güneydoğu düzlüklerinde koyun yetiştirilir. Macelları Boğazı'nın ötesinde büyük Tierra del Fuego Adası yer alır. Adanın soğuk ve ıssız güney bölümünün dışındaki yerler ağaçlık tepeler ve düzlüklerle kaplıdır. Üçte ikiden fazlası Şili'nin olan Tierra del Fuego Adası'nda petrol de bulunmuştur.

Şili'nin birçok başka adası da vardır. Kıyıdan 600 km açıktaki Juan Fernandez Adaları, Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe adlı romanına sahne olan adalardır. Şili'nin bir başka adası, Büyük Okyanus'ta kıyıdan 3.000 km uzakta olan Paskalya Adası'dır. Şili, Antarktika'nın bir bölümü üzerinde de hak ileri sürmektedir ve orada üsleri vardır.
Güney Amerika'nın öbür yerlerinde yaşayan hayvanlar için And Dağları'nın bir doğal engel oluşturması nedeniyle Şili'de çok az hayvan türü vardır. En çok bulunan hayvanlar güzel postlarıyla tamnan çinçilya, degu ve viskaça gibi kemirgenlerdir. Akarsularda yaşayan bir kemirgen türü olan koypu da çok bulunur. Dağlık bölgelerde ise guanako, lama ve alpakalar vardır. Şili'de yaşayan en büyük etçil hayvanlar olan pumaların soyu çok azalmıştır. Şili'de küçük ötücükuşlardan baykuş ve şahine kadar birçok kuş türü vardır. Güneydeki adalarda birçok kıyı kuşu, ördek ve kaz yaşar.

Başlıca kentler ülkenin orta bölümündeki vadilerde yer alır. Şili'nin başkenti Santiago' dur. Başkentin yakınındaki Valparaiso büyük bir ticaret merkezi ve önemli bir limandır. Güney Amerika'nın başlıca maden üreticisi ülkelerinden biri olan Şili, bakır üretiminde dünyada ilk sırayı alır. Şili'de çok miktarda demir cevheri ve molibden de çıkarılır. Maden yataklarının çoğu kuzeydedir.

Birçok yeni sanayinin kurulduğu Şili'de çalışan nüfusun dörtte birinden fazlası sanayide çalışmaktadır. Bu sanayi kuruluşları ülkede üretilen petrol, doğal gaz ve hidroelektrik enerjisi ile yerli hammaddeleri kullanır . Başlıca sanayi dalları demir-çelik, un, bira, şeker, dokuma, kâğıt, petrokimya, taşıt, elektronik, ev eşyası ve deri işleme sanayileridir.

Şili'de tarım önemli bir ekonomik etkinliktir. Halkının beşte birinden fazlası geçimini doğrudan Tarım dan sağlar. Ülkenin iklim koşulları Tarım a elverişli ve su kaynakları boldur. Üretim yöntemleri ve örgütlenmesi geri olmasa çok daha fazla tarımsal üretim elde edilebilir. Ülkenin orta bölümündeki verimli vadide yetişen başlıca ürünler buğday, mısır, patates, arpa, pirinç, yulaf, çavdar ve şeker-pancandır. Birçok bağın da bulunduğu Şili'de şarap üretimi önemli bir ekonomik etkinliktir. Ama ülke topraklarının büyük bölümü otlak olarak, yonca, yulaf gibi yem bitkilerinin yetiştirilmesi için kullanılır. Tierra del Fuego'daki geniş otlaklarda koyun sürüleri yetiştirilir. Ülke dışına da satilanyün önemli bir gelir kaynağıdır.

1960'larda ve 1970'lerde gelişen ticari balıkçılık büyük önem taşır. Balıkçılıkta dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alanŞili, Peru ile birlikte Güney Amerika'nın balıkçılık alanında en ileri ülkesidir. Şilili balıkçıla-nn yakaladığı başlıca balıklar sardalye, uskumru, berlam ve hamsidir. Yakalanan balığın büyük bölümü balık unu ve balıkyağı üretiminde kullanılır.

Şili'nin doğal yapısı ulaşımın zor ve pahalı olmasına yol açar. Ülkede 8.000 km uzunluğunda bir demiryolu olmasına karşın, başlıca ulaşım yöntemi her zaman denizyolu olmuştur. Ülkeyi bir uçtan bir uca geçen demiryolunun en çok kullanılanbölümlerinde elektrikli trenler çalışır. Güneydeki Chiloe Adası'ndan Peru sınırına kadar uzanan Panamerikan Karayolu ülkenin başlıca kentlerini birbirine bağlar. Dağlık alanlarda hâlâ yük hayvanla-nyla taşımacılık yapılıyorsa da, bunun yerini giderek kamyonlarla yapılan taşımacılık almaktadır. Şili'nin başlıca kentlerinde ulus-. lararası havalimanları vardır.

Halk ve Tarih

Şili halkının çoğu Amerika Yerlileri ile İspanyollar'm kanşımından oluşmuştur. Çoğu Katolik olan Şili halkı İspanyolca konuşur. Kırsal kesimde sığır çobanları hâlâ geleneksel giysileri olan kısa gocuk, uzun çizme ve geniş kenarlı şapka giyerler. Kırsal kesimde kadınlar genellikle tek parçalı uzun elbiseler giyer ve şala sarınırlar. Okullar parasızdır; ama kırsal kesimdeki birçok Tarım işçisi, uzak olduğu için hiç okula gidememiştir. Büyük kent ve kasabalarda ortaöğretim okulları vardır. Şili üniversiteleri, Latin Amerika'daki en iyi üniversitelerdendir.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638



Şili önceleri dışa kapalı bir ülkeydi. Ülkenin asıl sahipleri olan Arokan Yerlileri, 1492'de Kristof Kolomb'un Amerika'yı keşfetmesinden 100 yıl öncesine kadar avcılık ve balıkçılıkla geçinirlerdi. 1392'de Peru'dan gelen bir grup İnka, Şili'ye yerleşerek toprağı sulayıp işlemeyi, değerli madenleri çıkarmayı, lama ve deveye benzer hayvanlar olan guana-ko ve vikunya tüyünden kumaş dokumayı Yerliler'e öğrettiler.
Diego de Almagro önderliğindeki İspanyollar altın bulmak umuduyla 1535'te Şili'ye geldiler. Bunu Pedro de Valdivia önderliğinde gelen İspanyollar izledi ve giderek beyaz sömürgeciler Şililye yerleşti. Ama Yerliler 300 yıl boyunca bağımsızlıktan için çarpıştılar; 1881'e kadar Şili yönetimiyle banş imzalamadılar.

İspanyol göçmenler Yerliler'le yaptıkları savaşın yanı sıra, sık sık İspanyol yönetimiyle de çelişkiye düştüler ve bunun sonucunda Şili halkı arasında güçlü bir bağımsızlık hareketi gelişti. 1810'daki ayaklanmayı İspanya 1814'te bastırdı. Ayaklarıanların birçoğu And Dağları'na kaçtı ve dağları aşarak Arjantin'e gitti. Orada, İrlanda kökenli Şilili Bernardo O'Higgins önderliğinde örgütlenerek Arjantinli Jos6 de San Martin'le birlikte bir kurtuluş ordusu kurdular. Hazırlıklarını tamamlayınca Şili'ye girip İspahyollar'ı yendiler ve ülkede bir cumhuriyet kurdular. O'Higgins ilk başkan oldu. Ama kendi kişisel yönetimini kurmaya kalkışınca 1823'te iktidardan uzaklaştırıldı.

Şili Cumhuriyeti 1879'da kuzeydeki sodyum nitrat (Şili güherçilesi) yatakları nedeniyle Peru ve Bolivya ile savaşa girdi. Şili savaşın sonunda sodyum nitrat yataklarının olduğu Tarapaca bölgesini ve Antofagasta, Iquique ve Arica limanlarını ele geçirdi.
Şili-Arjantin sının konusundaki anlaşmazlık yıllarca sürdü. Ama sonunda 1902'de, iki ülkenin birbiriyle hiçbir zaman yeniden savaşmayacaklarını belirten bir antlaşma imzalarıdı.

1970'te Şili halkı, bir sosyalist olan Salvador Allende'yi başkan seçti. Ailende yabancı şirketlerin işlettiği bakır madenlerini devlet-leştirdi. Tarım reformunu ve dengeli bir gelir dağılımını gerçekleştirmek için yaptığı çalışmalarla 1973'teki parlamento seçiminde oylarını daha da artırdı. Ama, ABD'nin uyguladığı ambargonun yol açtığı ekonomik güçlükleri öne süren Şili ordusu bir askeri darbeyle Allende'yi devirdi. Allende'nin ve birçok solcunun öldürüldüğü darbeyle yönetim general Augusto Pinochet başkanlığında dört kişilik bir cuntanın eline geçti.

Sola karşı yürütülen kanlı bir kıyımın ardından bütün siyasal etkinlikler yasaklarıdı ve sürekli bir diktatörlük yönetimi kuruldu. Bu askeri diktatörlük döneminde ekonomi kötüye gitti, işsizlik yaygınlaştı ve halkın yaşam düzeyi düştü. 1980'de halka baskıyla onaylattırilanbir anayasayla askeri yönetim sekiz yıl daha uzatıldı. Halkın artan tepkisi sonucu 1988'de yapılan bir halkoylaması halkın askeri yönetimi istemediğini ortaya koyunca, 1989'da seçim yapıldı. Demokrasi İçin Partiler Koalisyonu'nun adayı Patricio Aylwin Azöcar'ın seçimi kazanarak başkan olmasıyla askeri yönetim sona erdi.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638



Mart 1990'da göreve başlayan Başkan Patricio Aylwin Azocar, askeri rejim döneminde kaybolan ya da idam edilen siyasal tutuklularla ilgili bir araştırma komisyonu oluşturdu. Bu arada Allende'nin cenazesi ailesi tarafından, Şili'nin eski başkanlarından çoğunun gömülü olduğu Santiago'nun en büyük mezarlığında yeniden toprağa verildi. Demokratik dönemin oturmaya başlamasıyla birlikte geçmişte silahlı kuvvetlerin karıştığı yolsuzluklar gündeme geldi. Ama yetkililer General Pinochet'yi doğrudan suçlamaktan kaçındı. Araştırma komisyonunun Şubat 1991'de Aylwin'e sunduğu bir raporda askeri rejim dönemindeki ölüm olayları ayrıntılarıyla belgelendirildi. Aylwin kurbanlardan bazılarının ailelerine tazminat ödeneceğini belirtmekle birlikte, insan hakları ihlalleriyle ilgili toplu yargılamalar yapılmayacağını açıkladı. Rapor nedeniyle yeni yönetim ile ordu arasında sürtüşme başladı.

http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638


Askeri rejim sonrasında artan yabancı sermaye akışıyla birlikte ekonomi toparlarıma sürecine girdi. Hükümet altyapı hizmetlerini modernleştirmek; karayolu, demiryolu, liman ve havaalanlarını ihracata dayalı büyümeye elverişli hale getirmek amacıyla geniş çaplı bir program açıkladı. Öte yandan birçok sektörde ücret artışı talebiyle grevler ve gösteriler yaygınlaştı.


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1258838638

Aylwin 1992'de ordunun yönetimdeki ağırlığını azaltmayı amaçlayan anayasal reformlara yöneldi. Ayrıca askeri rejim dönemindeki özelleştirme programını yeniden düzenleme ve ülkenin en önemli gelir kaynaklarından olan madencilikle ilgili devlet kuruluşlarını yeni bir yapıya kavuşturma yönünde adımlar attı.

Cevap : Şili-Tarihi-Ekonomisi
 

DEVLETİN ADI: Şili

BAŞŞEHRİ: Santiago

NÜFUSU: 13.590.000

YÜZÖLÇÜMÜ: 756.945 km2

RESMİ DİLİ: İspanyolca

DİNİ: Hıristiyan

PARA BİRİMİ: Peso


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1260306941


Amerika kıtasının güneybatı kıyısında yer alan bağımsız bir devlet. Batıda ve güneyde Pasifik Okyanusu, doğuda Arjantin, kuzeydoğuda Bolivya ve kuzeyde Peru ile komşu olan Şili, 18° ve 56° güney enlemleriyle 67° ve 75° batı boylamları arasında yer alır.


Târihi


Kuzey Şili 1536-40 yılları arasında İspanyollar tarafınadn fethedilinceye kadar İnkaların idâresindeydi. Güneydeki Araucanian yerlileri 19. yüzyıl sonlarına kadar mukavemet ettiler. İspanyollar 1541'de bugünkü başşehir Santiago şehrini kurarak Şili'yi bir sömürge hâline getirdiler. Fransa ve Amerika'daki ihtilâller önce reform, sonra bağımsızlık hareketlerine sebep oldu. Napolyon'un 1808'de İspanya'yı istilâ etmesi ayaklanma için fırsat sağladı. 1810-18 yılları arasındaki mücâdeleden sonra Şili İspanya'dan bağımsızlığını elde etti.


Bağımsızlıktan sonra Şili iç karışıklıklar, dış savaşlar ve geniş ölçüde değişik siyâsî görüşlere sâhip hükümetlerle idâre edildiğinden istikrarsızlığa uğradı. 1879'da kuzeydeki zengin nitrat yatakları üzerindeki Bovliya ve Peru ile anlaşmazlık Pasifik Savaşıyla neticelendi. 1884'te Bolivya ve Peru mağlup olunca, zengin mâden yatakları Şili'ye kaldı. 50 yıldan fazla bir süre boyunca, Arjantin'le sınır anlaşmazlıkları 1902'ye kadar devam etti.


Şili Birinci Dünyâ Harbinde tarafsız kaldı. İkinci Dünyâ Harbindeyse 1945 Nisanında Japonya'ya savaş îlân etti. Aynı yıl Temmuz ayında kurucu üye olarak Birleşmiş Milletler Teşkilâtına katıldı. 1964'te işbaşına gelen hükümet yabancılara âit mâdenleri yavaş yavaş devletleştirmeye başladı.


1970'te Lâtin Amerika'da ilk olarak sosyalist Salvador Allende, marksist bir devlet başkanı oldu. Allende devletleştirme hareketlerini hızlandırdı. Marksist Allende'nin üç senelik iktidarında Şili'nin ekonomisi çok daha kötüleşti. Kamyon şoförlerinin başlattığı grev bütün ülkeye yayıldı. Ev kadınları boş tencerelerle sokağa döküldüler. Şili grevler anarşi ve terör ülkesi hâline geldi. 1973'te Şili Silâhlı Kuvvetleri darbeyle iş başına geçti. Allende başkanlık sarayının uçaklarla bombalanması sırasında öldü. Askerî idâre 1983 senesine kadar devam etti. General Pinochet'in 1980 Anayasasına göre 1989 senesine kadar Şili Devlet Başkanı olarak ve büyük yetkilerle iş başında kalması kabul edildi.
Pinochet idâresinin Şili ekonomisini düzeltememesi üzerine gösteri, grev ve sabotajlar yeniden hızlandı. Pinochet ile mücâdele edenler Allende taraftarı marksist ve komünistlerdi. Allende'nin siyâsî ve askerî yakınları Şili dışından Şili'deki anarşi ve terörü idâre etmektedirler. 1989'da yapılan başkanlık seçimini Hıristiyan Demokrat Parti üyesi Patricio Aylwin kazandı. Başkanlığı Patricia Aylwin'e devreden Pinochet, Genel Kurmay Başkanlığı görevine geri döndü. Şili tam istikrarlı bir duruma henüz gelemedi (1994 Ocak).


Fizikî Yapı


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1260306941



Pasifik kıyısı boyunca 4200 km uzanan Şili, batıda Okyanus ve doğuda And Dağlarının yüksek tepeleri arasında kalmakta olup, ortalama 180 km'lik bir genişliğe sâhiptir. Ülke birbirinden oldukça farklı üç bölgeye ayrılır: Kuzey Şili, Orta Şili ve Güney Şili.
Kuzey Şili, Peru sınırından La Serena şehrine kadar uzanır. Bu bölgede dünyânın en kurak yerlerinden biri olan Atacama Çölü ve ülkenin en yüksek noktası olan Ojos del Salado Tepesi (6880 m) bulunur.




http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1260306941

Orta Şili, La Serena şehrinden Chiloé Adasına kadar uzanmakta olup, ülkenin en önemli bölgesidir. Büyük kısmı Santiago ve Oncepción arasında yer alan merkezî vâdidir. Temuca şehrinin güneyinde çok sayıda göl ve her mevsim üzerinde kar bulunan volkanlar mevcuttur.
Güney Şili, Chiloé Adasından Amerika'nın en güneyde kalan noktası Horn Burnuna kadar uzanır. Burası büyük ölçüde fiyordlu ve dağlık bir bölgedir.


İklim


Şili'de iklim bölgelere göre oldukça büyük farklılıklar arz eder. Kuzey Şili'de iklim oldukça kurak olup, Atacama Çölüne hemen hemen hiç yağmur düşmez. Çöl şartları güneye doğru Calderaya kadar devam eder. Yağış miktarının 141 mm olduğu La Serena'dan îtibâren güneye doğru yağış sür'atle artar. Valdivia'da yıllık yağış miktarı 2707 mm'ye ulaşır. Maksimum yağış Bahia Felix'te 5380 mm olup, Güney Şili dünyânın en fazla yağış alan yerlerinden biridir. Bölgede soğuk ve nemli bir iklim hüküm sürer. Yıllık ortalama sıcaklık kuzeyden güneye doğru her 10° lik enlem aralığında 4°C düşer. Bu yüzden kuzey sınırında 18°C olan ortalama sıcaklık güney sınırında 6°C'ye düşmektedir.


Tabiî Kaynaklar


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1260306941



Şili topraklarının yaklaşık dörtte biri ormanla kaplıdır. Ormanların çoğu sert tahtalı ağaçlardan meydana gelmiştir. Şili'de bulunan belli başlı vahşî hayvanlar puma, kurt, geyik ve yaban kedisidir.
Ülke oldukça fazla yeraltı zenginliklerine sâhiptir. İşletilen başlıca mâdenler: Bakır, molibden, gümüş, nitrat, iyot, demir, mâden kömürü, gaz, altın, kobalt, çinko, mangenez, borat, mika, cıva, tuz, kükürt ve mermerdir. Bakır dünyâda çıkarılan miktarın % 10'unu, iyot ise yarısını teşkil eder.


Nüfus ve Sosyal Hayat


13.590.000 nüfuslu Şili'nin büyük çoğunluğu (% 81) şehirlerde yaşar. En büyük şehir 3.448.700 nüfuslu Büyük Santiago olup, diğer önemli şehirleri, Vinaedel Mor, Valparaiso ve Concepción'dur.
Halkın % 66'sını İspanyollarla yerlilerin birleşmesinden meydana gelen melezler, % 25'ini İspanyollar, % 5'ini yerliler teşkil eder. Ayrıca merkezî vâdinin güneyinde birçok Alman, Santiago-Valparaiso bölgesinde de bir miktar İtalyan, İngiliz ve Fransız vardır.
Şili'de İspanyolca konuşulur. Yaklaşık nüfûsun % 95'i Katoliktir. Ayrıca ülkede bir miktar Ortodoks bulunur.
Şili'de 7 ilâ 15 yaşı arasındaki bütün çocuklar için öğrenim mecburîdir. Okuma-yazma oranı% 90'dır. Yüksek tahsil devlete âit iki üniversitede ve beş özel üniversitede yapılır. Üniversiteliler bütün diğer Lâtin Amerika ülkelerinde olduğu gibi, siyâsî yönden çok faaldir.


Siyâsî Hayat


Komünistlerin Şili'de iktidar olmasını önlemek maksadıyla 1973'te general Pinochet askerî bir darbeyle iktidar oldu. Moskova yanlısı olan Şili Komünist Partisinin faaliyetini yasakladı. Ülke 1973'ten 1989'a kadar çoğu askerlerden meydana gelen bir hükümet tarafından idâre edildi. 1989'da yapılan seçimleri Hıristiyan Demokrat Patricio Aylwin Azocar kazanarak, Devlet Başkanı oldu. Son senelerde komünistler kilise, üniversite ve sendikalara sızarak hükümet aleyhtarı kanlı gösteriler çıkarmaktadır.
1981'de yürürlüğe konan anayasaya göre yasama organı olan Kongre iki meclisten meydana gelir. Senatonun 48 üyesinden 10'u devlet başkanı tarafından atanırken 38'i halk tarafından seçilir. Temsilciler Meclisinin 120 üyesinin hepsi halk tarafından seçilir.
25 eyâletten ibâret Şili, Birleşmiş Milletler ve Amerika Devletleri teşkilâtlarına üyedir.


Ekonomi
http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1260306941





Şili ekonomisi esas îtibâriyle mâdenciliğe bağlıdır. Mâden ürünleri ülke ihrâcât gelirlerinin % 80'ini meydana getirir.
Ülke sanâyisi çelik, tekstil ve orman ürünleriyle ilgilidir. Şili sanâyisi pahalıya mal olmakta olup, üyesi olduğu Lâtin Amerika Serbest Ticâret Birliği ülkenin rekâbet gücünü zayıflatmaktadır.
Tarımda makinalaşma ve çiftçi âletleri yeterli değildir. Diğer taraftan tarım büyük ölçüde ticârete yöneliktir. Başlıca yetiştirilen bitkiler tahıl, pirinç, fasulye, patates, bezelye ve üzümdür.


Şili, Lâtin Amerika'nın en önemli orman ürünlerine sâhip ülkelerinden biridir. Fakat orman sanâyii, toplam potansiyeli işletecek kadar güçlü değildir. Ülkede balıkçılık iyi durumdadır.


Şili'nin başlıca ihraç malları bakır, demir cevheri, nitrat, iyot, yapağı, pirinç, fasulye, tâze meyve ve balıktır. Makinalar, ulaşım malzemesi, metalürji ürünleri, kimyâ ürünleri ithâl ettiği belli başlı mallar arasında yer alır.
Ülke en fazla ABD ile ticâret yapar. Bununla birlikte Lâtin Amerika ülkeleri, Japonya ve Avrupa ülkeleriyle ticârî münâsebetlerini geliştirmeye çalışmaktadır.
Şili gelişmiş bir demiryolu ve karayolu ağına, oldukça ileri seviyede havayolu hizmetine sâhiptir. Demiryolu sisteminin % 80'i devlete âittir.