Magnesia Artemis Tapinaği
 

MAGNESİA ARTEMİS TAPINAĞI

Bugune kadar saptanabilmiş hellenistik Döneme ait psudodipteros tasarlı tapınaklardan hermogenesin magnesia Artemis tapınağından etkilenerek inşa edildiği sonucuna götürür. Magnesia Artemis aydında Strabona göre mimari elemanların birbirleri arasındaki uyumun sağlandığı en mükemmel tapınaktır.
Daha eski bir evresi vardır. Hel. Evresinin mimarı hermogenestir. İon düzeninde 8*15 sütunlu bir pseudodipterostur. Bildiğimiz gibi tapınaklar çoğunlukla ya peripteros(tek) yada çift sütunlu dipteros burada farklı bir uygulama görüyoruz.
Dipteros tapınaklarda yer alan çift sıra sütundan iç sırada olması gerekenler yapılmayarak tek sütun sırası bulunur buna yalancı dipterosta denir.
Genel görünümden taviz verilmiyor. Sutunlarla cella duvarı arasındaki açıklık daha fazladır.
Mimariye kazandırdığı bir fayda ise derin mekânlar nedeniyle oluşan ışık gölge kontrastının( zıtlık,tezat,karşıtlık) görünümüne görkemli bir hava katmasıdır.Anadoluda tapınak mimarisinde derin pronaosa olan eğilim burada daha da artarak pronaos derinliği cellayla eşit bir duruma gelmiştir. Pronaos- cella ve opstodomos içindeki sütunlar uzun yanlarda ve kısa yanlarda sıralanan sütunlarla aynı eksen üzerindedir. Simetri önemini görüyoruz. Pronaosu naosdan ayıran bölme duvarını bir bir ölçü daha geri çekerek ideal duruma getirmiştir böylece hem sütunlarla bölmeleri birbirinden ayıran duvarları aynı eksen üzerine getirilmiştir. Hem de daha derin bir pronaos elde edilmiştir.
Pseudodipteros plan taşıyıcı sütun sayısını azaltması nedeniyle üst yapının hafif tutulmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu tapınak saçaklığında friz kullanılmasıyla sonraki tapınaklarla örnek oluştur.
İon başlıklarının hem sutunun yivli üst bölümüyle birlikte yapılmaları, hem de yan taraflarındaki (polster) bezemelerin çeşitlilik göstermeleri açısından ion mimarisi için diğer bir ilki oluşturduğu söylenebilir. Sütun kaideleri attik tiptedir (Anadolu-ion (Ephesos) tipi kaidelerin yerine kullanılmıştır). Tapınağın sunağı batıdadır. (ion düzenindeki üst yapı mö 3.yy)
ANADOLU’DAKİ HELLENİSTİK DÖNEME AİT EN BÜYÜK DÖRDÜNCÜ TAPINAKTIR. STYLOBAT ÖLÇÜLERİ 41 x 67.5 M. DİR. MİMAR HERMOGENES’İN ESERİDİR. BU TAPINAKTA KULLANDIĞI PSEUDODİPTEROS PLANI O BULMUŞTUR (DİPTEROS GÖRÜNÜMLÜ). İON DÜZENİNDE, 8x15 SÜTUNLUDUR. ATTİKA TİPİ SÜTUN KAİDELERİ VE 175 M UZUNLUĞUNDAKİ AMAZONLAR SAVAŞININ ANLATILDIĞI FRİZİ (ISTANBUL, PARİS, BERLİN) ANADOLU’DAKİ İLK ÖRNEKLERDİR. 1891–93 YILLARI ARASINDA KAZILMIŞTIR. YENİ KAZILARA TAPINAĞIN BATI CEPHESİNDE 1994 YILINDA BAŞLANILMIŞTIR.
Hellenistik dönemin öteki önemli tapınağı ise mimar Hermogenes tarafından M.Ö. 2. yüzyıl ortalarında Menderes Magnesia’sında yapılan Artemis Tapınağı’dır. Bu tapınak saçaklığında friz kullanılmasıyla sonraki tapınaklarla örnek olmuştur.