Kanser Ameliyat
 

Doktorunuz kanserden kuş-kulandığında, büyük olası-lıkla sizi önce bir cerraha sevk edecektir. Kesin tanı konulabilmesi için belli bir cerrahi iş-leme çok sık gerek duyulmasından, kısmen de pek çok kanser türünde ameliyatın en iyi tedavi seçeneği ol-ması ya da başlangıç için en iyi teda-vi olmasındandır. Kanser saptandı-ğında, yaygınlık derecesi de ameli-yat sırasında ortaya konulabilir; kimi zaman ameliyatın önemli hedeflerin-den biri budur. Meme kanseri için ameliyat edilen kadınlarda, koltukaltındaki bir lenf düğümünün çıkartıl-ması (”koltukaltının açılması” [aksiller diseksiyon] ya da ‘koltukaltının temizlenmesi’ [klirens] ya da yumur-talık kanseri ameliyatında karın boş-luğunun ayrıntılı biçimde gözle mu-ayene edilmesi [”evrelendirme laparatomisi” sırasında]) buna örnektir.
Ameliyat düşüncesinin pek çok kişide gerginliğe yol açması son de-rece anlaşılabilir bir durumdur. Ancak kanser ameliyatlarının çok bü-yük bir kısmı son derece sorunsuz biçimde gerçekleştirilir. Elbette so-nuçlar her zaman mükemmel değil-dir. Ancak birkaç dakika süren göre-ce küçük ya da saatler süren büyük girişimler olabilen belli ameliyatların olası kısa ya da uzun vadeli istenme-yen etkilerini burada ayrıntılarıyla tartışmak olanaksızdır.
Tabii ki bazı ameliyatların görü-nüm, işlev ya da her ikisi üzerinde uzun süreli önemli etkileri vardır. Di-ğer bazıları ise, özel birtakım yan et-kiler oluşturma riski taşır; örneğin, koltukaltındaki lenf düğümlerinin alınmasından sonra kolda şişme ve rektum ya da prostat kanserinden sonra impotans (iktidarsızlık) gibi. Genellikle her türlü risk önceden ayrıntılı olarak tartışılır, ancak daha fazla bilgi edin-mek istiyorsanız sormaktan çekin-meyin.
Kimi zaman hasta ameliyattan kı-sa süre sonra evine gidebilecek du-rumdadır, kimi zaman da iki-üç hafta ya da daha uzun süre hastanede kalır. Bazen hasta hemen normal ya-şamına dönebilirken, büyük ameli-yatlardan sonra normale dönüş bir-kaç ay sürebilir. Hastaların birçoğu ameliyattan hemen sonraki dönem-de bir miktar rahatsızlık hissetse de, günümüzde iyi ağrı kontrolü dahil, ameliyat sonrası bakım standartları çok yükselmiştir.
Aşağıda sık kullanılan bazı ame-liyat terimleri yer almaktadır.
Rezeksiyon:
Bir tümör ya da or-ganın çıkartılması; …ektomi ile biten sözcükler de aynı anlama gelir. Ör-neğin, kanser içeren bir akciğer lobunun çıkartılması “pulmoner lobektomi” ve kanserli prostatın çıkar-tılması “prostatektomi” olarak ad-landırılabilir.
Radikal:
Görünen tümöre ek ola-rak yakındaki dokuların ya da bağ-lantılı dokuların da çıkartılması işle-midir; amaç, kalan son kanser hüc-resinden de kurtulmaktır.
“…ostomi” ile biten sözcükler:
Vücudumuzun tüp benzeri organları bir tümör tarafından tıkandığında ya da bunların kısmen çıkartılması ge-rektiğinde, cerrah tıkanıklık noktası-nı atlayarak, tüp biçimindeki organı deride yapılmış yapay bir deliğe bağlayıp bir giriş ya da çıkış oluştu-rabilir (bir “stoma”; bk. aşağıdaki bölüm). Örneğin, nefes borusu yada diğer adıyla trakeanın üzerindeki deriyle birleştirilmesine “trakeosto-mi” adı verilir ve koşullara göre tra-keostomi kalıcı ya da geçici olabilir. Kalın barsağın (kolonun) karın deri-sindeki bir stomaya bağlanmasına ise “kolostomi” denir. Bu da kalıcı ya da geçici bir işlem olabilir.
Stoma:
Tüp şeklindeki bir organın içeriğinin vücuttan atılmasına olanak vermek için, deride yapay bir açıklık oluşturulması işlemidir. Örneğin ko-lostomi sonrasında, barsağın içeriği-ni toplamak için stoma üzerine bir torba yerleştirilir; modern tasarımlar sayesinde, bu işlemin uygulandığı kişilerin büyük bölümü neredeyse tamamen normal bir yaşam sürer.