Cumhuriyet Tarihi Ekonomi Kronolojisi [17 Şubat 1923 - 10 Kasım 1938]
 

Cumhuriyet Tarihi Ekonomi Kronolojisi [17 Şubat 1923 - 10 Kasım 1938] 17 Şubat 1923 İzmir'de Türkiye İktisat Kongresi toplandı.

24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması imzalandı.

29 Ekim 1923 Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi. Yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanlığına oybirliğiyle Gazi Mustafa Kemal seçildi.

18 Ocak 1924 İstanbul'da Milli Türk Ticaret Birliği Kongresi toplandı.

3 Mart 1924 TBMM Halifelik'in kaldırılmasına karar verdi.

1 Nisan 1924 Ergani Bakır İşletmeleri devletleştirildi.

3 Nisan 1924 1908 Temmuz'undan 1923 sonuna kadar devlet alacak ve borçlarını tasfiye eden kanun TBMM'de kabul edildi.

21 Nisan 1924 Ziraat Bankası'nın üreticilere kredi açmasına ilişkin kanun kabul edildi.

23 Nisan 1924 Anadolu-Bağdat Demiryolu'nun devletçe satın alınmasını öngören kanun kabul edildi.

14 Mayıs 1924 Türkiye Taş Kömürü Kurumu Zonguldak'ta kuruldu. Taşkömürü üretimi ve maden işleme üniteleriyle entegre bir tesise sahip olan TTK, Zonguldak'ın da sembolü haline geldi. Türkiye taşkömürü ihtiyacının büyük bir bölümü de bu fabrika tarafından sağlanıyor.

24 Mayıs 1924 Devlet Demiryolları Müdürüyet Umumiyesi (genel müdürlüğü) kuruldu.

3 Ağustos 1924 Cumhuriyet döneminin ilk madeni paraları tedavüle çıktı.

4 Ağustos 1924 Lozan Antlaşması yürürlüğe girdi.

12 Ağustos 1924 Cumhuriyet Türkiyesi'nin ilk işçi kuruluşlarından biri olan Amele Teali (yükselme) cemiyeti kuruldu. Cemiyet Başkanlığına Sabri Bey getirildi.

26 Ağustos 1924 "Türkiye İş Bankası" kuruldu. 1 milyon sermayesi olan bankanın genel müdürlüğüne Celal Bey (Bayar) getirildi.

17 Eylül 1924 Türkiye Tütüncüler Bankası ve Yaşarbank kuruldu. Kuruluş bankacılık kuruluşu yapıyor.

21 Eylül 1924 Samsun-Çarşamba Demiryolu'nun temeli Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından atıldı. Gazi törende yaptığı konuşmada "Bu memlekete iki şey gerek. Yol ve okul" dedi.

10 Ekim 1924 Ankara-Sivas Demiryolu'nun yapımına başlandı.

23 Ekim 1924 Türkiye, Uluslararası Eşya Taşımacılığı Antlaşması'nı imzaladı.

17 Kasım 1924 Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalefet partisi "Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası" kuruldu.

1 Ocak 1925 Türkiye Lozan Antlaşması'nın ilgili hükmü uyarınca "gümrük vergisi" uygulamasına başladı.

19 Ocak 1925 Yol Mükellefiyeti Kanunu TBMM'de kabul edildi. Bakanlar Kurulu, gümrük vergisinin kapsamına Amerikan mallarının da alınmasını kararlaştırdı.

16 Şubat 1925 Havacılığı yaygınlaştırmak, ordunun hava gücünü artırmak amacıyla "Türk Tayyare Cemiyeti" kuruldu. Cemiyet, daha sonra Türk Hava Kurumu adını alacaktır.

17 Şubat 1925 Osmanlı İmparatorluğu döneminde üreticiyi büyük sıkıntıya sokan, ürünün değerinin onda birini devlete vermeyi zorunlu kılan "aşar vergisi" kaldırıldı.

1 Mart 1925 Fransız tütün rejisi devletleştirildi.

8 Mart 1925 Cumhuriyet döneminin ilk milli sigorta şirketi olan "Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi" kuruldu.

31 Mart 1925 Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi kuruldu. Daha sonra Türkiye İş Bankası'nın kontrolüne giren sigorta şirketi hayat sigortası dışı bütün branşlarda faaliyet gšsteriyor.

5 Nisan 1925 Türkiye'de şeker fabrikaları kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.

16 Nisan 1925 Kütahya-Tavşanlı Demiryolu'nun yapımına ilişkin kanun kabul edildi.

17 Nisan 1925 Ankara-Yahşihan demiryolu hattı genişletilerek hizmete açıldı.

19 Nisan 1925 Sanayi ve Maadin (Madenler) Bankası'nın kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.

22 Nisan 1925 Ticaret ve sanayi odaları kurulmasını öngören kanun kabul edildi.

5 Mayıs 1925 Ankara'da uzmanların "burada ot bile bitmez" dediği alanda, Atatürk'ün isteğiyle "Gazi Orman Çiftliği'nin" kurulmasına başlandı.

3 Haziran 1925 Bakanlar Kurulu, Ankara İstiklal Mahkemesi'nin teklifiyle Cumhuriyet'in ilk muhalefet partisi olan "Terakkiperver Fırka"yı kapattı. Partinin kapatılmasına gerekçe olarak "irticayı körüklemesi" gösteriliyor.

14 Haziran 1925 Cumhuriyet'in ilk şeker fabrikası, Alpullu'da üretime başladı.

1 Temmuz 1925 Paris'te Osmanlı borçlarının ödenmesi ile ilgili komisyon çalışmaya başladı.

29 Temmuz 1925 İstanbul'da "liman işçileri inhisarı" kuruldu.

5 Ağustos 1925 İzmir Liman ve Körfez İşleri İnhisarı TAŞ kuruldu.

14 Ağustos 1925 Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk posta pulları tedavüle çıkarıldı.

15 Ağustos 1925 Kayseri'de tayyare ve motor fabrikası kurulması için Junkers Firması'yla antlaşma imzalandı.

27 Ağustos 1925 Mustafa Kemal, İnebolu Türk Ocağı'nda yaptığı konuşma ile şapka devriminin yapılacağını açıkladı"Bu serpuşun adına şapka denir."

1 Ekim 1925 Bursa Dokuma Fabrikası'nın temeli, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in de hazır bulunduğu törenle atıldı. Bursa'da faaliyet gšsteren şirket, ipek üretimi yapıyor.

5 Ekim 1925 İlk 'cumhuriyet altını' İstanbul Darphanesi'nde basıldı.

14 Ekim 1925 Türkiye'nin ilk betonarme köprüsü Menderes Nehri üzerinde yapıldı. Köprü 75 metre uzunluğunda.

12 Aralık 1925 Ankara-Ereğli demiryolunun yapımına ilişkin kanun kabul edildi.

20 Aralık 1925 Yeşilhan, Yerköy demiryolu hattı işletmeye açıldı.

22 Aralık 1925 Alpullu Şeker Fabrikası'nın temeli atıldı.

26 Aralık 1925 Türkiye'de uluslararası takvim ve saatin kullanılmasına ilişkin kanun kabul edildi.

1 Ocak 1926 Gece yarısından itibaren uluslararası takvim ve saati kullanmaya başladık.

8 Ocak 1926 Emlak ve Eytam (Yetimler) Bankası kuruldu.

9 Ocak 1926 Türkiye'de piyango düzenleme hakkını Tayyare Cemiyeti'ne veren kanun kabul edildi.

12 Ocak 1926 Tedavülde bulunan Osmanlı banknotlarının yerine yeni banknot çıkarılmasına ilişkin kanun kabul edildi.

14 Ocak 1926 Mali yılın 1 Mart yerine 1 Haziran'da başlamasına ilişkin kanun kabul edildi. Borçlanma Kanunu TBMM'de kabul edildi.

25 Ocak 1926 Şeker, petrol ve benzin tekeli hakkında kanun TBMM'de kabul edildi.

1 Şubat 1926 Ankara-Eskişehir Demiryolu'ndaki ilk istasyon olan Gazi İstasyonu törenle açıldı.

13 Şubat 1926 Savurganlıkla mücadele amacıyla "Men-i İsrafat Kanunu" kabul edildi.

17 Şubat 1926 Türk Medeni Kanunu kabul edildi.

18 Şubat 1926 Türkiye ile Amerika arasında geçici ticaret antlaşması imzalandı.

27 Şubat 1926 Temettü vergisi yerine kazanç vergisi alınmasına ilişkin kanun kabul edildi.

11 Mart 1926 Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında ticaret antlaşması imzalandı.

17 Mart 1926 Kayseri-Ulukışla demiryolunun yapılmasını öngören kanun kabul edildi. Yapılacak hattın uzunluğu 196 kilometre.

22 Mart 1926 İçki İnhisarı'nın (tekelinin) devlete ait olmasını öngören kanun kabul edildi.

24 Mart 1926 Türkiye'de petrol arama çalışmalarının ve petrol kuyuları işletmesinin devlet tarafından yapılmasına ilişkin kanun kabul edildi.

25 Mart 1926 Türkiye ile Almanya arasında geçici ticaret antlaşması imzalandı.

1 Nisan 1926 İstanbul Borsası Bahçekapı'daki 4. Vakıf Han'a taşındı.

19 Nisan 1926 Türk karasularında deniz nakliyatı, yolcu taşımacılığı ve her türlü liman hizmetlerinin Türk bandıralı gemiler tarafından yapılmasına ilişkin kanun kabul edildi. Yabancılara verilen imtiyazlar iptal edildi. Kabotaj Kanunu 1 Temmuz 1926'da yürürlüğe girecek.

30 Nisan 1926 Samsun-Kavak demiryolu hizmete girdi.

3 Mayıs 1926 Devlet İstatistik Umum Müdürlüğü kuruldu.

22 Mayıs 1926 Emlak ve Eytam Bankası Kanunu TBMM'de kabul edildi.

29 Mayıs 1926 Ankara'da otomatik telefon şebekesi kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.

2 Haziran 1926 Türkiye ile Finlandiya arasında ticaret antlaşması imzalandı.

5 Haziran 1926 Musul sorunu, Türkiye, İngiltere ve Irak arasındaki Ankara'da imzalanan antlaşma ile çözümlendi.

12 Haziran 1926 Genç Türkiye Cumhuriyeti'ni Avrupalılar'a tanıtmak amacıyla "yüzer sergi" haline dönüştürülen Karadeniz Gemisi İstanbul'dan hareket etti. İsveç'e kadar gidip dönecek olan gemide yerli ürünler ve çeşitli sanat eserleri sergileniyor. Gemi uğradığı limanlarda halkın ziyaretine açılacak.

17 Haziran 1926 Kadıköy Su Şirketi devletleştirildi.

28 Haziran 1926 Yeni Ticaret Kanunu kabul edildi.

1 Temmuz 1926 Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi. Bu tarih, daha sonra bayram olarak kutlanacaktır. Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girdi.

21 Temmuz 1926 İstanbul Tramvay Şirketi'nin imtiyaz süresi uzatıldı.

11 Eylül 1926 Ankara otomatik telefon santralı hizmete girdi.

4 Ekim 1926 Medeni Kanun yürürlüğe girdi. Borçlar Kanunu yürürlüğe girdi. Ticaret Kanunu yürürlüğe girdi.

6 Ekim 1926 Kayseri Uçak ve Motor Fabrikası açıldı.

26 Kasım 1926 Alpullu Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.

17 Aralık 1926 Uşak Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.

20 Aralık 1926 Türkiye-Macaristan Ticaret Antlaşması imzalandı.

25 Aralık 1926 Samsun Limanı'nın inşasına ilişkin kanun TBMM'de kabul edildi.

28 Ocak 1927 Eczacılar Kanunu kabul edildi.

10 Nisan 1927 Kentlerde binalara numara, sokak ve caddelere ad verilmesine ilişkin kanun kabul edildi.

27 Nisan 1927 İstanbul Radyosu ilk yayınını yaptı.

29 Nisan 1927 Yerköy-Kayseri demiryolu hattı işletmeye açıldı.

4 Mayıs 1927 Türkiye ile İsviçre arasında Ticaret Antlaşması imzalandı.

21 Mayıs 1927 Muamele Vergisi Kanunu kabul edildi.

26 Mayıs 1927 Muhasebe-i Umumi Kanunu kabul edildi.

28 Mayıs 1927 Teşvik-i Sanayi Kanunu kabul edildi.

29 Mayıs 1927 Ankara-Kayseri demiryolu hizmete girdi. Hattın uzunluğu 380 kilometre.

31 Mayıs 1927 Devlet Demiryolları ve Limanları İdare-i Umumiyesi kuruldu. Türkiye ile Çekoslovakya arasında Ticaret ve İkamet Antlaşması imzalandı.

18 Haziran 1927 Hukuk usulü muhakemelerine ilişkin kanun kabul edildi.

20 Haziran 1927 Tarım okulları kurulmasını öngören kanun kabul edildi. Memurların maaş kanunu kabul edildi.

25 Haziran 1927 Yüksek İktisat Meclisi (Ali İktisat Meclisi) kurulmasını öngören kanun kabul edildi. Sigorta şirketlerinin denetimini öngören kanun kabul edildi.

28 Ağustos 1927 Türkiye, Belçika, Lüksemburg Ticaret Antlaşması imzalandı.

9 Eylül 1927 Samsun-Havza demiryolu hattı işletmeye açıldı. İzmir'de daha sonraları Uluslararası İzmir Fuarı'nın çekirdeğini oluşturacak olan "9 Eylül sergisi" açıldı.

15 Eylül 1927 Eskişehir Bankası kuruldu. Banka daha sonra "Esbank" adını alacak. Şu anda Zeytinoğlu grubu bünyesinde yer alıyor.

10 Ekim 1927 Memurlara maaşları ilk kez peşin ödendi.

28 Ekim 1927 Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk nüfus sayımı yapıldı. Ülkede 13 milyon 648 bin 270 kişinin yaşadığı, bunun yarıdan fazlasını kadınların oluşturduğu belirlendi.

6 Kasım 1927 Bünyan dokuma fabrikası işletmeye açıldı.

21 Kasım 1927 Samsun-Amasya demiryolu hattı işletmeye açıldı.

5 Aralık 1927 Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı. 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 liralık olmak üzere 7 ayrı değerde çıkarılan banknotlar eski Türkçe ve Fransızca bastırıldı. Londra'da Thomas de La Rue Firması'na bastırılan banknotlar için 85 bin İngiliz lirası ödendi.

1 Ocak 1928 Haydarpaşa-Pendik arasında banliyo seferleri yapan "Anadolu Demiryolları Şirketi" devlet tarafından satın alındı.

15 Ocak 1928 Kayseri-Sivas demiryolunun devlet tarafından yapılması kararlaştırıldı. Bölüm bölüm yapılacak hattın uzunluğu 223 kilometreyi bulacak.

16 Ocak 1928 İktisat vekaletinin kuruluşuna ilişkin kanun TBMM'de kabul edildi.

2 Şubat 1928 Ankara Çimento Fabrikası açıldı.

4 Şubat 1928 Türkiye-İsveç Ticaret Antlaşması imzalandı.

12 Şubat 1928 Türkiye ile Macaristan arasında Ticaret Antlaşması imzalandı.

1 Mart 1928 Yüksek İktisat Şûrası, Başbakan İsmet İnönü'nün konuşmasıyla çalışmalarına başladı.

12 Mart 1928 Türkiye-Estonya Ticaret Antlaşması imzalandı.

14 Nisan 1928 Yargıtay Kuruluş Kanunu kabul edildi.

6 Mayıs 1928 Sirkeci ile Haydarpaşa arasında feribot işletilmesini öngören kanun kabul edildi.

17 Mayıs 1928 Hıfzısıhha Enstitüsü kuruldu.

24 Mayıs 1928 Uluslararası rakamların kullanılmasına ilişkin kanun kabul edildi.

28 Mayıs 1928 Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul edildi.

13 Haziran 1928 Paris'te Türkiye Cumhuriyeti ile Duyun-u Umumiye İdaresi hamilleri arasında borçların ödenme biçimi ve süreci hakkında sözleşme imzalandı.

23 Ağustos 1928 Amasya-Zile demiryolu (82 km) hizmete girdi.

2 Eylül 1928 Kütahya-Tavşanlı demiryolu (51 km) hizmete girdi.

4 Eylül 1928 İkinci İzmir Sergisi açıldı. Sergi 20 Eylül'e kadar açık kalacak.

14 Ekim 1928 Harf devrimi yapıldı. Yeni Türk Alfabesine ilişkin kanun kabul edildi.

1 Aralık 1928 İkinci İktisat Şûrası toplandı.

31 Aralık 1928 Haydarpaşa - Eskişehir - Konya ve Yenice - Mersin Demiryolu'nun devlet tarafından satın alınmasına ilişkin antlaşma bir yasayla onaylandı.

5 Ocak 1929 Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus demiryolu ile Haydarpaşa Limanı devletleştirildi. Bağdat demiryolu imtiyazı 1902 yılında "Anadolu Demiryolları Şirketleri"ne verilmişti.

24 Mart 1929 İcra ve İflas Kanunu kabul edildi.

25 Mart 1929 Piyasadaki banknotların değerinin 158 milyon lira olarak tespiti hakkkındaki kanun kabul edildi.

4 Nisan 1929 Yerli malı kullanımını teşvik amacıyla düzenlenen yerli mallar haftası ilk kez kutlandı.

16 Mayıs 1929 Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu TBMM'de kabul edildi. Kanun 30 Mayıs 1929'da Resmi Gazete'de yayımlandı.

28 Mayıs 1929 Tarım Kredi Kooperatifleri Kuruluş Kanunu kabul edildi.

30 Mayıs 1929 Kibrit ve Çakmak Tekeli Kanunu TBMM'de kabul edildi.

2 Haziran 1929 Yol ve köprüler yapımına ilişkin kanun TBMM'de kabul edildi.

8 Haziran 1929 Anadolu'daki topraksız köylülere devlet tarafından toprak verilmesine ilişkin kanun kabul edildi. Sanayi Koruma Kanunu kabul edildi.

11 Haziran 1929 Türkiye-Romanya Ticaret ve Seyrüsefer antlaşması imzalandı.

1 Temmuz 1929 İstanbul-Ankara telefon hattı hizmete girdi.

2 Temmuz 1929 Üsküdar, Kadıköy ve çevresinde tramvay çalıştırma hakkı "Üsküdar ve Havalisi Halk Tramvayları Şirketi'ne" verildi.

5 Temmuz 1929 Mersin-Adana demiryolu (67 km) devletleştirildi.

11 Ağustos 1929 "Türk Yerli Mallar Sergisi" İstanbul'da Galatasaray lisesi'nde açıldı. Sergi 25 Ağustos'a kadar açık kalacak.

12 Ağustos 1929 Türkiye ile Finlandiya arasında ticaret antlaşması imzalandı.

29 Ağustos 1929 Türkiye ile Fransa arasında ticaret antlaşması imzalandı.