Dikkat Ve Performans Kapasitesinin Sınırlılığı
 

Dikkat Ve Performans Kapasitesinin Sınırlılığı

Bilinç, Dikkat Ve Performans Kapasitesinin Sınırlılığı, Psikolojinin Amacı Açısından Bilinç Ve Davranış, İnsan Bilincinin Kendine Özgü Özelliği, İçebakış Ve Bilim, Zihin: Bilinç Ve Bilinç Dışı ve Dikkat Kavramı...

Psikolojinin Amacı Açısından Bilinç Ve Davranış

Psikoloji, canlıların ve özellikle insanın davranışlarını inceler. Psikolojinin amacı, davranışların oluşumunu anlamak, daha açık bir deyişle, davranışları doğuran sistemin işleyiş kurallarını bulmaktır. “Psikoloji” denince çoğu kimsenin aklına insanın iç dünyası, ruh halleri, bilinç ve zihin işlemleri gelir. Bunlar insan hayatı için anlamlı ve önemli kavramlar olmakla birlikte psikolojinin inceleme alanı olarak davranışları göstermenin bir gerekçesi vardır. Bütün bilimler gibi psikoloji de gözlenen olayların sebeplerini araştırır. Her birey kendi iç dünyasının, ruh hallerinin, bilincinin ve zihin işlemlerinin farkında olsa bile bu farkında oluş, yalnızca bireyin kendi iç gözlemiyledir. Onu başka hiçbir kimse gözlemleyemez. Bu nedenle, psikoloji objektif bir bilim olabilmek için herkesin dışarıdan ortaklaşa gözlemlediği olaylardan hareket etmek, onları açıklamaya çalışmak zorundadır. Psikoloji olaylardan hareket etmekle birlikte onları bir sistemin ürünleri olarak görür. “Zihin” adı altında kavramlaştırılan ve doğrudan gözlenemeyen bir sistem, belirli kurallara göre bütün davranış olaylarını doğurur. Sistemi bilme, ilk bakışta birbiriyle ilişkisiz görünen olayların birbiriyle ilişkisini görmeyi sağlar.

Araştırmacı ve teorici psikolog, gözlenenleri açıklamaya çalışırken gözlenemeyen zihin sistemini tasarımlar; gözlenenlerden gözlenemeyeni tahmin eder. Böylece her bireyin iç gözlemle farkında olduğu içsel psikolojik süreçleri, teorici, objektif olaylara dayanarak rasyonel biçimde kavranabilen bir sistem olarak tasarımlar. Zihin sistemine ilişkin tasarım, açık ve seçik önermelerle ifade edilir. Sistemin işleyişini betimleyen önermelerden zorunlu mantıksal çıkarımla belirli koşullarda ne gibi olaylar gözleneceğine ilişkin kestirimler yapılır. Belirtilen deneysel koşullarda gözlenen olaylar kestirimlere uyuyorsa, o kestirimleri zorunlu mantıkla kendi yapısından çıkarmış olan sistemin doğru olma olasılığı vardır. İşte böyle çeşitli sınama işlemleriyle doğruluk olasılığı kuvvetlenen bir zihin sistemi tasarımı (varsayımı, teorisi) psikoloji biliminin ortaya koyduğu bilgidir.

Psikolojinin gözlenebilir olayları, çeşitli koşullarda ortaya çıkan davranışlardır. Davranışları doğuran zihin sistemini tasarımlamaya çalışan psikoloğun işi, teknoloji uzmanı mühendisin işinin tam tersidir. Mühendis, somut bir durumdaki pratik amacı gerçekleştirecek makineyi, temel bilimlerin formüle ettiği prensiplerden yararlanarak yapmaya çalışır. Amaca uygun makineyi yapan mühendis onun nasıl işlediğini, onun davranışlarının nasıl doğduğunu, kısacası makinenin sistemini bilir. Temel bilimci psikoloğun görevi, hangi koşullarda ne gibi davranışlar doğurduğuna bakarak o davranışları doğurabilecek zihin sistemini tasarımlamak ve sonra varsayımsal tasarımını sınamaktır.