Atom ve Mekanizması- Atomos
 

Atom ve mekanizması- atomos


Atom, Yunanca «bölünmeyen Atomlar değişik biçimlerde birleşerek, tüm KİMYASAL BİLEŞİKLER! oluştururlar. ELEMENT diye adlandırılan değişik tür atomlar, davranışlarındaki benzerliklere göre PERİYODİK ÇİZELGE'ye yerleştirilirler.
1897 yılında J.J. Thomson, elektrik alanlar yardımıyla atomlardan çok ufak parçalar (ELEKTRON) kopartabileceğini gösterdi. En hafif atom olan hidrojen atomundan 2 000 kez daha hafif olan elektronun bulunmasıyla, atomun bölünmezliği düşüncesi de ortadan kalktı. 1912'de, Rutherford'un bir deneyiyle konu daha da aydınlandı. Deneyde, ışık hızıyla hareket eden yüksek enerjili tanecikler, ince bir altın levhaya çarptırılıyordu. Taneciklerin levhadan geçip gidiş yönü çevresinde saçılması beklenirken, bazılarının gidiş yönünün tam tersine yöneldiği, yani geri döndüğü görüldü.

Taneciklerin geri sıçramasından atomun bir ÇEKİRDEĞİ olduğu sonucu çıkarıldı. Bu çekirdeğin çapı, santimetrenin milyonda birinin milyonda biri kadardır (1/1012cm). Çevresindeki elektron bulutunu da sayarsak atomun çapı. santimetrenin milyonda birinin yüzde birine (1/10'cm) ulaşır. O halde,atomun büyük bir bölümü, <boşluk Bu gelişmeler sonucunda, atomun yapısı ortaya çıktı. Bir atomda her elektron, eksi elektrik yükü taşır ve artı yük taşıyan çok daha ağır tanecikler (PROTON'lar) tarafından dengelenir. Protonlar çekirdeğin içinde yeralır. Bu iki karşıt yükün çekimi, tıpkı güneşin gezegenleri yörüngelerinde tutması gibi, elektronları çekirdeğin çevresinde bir yörüngede tutar. Elektron bulutlarını ve değişik atomların oluşumunu kavramak için, fiziğin en gelişmiş kuramlarından biri olan KUVANTUM KURAMI'nı bilmek gerekir. Bu kuram, kısaca, elektronların herhangi bir yörüngede değil, ancak belirli yörüngelerde kalabileceğini belirler. Elektronların alabileceği durumlara enerji düzeyi denir. Bir enerji düzeyinde yalnızca bir tek elektron bulunabilir. Eğer ikinci bir elektron eklenirse, bu elektron, çekirdek çevresinde başka bir konumda yer almalıdır.

Bu düşünceden yola çıkarak, çekirdeğinde bir proton bulunan ve onun yörüngede tuttuğu bir elektrondan oluşan hidrojen atomundan başlayıp bilinen tüm atomlar türetilebilir. Hidrojenden sonra en küçük atom, helyum atomudur. Bu atom, iki protonun çekiminde, enerji düzeyleri değişik iki elektrondan oluşur (helyum atomunun çekirdeğinde, ayrıca kütlesi protona eşit, ama elektrik yükü olmayan bu yüzden de NÖTRON adı verilen iki tanecik daha vardır). Böylece, giderek doğadaki en ağır atom olan uranyum'a kadar bu diziliş sürer. Uranyumun 92 protonu ve 140'ın üstünde nötronu vardır. Ayrıca, 92 elektronluk bir elektron bulutu içerir.

Yörüngesinde iki elektronu bulunan helyum atomu ya da on elektronu bulunan neon atomu, kararlı atomlardır. Bunlar başka atomlarla kolayca birleşe-mezler. Öte yandan on bir elektronlu sodyum atomu ile on yedi elektronlu klor atomu, kolayca bir tuz molekülü (sodyum klorür) oluşturacak biçimde birleşirler. Bu molekül, yirmi sekiz elektronlu ve daha kararlıdır. Atomların periyodik çizelgeye yerleştirilmesini sağlayan davranış benzerlikleri, elektronlarının yörüngedeki dizilişlerine bağlıdır.
Uranyum atomu,hidrojen atomundan 240 kez daha ağırdır. Daha ağır atomlar da vardır. Ancak bunlar çekirdeklerin, proton ve nötronlarla TANECİK HIZLANDIRICILARI kullanılarak bombalanmasıyla, yapay olarak oluşturulmuştur.Şimdiye kadar oluşturulan en ağır atom hahniyum'dur ve 105 protonu vardır.

Bir atomun ters dizilmesi, yani çekirdekteki ağır, eksi yüklü taneciklerin (karşıt protonlar) hafif, artı yüklü tanecikleri (karşıt elektronlar) yörüngede tutması, fizik yasalarına göre olasıdır. Bu tür maddeye, karşıt madde denir ve az da olsa, tanecik hızlandırıcılarında oluşturulabilir. Karşıt madde, güneş sisteminde de çok azdır; çünkü olağan madde ile karşılaştığı her yerde birbirlerini yok eder ve bir enerji patlamasına yolaçarlar.



Atomun yapısının ve işleyişinin anlaşılmasıyla.
kimya da açıklanabilir. Ayrıca billurlar'ın yapısı, IŞIK. X-IŞINLARI ve ELEKTRONİK sorunları da açıklık kazanır. Hattâ, canlıların çoğalmasında ve işlevlerinde rol aldığı için, yaşamın gizleri de ancak bu yoldan açıklığa k'avuşturulabüir. Nükleer fiziğin yardımı olmadan herhangi bir alanda yeni bir buluş gerçekleştirmek, artık, hemen hemen olanaksızdır.