Mardin Savur Yeşiller
 

Mardin savur yeşiller

Süryanilerin Suara adını verdikleri bu şehir, Sasanilere karşı korunmak amacı ile Bizanslılar tarafından bu yörede

oluşturulan istihkam zincirinin bir halkasını oluşturur. Bu şehir Osmanlılar tarafından fethi Yavuz Sultan Selim'e

Şam'dan Mısır'a hareketinden sonra 15.12.1516 da ulaştırılmıştır. Savur'dan da "nahiye-i Savur, tabi-i liva-i

Mardin" şeklinde bahsedilmekle beraber, burada bir kadı bulunduğuna göre, bir kaza olması gerekmektedir.

1518 'deki kadısının ismi Mevlana Yusuf olup 30 akçe yevmi hasılı vardı. Burada bir boyahane ve dabbakhane

bulunmaktaydı. Katip Çelebi Savur'da bir cami ve bir hamam bulunduğunu yazmaktadır. (Nejat GÖYÜNÇ

XVI.Yüz Yılda Mardin Sancağı kitabından alınmıştır) Savur, Mardin İline bağlı olup kuzeyinde yerleşmiş yeşil,

sulak ve şirin bir ilçemizdir. Kuzeyinde Diyarbakır'ın Bismil İlçesi, güneyinde Mardin'inÖmerli İlçesi, Batısında

Mardin İl Merkezi, doğusunda ise Batman İli'ne bağlı Gercüş İlçesi ile çevrilmiştir. Mardin İl Merkezi ile aşırı

http://frmsinsi.net/images/forumsins...sinsi.net_.jpg

benzerliği vardır. Biri ilçe merkezinde olmak üzere,Pınardere, Sürgücü ve Yeşilalan beldelerinde belediye idaresi

vardır. İl merkezine 47 km uzaklıkta bulunan şirin ilçemizin merkez nüfusu 2000 yılı genel nüfus sayımına göre

11.240 dır. Artuklulara kadar uzanan tarihi ile bu günlere gelen Savur, bir çok eseride bu günümüze taşımıştır.

Stratejik durumu göz önünde bulundurularak kendisi gibi tarihi yapıya sahip, ipek yolunun can damarı

konumundaki hakim bir mevkide tüm esrarengizliği ile duran kalesinin eteklerine kurulmuştur. Mezopotamya'ya

hakim olan kavimler bu ilçeye de hakim olmuştur. Rivayetlere göre Mardin İli'nde bulunan Kal'it il maraya kadar

uzanan yeraltı tüneli bulunan bu kale Savur evleri ve harabe haline gelmiş dini eserleri gerçekten görülmeye değer.

Savur'daki eski evler insanı şaşırtacak kadar güzeldir.Kapı kilitleri de çok orijinal ve dikkat çekicidir. Mimarinin

harikası olarak nitelenebilecek olan yapılar, Süryani ustalarının can verdiği taş ve ahşap işçiliğinin ölümsüz eserleri

olarak durmaktadır. İlk olarak görenler şaşırtacak kadar güzel olan bu ilçemizin en ilginç özelliklerinden birisi de

dört tarafı dağlarla, yeşilliklerle ve sularla çevrili oluşudur.Yeşilin her tonunu bulabileceğiniz ve vahayı andıran

yapısı ile geçmişte kavakçılık, pamuk tarımı, meyve ve sebzeciliğin yanında hayvancılık ile geçinen bu ilçemizde

daha sonraları pamuk ekimi terk edilmiştir. Mardin il merkezi ve çevre ilçeleri gıda ambarı konumundadır.

Yaz mevsiminde Mardin ve ilçelerinin piknik alanıdır.

Savur dünyaca ünlü üzümler diyarıdır. Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde padişaha her sene 1200 batman

(800 kg kadar)"nefs-i nefis-i humayun içun" Savur'un bahçelerinden toplanarak kurutulan erik (incas) yollandığı

25 Ocak 1571 (27 sefer 1164) tarihli bir vesikadan öğrenmekteyiz. Ne yazık ki dedelerimizin ailece gazino olarak

eğlendikleri havuzlu tesis şu anda Savur İlçe Jandarma Karakol Komutanlığı binası olarak kullanılmaktadır.

Yıllar önce Irak'a ulaşmak için Savur'dan geçen yol Ömerli ve Nusaybin ilçelerine kaydırıldı. Mahsullerini köprü

başında satan meyve bahçesi sahipleri genelde kavakçılığa yönelmiştir. 1970'li yıllara kadarSavur'un köprü başından

Irak, Mardin, Midyat, Cizre, Ankara ve İstanbul'a giden vasıtalar sayesinde ulaşılabiliyordu. Savur'da ekonomik

hayatı en çok etkileyen kavakçılıktır. Osmanlı İmparatorluğu zamanında Mısır'a kadar yollanan kavaklar halen ihraç

ürünü olarak ilk sırada yer almaktadır. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Dicle Nehri üzerinde kurulan sallarla Irak,

İran ve Mısır'a çok büyük zorluklarla yollanan kavaklar, daha sonraları trenle, şimdi ise kamyonlarla ulaştırılmaktadır.

Savur'da bol çeşit ve kalitesi ile meşhur üzümlerini yanında, kaysı, elma, fındık, armut, erik çeşitleri, vişne, kiraz, ceviz,

badem, şeftali ve fıstık ayrıca narenciye dışında her türlü meyve sebze ve bakliyat yetişmektedir.

YÖRENİN TARİHİ ESERLERİ

SAVUR KALESİ : İlçenin eteklerine kurulduğu yüksek tepenin üstünde, tek beden halinde yerleşmiştir.Eski kervan

yollarının korunmasında büyük yararı olan bu kale Sasaniler ve Bizanslılar arasında büyük çatışmalara sahne olmuştur.

Büyük bir kapıya sahip olan bu kalenin surları yıkılmış, bir kısmı ise halen harabe halinde durmaktadır. Kalenin yığma

taşlarla Romalılar tarafından yapıldığı ve gizli yer altı yollarıyla Savur Çayı'na inildiği saptanmıştır. Kalede Savur'a adını

veren Kral Şapor ya da Staor'un kızına ait olduğu ileri sürülen taştan oyma evler bulunmaktadır. Özellikle ikisi kralın

kızı tarafından kullanılan bu evlerin gizli geçitleri vardır.

ESKİ CAMİ: M.S. 369 yılında Melik Şeydal tarafından tarafından kilise olarak yapılan bu eser, yanında bulunan

medrese ile birlikte külliye hüviyeti kazanmıştır. Manastır her ne kadar ilk başlarda kurucularının adı ile anılmış ise de

M.S. 668 yılında yöneten metropolit Mergabriel Elbakistani'ye ithaf edilmiştir. XI.yüzyılda Artuklular tarafından camiye

çevrilmiştir. Kare kaideli minaresi ile ilgi çekmektedir. Şerefesi sonradan eklenmiştir. Bu minarede 1960'lı yıllara kadar

çan yerinden ezan okunmaktaydı.

DEYR MARABEYN MABEDİ: Matran Yuhanna El Merdin tarafından 1125 tarihinde başlanarak, Oğuz( Dara)

köyünden getirilen taşlarla 365 oda olarak 1167 yılında bitirilen bu mabet günümüzde harabe halindedir.

MOR DIMET MANASTIRI : Savur İlçesi Dereiçi Köyündedir. Manastıra gelen roma-tizma hastalarının iyileşmesi

sebebiyle buraya Romatizma Manastırı da denilmektedir.

ROMANİYE KİLİSESİ : Başkavak köyü yakınlarındadır. İki bloktan oluşmakta ve kırmızı kiremit taşından yuvarlak

kemerli çatı özelliği olan bu yapıda, mihrap yerlerinin belirginliği dini özelliğini gözler önüne sermekte olup harabe

halindedir.Ayrıca Türbeler ve Hacı Abdullah Bey tarafından yaptırılan BAŞKAVAK KÖPRÜSÜ de bu tarihi

eserler arasında sayılabilir.