Fen Bilimleri Eğitiminde Laboratuarin Kullanimi
 

FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİNDE LABORATUARIN KULLANIMI

8.1 Giriş

Dünyamızda son yüzyıl içerisinde ve özellikle ikinci dünya savaşından sonra yaşanan teknolojik gelişmelerin esas kaynağının fen bilimleri olduğu herkes tarafından kabul edilmektedir. Fen bilimlerinin gelişmesi ise, çevre ve laboratuar araştırmalarına dayanmaktadır. Labaratuarlarda yapılan bilimsel keşifler daha sonra teknoloji olarak toplumun hizmetine sunulmaktadır. Bu gün laboratuarlara ve böylece genç nesillerin araştırmacı bir ruhla yetiştirilmesine özel bir önem verilmektedir.

Laboratuar öğretilmek istenen bir konu veya kavramın yapay olarak öğrenciye ya birinci elden deneyimle veya demonstrasyon (gösteri) yolu ile gösterildiği ortamdır. Bu ortamların okullarda oluşturulması oldukça önemlidir. Laboratuarlı öğretimin temel felsefesi olayların denenerek, sonuçların gözlenmesidir. Laboratuar deneyleri üç değişik türde yapılabilir. Bunlar, kapalı uçlu deneyler, açık uçlu deneyler ve hipotez test etme deneyleridir. Bu deney türleri ile labaratuar yaklaşımları birbirinden ayrı düşünülmemelidir. Laboratuar yaklaşımları ise doğrulama yöntemi, tümevarım yöntemi, bilimsel süreç becerileri, teknik beceriler ve buluş yöntemidir.

Doğrulama yöntemi daha çok kapalı uçlu , tümevarım yaklaşımı ise açık uçlu deneylere ve buluş yöntemi hipotez test etmeye karşılık gelmektedir. Bilimsel süreç becerileri ile teknik beceriler yaklaşımı, diğer üç yaklaşımı öğrencilerde daha etkin uygulama becerisi geliştirmek amacıyla kullanılmaktadır.

Bu ünitede öncelikle laboratuar yaklaşımları ve deney türleri özel örnekler verilerek incelenecektir. Daha sonra öğrencilerle laboratuar deneylerini hazırlama, deneyleri yürütme deney sonuçlarını işleme ve yorumlama konuları üzerinde durulacaktır. Son olarak da gösteri yöntemine (demonstrasyon) değinilecektir.

Laboratuarda dikkat edilmesi gereken çok önemli bir konu da güvenliktir. Bu konu proje kapsamında hazırlanan özel bir kitapcıkta geniş bir şekilde işlendiğinden dolayı burada ayrıca güvenlik konusuna değinilmeyecektir.

8.1.1 Amaçlar

Bu ünitenin sonunda öğretmen adayları:

• Laboratuar kullanım amaçlarını kavrar.

• Laboratuar uygulama yaklaşımlarını kavrar.

• Fen bilimleri öğretiminde laboratuarların önemini kavrar.

• Ülkemizde mevcut durumda laboratuar kullanım derecesini anlar.

• Gösteri yöntemini kimya öğretiminde kullanabilme becerisi geliştirir.

8.2 Laboratuarın kullanım amaçları

1 Fen bilimleri konuları çoğunlukla soyut ve kompleks olduğundan öğrencilere kavratılabilmesi için laboratuarlarda somut materyallerle deneyimler sağlamak.

2 Öğrencilere, bilimin özünü kavrayabilmeleri için gerekli olan çalışma yöntemleri, problem çözme, inceleme ve genelleme yapma becerilerini kazandırmak.

3 Öğrencilerin kazandıkları deneyimlerle geniş bir sahada kullanabilecekleri özel yeteneklerin gelişmesini kolaylaştırmak.

4 Yapılan pratik çalışmalardan zevk alan öğrencinin fen bilimlerine karşı tutumunu geliştirmek.

8.3 Laboratuar yaklaşımları

A Doğrulama (ispat veya tümdengelim yaklaşımı) : Bu yaklaşımda kavram, prensip, yasalar veya konu sınıfta değişik eğitim öğretim yöntem ve teknikleriyle (düz anlatım, tartışma, soru-cevap veya okuma vb.) verilir. Daha sonra laboratuar ortamında verilmek istenen konu somut materyallerle ispatlanır. Öğrenci, doğrulama yaklaşımıyla önceden (sınıf ortamında) öğrendiklerinin doğruluğuna inandırılır. Böylece, fizik/kimyanın kavram, prensip ve yasaları öğrenci için daha anlamlı hale gelir. Bu yaklaşım ülkemiz şartlarında fen bilimleri öğretiminde en çok kullanılan yaklaşımdır. Deney türlerinden kapalı uçlu deneye karşılık gelmektedir (Ayas, Çepni ve Akdeniz, 1994).

Kapalı uçlu deney türünde öğrenciye neyi bulacağı ve nasıl bulacağı, hangi ara basamakta ne yapacağı verilir ve laboratuarda buna aynen uyması istenir. Ayrıca, öğrencinin ne bulması gerektiği de elindeki kılavuzda verilmiştir.

Bu tür bir laboratuar yaklaşımının genellikle orta dereceli okullarda ve zihinsel yetenekleri düşük olan öğrencilerle yürütülmesi önerilmektedir. Bu yaklaşımın üstünlükleri ve sınırlılıkları şöyle özetlenebilir.

Üstünlükleri:

1 Öğrencinin, bir deney yürütmede ihtiyaç duyduğu pratik ve teknik becerilerin gelişmesine yardım eder.

2 Öğrenci fen bilimlerinin temel prensip ve yasalarını bizzat deneyerek ispatlama olanağına sahip olur. Bu, öğrencinin kimyaya karşı tutumunu pozitif yönde geliştirir.

3 Öğrenci bilimsel süreçlerin bazılarını (özellikle, gözlem yapma, verileri kaydetme, karşılaştırma yapma, uzay ve sayı ilişkileri kurabilme gibi) geliştirilebilme fırsatı elde eder.

Sınırlılıkları:

1 Öğrencilere neleri nasıl yapacakları ve ne bulacakları önceden verildiği için, özel yeteneklerin gelişmesini sınırlar.

2 Çoğu öğrenme kuramının (ünite 3) savunduğu aktif öğrenme ve buluş yoluyla öğrenme yaklaşımına uygun değildir.

3 Öğrenciler arasındaki seviye farklılıkları, özellikle zihinsel ve pratik beceriler açısından seviye farkları ,yöntemin uygulamasını zorlaştırır. Başarılı öğrenciler açısından sıkıcı bir uygulamadır.

4 Bu yaklaşımın en önemli sıkıntılarından birisi, bütün öğrenciler aynı deneyi, aynı zamanda

yapacak olmasından kaynaklanan araç-gereç sıkıntısıdır. Bu nedenle bu yaklaşım gösteri(gösterim) şeklinde uygulanmak durumunda kalınmaktadır.

Etkinlik 1

Bu yaklaşıma uygun bir etkinlikte, konu verildikten sonra, öğretmenin, problemi, yöntemi ve sonuçta ulaşılacak olan cevabı deney öncesi öğrenciye vermesi gerekir.

Problem

Kimyasal reaksiyonlarda kütlenin korunumu prensibi (Teorik olarak konu öğretmen tarafından sunulduktan sonra kütlenin korunduğunun ispat edilmesi için aşağıdaki deney yapılabilir.)

Deney bireysel veya grupla (2-4 kişilik) yapılabileceği gibi demonstrasyon şeklinde de yapılabilir. Grup (2-4 kişilik) deneyi, aşağıdaki şekilde yapılmalıdır.

Araç-gereçler

Sınıftaki öğrencilerin 1/4 ü sayısında erlen ,yeterli sayıda Ca sandoz tablet .

Erlenleri kapatmak için kullanılacak hava ve gaz sızmasını engelleyecek lastik veya mantar tıpa.

Terazi ve tartım takımları.

Saf su veya çeşme suyu.

İşlem yolu

1 Her grup erlenin içerisine 50 ml kadar su koyduktan sonra :

a Su konulmuş erlen, bir adet Ca-sandoz tablet, mantar veya lastik tıpayı terazide hassas bir şekilde tartın. Tartım sonucunu kaydedin.

b Tartma sonrası Ca-sandoz tableti içerisinde su bulunan erlenin içerisine atın ve kapağını hemen kapatın (Bu işlemi çok seri yapmalısınız. Çünkü çıkan gaz ortamdan uzaklaşmamalıdır). Kapattıktan sonra gaz çıkışı duruncaya kadar bekleyin. Gaz çıkışı tamamlandıktan sonra birkaç dakika daha bekleyin.

2 Erlenin kapağını açmadan tekrar hassas bir şekilde tartın. Tartım sonucunu kaydedin. Bu değer başlangıçtaki tartım değeriyle aynı olmalıdır. Eğer farklı sonuç buluyorsanız bu erlenin kapağını kapatmada gecikmiş olmanızdan veya yaptığınız tartım hatasından kaynaklanabilir.

3 Ca-sandoz tableti suda gaz çıkışı ile bir kimyasal reaksiyon verir. Reaksiyon öncesi ve sonrasındaki tartımların aynı sonucu vermesi kimyasal reaksiyonlarda kütlenin korunduğunun ispatıdır.

B Tümevarım yaklaşımı: Doğrulama yaklaşımının aksine tümevarım yaklaşımında öğrenci önce laboratuar ortamında birinci elden deneyim sağlayarak, prensip ya da yasayı kendisi bulmaya çalışır. Daha sonra sınıf ortamında deneyimler tartışılır ve incelenen yasa veya prensibin formal tanımı ve öğretilmesi tamamlanır.

Bu yaklaşım batı ülkelerinde 1960’lı yıllardan sonra geliştirilen modern fen bilimleri müfredatlarında kullanılmıştır. 1970 lerden sonra öğrenme halkası (the learning cycle) ve bütünleştirici öğrenme modeli ve bütünleştirici öğrenme (constructivist learning) modelleri adları altında bu yaklaşımın kullanılmasına devam edilmektedir (Ayas, 1995).

Bu yaklaşım açık uçlu deney türüne karşılık gelir. Yani, öğrenciye deney sonucunda ne çıkacağı belirtilmez. Fakat deneyde gerekli olan araç ve gereçler öğretmen tarafından belirlenir. Deneyin yapılması, verilerin kaydedilmesi ve verilerin analiz edilerek yorumlanması öğrenciye bırakılır. Bu süreç sonucunda öğrenci bir fizik/kimya yasa veya prensibini ortaya çıkarıcı bir genelleme yapmalıdır. Bu tür bir yaklaşımın lise düzeyinde veya üniversite seviyesinde veya zihinsel yetenekleri gelişmiş öğrencilerde yapılması önerilmektedir.

Böyle bir yöntemin etkili biçimde kullanılması için aşağıdaki tavsiyelere uyulmalıdır.

1 Öğrenciye genel bir konu verilmeli, deney düzenleme kendisine bırakılmalıdır.

2 Doğru cevabı öğrenci tarafından önceden bilinen bir soru deney konusu yapılmamalıdır.

3 Öğrenci problemi anlamalı, çözülmesi gerektiğine inanmalı ve olası çözümleri denemeye cesaret edebilmelidir.

4 Öğrenci deneyi yapıp, verileri toplayıp yorumladıktan sonra bir sonuca ulaşmalıdır.

5 Eğer öğrenci başta verilen probleme bir çözüm bulduysa sonucu bir rapor halinde sunmalıdır.

6 Eğer problemin çözümüne ulaşılamadıysa, öğrenci işlem basamaklarına geri dönüp, bazı değişiklikler yapıp deneyi tekrarlamalıdır.

7 Öğrenci bulduğu sonucu günlük yaşantısı ve teknoloji ile nasıl ilişkilendirilebileceği konusuna yönlendirilmelidir.

Bu yaklaşımın sınırlılıkları ve üstünlükleri şöyle özetlenebilir.

Üstünlükleri

1 Öğrenci birinci el deneyimlerde bilimsel bilgileri elde eder. Bu ona pozitif bir motivasyon verir ve bilim adamı olmaya özendirir.

2 Öğrencide bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine büyük ölçüde katkıda bulunur. Bu da öğrencinin çevredeki olaylar karşısında duyarlı olmasını sağlar.

3 Öğrencinin ,fen kavramlarını anlama, akılda tutma ve bilimsel düşünme yetenekleri ,ispat yöntemine göre daha çok gelişir.

Sınırlılıkları

1 Sorumluluk büyük ölçüde öğrenciye verildiği için öğrencinin daha fazla zamana ihtiyacı vardır. Bu nedenle konular beklenenden daha uzun zamanda öğretilebilir.

2 Çok çeşitli ve fazla sayıda araç, gerece ihtiyaç duyulduğu için maddi yönden zorluklar vardır.

3 Sınıf yöntemi daha zor olabilir. Öğretmenin çok dikkatli olması ve kontrolü elden bırakmaması gerekir.

Etkinlik 1

Bu etkinlikte öğretmen incelenecek problemi verir, kullanılacak araç ve gereçleri temin eder. Deneyin yapılması ve sonuçların yorumlanması öğrenciye bırakılır.

Problem

Tuzların sudaki çözünürlüğünün sıcaklıkla değişiminin incelenmesi.

Araç-gereçler

Beher (250 - 300 ml lik)

Bunsen beki veya ispirto ocağı

Amyant tel ve üç ayak

termometre

Potasyum nitrat, sodyum klorür, potasyum klorür, sodyum nitrat,

saf su veya çeşme suyu

İşlem yolu

Deney düzeneğinin kurulması ve ondan sonra yapılacak işlemler öğrenci tarafından planlanmalıdır. Planın yürütülmesi ve sonucun yorumu da yine öğrencinin sorumluluğundadır.

C Araştırma esasına dayalı yaklaşım

Bu yaklaşım hipotez test etme türü deneyine karşılık gelir. Bu tür deneylerde öğrenci, kendi kurduğu veya herhangi bir kaynaktan çıkardığı bir hipotezle ilgili olarak deneyler planlayıp gerekli araç ve gereçleri temin edip deney düzeneğini kurar, deney yapar, verileri ve gözlemleri kaydeder. Verilerden sonuçlar çıkarır ve yorumlar yapar. Elde ettiği bulgulardan başlangıçtaki hipotezini red eder, kabul eder veya yeni deneyler planlar veya hipotezini değiştirir. Böylece bilinen bilimsel gerçeklere yeni bilgiler ve yaklaşımlar ekleyebilir. Bruner’in ileri düzeyde öğrenme yaklaşımı bu yaklaşımla uyuşmaktadır (Geniş bilgi, ünite 3 de verilmiştir). Bu yaklaşımın sınırlılıkları ve üstünlükleri şöyle özetlenebilir.

Üstünlükleri:

Öğrenciye bir bilim adamında olması gereken temel özellikleri kazandırır. Bilim adamı olmaya özendirir ve bilimin gelişmesine katkıda bulunur.

Bilimsel süreç becerilerini etkili geliştirir. Ayrıca teknik becerilerin gelişimine de katkıda bulunur.

Öğrencide bireysel öğrenme duygusunu geliştirir.

Sınırlılıkları:

Zihinsel seviyesi düşük ve deneyimsiz öğrencilerle yapılması imkansızdır.

Maddi yönden sıkıntılar çıkar. Çünkü çok sayıda araç gereç ve uygun labaratuar koşullarına ihtiyaç vardır.

Öğrenciler için uzun zaman alan bir etkinliktir. Dolayısıyla her konu için uygulanması imkansızdır.

Öğrenciler bireysel çalıştığı için öğretmen tarafından kontrol edilmeleri güçtür.

Etkinlik 1: Bu etkinlikte, problem, araç-gereç, deney yöntemi ve sonuçlar öğrenciye verilmez. Bütün bunları bizzat kendisi düşünüp planlamalı ve sonuçlandırmalıdırlar.

Burada öğrenciye konu veya bir hipotez verilir. Öğrenci, bunu test etme veya araştırma yöntemini geliştirir ve sonuçlandırır.

Örnek 1: Konu: Çözünürlüğe etki eden faktörler.

Örnek 2: Hipotez: Sıcaklık değişimi ile çözünen madde miktarı değişir.

8.4 Deney öncesi ve deney sonrası hazırlıklar

Bir konunun, kavramın, prensibin ve yasanın öğretilmesinde deneylerden etkili bir şekilde yararlanılabilmesi bazı hazırlıkların yapılmasına bağlıdır. Bunlar deney öncesi hazırlıklar, deneyin yürütülmesi aşamalarında gerektiğinde yol gösterme ve deney sonrası işlemler olarak sıralanabilir.

8.4.1 Deney öncesi hazırlıklar

Öncelikle, öğrencilere deneyin türüne göre (8.3 de tartışıldığı gibi), sonuçta ne kazanacakları konular tartışılarak anlatılmalıdır. Eğer kapalı uçlu bir deney yapılacaksa bu öğretmen tarafından önceden denenmelidir. Deney doğru sonuç vermiyorsa eksiklikler araştırılmalı ve gerekiyorsa deney değiştirilmelidir. Açık uçlu ve hipotez test etme deneylerinde ise öğrenci ihtiyaç duyarsa kendisine yardım edilmelidir.

Deneylerle ilgili araç ve gereçler deney masaları üzerine yerleştirilir. Eğer okul dışından temin edilmesi gereken bir araç veya gereç varsa bu önceden sağlanmalıdır.

Deneyle ilgili öğrencilerin bilmediği yeni kavram ve ilkelerin tanımı ile araç-gereçlerin kullanımı öğrencilere aktarılmalıdır. Yapılacak olan deney ile işlenmekte olan ünite arasındaki ilişki öğrencilere verilmelidir. Eğer deneyin içeriğinde güvenlik açısından dikkat edilmesi gereken hususlar varsa bunlara özen gösterilmeli ve öğrenciler uyarılmalıdır.

8.4.2 Deney süresince yapılması gereken işlemler

Deney düzeneği ile ilgili bütün aletlerin tam olması sağlandıktan sonra, öğrencilerin düzeneği doğru kurup, kurmadıkları kontrol edilmelidir. Sistemin çalışır durumda olduğundan tam ve güvenliğin tam sağlandığından emin olunmalıdır. Deney sırasında sözlü olarak vurgu yapılan önemli noktalar, öğretmen tarafından tahtaya veya tepegöz üzerinde yazılmalıdır. Böylece öğrenciler yeri geldikçe (tereddüte düştüklerinde) bunlardan faydalanabilirler.

Öğrenciye deney sırasında sorular yönelterek yol gösterilmelidir. Örneğin, ne gözlediniz?, gözlemleriniz neyi ifade etmektedir? Bulduğunuz sonucu bekliyor muydunuz? Niçin?

Öğrenciler deney süresince verileri istenilen şekilde veya kendi planlarına göre kaydederler. Böylece veriler analiz edilebilecek ve yorumlanabilecek duruma getirilmiş olur.

8.4.3 Deney sonrası işlemler

Öğrenci deney sonunda verilerini analiz ederek sınıfa tanıtır. Böylece, öğrenciler arasında ortak bir noktaya varılabilir. Eğer farklı gruplar farklı sonuçlar bulmuşlarsa, bunun nedenleri tartışılmalıdır. Deneyden elde edilen sonuçlarla, deneyin amaçları bütünleştirilmeye çalışılır. Bunun yanında öğrenciler yeni öğrendikleri kavram, prensip veya yasayla ilgili fikirleri veya kavramları değişik örnekle veya uygulamalarla geliştirebilir.

Son olarak, deneyle ilgili bir sonuç raporu hazırlanmalı ve bu raporda, ulaşılan genel nokta açık bir ifadeyle her bir öğrenci tarafından kaydedilmelidir.

8.5 Deney verilerinin kaydedilmesi, işlenmesi ve rapor edilmesi

Deney verilerinin kaydedilmesi için öğretmen tarafından deneyin tabiatına uygun veri kaydetme tabloları geliştirilmelidir.

Örneğin, çözünme süresine sıcaklığın etkisinin incelendiği bir etkinlikte aşağıdaki gibi bir tablo kullanılabilir.

Sıcaklık C 20 30 40 50 60 70

Çözünme zamanı

(1 adet küp şekerin 50 ml suda çözünme zamanı)

.....

.....

.....

.....

.....

.....

Tablodaki boş yerler öğrenci tarafından denemeler sonucu bulunan değerlerin kaydedilmesi için kullanılır. Bunun en önemli avantajı sınırlı olan labaratuar zamanının daha etkili kullanılmasını sağlamasıdır. Bunun dışında öğrencilerin verileri kolay ve düzenli kaydetmelerini sağlamak için deneye uygun çok değişik ve bazende birden farklı türde tablolar deney yapraklarında verilebilir.

Toplanan veriler deneyin türüne göre işlenir. Eğer kapalı uçlu bir deney yapılmışsa, ilgili prensip yada yasanın formülü kullanılarak, tablodaki değerler formüldeki parametrelerin yerine konur ve sonuçlar hesaplanır. Eğer açık uçlu bir deney ise verilerden bir genelleme yapılmaya çalışılır. Her iki deney türünde de gerektiğinde grafik çizilebilir. Bu grafikten yorumlar veya sonuç çıkarmalar yapılabilir.

Öğrenciler her deneyden sonra düzgün bir rapor hazırlanmalıdır. Bu raporun hazırlanmasında şekil yönünden esneklik varsa da genellikle aşağıdaki sıra izlenir. Ancak, öğrenci deneyini düzgün ve anlaşılır bir şekilde sunabiliyorsa, verilen sıraya uyması için zorlamamalıdır. Bazende deneylerin raporu böyle bir sıraya uyulmasına imkan vermeyebilir.

Raporun şekli:

Deneyin adı:…………………………………………………………….

Deneyin amacı:…………………………………………………………

Araç gereçler:………………………………………………………….

Deneyin yapılışı:……………………………………………………….

Deneyden elde edilen veriler:………………………………………….

Verilerin analizi:……………………………………………………….

Deneyden çıkacak sonuçlar ve uygulamalar:…………………………..

Burada önemli olan öğrencinin çıkardığı sonuçları kendi cümleleriyle ifade etmesidir. Bu raporda formal bir bilimsel seviye aranmamalıdır. Öğrencilerden yukarıda verilen rapor sırasına tam uymalarının istenmesi doğru olmayabilir. Öğretmenler bu noktaya özel önem vermelidirler.

8.6 Gösteri (demontrasyon) yöntemi

Laboratuarları yetersiz, sınıfları kalabalık okullarda gösteri yöntemi sıkça kullanılmaktadır. Gösteri yöntemi sadece, laboratuar veya deneyle ilgili bir öğretme tekniği değildir. Bu yöntem, öğrencilere bir konunun daha fazla duyu organına hitap edecek şekilde öğretilmesini kapsar. Örneğin model kullanılması, bir aletin kullanılmasının öğrencilere gösterilmesi, film, TV, video ile bir konunun öğrencilere sunulması gibi etkinlikler de gösteri yönteminin içerisinde yer alır.

Ortaöğretimde gösteri yöntemi, öğretmenin önderliğinde yapılan bir etkinliğe öğrencilerin soru-cevap tekniği ile katılmaları şeklinde yaygın olarak kullanılır. Gösteri sırasında, öğrenciler gözlem yapar, veriler kaydeder, öğretmene sorular yöneltebilir ve öğretmenin sorularına cevap vermek durumunda olabilir. Gösteri yöntemi öğretmenin denetiminde bir grup öğrenciye de yaptırılabilir.

Gösteri bir deney de olabilir. Bu durumda, öğretmen deneyi yapar, öğrenciler öğretmeni izlerler. Ancak, burada öğrenci pasif bir izleyici olmamalı, soru-cevap yöntemiyle aktif hale getirilmelidir. Eğer bu yapılmazsa gösteri deneyinde istenilen başarı elde edilmeyebilir. Daha genel olarak, bir gösteri deneyinde etkili öğrenme sağlanabilmesi için aşağıdaki tavsiyelere uyulmalıdır.

1 Öğretmen deneyin doğru sonuç verip vermediğini önceden denemelidir. Böylece, deneyin başarısız olma olasılığı minimuma indirilmiş olur.

2 Gösteri masası üzerinde, ilişkisiz araç ve gereçler bulundurulmamalı ve deney herkesin görebileceği bir pozisyonda yapılmalıdır.

3 Gösteri deneyi öncesi, öğrencileri öğrenmeye hazırlamak için öğretmen genellikle önbilgiler vermeli ve amacı açık bir şekilde belirtmelidir.

4 Deney süresince soru-cevap yaklaşımıyla öğrencilerin aktif hale getirilmesi sağlanmalıdır.

5 Gösteri deneyinden varılmak istenen sonuç öğrenciye buldurulmaya çalışılmalıdır.

6 Ne öğrendiniz? Sorusu etrafında gösteri deneyi öğrencilerin de katılımıyla özetlenmelidir.

Gösteri yönteminin üstünlükleri ve sınırlılıkları aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Üstünlükleri

1 Ekonomik bir yöntemdir malzeme israfını önler.

2 Tehlikeli deneyler emniyetli bir şekilde yapılır.

3 Öğrenciler tartışma sürecine katılırlar

4 Deney sonuçları daha güvenilir olabilir.

5 Öğrenciler bir deneyin profesyonel bir şekilde nasıl yapıldığını gözleme imkanı bulurlar.

Sınırlılıkları

1 Bütün öğrenciler deneyden aynı oranda yarar sağlamayabilir.

2 Arka sıradaki öğrencilerin deney izlemesi güçtür.

3 Öğrenciler kendi becerilerini yeterince geliştiremezler.

4 Gösteri deneylerini hazırlamak fazla zaman alıcıdır.

5 Bu yöntemde çoğunlukla öğretmen aktif , öğrenci ise pasiftir.

6 Etkili gösteri yapma beceri gerektiren bir iştir. Öğretmen gerekli formasyona sahip değilse sıkıntılar doğabilir.

8.7 Öğrenci etkinlikleri

1 Biri yeni ve diğeri deneyimli iki kimya öğretmeniyle laboratuarın amaçları ve kullanımının önemi konusunda görüşmeler yürütün. Bu görüşmelerden hazırlayacağı raporu ders sorumlusuna sunun.

2 Bir ders kitabından örnek deneyler seçip, bu deneyleri yukarıda 8.3’de verilen laboratuar yaklaşımlarından hangisini veya hangilerini (neden ve nasıllarıyla birlikte) kullanarak öğretebileceğinizi 3-4’lü gruplar halinde tartışın. Sonuçları grup görüşü olarak, sınıf arkadaşlarınıza sunun.

Kaynaklar,

Ayas, A. , 1995, Fen bilimlerinde program geliştirme ve uygulama teknikleri üzerine bir

çalışma: İki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11. S. 149-155.

Ayas, A.,Çepni, S. ve Akdeniz, A.R., 1994, Fen Bilimleri Eğitiminde Laboratuarın yeri ve

önemi I: Tarihi bir bakış. Çağdaş Eğitim Dergisi: 204

Ayas, A., Akdeniz, A.R. Çepni, S., 1994, Fen Bilimleri Eğitiminde Laboratuarın yeri ve

önemi II: Labaratuarı ve yaklaşımları. Çağdaş Eğitim Dergisi: 205.

Collette,E.L.& and Chiapetta,A. 1989, Science Instruction in the Middle and Secondary Schools. Toronto: Merrill Publishing Company.

Çepni, S., Akdeniz, A.R ve Ayas, A., 1995, Fen Bilimleri Eğitiminde Labaratuarın Yeri ve

Önemi III: Ülkemizde Labaratuar uygulamaları ve öneriler. Çağdaş Eğitim Dergisi, S.206.

Çilenti, K., 1991, Kimya Öğretimi .Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını.

Çorlu, M.A. ve diğ. 1991, Fizik Öğretimi. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.