Piyano-Klavyeli çalgılar
 

Piyano-Klavyeli çalgılar





PİYANO, klavyeli çalgılariçinde en çok tanınanıdır. Birçok müzik yapıtında kullanılır. Piyano için, öbür çalgılardan daha fazla yapıt bestelenmiştir. Sık sık tek başına, solo olarak çalındıktan başka, senfoni orkestralarında, oda müziği topluluklarında ve şarkılara eşlik etmekte de kullanılır. Güzel konçertola-nn çoğu, piyano ve orkestra için yazılmış olanlardır.

"Piyano" sözcüğü İtalyanca'da "yumuşak" (piano) ve güçlü (forte) anlamına gelen piano-forte sözcüğünün kısaltılmış biçimidir. İlk piyanoyu 1709'da, Floransalı çalgı yapımcısı Bartolomeo Cristofori'nin (1651-1731) yaptığı sanılmaktadır. Bestecilerin klavsenden daha güçlü ses çıkaran bir çalgı aradıkları dönemde ortaya çıkan piyano, müzik çevrelerinde olağanüstü bir ilgiyle karşılandı. Piyanoda ses, klavsende olduğu gibi tuşlara bağlı mızrapların telleri çekmesiyle değil, küçük çekiçlerin tellere vurmasıyla oluşuyordu. Parmak tuşa basmayı sürdürse bile, tuşun bağlı olduğu çekiç tele vurur vurmaz küçük bir yayın yardımıyla tekrar yerine dönüyordu. Ayrıca sesin şiddeti daha kolay denetlenebiliyordu.

Tuşlara sert basıldığında kuvvetli, yumuşak basıldığında hafif ses veriyordu. 1821'de Fransız klavsen yapımcısı Sebastien Erard, Cristofori'nin piyanosunu geliştirerek, tele vuran çekici tamamen eski yerine dönmeden, tele yakın bir yerde beklemesini sağlayan yeni bir düzenek ekledi. Böylece tuşa arka arkaya basıldığında, hazır durumda bekleyen çekiç tele aynı çabuklukla vurabiliyordu. Bu yenilik piyanoya klavsende olmayan bir üstünlük kazandırdı {bak. Klavsen). Çalma kolaylığı ve güçlü ses özelliklerinden dolayı piyano Avrupa'da kısa zamanda yaygınlaştı. Cristo-fori'den esinlenen Avrupalı çalgı yapımcıları bazı değişiklikler ekleyerek kendi piyanolarını yaptılar. 18. yüzyılın en çok tanınan piyano
yapımcıları Alman Johann Andreas Stein, Gottfried Silbermann ve onun öğrencisi Johannes Zumpe'ydi.

Büyük besteci Johann Sebastian Bach'ın oğullarından Johann Christian Bach, 1768'de Londra'da Johannes Zumpe'nin yaptığı dört buçuk oktavlık küçük bir masa piyanoyla ilk piyano resitallerinden birini verdi. Bu konser, piyanonun İngiltere'de sevilmesini ve yaygınlık kazanmasını sağladı. Alman Cari Bechstein, Alman asıllı ABD'li Henry Steinvvay, Avusturyalı Ignace Joseph Pleyel gibi usta piyano yapımcıları özgün teknikleriyle piyanonun ses niteliğini yetkinleştirdiler. Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Franz Liszt ve Frederic Chopin gibi ünlü besteci ve piyanistler piyano için olağanüstü güzellikle müzik parçaları bestelediler.