Sıtma Hastalığı
 

Sıtma Hastalığı

Anofel adı verilen sivrisineğin dişisi ta-rafından aktarılan bir hücreli asalağın yolaçtığı bulaşıcı ve ateşli bir hastalıktır. Sıtma plazmodyumunun iki gelişme ev-resi vardır. Birincisi sivrisinekte ge’çen eşeyli evre, ikincisi insanda geçen eşey-siz evredir. Sivrisinek bir insanı ısırdığın-da, eşeysel gelişmesini tamamlamış olan asalağı da aktarır. İnsan dokularına yerleşen asalak, oraGa çoğalır; yeni asa-laklar alyuvarlara ulaşırlar. Eşeysiz evre burada sürer. Üç tür sıtma vardır. Plasnodium vivax’ın yolaçtığı sıtma, gfin ışın nöbet yapar. Daha çok yumuşak iklimli bölgelerde yaygındır. Her iki gün-de bir (48 saatte bir) ateş nöbeti görülür. Şiddetli titremeler ve arkasından bol ter leme görülür. Ateş düşünceye kadar ter-leme sürer gider. Plasmodium malariae ise, dört günde bir tutan sıtma nöbetine yolaçar. Her .72 saatte bir ateş nöbeti gelir. Plasmodium praecox asalağının meydana getirdiği nöbetler düzensiz aralıklarla gelir. Daha çok tropikal iklim-lerde görülen bu tür sıtmada hastanın durumu ağırdır. Bir süre sonra, beyin de hastalığın etkisine girer. Bu durum has-tanın ölümüne yolaçar. Asalak taşıyıcı sivrisineğin üremesini sağlayan su biri-kintilerinin bulunduğu her yerde sıtma-ya rastlanabilir.

Sıtmanın genel belirtileri karaciğer ve dalak şişmesi ve arkasından alyuvarlardaki hemoglobin miktarının azalması belirlenen kansızlık olarak sıralanabilir. Sıtma geçiren bir kişi yeniden sıtmaya yakalanabilir. Bağışıklık meydana gelse bile, ancak o tür plazmodyum içindir ve çok kısa sürer. Sıtmanın teşhisi oldukça kolaydır. Sıtmadan korunmada ve teda-vide kinin ya da özel olarak hazırlanan atebrin, plazmokin gibi ilâçlardan yarar-lanılır. Öte yandan, haşarat öldürücü ilâçlar da yarar sağlar. Bunlardan DDT sivrisinekleri ve larvalarını yok eder.

Sıtma bir kan hayvancığının yolaçtığı bir asalak hastalığıdır. Hastalığın insana dişi anofel (sıtma sivrisineği) geçirir. Asalak gelişme çevrimine siv-risineğin midesinde başlar ve insan kanında sür-dürür. Resim çevrimin insandaki ilk bölümünü göstermektedir.

Soldan sağa doğru: Bir kan hücresinin içinde, şizont adı verilen küçük yuvarlak bir cisim görülür, şizont alyuvarın zararına büyür; sonra çekirdeği birçok öğeye bölünür, bu öğeler de alyuvarın merkezi çevresinde çember oluşturacak biçimde dizilirler; bu çember kopunca, çekirdekli hücre-cikler dağılarak öbür alyuvarlara girerler.