Kaldiraç
 

KALDIRAÇ, genellikle ağırlık kaldırmakta kullanılan mekanik araç. Şekilde görüldüğü gibi basit şekliyle kaldıraç, dayanak noktası denilen (d) bir noktaya dayanan bir çubuktur. Kaldıraçta Y gibi bir yük, uygulanan G gibi bir kuvvetle kaldırılır. Yükün bulunduğu nokta (y), kuvvetin uygulandığı yer g ise, yd uzunluğuna direnç kolu, dg uzunluğuna kuvvet kolu denir. Yük ve uygulanan kuvvet dengede ise bunların kendi uzunlukları ile çarpımları da eşit olur: Y yd = G gd Kaldıracın mekanik avantajı yükün uygulanan güce oranı Y/G olup, bu oran kendi uzunluklarının tersine gd/dy eşittir. Kaldıracın dengede ya da Y yd = G dg eşitliğinde olması gerçeği güç ve mesafelerin ölçülmesi gibi dolaysız bir deneye dayanır.


Eşit mesafedeki eşit ağırlıklar dengededir; eşit olmayan ağırlıklar dengede değildir ve daha uzun mesafede bulunan ağırlığa doğru düşer. Böylece kaldıracın temel teoremi ortaya çıkar. Ölçülebilen ya da ölçülemeyen iki büyüklük, büyüklükleriyle ters orantılı °lan mesafelerde dengededir. Yükü, dayanak noktasını ve uygulanan gücü farklı yerlere koyarak iki çeşit kaldıraç daha yapılabilir. Böylece fındık «racağmda olduğu gibi dayanak noktası yük. uygulanan güç ya da masada olduğu gibi, dayanak noktası kuvvet - yük olarak sıralanan kaldıraçlar vardır. Teorik olarak bir kaldıraç herhangi bir büyüklükteki yükü kaldırabilir. Arşimed'in "Bir dayanak noktası verin, dünyayı yerinden kaldırayım" sözü ünlüdür. Kaldıraçtan hareketle terazi, el arabası vb. araçlar yapıldı.