Coğrafi Bilgi Sistemi Cbs/Gis Nedir
 

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS/GIS) Nedir?

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), İngilizce Geographical Information Systems (GIS) ifadesinin Türkçe'ye çevrilmiş hali olup, kullanıcıların çok farklı disiplinlerden olması nedeniyle, bu kavram da değişik şekillerde tanımlanmaktadır. Özellikle CBS'nin dünyada konumsal bilgi ile ilgilenen kişi, kurum ve kuruluşlar arasında geniş bir merak uyandırması, gelişmelerdeki hızlı değişiklikler, özellikle ticari beklentiler, farklı uygulama ve fikirler, CBS'nin standart bir tanımının yapılmasına henüz izin vermemiştir. CBS, bazı araştırmacılara göre konumsal bilgi sistemlerin tümünü içeren ve coğrafi bilgiyi irdeleyen bir bilimsel kavram, bazılarına göre; konumsal bilgileri dijital yapıya kavuşturan bilgisayar tabanlı bir araç, bazılarına göre de; organizasyona yardımcı olan bir veri tabanı yönetim sistemi olarak nitelendirilmektedir. Buna göre en genel haliyle CBS'tanımı aşağıdaki şekildedir;

"Coğrafi Bilgi Sistemleri; konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir.

Coğrafi Bilgi Sistemi Cbs/Gis Nedir
 

Türkiye'nin coğrafi bölgeleri

Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran - 21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile ders kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafî isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir.

Coğrafi bölgeleri oluşturan etkenler [değiştir]

Coğrafi bölgeler ve coğrafi bölgelerin sınırları belirlenirken şu etkenler dikkate alınmıştır;[1]

Doğal etkenler

Konum

Yeryüzü şekilleri

İklim

Bitki örtüsü

Beşeri etkenler

Nüfus

Yerleşme

Ekonomik etkenler

Tarım ve hayvancılık

Sanayi ve madencilik

Ticaret

Turizm

Bölgeler ve bölümler [değiştir]

Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Birinci Coğrafya Kongresinde Türkiye coğrafi 7 bölgeye ve 21 bölüme ayrılmıştır.

Akdeniz Bölgesi:

Antalya Bölümü, Adana Bölümü

Doğu Anadolu Bölgesi:

Yukarı Fırat Bölümü, Erzurum - Kars Bölümü, Yukarı Murat - Van Bölümü, Hakkâri Bölümü

Ege Bölgesi:

Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümü

Güneydoğu Anadolu Bölgesi:

Orta Fırat Bölümü, Dicle Bölümü

İç Anadolu Bölgesi:

Konya Bölümü, Yukarı Sakarya Bölümü, Orta Kızılırmak Bölümü, Yukarı Kızılırmak Bölümü

Marmara Bölgesi:

Yıldız Bölümü, Ergene Bölümü, Çatalca - Kocaeli Bölümü, Güney Marmara Bölümü

Karadeniz Bölgesi:

Batı Karadeniz Bölümü, Orta Karadeniz Bölümü, Doğu Karadeniz Bölümü

Bölgeler ve iller [değiştir]

Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin sınırları illerin idari sınırları doğrultusunda belirlenmemiştir. Bu nedenle birçok il birden fazla coğrafi bölgenin içinde olabilir. İl merkezleri baz alındığında bölgelerin kapsadığı alanlardaki iller şunlardir.

Akdeniz Bölgesi [değiştir]

Akdeniz BölgesiAdana

Antalya

Burdur

Hatay

Isparta

Kilis

Mersin

Osmaniye

Doğu Anadolu Bölgesi [değiştir]

Ağrı

Ardahan

Bingöl

Bitlis

Elazığ

Erzincan

Erzurum

Hakkâri

Iğdır

Kars

Malatya

Muş

Tunceli

Van

Ege Bölgesi [değiştir]

Ege BölgesiAfyonkarahisar

Aydın

Denizli

İzmir

Kütahya

Manisa

Muğla

Uşak

Güneydoğu Anadolu Bölgesi [değiştir]

Adıyaman

Batman

Diyarbakır

Gaziantep

Kahramanmaraş

Mardin

Siirt

Şanlıurfa

Şırnak

İç Anadolu Bölgesi [değiştir]

Aksaray

Ankara

Çankırı

Eskişehir

Karaman

Kayseri

Kırıkkale

Kırşehir

Konya

Nevşehir

Niğde

Sivas

Yozgat

Karadeniz Bölgesi [değiştir]

Amasya

Artvin

Bartın

Bayburt

Bolu

Çorum

Düzce

Giresun

Gümüşhane

Karabük

Kastamonu

Ordu

Rize

Samsun

Sinop

Tokat

Trabzon

Zonguldak

Marmara Bölgesi [değiştir]

Marmara BölgesiBalıkesir

Bilecik

Bursa

Çanakkale

Edirne

İstanbul

Kırklareli

Kocaeli

Sakarya

Tekirdağ

Yalova

Bölgelerin isimlendirilmesi [değiştir]

Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir (Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi). Diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır (İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi). Türkiyenin yön isimlendirmesinde Doğu şark, Batı Garp, Güney Şimal, Kuzey Yıldız olarak adlandırılır.

Bölgelerde nüfus [değiştir]

Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farklarin oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yeraltı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar. Nüfusun en yoğun olduğu bölge Marmara Bölgesi en seyrek olduğu bölge de Doğu Anadolu Bölgesidir. Marmara'nın kalabalık bir nüfusa sahip olmasında İstanbul önemli bir rol oynar.

Bölgelerin özelliklerinden bazıları [değiştir]

Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin karakteristik özelliklerinden bazıları şöyle sıralanabilir:

Alanı en büyük bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

Alanı en küçük bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi

En yüksek bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

En alçak bölge: Marmara Bölgesi

En uzun kıyılara sahip bölge: Ege Bölgesi

En fazla yağış alan bölge: Karadeniz Bölgesi

Yazın en sıcak bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Kışın en ılık bölge: Akdeniz Bölgesi

En soğuk bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

Orman varlığı en zengin bölge: Karadeniz Bölgesi

Orman varlığı en fakir bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Güneşlenme süresi en kısa bölge: Karadeniz Bölgesi

Güneşlenme süresi en uzun bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Heyelanın en çok görüldüğü bölge: Karadeniz Bölgesi

Volkanizmanın en etkin olduğu bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

Seracılığıın en fazla geliştiği bölge: Akdeniz Bölgesi

Nüfusu en kalabalık bölge: Marmara Bölgesi

Nüfusu en az olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

İklim çeşitliliği en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi

Enerji tüketimi en fazla olan bölge: marmara bölgesi

Maden zenginlikleri en fazla olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi