Evlatlık, Evlat Edinme, Yuvadan Çocuk Almak...
 

Evlatlık, evlat edinme, yuvadan çocuk almak...
Hakkında Evlatlık, evlat edinme, yuvadan çocuk almak...




Soru
Evlatlik alinan bir çocuk büyüdügünde üvey annesine yabanci oluyormu.Ve bunun giderilmesi için dini hüküm nedir?

Cevabimiz

Degerli Kardesimiz;

Evlat edinme, bir baskasinin çocugunu kendi ailesi içine katma âdeti, tarihin her devrinde tatbik edilen bir husustur. Bilhassa Islâmdan önceki Cahiliye Devrinde bu âdet daha yaygindi. Isteyen kimse, seçtigi herhangi bir kimseyi öz çocuklari arasina katarak onu evlatlik aldigini ilân ederdi. Aldigi çocuga “Sen benim oglumsun, ben sana vârisim, sen de bana vârissin” diyordu. Böylece, o çocuk öz oglu sayiliyordu. Ailenin bir ferdi oldugu gibi, ayni zamanda aile fertlerinin sahip oldugu hak ve vazifelere de ortakoluyor, ailenin ismini aliyordu. Evlatlik edinen kimse bu çocugun babasi sayiliyordu. Evlât edinenin hanimi da, çocugun annesi yerine geçiyordu. Oglanin hanimi da bu babanin gelini kabul ediliyor, dolayisiyla, bosandiktan sonra gelini ile evlenmesi mümkün olmuyordu.

Peygamberimiz de (a.s.m.) Zeyd bin Sâbit’i kendisine evlâtlik olarak almisti. Hz. Zeyd küçük yasta köle olarak satilmis, Hz. Hatice deonu satin almisti. Daha sonra onu Peygamberimize hediye etti. Hz. Zeyd, Peygamberimizin hizmetinde bulunuyordu. Babasi ve amcasi, kurtarma akçesi karsiliginda onu Peygamberimizden istemeye geldiler. Peygamberimiz Hz. Zeyd’i serbest birakti. Fakat Zeyd, Peygamberimizi baba ve amcasina tercih ederek onun yaninda kalmayi kabul etti. Bundan sonra Peygamberimiz onu kölelikten azad etti. Hazir bulunan cemaata hitap ederek, “Sâhit olunuz, Zeyd benim oglumdur, ben onun vârisiyim, o da benim vârisimdir” buyurdu. Bunun üzerine babasi ve amcasi memnun olarak ayrildilar. Bundan sonra Hz. Zeyd Peygamberimizin evlâtligi olmustu. Artik “Muhammed’in oglu Zeyd” diye çagriliyordu.1

Hak din gelince, Cahiliye devrinde yapilan ve uygulanan âdet ve aliskanliklar birer birer degisiyor, insanlara mesru olan yol gösteriliyor bâtil ve haksizliklarin yerini hak ve adalet esaslari aliyordu. Cahiliye âdetlerinden birisi de o zamanki uygulanis sekliyle evlâtlik müessesesiydi.

Insan tabiatina aykiri düsen bu uygulamayi Cenab-i Hak hem açikemirle, hem de Peygamberi üzerinde fiilen tatbik etmekle kaldirdi.

Bu konudaki âyetin meali söyledir:

“Allah, evlâtliklarinizi ogullariniz gibi tutmanizi mesru kilmadi. Bunlar, sizin dillerinize doladiginiz bos sözlerdir. Allah ise gerçegi söyler ve dogru yola O eristirir. Onlari (evlât edindiklerinizi) babalarina nisbet ederek çagirin. Allah yaninda en dogrusu budur. Eger babalarinin kim oldugunu bilmiyorsaniz, bu takdirde onlari din kardesleriniz ve görüp gözettiginiz kimseler olarak kabul edin. Yanilarak yaptiklarinizda size vebal yoktur.”2

Iste bu âyet-i kerime ile evlâtklik âdeti kaldirilmis oldu. Mesru olmayan bu âdet haram kilindi. Çünkü, evlâtlikla ne hakiki bir evlat olunur, ne de evlâtlik edinen kisi gerçek bir baba olur.

Evlatlık, Evlat Edinme, Yuvadan Çocuk Almak...
 

Bu yasaklama ve “Sen benim oglumsun” demekle hiçbirçocugun gerçek bir evlât olmadigi hususunda Peygamberimize Allah’in emirleri bildirildi. Evlâtligin bosadigi hanimin “babalik” tarafindan nikâhlanmasinin mesru sayildigi açiklandi.3

Evlâtlik müessesesinde su mahzurlar bulundugu içindinimizde yasaklanmistir. Önce mesru olmayan bir yolla baskasinin çocugjnu kendi evlâdi yerine getirerek haksiz ve sahte bir muamele yapilmaktadir. Yabanci bir çocugu evlât kabul etmek fitrati degistirmektir. Mukaddes olan nesil meselesini tahrif etmek, çocugun asil ana babasinin unutulmasina sebep olmaktir.

Ikinci olarak, bu çocuk büyüyünce aile içerisinde mahremiyet hususlarina riayet edilmeyecektir. Tesettür, bakma ve temas gibi durumlara uyulmayacaktir. Oglansa ailenin bütün kadinlariyla bir arada bulunacak, kizsa ailenin bütün erkekleriyle birlikte yasayacaktir. Halbuki, ister kiz olsun ister oglan; evin hanimi annesi olmadigi gibi, o ailenin akrabasi da evlâtligin ailesi sayilmaz, bir yabancidan farksizdir. Bunlar büyüyünce aile içinde bulunduklari müddetçe devamli haramla yüz yüze bulunacaklardir.

Baska bir mahzur da, evlâtlik olarak alinan çocuk mirasa ortak olacaktir. Böylece daha yakin akrabalar kismen veya tamamen mirastan mahrum kalacaklardir. Haklari çignenen mirasçilar bu çocuga bir düsman gözüyle bakacaklardir. Çünkü, evlâtlik hakikatta miras hakkina sahip degildir.

Iste bütün bu mahzurlardan dolayi dinimiz evlâtlik almayi tavsiye etmemistir. ancak, bahsi edilen bu evlâtlik meselesinden ayri olarak, insanin bir yakininin, bir dostunun çocugunu himayesine almasi, kimsesiz ve yetim bir çocugu alip evlâdi gibi onu sevmesi, ona yedirmesi, içirmesi, onu terbiye edip okutmasi bir fazilettir. Fakat, bu durumda da onu kendisine tescil etmemesi, evlât haklarini ona devretmemesi, mahremiyet meselesine dikkat etmesi icap etmektedir. Ancak, kisi isterse, hayatta iken malinin bir kismini o çocuga bagislayabilir. Veya ölmeden önce malindan bir miktar verilmesini vasiyet edebilir. Nitekim, Peygamberimiz bir çok hadislerinde kimsesiz çocuklara ve yetimlere bakanlara Cenneti müjdelemistir.4

Evlatlık, Evlat Edinme, Yuvadan Çocuk Almak...
 

Sonuç:

Bu konunu üç önemli özelligi vardir:

1- Evlat edindigimiz çocuk kiz olursa babaliga, erkek olursa analiga mahrem olacagi için beraber yalniz kalma ihtimaline göre caiz degildir. Bu konu süt emzirmekle çözülebilir. Annalik süet anne, babalik da süt baba olacagindan dini açidan da bir sakinca kalmaz.

2- Evlatlik alanlar, çocugun esas anne ve babasinin verecegi sefkat ve gösterecegi merhameti gösteremeyebilirler. Bu açidan çocugun gerçek anne ve babasindan mahrum birakma sorumlulugu vardir. Bu da çocuk açisindan önemli bir durumdur. Ancak kimsesiz çocuklar için bu sakinca olmayabilir.

3- Evlat edinen ailelerin kalacak miraslari bu çocugun olacaktir. Halbuki, o miraslar akrabalara kalmasi gerekirdi. Bu da baskasinin hakkinin evlatliga verilmesi demektir ki caiz degildir. Bu konuda bir çözüm olarak gerçek mirasçilarla helallesilir ya da evlatlik mirastan kanunen mahrum birakilarak çözüm aranabilir.

Bu üç sebepten dolayi evlat edinmenin dogru olmadigini söyleyebiliriz. Bu üç engeli de dini açidan çözebilirsek evlat edinmek insallah haram olmaz.

1. Üsdü’l-Gâbe, 2: 225.
2. Ahzab Sûresi, 4-5.
3. Ahzab Sûresi, 37.
4. Müslim, Zühd: 42.
Selam ve dua ile...