Taşıt Tutması...
 

Taşıt Tutması
Ne kadar hızla ve ne kadar uzak mesafeye gitmelerine bağlı olmadan, insanlar hareket halindeki vasıtaların içinde mide bulandırıcı bir rahatsızlık hissederler.

Dış kulağımızın görevi işitmeyi sağlamaktır ama iç kulağımız dengemizden sorumludur. Hareket halinde olduğumuzda, iç kulağımızın içindeki sıvı çalkalanır ve sinir sistemimiz vasıtası ile beynimize sinyal gider. Eğer arabanın içinde bir şey okuyorsanız veya arabanın içinde bir şeye bakıyorsanız, gözlerden beyine hareket halinde olmadığınız sinyali gider ama iç kulaklarınızdan giden sinyal farklıdır. O, vücudunuzdaki sarsıntıdan dolayı hareket halinde olduğunuzu bildirir. Bu iki sinyal arasındaki fark, halk arasında 'araba tutması' diye adlandırılan, mide bulandırıcı etkiyi yaratır.

Aslında dalgalı denizde seyreden bir gemideki insanı deniz tutması ne ise hareket halindeki bir arabanın içindeki insanı taşıt tutması da aynı şeydir. Denizdeki hareket tam anlamı ile üç boyutlu olduğundan etkisi daha fazladır. Baş ağrısı, baş dönmesi, nabızdaki artış ve mide bölgesindeki baskı hissi ile kusma ihtiyacı en belirgin özelliklerdir. Bunlara ilaveten deniz tutmasında, bulantıdan önce stres hormonları da salgılanmaya başladıklarından rahatsızlık ve panik hissi iyice kuvvetlenmektedir.

Arabada iken gözlerinizle, bir uzağa, bir yakma bakarsanız, bu taşıt tutma probleminize yardımcı olabilir. Bu nedenledir ki, arabayı kullananlarda taşıt tutması olayı görülmez. Çünkü araba, kullananın kontrolü altındadır. Sürücü arabanın ne zaman duracağını veya hızlanacağını, ne yöne dönüleceğini bilmektedir. Taşıt tutması gençlerde daha çok görülür, çünkü yaşlandıkça ve çok seyahat ettikçe, iç kulağın hareketlere karşı hassasiyeti azalır.

Bir görüşe göre, taşıt tutmasındaki denge bozukluğu, bulanık görme gibi belirtilerde beyine gönderilen sinyaller, zehirlenince beyine yollanan sinyallerle aynı. Bu nedenle de beyin mideye kusma ve içindeki zehiri boşaltma emrini veriyor.

Taşıt tutmasına karşı önerilerimiz şöyle: Kitap okumayın, zihniniz başka şeylerle meşgul olsun. Olay aslında beyinde oluştuğundan, onu başka bir şeyle meşgul edin. Zihinsel veya kelime oyunları oynayın. Mide bozucu şeyler yemeyin, çok gerekirse bunun için üretilmiş ilaçları, kulak arkasına yapıştırılan bantları kullanın.

Çinli doktorlar yüzyıllardır taşıt tutmasına karşı akupunktur tedavisi uyguluyorlar. Bu uygulamadan siyah ve beyaz ırktan insanların yüzde 50-60'ı etkilendiği halde Asyalıların hemen hepsi etkileniyor. Bu farkın da sinir sistemindeki bir genetik temele dayandığı sanılıyor.

Taşıt Tutması...
 

Hareket hastalığı: Araç tutması

Hareket insanoğlunun günlük hayatında hiç düşünmeden ve rahatsız olmadan ihtiyaçlarını karşılamak, sosyalleşmek, sağlığını korumak ve hedeflediği yere ulaşmak için yaptığı fiziksel bir aktivite.

Hareket hastalığı merkezi sinir sistemine iletilen bilgilerin, her zamanki uyumunun bozulması nedeniyle ortaya çıkıyor. Amerikan Hastanesi Kulak Burun Boğaz Kliniği'nden Dr. Erkhan Genç, bu hastalığın seyahat eden kişilerin yüzde 30'unda görüldüğünü söylüyor.

NELER TETİKLİYOR

"Hareket hastalığı" seyahat eden kişilerin yüzde 30'unda gözlenebilmektedir. Hastalık; hafif bir bulantıdan, kişinin gözlerini açamayacak dereceye kadar varabilecek bulantı ve kusmalara sebep olabilecek geniş bir yelpazede kendisini gösterebilmektedir.

"Taşıt tutması" sadece gemi, uçak veya araba yolculukları sırasında değil, yerçekimsiz veya yerçekimi az olan uzay seyahatleri sırasında da gözlenebilmekte ve seyahat bittikten sonra da günlerce devam edebilmektedir. Kişi, seyahat esnasında olmayan bir hareketi algılayarak, dengesizlikten yakınmaktadır.

"Taşıt tutması"nın niçin gerçekleştiği ve insanlar arasındaki hassasiyet farkının kaynağı bilinmese de bu durumun oluşumunda; önceden kestirilemeyen bazı düşük frekanslı hareketlerin, tetikleyici rol oynadığı tahmin edilmektedir. İstem dışı hareketler, gözlerin sağladığı bilgilere uyum sağlamadığı için rahatsızlık duyulmaktadır.

NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?

'Hareket hastalığı', hareketi algılamakta kullanılan duyu organları arasındaki ortak çalışmanın bir şekilde bozulması ile yıllar içerisinde hareketin düzgün algılanmasındaki uyumun kaybolması sonucu ortaya çıkıyor. Halk arasında "taşıt tutması" da denilen "hareket hastalığı", aslında duyu organlarının bireylere oynadığı bir oyundur. Hastalığın temelinde merkezi sinir sistemine iletilen bilgilerin, her zamanki uyumunun bozulması yatmaktadır.

İLAÇ KULLANIMI

Bazı ilaçlar ile yolculuk sırasında oluşan bulantı ve kusma hissinin önüne geçilebilir. İlaçların yolculuk başlamadan bir saat önce alınması gerekmektedir. Eğer yolculuk başladıktan sonra ilaç alınırsa; ilaçlar, mide- bağırsak sisteminden emilecek zaman bulamadan, bulantı ve kusma neticesinde vücuttan atılabilir. Ayrıca deriye yapıştırılarak kullanılabilen skopolamin bantları da taşıt tutmasında oldukça etkilidir. Bu bantlar kişiyi, ilaç almaya bağlı oluşabilecek olumsuzluklardan da korumaktadır.

Alınabilecek ÖNLEMLER

Öncelikle hareketin gözler ile rahatça algılanması sağlanacak bir yerde oturulmalıdır. Arabanın ön koltuğu gibi yolun ve manzaranın rahatça takip edilebileceği bir yer, "taşıt tutması" riskini azaltacaktır.

Gemi veya teknelerde güvertede olmak, iç kısımlara göre kişiyi daha rahat ettirecektir. Uçaklarda hemen kanat önündeki koltukta oturmak bir hareketin daha az hissedilmesine yardımcı olacaktır.

Beslenmede az miktarda ve mideyi rahatsız etmeyen yiyeceklerin seçilmesi önemlidir.

Kafanın sabit tutulması, alkol alınmaması, sigara içilmemesi ve yolculuk sırasında ufuk çizgisine bakılması yararlı önlemler arasındadır.

Yolculuk sırasında midenin yatışması için kraker benzeri yiyecekler ve karbonlu içecekler tüketilebilir