Paraguay-Tarihi-Ekonomisi-Tarım ve Sanayi
 

Paraguay-Tarihi-Ekonomisi-Tarım ve Sanayi


Paraguay Cumhuriyeti dört yanı karayla çevrili bir Güney Amerika ülkesidir. Denizden en az 950 km uzaktadır. Kuzeyden güneye doğru akan Paraguay Irmağı ülkeyi ikiye böler. Paraguay'ın doğudaki komşusu Brezilya ile olan sınırının bir bölümünü Paraguay Irmağı, bir bölümünü Parana Irmağı çizer. Arjantin' le sınınnı ise Parana ve Pilcomayo ırmaktan belirler. Bu ırmaklar güneyde Uruguay Irmağı'yla birleşip Rio de la Plata Halici'ni oluşturarak Atlas Okyanusu'na dökülür. Paraguay' in kuzeybatı komşusu Bolivya'dır.

PARAGUAY'A İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Paraguay Cumhuriyeti.

YÖNETİM BİÇİMİ: İki meclisli, çok partili cumhuriyet.

YÜZÖLÇÜMÜ: 406.752 km2.

NÜFUS (1992): 4.519.000.

BAŞKENT: Asunciön.

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Asunciön (607.706), San Lorenzo (1985; 123.737), Ciudad del Este (110.584), Concepciön (1985; 62.577), Encarnaciön (44.064).

DOĞAL YAPI: Doğuda Parana ve Paraguay ırmakları arasındaki, sık ormanlarla kaplı dağ sıralan 600 metreye kadar yükselir; batıda Chaco Boreal adı verilen bölgede bataklıklar ve değersiz otlaklar bulunur.

DIŞARIYA SATILAN BAŞLICA ÜRÜNLER: Pamuk, kereste, tanen, et ürünleri, deri, tütün, kahve ve sıvı yağlar.

EĞİTİM: Okul bulunan yerlerde 714 yaş arası çocuklar için zorunlu ve parasızdır.

Paraguay Irmağı'nın doğusunda kalan tepeler sık ağaçlarla örtülüdür. Bu bölgede bereketli kızıl topraklı geniş vadiler yer alır. Irmağın batısındaki Chaco Boreal adındaki bölge ise yer yer ağaç kümelerinin bulunduğu geniş otlaklardan oluşur. Bölgenin büyük bir bölümü yağmur mevsiminde sel baskınına uğrar. Ülke ekvatorun güneyinde olduğu için, ekimden marta kadar süren yaz mevsimi nemli ve çok sıcak geçer. Kışlar ılık ve oldukça kurudur.




Paraguay'ın doğusunda yaprak dökmeyen ya da herdemyeşil ağaçlar çoğunluktadır. Bu ağaçlardan bir çobanpüskülü türünün yapraklarından yerba mate olarak bilinen serinletici ve uyarıcı bir içecek yapılır. Chaco Boreal'in yüksek kesimlerinde, odunu bir baltayı kıracak kadar sert olduğu için quebracho (balta kıran) adı verilen ve demiryolu traversi yapımında kullanılan bir ağaç yetişir. Bu ağacın kabuğundan da derilerin sepilenmesinde kullanılan tanen elde edilir. Turunç yapraklarından ise parfüm yapımında yararlanılır.
Paraguay ormanlarında jaguar, puma, tapir, karıncayiyen, armadillo, geyik, yılan ve parlak renkli papağanlar yaşar. Ülkenin hemen her yerinde karıncaların yaptığı tepeciklere rastlanır.

Paraguay'ın en eski Yerli halkı olan Guaraniler ülke nüfusunun çoğunluğunu oluşturur. Bundan başka Yerli ve İspanyol karışımı çok sayıda melez (mestizo) ile başkent Asunciön' da az sayıda İspanyol kökenli insan yaşar. Çoğu Katolik olan Paraguaylılar İspanyolca ve Guarani dili konuşur. Ülkede resmi dil İspanyolca'dır.
Paraguay Irmağı'nın doğu kıyısındaki Asunciön, Paraguay Cumhuriyeti'nin başkenti ve başlıca ırmak limanıdır (bak. ASUNCİÖN). İç kesimde, Paraguay Irmağı kıyısında yer alan Concepciön ülkenin başlıca sığır yetiştirme merkezidir. Güneydoğuda, Parana kıyısındaki Encarnaciön'dan Asunciön'a giden demiryolu üzerinde kurulmuş olan Villarrica ise bir tarım ve sanayi merkezidir.

Tarım ve Sanayi


Paraguay'da manyok, soyafasulyesi, mısır, pirinç, yerfıstığı, pamuk, şekerkamışı, meyve, tütün ve kahve yetiştirilir. Topraklarının hemen hemen beşte ikisi çayırlardan oluşan Paraguay'da sığır yetiştiriciliği çok gelişmiştir. Sığırlardan deri ve et elde edilir. Ülkenin mineral kaynakları çok azdır. Bununla birlikte kireçtaşından çimento yapılır. Tanen, pamuklu dokuma, bitkisel yağlar ve cana adında özgün bir alkollü içki üretilir. Paraguay, örümcek ağı inceliğindeki zarif dantelleriyie de ünlüdür.

Dünyanın en büyük hidroelektrik santralı Paraguay ve Brezilya tarafından Parana Irmağı üzerindeki Itaipü'da kuruldu. Aynı ırmak üzerinde ArjantinParaguay işbirliğiyle yapılması planlanan iki proje gerçekleşirse, dünyanın dışanya elektrik enerjisi satan ülkeleri arasında Paraguay'ın önemli bir yeri olacaktır.

Paraguay'da malların çoğu suyoluyla taşınır. Büyükçe buharlı gemiler Parana Irmağı yoluyla yalnızca Arjantin'deki Corrientes'e kadar ulaşabilir. Paraguay'daki ırmak limanlan arasında ise daha küçük tekneler çalışır. Asunciön'dan Encarnaciön'a gelen demiryolu, Parana üzerinde işleyen bir feribotla, sınırın öte yanındaki Posadas'ta Arjantin demiryollanna bağlanır. Paraguay'da havayolu ulaşımından da yararlanır. Panamerikan Karayolu Brezilya ve Arjantin'i Paraguay'a bağlar.

Tarih



Asunciön 1537'de İspanyollar'ca kuruldu ve Güney Amerika'da İspanyol yönetiminin merkezi durumuna geldi. Kent Güney Amerika içlerindeki en eski yerleşim yeridir. 1608'de bölgeye gelen Cizvit misyonerler, "misyon" adı verilen yerleşmelerde topladıklan Yerliler'e tarım yöntemleri ve el sanatları öğrettiler. Ne var ki, yerel toprak sahipleri toprağa ve gönüllü olarak çalışan işçilere bütünüyle sahip olmak istiyordu. Cizvitler'in fazla güçlenmesinden korkan İspanya 1767'de onları Paraguay'dan ve Güney Amerika'dan kovdu. Ama Yerliler daha önceleri kullandıkları geri tarım yöntemlerine dönmeye ve İspanyollar'ın sahip olduğu geniş topraklarda yiyecek ve barınma karşılığı çalışmaya yanaşmadı.

1810'da Arjantin halkı bağımsızlık savaşına başladıktan hemen sonra Paraguaylılar da İspanya'dan ayrıldı. Ülkenin bağımsızlığına kavuştuğu 1811'de Asunciön başkent oldu.
Bundan sonra Paraguay peş peşe yönetime gelen diktatörlerce yönetildi. 1862'de babasının yerine yönetime geçen Francisco Solano Löpez (182770) Arjantin, Brezilya ve Uruguay'dan oluşan üçlü ittifaka karşı savaş açtı. 1865'te başlayan Paraguay Savaşı, Löpez'in 1870'te öldürülmesiyle sona erdi. Paraguay savaşta yalnızca topraklarının büyük bir bölümünü değil, 300 binden fazla yurttaşını da kaybetti.

1932'de Bolivya ile çıkan bir sınır anlaşmazlığı bir başka savaşın patlamasına yol açtı. İki ülke de Chaco Boreal bölgesinde hakları olduğunu öne sürüyordu. Üç yıl süren savaşın sonunda Paraguay 100 binden fazla kişinin ölümüne yol açan savaşı kazanarak, tartışmalı bölgenin dörtte üçünü ele geçirmeyi başardı.
Paraguay, çok geniş yetkilerle donatılmış devlet başkanının yönettiği bir cumhuriyettir. 1954'ten beri yönetimi elinde tutan Aifredo Stroessner 1989'da gerçekleştirilen bir darbeyle devrildi. Darbenin önderi General Andre Rodrîguez aynı yıl yapılan seçimlerde başkan seçildi.

Rodriguez yönetimi ekonomiyi liberalleştirmeye yönelik bir program uyguladı. Bazı alanlarda sağlanan ilerlemeye karşın, enflasyon hızlı bir tırmanış içine girdi. Mayıs 1991'de yapılan ilk serbest yerel seçimlerde iktidar partisi başkent Asunciön'da yenilgiye uğradıysa da Aralık 1991'deki kurucu meclis seçimlerinde belirgin bir üstünlük sağladı. Haziran 1992'de yeni anayasanın kabul edilmesinden sonra Mayıs 1993'te seçimlere gidilmesi kararlaştırıldı.