Tariz (İğneleme-Sitem) Sanatı
 

Tariz (iğneleme-sitem) Sanatı

Bir insanı iğnelemek maksadıyla, bir sözü karşıt anlamını düşündürecek biçimde kullanmaya tariz diğer adıyla iğneleme sanatı denir.

Araba o kadar hızlıydı ki, yürüyerek geçebilir.

Bu yürekli insan, tavşandan çok korkar.

Bu örneklerde “hızlı” sözüyle vurgulamak iste-nen “yavaş”, “yürekli” sözüyle de vurgulamak istenen korkaktır.

Bu büyük romancımızın hemen her yapıtında tarihsel gerçeklere aykırı birçok şey bulabilirsiniz,

Cümlede “büyük” sözcüğü karşıt anlamını düşündürecek şekilde kullanılıyor ve romancı eleştiriliyor.

* Aferin oğlum Ahmet, Bu yolda devam eti

Herifçoğlu Sen Misel’de koyuvermiş sakalı Neylesin bizim köyü, Nitsin Mahmut Makal’ı.

(B. Rahmi Eyüboğlu)

Şiirde “Bu yolda devam et” sözü tarizli kullanılıyor. Ahmet, Fransa’ya gidince köyünü, ülkesini unutmuş; gününü gün etmeye başlamıştır. Şair, oğlunun bu tutumunu eleştiriyor.

Osmanlı’nın son dönem sadrazamlarından Âli Paşa, Girit seferinde başarı gösteremeden döner. Ali Paşa’yla arası hiç iyi olmayan Ziya Paşa bu olay üzerine şu dizeleri yazar:

“Vermedi ablukada şan-ı donanmaya halel İngiliz devletine olsa sezadır amiral”